Linked Discourses 56.

11

Saṁyutta Nikāya 56.11

2. Rolling Forth the Wheel of Dhamma

2. Dhammacakkappavattanavagga

Rolling Forth the Wheel of Dhamma

Dhammacakkappavattana sutta
Thus have I heard.
Evaṃ me sutaṃ.
At one time the Buddha was staying near Benares, in the deer park at
Isipatana.
Ekaṁ samayaṁ bhagavā bārāṇasiyaṁ viharati isipatane migadāye.
There the Buddha addressed the group of five mendicants:
Tatra kho bhagavā pañcavaggiye bhikkhū āmantesi:
“Mendicants, these two extremes should not be cultivated by one who
has gone forth.
“Dveme, bhikkhave, antā pabbajitena na sevitabbā.
What two?
Katame dve?
Indulgence in sensual pleasures, which is low, crude, ordinary,
ignoble, and pointless. And indulgence in self-mortification, which is
painful, ignoble, and pointless.
Yo cāyaṁ kāmesu kāmasukhallikānuyogo hīno gammo pothujjaniko
anariyo anatthasaṁhito, yo cāyaṁ attakilamathānuyogo dukkho anariyo
anatthasaṁhito.
Avoiding these two extremes, the Realized One woke up by
understanding the middle way of practice, which gives vision and
knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and
extinguishment.
Ete kho, bhikkhave, ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā
tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya
sambodhāya nibbānāya saṁvattati.
 And what is that middle way of practice?
Katamā ca sā, bhikkhave, majjhimā paṭipadā tathāgatena
abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya
sambodhāya nibbānāya saṁvattati?
It is simply this noble eightfold path, that is:
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṁ—
right view, right thought, right speech, right action, right livelihood,
right effort, right mindfulness, and right immersion.
sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto
sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
This is that middle way of practice, which gives vision and
knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and
extinguishment.
Ayaṁ kho sā, bhikkhave, majjhimā paṭipadā tathāgatena
abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya
sambodhāya nibbānāya saṁvattati.
Now this is the noble truth of suffering.
Idaṁ kho pana, bhikkhave, dukkhaṁ ariyasaccaṁ—
Rebirth is suffering; old age is suffering; illness is suffering; death is
suffering; association with the disliked is suffering; separation from the
liked is suffering; not getting what you wish for is suffering. In brief, the
five grasping aggregates are suffering.
jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, byādhipi dukkho, maraṇampi dukkhaṁ,
appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṁ na
labhati tampi dukkhaṁ—saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.
Now this is the noble truth of the origin of suffering.
Idaṁ kho pana, bhikkhave, dukkhasamudayaṁ ariyasaccaṁ—
It’s the craving that leads to future lives, mixed up with relishing and
greed, chasing pleasure in various realms. That is,
yāyaṁ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī,
seyyathidaṁ—Variant: ponobbhavikā → ponobhavikā (bj) | seyyathidaṁ →
seyyathīdaṁ (bj, sya-all, km, pts1ed)
craving for sensual pleasures, craving to continue existence, and
craving to end existence.
kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā.
 Now this is the noble truth of the cessation of suffering.
Idaṁ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhaṁ ariyasaccaṁ—
It’s the fading away and cessation of that very same craving with
nothing left over; giving it away, letting it go, releasing it, and not adhering
to it.
yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti
anālayo.
Now this is the noble truth of the practice that leads to the cessation
of suffering.
Idaṁ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā
ariyasaccaṁ—
It is simply this noble eightfold path, that is:
ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṁ—
right view, right thought, right speech, right action, right livelihood,
right effort, right mindfulness, and right immersion. sammādiṭṭhi …pe…
sammāsamādhi.
‘This is the noble truth of suffering.’ Such was the vision, knowledge,
wisdom, realization, and light that arose in me regarding teachings not
learned before from another.
‘Idaṁ dukkhaṁ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu
dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi,
āloko udapādi.
‘This noble truth of suffering should be completely understood.’ Such
was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhaṁ ariyasaccaṁ pariññeyyan’ti me,
bhikkhave, pubbe …pe… udapādi.
‘This noble truth of suffering has been completely understood.’ Such
was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhaṁ ariyasaccaṁ pariññātan’ti me,
bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ
udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This is the noble truth of the origin of suffering.’ Such was the vision
that arose in me …
 ‘Idaṁ dukkhasamudayaṁ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe
ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ udapādi, paññā udapādi,
vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This noble truth of the origin of suffering should be given up.’ Such
was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhasamudayaṁ ariyasaccaṁ pahātabban’ti
me, bhikkhave, pubbe …pe… udapādi.
‘This noble truth of the origin of suffering has been given up.’ Such
was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhasamudayaṁ ariyasaccaṁ pahīnan’ti me,
bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ
udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This is the noble truth of the cessation of suffering.’ Such was the
vision that arose in me …
‘Idaṁ dukkhanirodhaṁ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe
ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ udapādi, paññā udapādi,
vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This noble truth of the cessation of suffering should be realized.’
Such was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhanirodhaṁ ariyasaccaṁ sacchikātabban’ti
me, bhikkhave, pubbe …pe… udapādi.
‘This noble truth of the cessation of suffering has been realized.’
Such was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhanirodhaṁ ariyasaccaṁ sacchikatan’ti me,
bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ
udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This is the noble truth of the practice that leads to the cessation of
suffering.’ Such was the vision that arose in me …
‘Idaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccan’ti me, bhikkhave,
pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṁ udapādi, ñāṇaṁ udapādi, paññā
udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
‘This noble truth of the practice that leads to the cessation of
suffering should be developed.’ Such was the vision that arose in me …
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ
bhāvetabban’ti me, bhikkhave, pubbe …pe… udapādi.
 ‘This noble truth of the practice that leads to the cessation of
suffering has been developed.’ Such was the vision, knowledge, wisdom,
realization, and light that arose in me regarding teachings not learned before
from another.
‘Taṁ kho panidaṁ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṁ
bhāvitan’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṁ
udapādi, ñāṇaṁ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
As long as my true knowledge and vision about these four noble
truths was not fully purified in these three perspectives and twelve aspects, I
didn’t announce my supreme perfect awakening in this world with its gods,
Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods
and humans.
Yāvakīvañca me, bhikkhave, imesu catūsu ariyasaccesu evaṁ
tiparivaṭṭaṁ dvādasākāraṁ yathābhūtaṁ ñāṇadassanaṁ na suvisuddhaṁ
ahosi, neva tāvāhaṁ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake
sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṁ sammā-
sambodhiṁ abhisambuddho’ti paccaññāsiṁ. Variant: abhisambuddho’ti
paccaññāsiṁ → abhisambuddho paccaññāsiṁ (bj, sya-all, km)
But when my true knowledge and vision about these four noble truths
was fully purified in these three perspectives and twelve aspects, I
announced my supreme perfect awakening in this world with its gods,
Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods
and humans.
Yato ca kho me, bhikkhave, imesu catūsu ariyasaccesu evaṁ
tiparivaṭṭaṁ dvādasākāraṁ yathābhūtaṁ ñāṇadassanaṁ suvisuddhaṁ ahosi,
athāhaṁ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇa-
brāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṁ sammāsambodhiṁ
abhisambuddho’ti paccaññāsiṁ.
Knowledge and vision arose in me:
Ñāṇañca pana me dassanaṁ udapādi:
‘My freedom is unshakable; this is my last rebirth; now there’ll be no
more future lives.’”
‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthi dāni
punabbhavo’”ti. Variant: vimutti → cetovimutti (bj, pts1ed)
That is what the Buddha said.
Idamavoca bhagavā.
 Satisfied, the group of five mendicants was happy with what the
Buddha said.
Attamanā pañcavaggiyā bhikkhū bhagavato bhāsitaṁ abhinandunti.
And while this discourse was being spoken, the stainless, immaculate
vision of the Dhamma arose in Venerable Koṇḍañña:
Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṁ bhaññamāne āyasmato
koṇḍaññassa virajaṁ vītamalaṁ dhammacakkhuṁ udapādi:
“Everything that has a beginning has an end.”
“yaṁ kiñci samudayadhammaṁ sabbaṁ taṁ nirodhadhamman”ti.
And when the Buddha rolled forth the Wheel of Dhamma, the earth
gods raised the cry:
Pavattite ca pana bhagavatā dhammacakke bhummā devā
saddamanussāvesuṁ:
“Near Benares, in the deer park at Isipatana, the Buddha has rolled
forth the supreme Wheel of Dhamma. And that wheel cannot be rolled back
by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the
world.”
“etaṁ bhagavatā bārāṇasiyaṁ isipatane migadāye anuttaraṁ
dhammacakkaṁ pavattitaṁ appaṭivattiyaṁ samaṇena vā brāhmaṇena vā
devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmin”ti.
Hearing the cry of the Earth Gods… the Gods of the Four Great
Kings … the Gods of the Thirty-Three … the Gods of Yama…the Joyful
Gods …the Gods Who Love to Create …the Gods Who Control the
Creations of Others…the Gods of Brahmā’s Host raised the cry:
Bhummānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā cātumahārājikā devā
saddamanussāvesuṁ: “etaṁ bhagavatā bārāṇasiyaṁ isipatane migadāye
anuttaraṁ dhammacakkaṁ pavattitaṁ, appaṭivattiyaṁ samaṇena vā
brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmin”ti.…
Cātumahārājikānaṁ devānaṁ saddaṁ sutvā tāvatiṁsā devā …pe… …yāmā
devā …pe… tusitā devā …pe …nimmānaratī devā …pe …
paranimmitavasavattī devā …pe: brahmakāyikā devā saddamanussāvesuṁ:
“Near Benares, in the deer park at Isipatana, the Buddha has rolled
forth the supreme Wheel of Dhamma. And that wheel cannot be rolled back
by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the
world.”
 “etaṁ bhagavatā bārāṇasiyaṁ isipatane migadāye anuttaraṁ
dhammacakkaṁ pavattitaṁ appaṭivattiyaṁ samaṇena vā brāhmaṇena vā
devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmin”ti.
And so at that moment, in that instant, the cry soared up to the
Brahmā realm.
Itiha tena khaṇena tena layena tena muhuttena yāva brahmalokā
saddo abbhuggacchi. Variant: tena layena → etthantare pāṭho si, sya-all, km
potthakesu
And this galaxy shook and rocked and trembled. And an
immeasurable, magnificent light appeared in the world, surpassing the glory
of the gods.
Ayañca dasasahassilokadhātu saṅkampi sampakampi sampavedhi,
appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pāturahosi atikkamma devānaṁ
devānubhāvanti.
Then the Buddha expressed this heartfelt sentiment:
Atha kho bhagavā imaṁ udānaṁ udānesi:
“Koṇḍañña has really understood! Koṇḍañña has really understood!”
“aññāsi vata bho, koṇḍañño, aññāsi vata bho, koṇḍañño”ti.
And that’s how Venerable Koṇḍañña came to be known as
“Koṇḍañña Who Understood”.
Iti hidaṁ āyasmato koṇḍaññassa “aññāsikoṇḍañño” tveva nāmaṁ
ahosīti.
Paṭhamaṁ.
 Saṁyutta Nikāya

Connected Discourses on the Truths

56.11. Setting in Motion the Wheel of the

Dhamma
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling at
Baraṇasi in the Deer Park at Isipatana. There the Blessed One addressed the
bhikkhus of the group of five thus:
“Bhikkhus, these two extremes should not be followed by one who has gone
forth into homelessness. What two? The pursuit of sensual happiness in
sensual pleasures, which is low, vulgar, the way of worldlings, ignoble,
unbeneficial; and the pursuit of self-mortification, which is painful, ignoble,
unbeneficial. Without veering towards either of these extremes, the
Tathagata has awakened to the middle way, which gives rise to vision,
which gives rise to knowledge, which leads to peace, to direct knowledge, to
enlightenment, to Nibbāna.
“And what, bhikkhus, is that middle way awakened to by the Tathagata,
which gives rise to vision … which leads to Nibbāna? It is this Noble
Eightfold Path; that is, right view, right intention, right speech, right action,
right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration. This,
bhikkhus, is that middle way awakened to by the Tathagata, which gives rise
to vision, which gives rise to knowledge, which leads to peace, to direct
knowledge, to enlightenment, to Nibbāna.
“Now this, bhikkhus, is the noble truth of suffering: birth is suffering, aging
is suffering, illness is suffering, death is suffering; union with what is
displeasing is suffering; separation from what is pleasing is suffering; not to
get what one wants is suffering; in brief, the five aggregates subject to
clinging are suffering.
“Now this, bhikkhus, is the noble truth of the origin of suffering: it is this
craving which leads to renewed existence, accompanied by delight and lust,
seeking delight here and there; that is, craving for sensual pleasures, craving
for existence, craving for extermination.
“Now this, bhikkhus, is the noble truth of the cessation of suffering: it is the
remainderless fading away and cessation of that same craving, the giving up
and relinquishing of it, freedom from it, nonreliance on it.
“Now this, bhikkhus, is the noble truth of the way leading to the cessation of
suffering: it is this Noble Eightfold Path; that is, right view … right
concentration.
“‘This is the noble truth of suffering’: thus, bhikkhus, in regard to things
unheard before, there arose in me vision, knowledge, wisdom, true
knowledge, and light.
“‘This noble truth of suffering is to be fully understood’: thus, bhikkhus, in
regard to things unheard before, there arose in me vision, knowledge,
wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of suffering has been fully understood’: thus, bhikkhus, in
regard to things unheard before, there arose in me vision, knowledge,
wisdom, true knowledge, and light.
“‘This is the noble truth of the origin of suffering’: thus, bhikkhus, in regard
to things unheard before, there arose in me vision, knowledge, wisdom, true
knowledge, and light.
“‘This noble truth of the origin of suffering is to be abandoned’: thus,
bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose in me vision,
knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of the origin of suffering has been abandoned’: thus,
bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose in me vision,
knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This is the noble truth of the cessation of suffering’: thus, bhikkhus, in
regard to things unheard before, there arose in me vision, knowledge,
wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of the cessation of suffering is to be realized’: thus,
bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose in me vision,
knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of the cessation of suffering has been realized’: thus,
bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose in me vision,
knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This is the noble truth of the way leading to the cessation of suffering’:
thus, bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose in me vision,
knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of the way leading to the cessation of suffering is to be
developed’: thus, bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose
in me vision, knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“‘This noble truth of the way leading to the cessation of suffering has been
developed’: thus, bhikkhus, in regard to things unheard before, there arose
in me vision, knowledge, wisdom, true knowledge, and light.
“So long, bhikkhus, as my knowledge and vision of these Four Noble Truths
as they really are in their three phases and twelve aspects was not
thoroughly purified in this way, I did not claim to have awakened to the
unsurpassed perfect enlightenment in this world with its devas, Mara, and
Brahma, in this generation with its ascetics and brahmins, its devas and
humans. But when my knowledge and vision of these Four Noble Truths as
they really are in their three phases and twelve aspects was thoroughly
purified in this way, then I claimed to have awakened to the unsurpassed
perfect enlightenment in this world with its devas, Mara, and Brahma, in this
generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans. The
knowledge and vision arose in me: ‘Unshakable is the liberation of my
mind. This is my last birth. Now there is no more renewed existence.’”
This is what the Blessed One said. Elated, the bhikkhus of the group of five
delighted in the Blessed One’s statement. And while this discourse was
being spoken, there arose in the Venerable Kondañña the dust-free, stainless
vision of the Dhamma: “Whatever is subject to origination is all subject to
cessation.”
And when the Wheel of the Dhamma had been set in motion by the Blessed
One, the earth-dwelling devas raised a cry: “At Baraṇasi, in the Deer Park at
Isipatana, this unsurpassed Wheel of the Dhamma has been set in motion by
the Blessed One, which cannot be stopped by any ascetic or brahmin or deva
or Mara or Brahma or by anyone in the world.” Having heard the cry of the
earth-dwelling devas, the devas of the realm of the Four Great Kings raised
a cry: “At Baraṇasi … this unsurpassed Wheel of the Dhamma has been set
in motion by the Blessed One, which cannot be stopped … by anyone in the
world.” Having heard the cry of the devas of the realm of the Four Great
Kings, the Tavatiṁsa devas … the Yama devas … the Tusita devas … the
Nimmanarati devas … the Paranimmitavasavatti devas … the devas of
Brahma’s company raised a cry: “At Baraṇasi, in the Deer Park at Isipatana,
this unsurpassed Wheel of the Dhamma has been set in motion by the
Blessed One, which cannot be stopped by any ascetic or brahmin or deva or
Mara or Brahma or by anyone in the world.”
Thus at that moment, at that instant, at that second, the cry spread as far as
the brahma world, and this ten thousandfold world system shook, quaked,
and trembled, and an immeasurable glorious radiance appeared in the world
surpassing the divine majesty of the devas.
Then the Blessed One uttered this inspired utterance: “Koṇḍañña has indeed
understood! Koṇḍañña has indeed understood!” In this way the Venerable
Koṇḍañña acquired the name “Añña Koṇḍañña—Koṇḍañña Who Has
Understood.”

 သံ ယု တ္တ နိကယ်—၅၆

 ၂—ဓမ္မစက္က ပ္ပဝတ္တ နဝဂ်

၁—ဓမ္မစက္က ပ္ပဝတ္တ နသု တ်

၁ဝ၈၁။ အခတစ်ပ၌ မြတ်စွဘု ရသည် ဗရဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒဝု န်တေ၌ (သီတင် သုံ ) နေတေမူ ၏၊ ထို အခ

မြတ်စွဘု ရသည် ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်တို့ကို မိန့်တေမူ ၏— ရဟန်တို့ ရဟန်ဖြစ်သူ သည် အစွန်နှ စ်ပတို့ကို မမှီဝဲအပ်ကု န်၊ အ

ဘယ်နှ စ်ပတို့နည် —

ယု တ်ညံ့ ၍ ရွသူ တို့၏ အကျင့်ဖြစ်သေ ပု ထု ဇဉ်တို့၏ အလေ့ အကျင့်သ ဖြစ်၍ အရိယတို့၏အလေ့ အကျင့် မဟု တ်သေ

အကျိုစီပွနှ င့် မစပ်ယှ ဉ်သေ ကမဂု ဏ်တို့၌ ကမဂု ဏ်ချမ်သကို ကပ်ငြိသေအဖြင့် အဖန်တလဲလဲ လို က်စအထု တ်ခြင်

လည်ကေင်၊ ကို ယ်စိတ်၏ ဆင်ရဲခြင်ကို ဖြစ်စေတတ်သေအရိယတို့၏ အကျင့် မဟု တ်သေအကျိုစီပွနှ င့် မစပ်ယှ ဉ်သေ

ကို ယ်ပင်ပန်မှုကို အထု တ်ခြင်လည်ကေင် ဤနှ စ်ပတို့တည်။

ရဟန်တို့ ဤအစွန်နှ စ်ပတို့သို့ မကပ်ရေက်မူ ၍ မြတ်စွဘု ရသည် အထူ သဖြင့် သိတေမူ အပ်သေ ပညမျက်စိကို ပြုတတ်

သေ ဉဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သေအလယ်အလတ်ဖြစ်သေအကျင့်သည် ကိလေသငြိမ်ရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏၊ ထူ သေ ဉဏ်ဖြင့်

သိရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏၊ သစ္စလေပကို သိရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗန်ကို မျက်မှေ က်ပြုရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏။

ရဟန်တို့ မြတ်စွဘု ရသည် အထူ သဖြင့် သိတေမူ အပ်သေ ပညမျက်စိကို ပြုတတ်သေဉဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သေ

ကိလေသငြိမ်ခြင်ငှ ထူ သေ ဉဏ်ဖြင့် သိခြင်ငှ သစ္စလေပကို သိခြင်ငှ နိဗ္ဗန်ကို မျက်မှေ က်ပြုခြင်ငှ ဖြစ်သေ ထို

အလယ်အလတ်ဖြစ်သေ မြတ်သေအကျင့်ကအဘယ်နည်၊ အင်္ဂ ရှ စ်ပရှိသေ ဤအရိယမဂ်ပင်တည်။ ဤသည်က အဘယ်

နည် —

မှ န်ကန်သေအမြင် ‘သမ္မဒိဋ္ဌိ’၊ မှ န်ကန်သေ ကြံ စည်မှု ‘သမ္မသင်္က ပ္ပ’၊ မှ န်ကန်သေ စက ‘သမ္မဝစ’၊ မှ န်ကန်သေအလု ပ်

‘သမ္မကမ္မ န္တ’၊ မှ န်ကန်သေအသက်မွေမှု ‘သမ္မအဇီဝ’၊ မှ န်ကန်သေအထု တ်မှု ‘သမ္မဝယမ’၊ မှ န်ကန်သေ အေက်မေ့ မှု

‘သမ္မသတိ’၊ မှ န်ကန်သေ တည်ကြည်မှု ‘သမ္မသမဓိ’တို့တည်။

ရဟန်တို့ မြတ်စွဘု ရသည် အထူ သဖြင့် သိတေမူ အပ်သေ ပညမျက်စိကို ပြုတတ်သေဉဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သေ

အလယ်အလတ်ဖြစ်သေ ဤမြတ်သေအကျင့်သည် ကိလေသငြိမ်ရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏၊ ထူ သေ ဉဏ်ဖြင့် သိရန်အလို့ငှ

ဖြစ်၏၊ (သစ္စလေပကို ) သိရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗန်ကို မျက်မှေ က်ပြုရန်အလို့ငှ ဖြစ်၏။

ရဟန်တို့ ဤသည်က ဆင်ရဲဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရတည်။ ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ အို ရ

ခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ နရခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ သေရခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ မချစ်သေ သူ တို့နှ င့် အတူ နေရခြင်

သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ ချစ်သေ သူ တို့နှ င့်ကွေကွင်ရခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊ လို ချင်ရကို မရခြင်သည်လည် ဆင်ရဲ၏၊

အကျဉ်အဖြင့်စွဲလမ်ရ အရုံ ဖြစ်သေ ခန္ဓငပတို့သည်လည် ဆင်ရဲကု န်၏။ (၁)

ရဟန်တို့ ဤသည်က ဆင်ရဲခြင်၏ အကြေင်ဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရတည်။ အကြင်တဏှ သည် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်

စေတတ်၏၊ နှ စ်သက်ခြင် တပ်မက်ခြင်နှ င့် တကွ ဖြစ်၏၊ ထို ထို အရုံ ၌လွန်စွ နှ စ်သက်တတ်၏။ ထို တပ်မက်မှု

‘တဏှ ’ဟူ သည် အဘယ်နည်၊ ကမ၌ တပ်မက်မှု ‘ကမတဏှ ’၊ သဿတဒိဋ္ဌိနှ င့် တကွဖြစ်သေ တပ်မက်မှု ‘ဘဝတဏှ ’၊

ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှ င့် တကွဖြစ်သေ တပ်မက်မှု ‘ဝိဘဝ့ တဏှ ’တို့တည်။ (၂)

ရဟန်တို့ ဤသည်က ဆင်ရဲ၏ ချုပ်ရဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရတည်။ ယင်ဆင် ရဲ၏ချုပ်ငြိမ်ရဟူ သည် ထို

တပ်မက်မှု ‘တဏှ ’ ၏သလျှင် အကြွင်မဲ့ စွဲမက်မှု ကင်ပျေက်ချုပ်ငြိမ်ရစွန့်လွှတ်ရ တစ်ဖန် စွန့်ပယ်ရ လွတ်မြေက်ရ မ

ကပ်ငြိရပင် ဖြစ်၏။ (၃)

ရဟန်တို့ ဤသည်က ဆင်ရဲ၏ ချုပ်ရ (နိဗ္ဗန်) သို့ ရေက်ကြေင်အကျင့်ဖြစ်သေအရိယ တို့၏အမှ န်တရတည်။ ဤအရိယ

မဂ်သည် အင်္ဂ ရှ စ်ပရှိ၏၊ အင်္ဂ ရှ စ်ပဟူ သေက မှ န်ကန်သေအမြင် ‘သမ္မဒိဋ္ဌိ’။ပ။ မှ န်ကန်သေ တည်ကြည်မှု ‘သမ္မသမဓိ’တို့

တည်။ (၄)

ရဟန်တို့ “ဤတရသည် ဆင်ရဲဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရမည်၏”ဟု (ဘု ရ မဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န်သေ (ဒု က္ခ

သစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအ ပညမျက်စိသည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်သေ ဉဏ်

‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’ သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။ ရဟန်

တို့”ထို ဆင်ရဲဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို ပို င်ခြ၍ သိထို က်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က (မကြဖူ ကု န်သေ ဒု က္ခသစ္စ

တရတို့၌) ငဘု ရအ။ပ။ ထင်ရှ ဖြစ်၏။ ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို ပို င်ခြ၍ သိခဲ့ ပြီ”ဟု (ဘု ရ

မဖြစ်မီ) ရှေ ကမကြဖူ ကု န်သေ (ဒု က္ခသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအ ပညမျက်စိသည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင် ရှ

ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်သေ ဉဏ် ‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊

အလင်ရေင်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။ (၁)

ရဟန်တို့ “ဤတရသည် ဆင်ရဲခြင်၏ အကြေင်ဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရ မည်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ

ကု န်သေ (သမု ဒယသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအပညမျက်စိသည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့်

သိတတ်သေဉဏ် ‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင်သည် ထင်ရှ
ဖြစ်၏။ ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲခြင်၏ အကြေင်ဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို ပယ်အပ်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က (မ

ကြဖူ ကု န်သေ သမု ဒယသစ္စတရတို့၌) ငဘု ရအ။ပ။ ထင်ရှ ဖြစ်၏။ ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲခြင်၏ အကြေင်ဖြစ်သေအရိယ

တို့၏ အမှ န်တရကို ပယ်ပြီပြီ”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န်သေ (သမု ဒယသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအပညမျက်စိ

သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်သေဉဏ် ‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိ

သေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’ သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင် သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။ (၂)

ရဟန်တို့ “ဤတရသည် ဆင်ရဲ၏ ချုပ်ရဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရမည်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န်

သေ (နိရေဓသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအ ပညမျက်စိသည်ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်

သေ ဉဏ် ‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။

ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲ၏ ချုပ်ရဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို မျက်မှေ က်ပြုအပ်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က (မကြဖူ

ကု န်သေ နိရေဓသစ္စတရတို့၌) ငဘု ရအ။ပ။ ထင်ရှ ဖြစ်၏။ ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲ၏ ချုပ်ရဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရ

ကို မျက်မှေ က်ပြုပြီပြီ”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န်သေ (နိရေဓသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအ ပညမျက်စိသည် ထင်ရှ

ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်သေ ဉဏ် ‘ပည’သည်ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ်

‘ဝိဇ္ဇ’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင်သည့်ထင်ရှ ဖြစ်၏။ (၃)

ရဟန်တို့ “ဤတရသည် ဆင်ရဲချုပ်ရ (နိဗ္ဗန်) သို့ ရေက်ကြေင်အကျင့်ဖြစ်သေအရိယ တို့၏အမှ န်တရမည်၏”ဟု (ဘု ရမ

ဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န်သေ (မဂ္ဂသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအ ပညမျက်စိသည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊

အပြအဖြင့် သိတတ်သေ ဉဏ် ‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင် ရေင်

သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။ ရဟန်တို့ “ထို ဆင်ရဲချုပ်ရ (နိဗ္ဗန်) သို့ရေက်ကြေင်အကျင့်ဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို ပွမျ

အပ်၏”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က (မကြဖူ ကု န်သေ မဂ္ဂသစ္စ တရတို့၌) ငဘု ရအ။ပ။ ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ရဟန်တို့”ထို ဆင်ရဲချုပ်

ရ (နိဗ္ဗန်) သို့ ရေက်ကြေင် အကျင့်ဖြစ်သေအရိယတို့၏ အမှ န်တရကို ပွမျပြီပြီ”ဟု (ဘု ရမဖြစ်မီ) ရှေ က မကြဖူ ကု န် သေ

(မဂ္ဂသစ္စ) တရတို့၌ ငဘု ရအပညမျက်စိသည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အသိဉဏ်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အပြအဖြင့် သိတတ်သေဉဏ်

‘ပည’သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ ထို ထွင်၍ သိသေ ဉဏ် ‘ဝိဇ္ဇ’ သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏၊ အလင်ရေင်သည် ထင်ရှ ဖြစ်၏။ (၄)

ရဟန်တို့ “ဤအရိယတို့၏ အမှ န်တရလေပတို့၌ ဤသို့ သုံ ပသေအပြန် တစ်ဆယ့်နှ စ်ပသေအခြင်အရရှိသေ မှ န်ကန်

သေ ဉဏ်အမြင် မစင်ကြယ်သေသမျှ ကလပတ်လုံ ငသည်နတ် မရ်နတ် ဗြဟ္မနှ င့် တကွသေ နတ်လေကနှ င့် သမဏ

ဗြဟ္မဏ မင်မျ လူ မျနှ င့် တကွသေလူ့လေက၌ အတု မရှိသေအလုံ စုံ သေ တရတို့ကို ကို ယ်တို င်မှ န်စွ သိသေ (အရဟတ္တ

မဂ်) ဉဏ်ကို သိပြီဟု ဝန်မခံ ခဲ့ ချေ။

ရဟန်တို့ “ဤအရိယတို့၏ အမှ န်တရလေပတို့၌ ဤသို့ သုံ ပသေအပြန် တစ်ဆယ့်နှ စ်ပသေအခြင်အရရှိသေ မှ န်ကန်

သေ ဉဏ်အမြင်သည် စင်ကြယ်လသေအခ၌သလျှင် ငသည် နတ် မရ်နတ် ဗြဟ္မနှ င့် တကွသေ နတ်လေကနှ င့် သမဏ

ဗြဟ္မဏ မင်မျ လူ မျနှ င့်တကွသေ လူ့လေက၌ အတု မရှိသေအလုံ စုံ သေ တရတို့ကို ကို ယ်တို င်မှ န်စွ သိသေ (အရဟတ္တ

မဂ်) ဉဏ်ကို သိပြီဟု ဝန်ခံ ခဲ့ ၏၊ င၏ (ကိလေသတို့မှ ) လွတ်မြေက်မှုသည် မပျက်စီနို င်ပြီ၊ ဤကအဆုံ စွန်သေ ဘဝတည်၊
ယခု အခ ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင် မရှိတေပြီဟု ငအပစ္စဝေက္ခဏဉဏ်အမြင် သည် ဖြစ်ပေလ၏။ မြတ်စွဘု ရသည် ဤစကကို

မိန့်တေမူ ၏၊ ပဉ္စဝဂ္ဂီငပရဟန်တို့သည် နှ စ်လို ကု န်သည် ဖြစ်၍ မြတ်စွဘု ရ၏ တရတေကို ဝမ်မြေက်စွခံ ယူ ကြလေကု န်၏။

ဤဂထမဖက် သက်သက်သေ ဒေသနတေကို ဟေတေမူ သည်ရှိသေ အသျှင်ကေဏ္ဍညအ”ဖြစ်ခြင်သဘေရှိသေ တရ

အလုံ စုံ သည် ချုပ်ခြင်သဘေရှိ၏”ဟု (ကိလေသ) မြူ အညစ်အကြေကင်သေ တရမျက်စိ ‘သေတပတ္တိမဂ်ဉဏ်’သည်

ဖြစ်ပေလ၏။

ဤသို့ မြတ်စွဘု ရသည် ဓမ္မစကြတရတေကို ဟေတေမူ သည်ရှိသေ “ဗရဏသီပြည်ဣသိပတန မိဂဒဝု န်တေဝယ်

လေက၌ သမဏ ဗြဟ္မဏ နတ် မရ်နတ် ဗြဟ္မ တစ်ဦတစ်ယေက်မျှမဟေနို င်သေအတု မရှိသေ ဤဓမ္မစကြတရတေကို

ဟေတေမူ ၏”ဟု ဘု မ္မစို နတ်တို့သည်ကေင်ချီပေသံ ကို အဆင့်ဆင့် ကြွေကြေကု န်၏။ ဘု မ္မစို နတ်တို့၏ ကေင်ချီပေသံ ကို

ကြ၍”မြတ်စွဘု ရသည် ဗရဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒဝု န်တေဝယ် လေက၌ သမဏ ဗြဟ္မဏ နတ်မရ်နတ် ဗြဟ္မ တစ်ဦ

တစ်ယေက်မျှ မဟေနို င်သေအတု မရှိသေ ဤဓမ္မစကြတရတေကို မြတ်စွဘု ရ ဟေတေမူ ၏”ဟု စတု မဟရဇ်နတ်

တို့သည် အဆင့်ဆင့် ကြွေကြေကု န်၏။

စတု မဟရဇ်နတ်တို့၏ ကေင်ချီပေသံ ကို ကြ၍ တဝတိံသနတ်တို့သည်။ပ။ ယမနတ့်တို့သည်။ပ။ တု သိတနတ်တို့သည်။ပ။

နိမ္မနရတီနတ်တို့သည်။ပ။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်တို့သည်။ပ။

“မြတ်စွဘု ရသည် ဗရဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒဝု န်တေဝယ် လေက၌ သမဏ ဗြဟ္မဏ နတ်မရ်နတ် ဗြဟ္မ တစ်ဦတစ်

ယေက်မျှ မဟေနို င်သေအတု မရှိသေ ဤဓမ္မစကြတရတေကို ဟေ တေမူ ၏”ဟု ဗြဟ္မတို့သည် ကေင်ချီပေသံ ကို

အဆင့်ဆင့် ကြွေကြေကု န်၏။

ဤသို့လျှင် ထို အချိန် ထို အခ ထို ကလတွင် အကနိဋ္ဌဗြဟ္မပြည်တို င်အေင် ကေင်ချီသံ သည် ပြန့်နှံ့၍တက်၏၊ ဤတစ်

သေင်သေ လေကဓတ်သည်လည် တု န်လှုပ်၏၊ ပြင်စွ တု န်လှုပ်၏၊ ထက်ဝန်ကျင် တု န်လှုပ်၏၊ အတို င်အရှ ည်မရှိ

ကြီမသေအရေင်အလင်သည်လည် လေက၌ နတ်တို့၏ အနု ဘေကို ကျေလွန်၍ ထင်ရှ ဖြစ်ပေ၏။

ထို အခ မြတ်စွဘု ရသည် “ရဟန်တို့ ကေဏ္ဍညသည် သစ္စလေပတရကို သိလေပြီ တက၊ ရဟန်တို့ ကေဏ္ဍညသည်

သစ္စလေပတရကို သိလေပြီတက”ဟု ဤဥဒန်ကို ကျူရင့်တေမူ ၏။ ဤဥဒန်ကို ကျူရင့်တေမူ သေ ကြေင့်သလျှင် အသျှ

င်ကေဏ္ဍညအ ‘အညသိကေဏ္ဍည’ ဟူ ၍သ အမည်တွင်၏။

ပဌမသု တ်။