lOMoARcPSD|36759964

AP10 Q3 M1 - n/a

Accounting Cost and Control (Araullo University)

Scan to open on Studocu

Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])
 lOMoARcPSD|36759964

10
Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan - Modyul 1:
Mga Isyu at Hamong Pangkasarian

AIRs - LM
Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])
 lOMoARcPSD|36759964

Araling Panlipunan 10
Ikatlong Markahan - Modyul 1: Mga Isyu at Hamong Pangkasarian
Unang Edisyon, 2021

Karapatang sipi © 2021

La Union Schools Division
Region I

Ang lahat ng karapatan ay ibinibigay sa may akda. Anumang paggamit o

pagkuha ng bahagi ng walang pahintulot ay hindi pinapayagan.

Bumuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Benjie C. Gagahina

Editor: SDO La Union, Learning Resource Quality Assurance Team

Tagaguhit: Ernesto F. Ramos Jr., P II

Tagapamahala:

ATTY. Donato D. Balderas, Jr.

Schools Division Superintendent
Vivian Luz S. Pagatpatan, Ph.D
Assistant Schools Division Superintendent
German E. Flora, Ph.D, CID Chief
Virgilio C. Boado, Ph.D, EPS in Charge of LRMS
Mario B. Paneda, Ed.D, EPS in Charge of Araling Panlipunan
Michael Jason D. Morales, PDO II
Claire P. Toluyen, Librarian II

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Sapulin

Ang bahaging ito ng modyul ay isunulat upang pagtuunan ng pansin ang iba’t
ibang isyu at hamon tungkol sa Kasarian at Lipunan. Ito ay naglalaman ng mga
gawain na hahamon sa kaalaman at kasanayan ng mag-aaral na masuri at
maunawaan ang mga usaping may kinalaman sa Kasarian at Lipunan.
Makatutulong ang pag-unawang ito na malinang sa iyo ang pagpapahalaga,
pagkakapantay-pantay at paggalang sa kapwa bilang kasapi ng isang pamayanan,
bansa at daigdig.

Inaasahan na maipapaliwanag ng mga mag-aaral kung paano magkakaroon ng

pagkakapantay-pantay sa isang lipunan sa kabila ng pagkakaiba-iba ng pananaw
sa isyu ng kasarian.

Ang aralin na ito ay tumutukoy sa: Modyul 1-Mga Isyu at Hamong

Pangkasarian. Ito ay nahahati sa mga sumusunod na paksa:
• Paksa 1: Konsepto ng Kasarian at Sex
• Paksa 2: Kasarian sa Iba’t Ibang Lipunan
A. Gender Roles sa Pilinas
B. Gender Roles sa Iba’t Ibang Lipunan sa Daigdig
Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto:
• Natatalakay ang mga uri ng kasarian (gender) at sex at gender roles sa
iba’t ibang bahagi ng daigdig.

Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul, inaasahang iyong:

• Naipapahayag ang sariling pakahulugan sa kasarian at sex
• Naisa-isa ang mga uri ng kasarian (gender) at sex
• Natatalakay ang gender roles sa Pilipinas sa iba’t ibang panahon
• Natataya ang gender roles sa Pilipinas sa iba’t ibang panahon
• Nailalarawan ang gender roles sa iba’t ibang bahagi ng daigdig

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Simulan

Bilang panimula, sagutin mo ang mga tanong sa ibaba upang

mataya ang iyong kahandaan sa pag-aaral sa paksa. Ito ay makatutulong
upang magkaroon ka ng idea tungkol sa kung ano ang nilalaman ng
modyul na ito.

Gawain 1: Paunang Pagtataya

Panuto: Basahin at suriing mabuti ang mga tanong sa ibaba. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.

1. Maraming karapatan ang natamasa ng mga Pilipino sa panahon ng mga

Amerikano. Anong karapatan ang tinamasa ng mga Pilipino matapos ang
espesyal na plebesito?
A. Bumuto B. Edukasyon
C. Ipagtanggol ang Sarili D. Makapagtrabaho

2. Tinutulungan ng pamahalaan na lutasin ang mga suliranin sa karahasan pero

may mga pangkat din ng tribo na nagsilbing modelo sa ibang kultura noong unang
panahon. Anong pangkat ng primitibong tao sa Papua New Guinea ang kapwa
maalaga at mapag-aruga sa kanilang mga anak, sila rin ay matulungin,
mapayapa, at kooperatibo sa kanilang pamilya?
A. Arapesh B. Mundugumur C. Tasaday D. Tchambuli

3. Sa anong bahagi ng daigdig nararanasan ang kultura ng Female Genital

Mutilation na pinaniniwalaang isang mabigat na uri ng diskriminasyon sa mga
miyembro ng mga kababaihan?
A. Africa at Kanlurang Asya B. Australia at Papua New Guinea
C. Gitnang Asya at Silangang Asya D. Hilaga at Timog Amerika

4. Bago pa dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, ang mga lalaki ay pinapayagang
magkaroon ng maraming asawa subalit maaring patayin ng lalaki ang kanyang
asawang babae sa sandaling makita niya itong kasama ng ibang lalaki. Anong
heneralisasyon ang ipinahihiwatig nito?
A. May pantay na karapatan ang lalaki at babae
B. Ang babae ay maaari lamang mag-asawa ng isa.
C. Ang lalaki ay pwedeng magkaroon ng maraming asawa
D. Ipinakikita sa kalagayang ito na mas malaki ang karapatang tinatamasa ng
lalaki noon kaysa sa kababaihan

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

5. Bagamat nabigyan na tayo ng pagkakataon na magtamasa ng ibat ibang

karapatan noong unang panahon, maraming bagay ang hindi nakita ng ating
pamahalaan partikular na sa mga kababaihan. Alin sa mga sumusunod ang
nagsasad ng tunay nakalagayan ng mga kababaihan noong sinaunang
panahon?
A. Ano man ang estado sa buhay ng mga kababaihan noon ay itinuturing na
pagmamay-ari ng kalalakihan.
B. Ang mga kababaihan ang pinakamakapangyarihan.
C. Itinuturing na prinsesa ang mga kababaihan kayat hindi sila maaaring
lumabas ng tahanan.
D. Sila ay itinuturing na pambayad utang ng kanilang mga magulang.

6. Ang oryentasyong sekswal at sekswal na pagkakakilanlan ng isang tao ay

nakabase sa kung anong pakiramdam mayroon sila. Alin sa mga sumusunod
ang nagkakanasang seksuwal sa miyembro ng kabilang kasarian, mga lalaki na
ang gustong makatalik ay babae at mga babaeng gusto naman ay lalaki?
A. Asexual B. Bisexual C. Heterosexual D. Homosexual

7. Ang mga babae na itinatago sa mata ng publiko at itinuturing na prinsesa, sa

anong tawag ang ganitong uri ng kultura?
A. Babaylan B. Binukot C. Mulawin D. Urduja

8. Marami ring kababaihan ang kinilala sa larangan ng pakikibaka. Sinong Pilipina

ang nagpakita ng kanyang kabayanihan ng mamatay ang kanyang asawa sa
panahon ng Pag-aalsa?
A. Gabriela Silang B. Josefa Ecsoda
C. Melchora Aquino D. Teresa Magbanua

9. Bawat dekada sa bansa natin ay may umusbong na ibang kultura. Piliin kung sa
anong dekada pinaniniwalaang umusbong ang Philippine Gay Culture?
A. Dekada 50 B. Dekada 60 C. Dekada 70 D. Dekada 80

10.Iba’t ibang mananakop ang napunta sa Pilipinas noong panahon ng

kolonyalismo. Alin sa mga sumusunod na banyaga ang nagdala ng ideya ng
kalayaan, karapatan, at pagkakapantay-pantay sa Pilipinas?
A. Amerikano B. Kastila C. Hapones D. Olandes

11.Ang kasarian ay maraming ipinahihiwatig na kahulugan. Sa Ingles ito ay

katumbas ng salitang sex at gender. Ano ang tinutukoy ng World Health
Organization (WHO) na tumutukoy sa biyolohikal at pisyolohikal na katangian
na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa lalaki?
A. Bi-sexual B. Transgender C. Gender D. Sex

12.Binabago ng lipunang ginagalawan natin ang pananaw ng isang indibidwal,

ano ang tawag sa mga panlipunang gampanin, kilos, at gawain na itinatakda ng
lipunan para sa mga babae at lalaki?
A. Sex B. Gender C. Bi-sexual D. Transgender

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

13. Sa bansa natin ay maraming miyembro ng Ladlad, sino itong mga babae na ang
kilos at damdamin ay panlalaki; mga babaeng may pusong lalaki at umiibig sa
kapwa babae?
A. Bisexual B. Gay C. Lesbian D. Transgender
14. May mga taong di nila maipaliwanag kung minsan ang pakiramdam na
umaatake sa kanila, anong grupo ng mga tao ang nakakaramdam ng atraksyon
sa dalawang kasarian?
A. Bisexual B. Gay C. Lesbian D. Transgender

15. Sa anong grupo nabibilang ang mga taong nagkakaroon ng seksuwal na

pagnanasa sa mga taong nabibilang sa katulad na kasarian, tulad ng lalaking
gustong makakatalik ang kapwa lalaki at mga babaeng mas gusto ang babae
bilang sekswal na kapareha?
A. Asexual B. Bisexual C. Heterosexual D. Homosexual

Gawain 2: Awit Suri

Panuto: Basahin at suriin ang sumusunod na bahagi ng awit at sagutin ang mga
sumusunod na katanungan sa iyong sagutan papel.

SIRENA
Ebe Dancel & Gloc-9
Kompositor

Simula pa nang bata pa ako

Halata mo na kapag naglalaro
Kaya parang lahat ay nalilito
Magaling sa chinese garter at piko
Mga labi ko'y pulang pula
Sa bubble gum na sinapa
Palakad-lakad sa harapan ng salamin
Sinasabi sa sarili "Ano'ng panama nila?"
Habang kumekembot ang bewang
Mga hikaw na gumegewang
Gamit ang pulbos na binili kay Aling Bebang
Upang matakpan ang mga pasa sa mukha
Na galing sa aking ama
Na tila di natutuwa sa tuwing ako'y nasisilayan
Laging nalalatayan
Sa paglipas ng panahon ay di ko namamalayan
Na imbes na tumigas ay tila lalong lumambot
Ang puso kong mapagmahal
Parang pilikmatang kulot

*Mula sa https://genius.com/Gloc-9-sirena-lyrics

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Mga Tanong:

1. Ano ang mensaheng nais ipahiwatig ng kanta?

__________________________________________________________________________________
2. Ito ba ay may kinalaman sa kasarian ng isang tao? Oo o Hindi? Ipaliwanag ang
sagot.
__________________________________________________________________________________
3. Kung susuriin ang kanta, ano sa palagay mo ang nararamdaman ng sumulat nito?
__________________________________________________________________________________

Gawain 3: Suri-Simbolo

Panuto: Suriin ang mga sumusunod na simbolo. Kanino kaya tumutukoy ang mga
ito?

1. 2. 3.

Pinagkuhanan: https://www.cleanpng.com/free/lgbt-symbols.html

Mga Tanong:
1. Madali mo bang natukoy ang kahulugan ng unang dalawang simbolo?
ng pangatlo?

2. Ano sa palagay mo ang kinakatawan ng mga simbolong ito?

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Lakbayin
Mga Isyu at Hamong Pangkasarian
Bawat lipunan sa iba’t ibang bahagi ng mundo ay nagkakaroon ng paghahati
sa mga miyembro nito ayon sa kasarian. Sa kasaysayan, sa anumang lipunan sa
daigdig, lalaki ang karaniwang inaasahang bumuhay sa kaniyang mag-anak.
Mauugat ito sa Panahong Paleolitiko na lalaki ang nangangaso at nangangalap ng
pagkain para sa ikabubuhay ng pamilya. Nakakabit naman sa kababaihan ang
tungkulin na alagaan ang mga anak at maging abala sa mga gawaing-bahay.
Samakatuwid, noon, ang mga lalaki ay nagtatrabaho sa labas ng bahay at ang mga
babae ay inaasahang manatili sa loob.
Sa kasalukuyan, bunsod na marahil ng pag-unlad at paglaganap ng ideya ng
feminismo, nagkaroon na ng malaking pagbabago sa gampanin ng babae. Sa ating
bansa, masasabing sa kasalukuyan ay hindi na mahigpit ang lipunan sa pagtatakda
ng gampanin ng babae at sa lipunan. Bukod sa lalaki at babae naging hayag o
lantad na rin ang mga tinatawag na LGBT (lesbian, gay, biseksuwal, at transgender)
na nagnanais din na matanggap at kilalanin ang kanilang karapatan bilang
mamamayan.
Sa araling ito ay matutunghayan natin ang mga konseptong may kinalaman sa
Kasarian at Lipunan at ang gender roles sa Pilipinas at sa iba’t ibang lipunan sa
mundo. Sa bahaging ito masusukat ang iyong dating kaalaman sa paksa. Halina’t
lakbayin natin ang aralin.

Paksa 1: Konsepto ng Kasarian

Magkaiba ang kahulugan ng gender at sex. Bagama’t kung isasalin ang
dalawang salitang ito sa wikang Pilipino ay katumbas ito pareho ng salitang
kasarian.Tatalakayin natin sa bahaging ito ng aralin ang kahulugan ng mga
konseptong may kinalaman sa pag-aaral ng kasarian.Upang maunawaan mo
ang mga konseptong ito, lalo na ang kaibahan ng gender at sex basahin mo ang
sumusunod na teksto.

Konsepto ng Sex at Gender

Ang konsepto ng gender at sex ay magkaiba. Ang sex ay tumutukoy sa

kasarian – kung lalaki o babae. Ito rin ay maaaring tumukoy sa gawain ng babae at
lalaki na ang layunin ay reproduksiyon ng tao.
Ayon sa World Health Organization (2014), ang sex ay tumutukoy sa
biyolohikal at pisyolohikal na katangian na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa
lalaki. Samantalang ang gender naman ay tumutukoy sa mga panlipunang
gampanin, kilos, at gawain na itinatakda ng lipunan para sa mga babae at lalaki.

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

SEX- Babae at Lalaki GENDER- Masculine at Feminine

Ang mga aspektong may kinalaman sa sex ay hindi mag-iiba paghambingin

man ang mga lipunan subalit sa aspekto ng gender, maaaring malaki ang
pagkakaiba-iba ng mga lipunan.

Katangian ng Sex Katangian ng Gender

1. Ang mga babae ay 1. Sa Amerika mas mababa ang

nagkakaroon ng buwanang kita ng babae kaysa lalaki.
regla samantalang ang mga 2. Mas marami ang gawain bahay
lalaki ay hindi. ay sa babae.
2. Ang mga lalaki ay may
testicle (bayag) samantalang
ang babae ay hindi nagtataglay nito.

Oryentasyong Seksuwal

Ano ang pagkakaiba ng sexual orientation at gender identity (SOGI)?

Ayon sa GALANG Yogyakarta, ang oryentasyong seksuwal (sexual orientation)

ay tumutukoy sa kakayahan ng isang tao na makaranas ng malalim na atraksiyong
apeksyonal, emosyonal, sekswal; at ng malalim na pakikipagrelasyon sa taong ang
kasarian ay maaaring katulad ng sa kanya, iba sa kanya, o kasariang higit sa isa.
Sa simpleng pakahulugan, ang salitang oryentasyong sekswal ay tumutukoy
sa iyong pagpili ng iyong makakatalik, kung siya ay lalaki o babae o
pareho. Ang oryentasyong sekswal ay maaaring maiuri bilang heterosekswal,
homosekswal, at bisekswal.

Heterosexual – mga taong nagkakanasang seksuwal sa miyembro ng

kabilang kasarian, mga lalaki na ang gustong makatalik ay
babae at mga babaeng gusto naman ay lalaki.
Homosexual – mga nagkakaroon ng seksuwal na pagnanasa sa mga taong
nabibilang sa katulad na kasarian, mga lalaking mas gustong
lalaki ang makakatalik at mga babaeng mas gusto ang babae
bilang sekswal na kapareha.

Bukod sa lalaki at babae, may tinatawag tayo sa kasalukuyan na lesbian, gay,

bisexual, at transgender o mas kilala bilang LGBTQIA.

• Lesbian (tomboy) - sila ang mga babae na ang kilos at damdamin ay

panlalaki; mga babaeng may pusong lalaki at umiibig sa kapwa babae
(tinatawag sa ibang bahagi ng Pilipinas na tibo at tomboy)
• Gay (bakla) - mga lalaking nakararamdam ng atraksyon sa kanilang kapwa
lalaki; may iilang bakla ang nagdadamit at kumikilos na parang babae
(tinatawag sa ibang bahagi ng Pilipinas na; bakla, beki, at bayot).
• Bisexual - mga taong nakararamdam ng atraksyon sa dalawang kasarian

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

• Asexual/Allies – mga taong walang nararamdamang atraksiyong seksuwal sa

anumang kasarian
• Transgender -kung ang isang tao ay nakararamdam na siya ay nabubuhay
sa maling katawan, ang kaniyang pag-iisip at ang pangangatawan ay hindi
magkatugma, siya ay maaaring may transgender na katauhan. Siya ay
nagdadamit o nag-aanyo na para sa ibang kasarian (cross-dresser)
• Transsexual – kung ang isang tao ay dumaan sa isang medical na diyagnosis
kung saan ang isang indibidwal ay may pagkakakilanlang kasarian na
kabaliktaran ng kanilang pisikal na kasarian.
• Queer – mga taong hindi pa tiyak o hindi pa sigurado ang kanilang sekswal
na pagkakakilanlan.
• Intersex- kilala mas karaniwang bilang hermaphroditism, ito ay estado ng
pagiging pinanganak na may sexual anatomy na hindi akma ang standard ng
lalaki / babae kahulugan.

Pagkakakilanlang Pangkasarian (Gender Identity)

Samantalang ang pagkakakilanlang pangkasarian (gender identity) ay

kinikilala bilang malalim na damdamin at personal na karanasang pangkasarian ng
isang tao, na maaaring nakatugma o hindi nakatugma sa sex niya nang siya’y
ipanganak, kabilang ang personal napagtuturing niya sa sariling katawan (na
maaaring mauwi, kung malayang pinipili, sa pagbabago ng anyo o kung ano ang
gagawin sa katawan sa pamamagitan ng pagpapaopera, gamot, o iba pang paraan)
at iba pang ekspresyon ng kasarian, kasama na ang pananamit, pagsasalita, at
pagkilos.

Paksa 2: Pag-aaral sa Kasarian sa Iba’t Ibang Lipunan

A. Gender Roles sa Pilipinas

Gender Role- papel na ginagampanan ng kasarian.

Pre-Kolonyal •Ang babae ay pagmamay-ari ng mga lalaki.

•May mga babaeng ginagawang binukot.
Binukot- isang babae na itinago at ikinulong sa isang
madilim na silid ng bahay. Hindi ito pinapaarawan at
hindi rin ito pinapatapak sa lupa dahil itinuturing itong
sagrado at halos mistikal.
Ayon sa pag-aaral at pananaliksik ni Dr. Alica
Magos, napag-alaman na ang binukot ay bahagi ng
kultura at kaugalian ng mga Panay Suludnon, Panayon-
Sulod o Panay Bukidnon, isang pangkating kultural sa
kabundukan ng Panay, sa Tapaz, Calinog at Lambunao
sa Iloilo at Capiz.
Ang katagang “binukot” ay nanggaling sa salitang
“bukot” na ang ibig sabihin ay “itago o ikubli”

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

•Ang “Boxer Codex” ay isang dokumento na tinatayang

ginawa noong 1595. Ang dokumento (at mga larawan) ay
pinaniniwalaang pagmamay-ari ni Luis Perez
Dasmariñas, ang Gobernador-Heneral ng Pilipinas
noong 1593-1596. Ang dokumento ay napunta sa
koleksiyon ni Propesor Charles Ralph Boxer.

•Ayon sa Boxer Codex, ang mga lalaki ay pinapayagan

na magkaroon ng maraming asawa subalit maaaring
patayin ng lalaki ang kaniyang asawang babae sa
sandaling makita niya itong kasama ng ibang lalaki.
Ipinakikita sa kalagayang ito na mas malaki ang
karapatan na tinatamasa ng kalalakihan noon kaysa sa
kababaihan.

•Bagamat kapwa pinapayagan noon ang babae at lalaki

Panahon ng mga na hiwalayan ang kanilang asawa, mayroon pa ring
Espanyol
makikitang pagkiling sa mga lalaki. Kung gustong
hiwalayan ng lalaki ang kaniyang asawa, maaari niya
itong gawin sa pamamagitan ng pagbawi sa ari-ariang
ibinigay niya sa pahahon ng kanilang pagsasama.
Subalit kung ang babae ang magnanais na hiwalayan
ang kanyang asawa, wala siyang makukuhang anumang
pag-aari.

•Ngunit sa Panahon ng mga Pag-aalsa, may mga

Pilipina ring nagpakita ng kanilang kabayanihan gaya ni
Gabriela Silang. Nang mamatay ang kanyang asawang
si Diego Silang, nag-alsa siya upang labanan ang pang-
aabuso ng mga Espanyol. Gayundin, sa panahon ng
Rebolusyon ng 1896, may mga Katipunera tulad nina
Marina Dizon na tumulong sa adhikain ng mga
katipunero na labanan ang pang-aabuso ng mga
Espanyol.
•Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagdala ng ideya
ng 9 arapata, 9 arapatan, at pagkakapantay-pantay sa
Pilipinas.

•Sa pagsisimula ng pampublikong paaralan na bukas

para sa kababaihan at kalalakihan, mahirap o
mayaman, maraming kababaihan ang nakapag-aral.

•Nabuksan ang isipan ng kababaihan na hindi lamang

Panahon ng mga dapat bahay at simbahan ang mundong kanilang
Amerikano
ginagalawan.

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

•Ang isyu ng pagboto ng kababaihan sa Pilipinas ay

naayos sa pamamagitan ng isang espesyal na plebesito
na ginanap noong Abril 30, 1937. 90% ng mga bumoto
ay pabor sa pagbibigay-karapatan sa pagboto ng
kababaihan. Ito ang simula ng pakikilahok ng
kababaihan sa mga isyu na may kinalaman sa politika.
•Dumating ang mga Hapones sa bansa sa pagsiklab ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ang kababaihan sa
panahong ito ay kabahagi ng kalalakihan sa paglaban
sa mga Hapones.
Panahon ng Espanyol
•Ang kababaihan na nagpapatuloy ng kanilang karera
na dahilan ng kanilang pag-iwan sa tahanan ay hindi
ligtas sa ganitong gawain.
•Sa kasalukuyan, marami nang pagkilos at batas ang
isinusulong upang mapagkalooban ng pantay na
Kasalukuyan karapatan sa trabaho at lipunan ang mga babae, lalaki
at LGBT.

Kasaysayan ng LGBT sa Pilipinas

A. Ika-16 hanggang ika-17 siglo

Ang mga BABAYLAN

• Isang lider-ispiritwal na may tungkuling panrelihiyon at maihahalintulad sa

mga sinaunang priestess at shaman
• Mayroon ding lalaking babaylan – halimbawa ay ang mga asog sa Visayas
noong ika-17 siglo na hindi lamang nagbibihis-babae kundi nagbabalat-
kayo ring babae upang ang kanilang mga panalangin umano ay pakinggan
ng mga espiritu.
• Ang mga lalaking ito, gayunman, ay hindi lamang nagsusuot ng kaugaliang
kasuotan ng mga babae, ginagaya rin nila ang mismong kilos ng mga babae,
sila rin ay pinagkakalooban ng panlipunang pagkilalang simboliko bilang
“tila-babae.”
• Ilan din sa mga babaylang ito ay kasal sa lalaki, kung saan sila ay may
relasyong seksuwal.

B. Dekada 60

• Ang pinaniniwalaang dekada kung kailan umusbong ang Philippine gay

culture sa bansa.
• Sa mga panahong ito, maraming akda ang nailathala na tumatalakay sa
homoseksuwalidad. Mababanggit ang mga akda nina Victor Gamboa at Henry
Feenstra, Lee Sechrest at Luis Flores.

10

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

• Sa Pilipinas, ang umiiral na mga konsepto tungkol sa LGBT ay mula sa

magkasamang impluwensiya ng international media at ng lokal na
interpretasyon ng mga taong LGBT na nakaranas mangibang-bansa.

C. Dekada 80-90

• Maraming pagsulong ang inilunsad na naging daan sa pag-usbong ng

kamalayan ng Pilipinong LGBT.
• Halimbawa nito ang paglabas ng Ladlad, isang antolohiya ng panulat ng mga
Pilipinong miyembro ng gay community na inedit nina Danton Remoto at J.
Neil Garcia noong 1993.
• Maidaragdag din ang sinulat ni Margarita Go-Singco Holmes na A Different
Love: Being Gay in the Philippines noong 1994.

D. Dekada 90s

• Isang malaking yugto para sa lesbian activism sa Pilipinas ang naganap nang
sumali ang di-kilalang samahan na Lesbian Collective sa martsa ng
International Women’s Day noong Marso 1992.
• Ito ang kauna-unahang demonstrasyon na nilahukan ng isang organisadong
sektor ng LGBT sa Pilipinas.
• Ang pinaniniwalaang simula ng LGBT movement sa Pilipinas.
• Itinatag ang ProGay Philippines noong 1993
• Metropolitan Community Church noong 1992
• UP Babaylan noong 1992
• CLIC (Cannot Live in a Closet)
• Lesbian Advocates Philippines (LeAP)
• Akbayan Citizen’s Action Party (Unang partidong politikal na kumonsulta
sa LGBT community)
• Lesbian and Gay Legislative Advocacy Network o LAGABLAB - noong
1999.
• September 21, 2003, itinatag ni Danton Remoto, propesor sa Ateneo de Manila
University, ang political na partido na Ang Ladlad.
• Sa simula, hindi pinayagan ng COMELEC ang Ang Ladlad na tumakbo sa
halalan 2010 dahil sa basehang imoralidad. Subalit noong Abril 2010, ang
partidong ito ay ganap nang pinaygan ng Kataas-taasang Hukuman ng
Pilipinas na sila ay lumahok sa halalan.

B. Gender Roles sa Iba’t Ibang Lipunan sa Mundo

Matapos mo malaman ang gampanin ng mga babae, lalaki at LGBT sa Pilipinas,
tuklasin mo naman ngayon kung ano ang pagtingin sa mga lalaki at babae sa
iba’t ibang lipunan sa mundo.

11

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Africa at Kanlurang Asya

Sa mga rehiyong ito ng mundo, mahigpit ang lipunan para sa mga babae lalo
na sa mga miyembro ng komunidad ng LGBT. Matagal ang panahong hinintay ng
mga babae upang mabigyan sila ng pagkakataong makalahok sa proseso ng pagboto.
Nito lamang ikalawang bahagi ng ika-20 siglo nang payagan ng ilang bansa sa Africa
at Kanlurang Asya ang mga babae na makaboto.

Ngunit nananatili ang kaharian ng Saudi Arabia sa paghihigpit sa mga

kababaihan. Hanggang ngayon sila ay hindi pa maaaring bumoto (ayon sa pangako
ni Haring Saud, sa taong 2015 pa lamang sila makakaboto sa halalan). Bukod sa
hindi pagboto, may pagbabawal din sa mga babae na magmaneho ng sasakyan nang
walang pahintulot sa kamag- anak na lalaki (asawa, magulang, o kapatid).

Taon ng Pagbibigay Karapatang Bumoto sa Kababaihan

Kanlurang Asya Africa
Lebanon (1952) Egypt (1956)
Syria (1949, 1953) Tunisia (1959)
Yemen (1967) Mauritania (1961)
Iraq (1980) Algeria (1962)
Oman (1994) Morocco (1963)
Kuwait (1985, 2005) * Libya (1964)
Sudan (1964)
*Binawi ng Kuwait ang karapatang bumoto ng mga babae at muling naibalik
noong 2005.
-Pinagkuhanan: LM AP 10 pahina 274-275

Ang paglalakbay rin ng mga babae ay napipigilan sapagkat may ilang bansa na
hindi pinapayagan ang mga babae na maglakbay nang mag-isa o kung payagan man
ay nahaharap sa malaking banta ng pang-aabuso (seksuwal at pisikal).
Ayon sa datos ng World Health Organization (WHO), may 125 milyong
kababaihan (bata at matanda) ang biktima ng Female Genital Mutilation (FGM) sa
29 na bansa sa Africa at Kanlurang Asya. Napatunayan ng WHO na walang
benepisyong-medikal ang FGM sa mga babae, ngunit patuloy pa rin ang ganitong uri
ng gawain dahil sa impluwensiya ng tradisyon ng lipunang kanilang ginagawalan.
Ang Female Genital Mutilation o FGM ay isang proseso ng pagbabago sa ari
ng kababaihan (bata o matanda) nang walang anumang benepisyong medikal. Ito ay
isinasagawa sa paniniwalang mapapanatili nitong walang bahid dungis ang babae
hanggang siya ay maikasal. Walang basehang-panrelihiyon ang paniniwala at
prosesong ito na nagdudulot ng impeksiyon, pagdurugo, hirap umihi at maging
kamatayan.

Ang ganitong gawain ay maituturing na paglabag sa karapatang pantao

ng kababaihan.

Sa bahagi ng South Africa, may mga kaso ng gang-rape sa mga lesbian (tomboy)
sa paniniwalang magbabago ang oryentasyon nila matapos silang gahasain. Bukod

12

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

pa rito, ayon na rin sa ulat na inilabas ng United Nations Human Rights Council
noong taong 2011, may mga kaso rin ng karahasang nagmumula sa pamilya mismo
ng mga miyembro ng LGBT.

New Guinea

Taong 1931 nang ang antropologong si Margaret Mead at ang kanyang asawa
na si Reo Fortune ay nagtungo sa rehiyon ng Sepik sa Papua New Guinea upang
pag-aralan ang mga pangkultura pangkat sa lugar na ito. Sa kanilang pananatili
roon nakatagpo nila ang tatlong (3) pangkulturang pangkat; Arapesh,
Mundugamur, at Tchambuli. Sa pag-aaral sa gampanin ng mga lalaki at babae sa
mga pangkat na ito, nadiskubre nila ang mga pagkakatulad at pagkakaiba nito sa
bawat isa, at maging sa Estados Unidos.
Nang marating nina Mead at Fortune ang Arapesh (na nangangahulugang
“tao”), walang mga pangalan ang mga tao rito. Napansin nila na ang mga babae at
mga lalaki ay kapwa maalaga at mapag-aruga sa kanilang mga anak, matulungin,
mapayapa, kooperatibo sa kanilang pamilya at pangkat.
Samantala sa kanilang namang pamamalagi sa pangkat ng Mundugumur (o
kilala rin sa tawag na Biwat), ang mga mga babae at mga lalaki ay kapwa matapang,
agresibo, bayolente, at naghahangad ng kapangyarihan o posisyon sa kanilang
pangkat.
At sa huling pangkat, ang Tchambuli o tinatawag din na Chambri, ang mga
babae at mga lalaki ay may magkaibang gampanin sa kanilang lipunan. Ang mga
bababe ay inilarawan nina Mead at Fortune bilang dominante kaysa sa mga lalaki,
sila rin ang naghahanap ng makakain ng kanilang pamilya, samantala ang mga
lalaki naman ay inilarawan bilang abala sa pag-aayos sa kanilang sarili at mahilig
sa mga kuwento.

Binabati Kita!!
Sa araling ito, natunghayan mo ang iba’t ibang konsepto sa kasarian, maging
ang mga uri ng kasarian. Nailatag din sa araling ito ang kasaysayan ng mga
LGBT sa Pilipinas at ang iba’t ibang gender roles sa ibang bahagi ng daigdig.

13

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Galugarin

Sa bahaging ito ay susukatin ang iyong kaalaman kung

naintindihan mo ang bawat paksa sa modyul na ito. Handa ka
na ba? Simulan ng sagutan ang mga gawain.

Gawain 4: Basa-Suri!

Matapos na mabasa ang teskto tungkol sa Konsepto ng Kasarian, Gender

Roles sa Pilipinas at Iba’t Ibang Lipunan sa Mundo sagutan ang mga tanong. Isulat
ang sagot sa sagutang papel.

Mga Tanong:

1. Paano naapektuhan ng lipunan ang papel na ginagampanan ng mga

kasarian?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Ano ang pagkakaiba sa pananaw ng mga tao sa papel na ginagampanan ng
mga babae at lalaki?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Bakit patuloy pa rin ang pagsasagawa ng FGM sa rehiyon ng Africa at

Kanlurang Asya?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Ayon sa binasa, pantay ba ang pagtingin sa mga kababaihan at mga miyembro

ng LGBT sa Africa at Kanlurang Asya? Magbigay ng patunay.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

14

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Gawain 5: Magkaiba Nga Ba?

Subukin mong tukuyin ang pagkakaiba ng Sex at Gender base sa iyong

sariling pagkakaintindi matapos mong mabasa ang teksto. Ilista ang katangian at
kahulugan ng sex at gender sa mga kahon na nasa ibaba. Isulat ang sagot sagutang
papel.

Sex Gender
Kahulugan Kahulugan
______________________________________ ______________________________________
______________________________________ _______________________________________
______________________________________ _______________________________________
______________________________________ _______________________________________

Katangian Katangian
_______________________________________ ______________________________________
_______________________________________ _______________________________________
_______________________________________ _______________________________________
_______________________________________ _______________________________________

Mga Tanong:

1. Ano ang napansin mong pagkakaiba ng iyong mga itinala?

2. Ano ang dati mong iniisip na kaibahan ng dalawang konseptong ito?

Naging maliwanag na ba sa iyo ang kaibahan ng sex at gender?

15

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Gawain 6: Gender Timeline

Natunghayan mo sa iyong nabasang teksto ang papel ng mga babae at lalaki sa

iba’t ibang yugto sa kasaysayan ng Pilipinas. Itala mo sa kahon ang gampanin ng
babae at lalaki sa kasaysayan ng ating bansa.

Gampanin ng BABAE Iba’t Ibang Panahon Gampanin ng LALAKI

Panahong Pre-Kolonyal

Panahong Espanyol

Panahong Amerika

Panahong Hapones

Kasalukuyang Panahon

Mga Tanong:

1. Ano-ano ang mahalagang pagbabago sa papel ng mga babae at lalaki na

napansin mo?

2. Sa anong panahon sa kasaysayan ng ating bansa lubos na naabuso ang

karapatan ng mga kababaihan? Pangatwiranan

3. Aling panahon nagsimula ang pagbibigay ng pantay na karapatan sa

kababaihan at kalalakihan? Bakit?

4. Nakakaapekto ba ang gampanin/katatayuan ng babae at lalaki sa

lipunan/pamayanan? Pangatwiranan.

16

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Gawain 7: Saan Nga Ba Kabilang?

Basahin ang mga salitang nakatakda. Itala sa kahon sa ibaba ang mga
salitang sa tingin mo ay tumutukoy sa mga lalaki, babae, at LGBT, maaaring
mag-ulit ng mga salita. Ipaliwanag ang kasagutan. Isulat ang sagot sa papel.

Mang-aawit Makabayan Chef

Mananayaw Tahimik Piloto
Malikhain Maaasahan Doktor
Emosyonal Pangulo Pulis
Masunurin Mapagpakumbaba Hukom

Babae LGBTQIA Lalaki

Paliwanag Paliwanag Paliwanag

17

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Palalimin

Sa bahaging ito papalalimin ang mga nabuong pag-unawa tungkol sa paksa.

Inaasahan ding sa bahaging ito ay kritikal mong masusuri ang mga konseptong
iyong napag-aralan na may kinalaman sa kasarian at gender roles sa lipunan ng
Pilipinas at lipunan ng ibang bansa.

Gawain 8: Magtanong Ka!

Magsagawa ng isang panayam sa inyong tahanan o lugar. Hingin ang kanilang

opinion kung ano ang kanilang ideya o ano sa palagay nila ang kontribusyon ng
lalaki, babae at LGBT sa lipunan. Gawin gabay ang kasunod na format.

KONTRIBUSYON

LALAKI LGBT BABAE

1. 1. 1.

2. 2. 2.

3. 3. 3.

Mga Tanong:

1. Paano mo pinili ang mga taong iyong nakapanayam?

2. Ano ang napansin mo sa kanilang sagot? Pantay ba ang kanilang pagtingin

sa kontribusiyon ng mga kasarian? Ipaliwanag.

3. May diskriminasiyon ba sa kanilang sagot? Ipaliwanag

18

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Gawain 9:

Matapos na matalakay ang paksang ito, gumawa ng ISLOGAN na

makapaglalahad ng kabuuan ng iyong natutunan sa araling ito. Sa wikang Filipino
lamang ang ISLOGAN. Gamiting gabay ang rubric na ibibigay ng guro. Ilagay sa
shortbond paper.

Suriin ang iyong gawain ayon sa sumusunod na pamantayan sa Rubric

Rubrik sa mga Gawain

Pamantayan Lubos na Mahusay- Hindi Kailangan

Mahusay husay Gaanong pang
(4) (3) Mahusay (2) Magsanay (1)
Wasto at Malinaw at Maayos ang Magulo ang Walang
Maayos ang maayos ang kabuuan ng ilang datos kaayusan ang
Datos paglalahad ng paglalahad mga
mga impormasyon
impormasyon
May Pagka Lubhang Makabuluhan Hindi gaanong Hindi
makatotoha makabuluhan ang mensahe makabuluhan makabuluhan
nan ang ang mensahe ang mensahe ang mesahe
Mensahe
Malinaw Lubhang Malinaw at Hindi gaanong Malabo at
malinaw at nauunawaan malinaw at hindi
makabuluhan ang nauunawan maunawaan
ang mensahe pagkakalahad ang ang
ng mga datos pagkakalahad pagkakalahad
ng mga datos ng mga datos
Epektibo Lubhang Epektibo ang Hindi gaanong Hindi epektibo
ang epektibo ang paglalahad epektibo ang ang paglalahad
Paglalahad paglalahad paglalahad
Kapani- Lubhang Makatotohana Hindi gaanong Hindi
paniwala ang maayos ang n at kapani- makatotothan makatotohana
Sinabi mga datos at paniwala ang an at kapani- n at hindi
materyales mga paniwala ang kapani-
kaya’t mensaheng mensaheng paniwala ang
makatotohana binigyan ng binigyan ng mensaheng
n at kapani- interpretasyon interpretasyon binigyan ng
paniwaka ang interpretasyon
mga
impormasyon

19

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Sukatin

Lubhang nakagagalak na malaman na narating mo na ang bahaging ito ng

modyul. Inaasahan na marami ka nang natutuhan. Mapapatunayan mo ito sa
pamamagitan ng pagsagot sa sumusunod na gawain

Gawain 10: Panghuling Pagtataya

Panuto: Basahin at suriing mabuti ang mga tanong sa ibaba. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.

1. Ang kasarian ay maraming ipinahihiwatig na kahulugan. Sa Ingles ito ay

katumbas ng salitang sex at gender. Ano ang tinutukoy ng World Health
Organization (WHO) na tumutukoy sa biyolohikal at pisyolohikal na katangian
na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa lalaki?
A. Bi-sexual B. Transgender C. Gender D. Sex

2. Binabago ng lipunang ginagalawan natin ang pananaw ng isang indibidwal,

ano ang tawag sa mga panlipunang gampanin, kilos, at gawain na itinatakda ng
lipunan para sa mga babae at lalaki?
A. Sex B. Gender C. Bi-sexual D. Transgender

3. Sa bansa natin ay maraming miyembro ng Ladlad, sino itong mga babae na ang
kilos at damdamin ay panlalaki; mga babaeng may pusong lalaki at umiibig sa
kapwa babae?
A. Bisexual B. Gay C. Lesbian D. Transgender

4. May mga taong di nila maipaliwanag kung minsan ang pakiramdam na

umaatake sa kanila, Anong grupo ng mga tao ang nakakaramdam ng atraksyon
sa dalawang kasarian.
A. Bisexual B. Gay C. Lesbian D. Transgender

5. Sa anong grupo nabibilang ang mga taong nagkakaroon ng seksuwal na

pagnanasa sa mga taong nabibilang sa katulad na kasarian, tulad ng lalaking
gustong makakatalik ang kapwa lalaki at mga babaeng mas gusto ang babae
bilang sekswal na kapareha?
A. Asexual B. Bisexual C. Heterosexual D. Homosexual

6. Ang oryentasyong sekswal at sekswal na pagkakakilanlan ng isang tao ay

nakabase sa kung anong pakiramdam mayroon sila. Alin sa mga sumusunod
ang nagkakanasang seksuwal sa miyembro ng kabilang kasarian, mga lalaki na
ang gustong makatalik ay babae at mga babaeng gusto naman ay lalaki?
A. Asexual B. Bisexual C. Heterosexual D. Homosexual

7. Ang mga babae na itinatago sa mata ng publiko at itinuturing na prinsesa, sa

anong tawag ang ganitong uri ng kultura?
A. Babaylan B. Binukot C. Mulawin D. Urduja

20

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

8. Marami ring kababaihan ang kinilala sa larangan ng pakikibaka. Sinong Pilipina

ang nagpakita ng kanyang kabayanihan ng mamatay ang kanyang asawa sa
panahon ng Pag-aalsa?
A. Gabriela Silang B. Josefa Ecsoda
C. Melchora Aquino D. Teresa Magbanua

9. Bawat dekada sa bansa natin ay may umusbong na ibang kultura. Piliin kung sa
anong dekada pinaniniwalaang umusbong ang Philippine Gay Culture?
A. Dekada 50 B. Dekada 60 C. Dekada 70 D. Dekada 80

10.Iba’t ibang mananakop ang napunta sa Pilipinas noong panahon ng

kolonyalismo. Alin sa mga sumusunod na banyaga ang nagdala ng ideya ng
kalayaan, karapatan, at pagkakapantay-pantay sa Pilipinas?
A. Amerikano B. Kastila C. Hapones D. Olandes

11. Maraming karapatan ang natamasa ng mga Pilipino sa panahon ng mga

Amerikano. Anong karapatan ang tinamasa ng mga Pilipino matapos ang
espesyal na plebesito?
A. Bumuto B. Edukasyon
C. Ipagtanggol ang Sarili D. Makapagtrabaho

12. Tinutulungan ng pamahalaan na lutasin ang mga suliranin sa karahasan pero

may mga pangkat din ng tribo na nagsilbing modelo sa ibang kultura noong unang
panahon. Anong pangkat ng primitibong tao sa Papua New Guinea ang kapwa
maalaga at mapag-aruga sa kanilang mga anak, sila rin ay matulungin,
mapayapa, at kooperatibo sa kanilang pamilya?
A. Arapesh B. Mundugumur C. Tasaday D. Tchambuli

13. Sa anong bahagi ng daigdig nararanasan ang kultura ng Female Genital

Mutilation na pinaniniwalaang isang mabigat na uri ng deskriminasyon sa mga
miyembro ng mga kababaihan?
A. Africa at Kanlurang Asya C. Gitnang Asya at Silangang Asya
B. Australia at Papua New Guinea D. Hilaga at Timog Amerika

14.Bago pa dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, ang mga lalaki ay pinapayagang
magkaroon ng maraming asawa subalit maaring patayin ng lalaki ang kanyang
asawang babae sa sandaling makita niya itong kasama ng ibang lalaki. Anong
heneralisasyon ang ipinahihiwatig nito?
A. May pantay na karapatan ang lalaki at babae
B. Ang babae ay maaari lamang mag-asawa ng isa.
C. Ang lalaki ay pwedeng magkaroon ng maraming asawa
D. Ipinakikita sa kalagayang ito na mas malaki ang karapatang tinatamasa ng
lalaki noon kaysa sa kababaihan

21

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

15. Bagamat nabigyan na tayo ng pagkakataon na magtamasa ng ibat ibang

karapatan noong unang panahon, maraming bagay ang hindi nakita ng ating
pamahalaan partikular na sa mga kababaihan. Alin sa mga sumusunod ang
nagsasad ng tunay nakalagayan ng mga kababaihan noong sinaunang
panahon?
A. Ano man ang estado sa buhay ng mga kababaihan noon ay itinuturing na
pagmamay-ari ng kalalakihan.
B. Ang mga kababaihan ang pinakamakapangyarihan.
C. Itinuturing na prinsesa ang mga kababaihan kayat hindi sila maaaring
lumabas ng tahanan.
D. Sila ay itinuturing na pambayad utang ng kanilang mga magulang.

Mahusay! Tapos muna ang modyul na ito.

22

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 lOMoARcPSD|36759964

Karagdagang Gawain

Gawain 11: May Natutunan Ako!

Panuto: Gamit ang format na nasa kahon ikaw ay magsusulat ng isang sanaysay na
iyong ilalahad ang mga natutunan mo mula sa paksa na iyong binasa at
mga gawaing sinagutan. Ilagay ang sagot sa papel.

May Natutunan Ako

Ang aking natutunan sa mga paksang binasa at mga gawaing sinagutan ay

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_______________.

Mahusay! Natapos mo na ang modyul na

ito.

23

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])

 Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])
24
Gawain 4: BASA-SURI
1. Itinatakda ng partikular na kultura ang gampanin ng bawat kasarian, kung anong uri ng trabaho
ang nababagay sa tao at kung sino ang maaaring mamuno sa mga pangunahing institusyon ng
lipunan.
2. Ang pagtingin ng lipunan sa babae at lalaki ay may epekto sa pagtingin ng isang tao sa sarling
ginagampanan sa lipunan.
3. Ang FGM ay naging bahagi na ng isa sa mga sentrong aralin sa antropolohiya, na nagsusulong
ng mga katanungan patungkol sa cultural relativism, tolerance, at sa pangkalahatan ng karapatang
pantao.
4. Wala! Dahil kung susuriin ang ayon sa teksto ginagahasa ang mga tomboy (lesbian) sa
paniniwalang magbabago ang kanilang oryentasyon.
Gawain 3: SURI-SIMBOLO
A. Babae/Lalaki/LGBTQIA
1. Oo! Dahil ang mga simbolong ito ay nakikita sa loob ng silid aralan, sa telebisyon, social
media at sa hospital.
2. Ang mga simbolong ito ay tumutukoy sa iba’t ibang kasarian ng isang tao sa lipunang
ginagalawan.
Gawain 2: Awit-Suri
1. Ang mensahe ng kanta ay upang ipamulat ang mga mata nating lahat patungkol sa mga
kasapi ng ikatlong kasarian (third sex) na sila’y tanggap na ng ating lipunan at bigyang respeto
kung anoman sila.
2. Ito ay patungkol sa kasarian ng isang tao na kailangan nating bigyang pansin at igalang ang
kanilang pagkatao.
3. Natatakot sapagkat sa mundong ginagalawan maraming mga tao ang mapanghusga
Gawain 10: Panghuling Gawain 1: Paunang
Pagtataya Pagtataya
1. D 6. C 11. A 1. A 6. C 11. D
2. B 7. B 12. A 2. A 7. B 12. B
3. C 8. A 13. A 3. A 8. A 13. C
4. A 9. B 14. D 4. D 9. B 14. A
5. D 10. A 15. A 5. A 10. A 15. D
Susi sa Pagwawasto
lOMoARcPSD|36759964
 Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])
25
Gawain 6: GENDER TIMELINE
1. Pre-Kolonyal
-Ang mga babae ay pagmamay-ari ng mga lalaki
- Ang mga lalaki ang siyang namumuno sa loob at labas ng tahanan
2. Panahon ng Espanyol
- Ang mga lalaki ay pinapayagan na magkaroon ng maraming asawa
-Ang mga babae ay bawal makisama sa ibang lalaki
3. Panahon ng Amerikano
- Nagkaroon ng pagkakataon ang mga babae at lalake na makapag-aral ng libre sa
pagbubukas ng pampublikong paaralan.
-Nagkaroon din ng karapatan ang mga babae na bumoto.
4. Panahon ng Hapones
- Ang mga lalaki noon ay kasama sa pakikidigma at pakikipaglaban sa mga Hapones.
- Ang mga babae ay itinatago dahil sa pagkamalupit ng mga Hapones.
5. Kasalukuyang Panahon
- Ang babae at lalaki ay may magkaiba at may nagkakaparehong gampanin sa kasalukuyang
panahon. Sila ay may kanya-kanyang responsibilidad at tungkulin na dapat gampanan bilang
isang tao, kapatid, anak, o magulang ng isang pamilya.
Gawain 5: MAGKAIBA NGA BA?
SEX GENDER
Kahulugan Kahulugan
Ang sex tumutukoy sa kasarian kung lalaki o Ang gender tumutukoy sa mga panlipunang
babae. Ito rin ay maaaring tumukoy sa gawain gampanin, kilos, at gawain na itinatakda ng
ng babae at lalaki na ang layunin ay lipunan para sa mga babae at lalaki.
reproduksiyon ng tao.
Katangian Katangian
A. Ang mga babae ay nagkakaroon ng buwanang A. Ang babae sa Amerika ay mas mababa ang
regla samantalang ang mga lalaki ay hindi. kita kaysa lalaki
B. Ang mga lalaki ay may testicle (bayag) B. Ang mga babae ang maraming gawain sa
samantalang ang babae ay hindi nagtataglay bahay
nito.
lOMoARcPSD|36759964
 lOMoARcPSD|36759964

Sanggunian
A. Mga Aklat

• Department of Education, Araling Panlipunan 10 Learners Module 2017

• Antonio Eleanor L., Dallo Evangeline M., Imperial Consuelo M., Samson Maria
Carmelita B., at Soriano Celia D. Kayamanan Mga Kontemporaryong isyu,
Binagong Edition

• Sarenas Diana Lyn R., Pedrajas Teresita P., Belen Walfredo P., Global Times
Living History, Kontemporaryong Isyu, K to 12 Curriculum Compliant

B. Iba Pang Sanggunian

• https://www.wattpad.com/134515586-lgbt-101-ano-ang-lgbtqipa%2B

• https://genius.com/Gloc-9-sirena-lyrics

• https://www.cleanpng.com/free/lgbt-symbols.html

26

Downloaded by dfvsgnvfdfcs ([email protected])