Ang Sinopsis at Buod

(Akademikong Sulatin)
Modyul ng Mag-aaral sa Filipino
sa Piling Larang - Akademiks
Unang Markahan ∙ Modyul 5

HILDA C. DAWAYEN
Developer

Kagawaran ng Edukasyon ∙ Rehiyong Administratibo ng Cordillera

PANGALAN_________________________ BAITANG AT PANGKAT_______

GURO______________________________ ISKOR______________________
 Republika ng Pilipinas
KAGAWARAN NG EDUKASYON
Rehiyong Administratibo ng Cordillera
DIBISYON NG MGA PAARALAN NG LUNGSOD BAGUIO
No. 82 Military Cut-off Road, Lungsod ng Baguio

Inilathala ng
Learning Resource Management and Development System

PAUNAWA HINGGIL SA KARAPATANG SIPI

2020

Nakasaad sa Atas ng Pangulo Blg. 49, Seksiyon 9 ang ganito:

“Walang umiiral na karapatang-ari sa anumang likha ng Pamahalaan ng

Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pagpayag ng tanggapan ng ahensiya ng
pamahalaang lumikha nito para sa paggamit ng anumang likha upang pagkakitaan.”

Ang modyul na ito ay inihanda para sa implementasyon ng K to 12 Curriculum

sa pamamagitan ng Kagawaran ng Edukasyon, Dibisyon ng mga Paaralan ng
Lungsod Baguio - Curriculum Implementation Division (CID). Maaari itong kopyahin
para sa layuning edukasyonal na may pagkilala sa mga pinagkunan at paghingi ng
pahintulot sa nagmamay-ari nito. Ang paghalaw o pagpapaunlad nito ay maaaring
gawin, ibigay lamang ang karampatang pagkilala sa orihinal na lumikha. Hindi
pinahihitulutan ang paghalaw ng anumang likha mula rito kung ang layunin ay
pangkomersiyo o pagkakakitaan.

ii
 PAUNANG SALITA

Ang modyul na ito ay isang proyekto ng Curriculum Implementation Division, partikular

ang Learning Resource Management and Development Unit, Kagawaran ng
Edukasyon, Dibisyon ng mga Paaralan ng Lungsod Baguio bilang tugon sa
pagpapatupad ng K-12 Kurikulum.

Naglalayon itong mapataas ang performans ng mga mag-aaral sa Filipino

Petsa ng Pagkakagawa : Hulyo, 2020

Lokasyon : Dibisyon ng mga Paaralan ng Lungsod Baguio

Asignatura : Filipino sa Piling Larang (Akademiks)

Baitang : Senior High School (Baitang 12)

Uri ng Materyal : Modyul

Wika : Filipino

Markahan/Linggo : Q1W5

Kasanayang Pampagkatuto

CS_ FA 11/12 PU-Od-f-92

Nakasusulat nang maayos na akademikong sulatin.

CS_FA 11/12 PU -Od-f-93

Nakasusunod sa istilo at teknikal na pangangailangan ng akademikong
sulatin.

iii
 PASASALAMAT

Ang manunulat ay taos-pusong nagpapasalamat sa pamunuan ng LRMDS , Baguio City

Division sa pagbibigay sa akin ng pagkakataon na makapag-ambag ng materyal na ito, sa
mga bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral at Gabay ng Guro para sa Filipino sa Piling Larang
(Akademik), Pinagyamang Pluma (k-to 12) Filipino sa Piling Larang -Akademik ,nina Ailene
Baisa-Julian at Nestor Lontoc dahil sa mga nailathala sa aklat na ito na ginamit sa modyul na
ito, sa mga kaguro ko sa Humanities and Social Sciences-Filipino sa kanilang pakikiisa,
pagdamay at pagtulong sa paggawa ng Modyul , kay Ma’am Marilyn S. Api-it sa kaniyang
walang kapagurang paggabay ,pagtitiwala at tiyaga, at sa pagbibigay–linaw ng mga
mahahalagang impormasyon tungo sa pagsusulat .

Higit na pagluwalhati at pasasalamat sa Poong Maykapal sa kaniyang patuloy na pagbibigay

ng lakas, tibay, tatag ng kalooban, at malusog na pangangatawan upang matagumpay at
maluwalhating maisulat ang modyul na ito.

Development Team
Author/s: Hilda Caasi – Dawayen
Illustrator: Brian Jacobe (cover art)
Layout Artist: Maria Ramelia M. Ulpindo
School Learning Resources Management Committee
Brenda M. Cariño School Principal
Sherwin Fernando School LR Coordinator
Quality Assurance Evaluators:
Marilyn S. Api-it ESP- Filipino
Niño M. Tibangay PSDS – BCNHS District
Learning Resource Management Section Staff
Loida C. Mangangey EPS – LRMDS
Victor A. Fernandez Education Program Specialist II - LRMDS
Christopher David G. Oliva Project Development Officer II – LRMDS
Priscilla A. Dis-iw Librarian II
Lily B. Mabalot Librarian I

CONSULTANTS

JULIET C. SANNAD, EdD

Chief Education Supervisor– CID

SORAYA T. FACULO, Ph.D.

Asst. Schools Division Superintendent

MARIE CAROLYN B. VERANO, CESO V

Schools Division Superintendent

iv
 TALAAN NG NILALAMAN

PAHINANG PANAKIP…………………………………… ............................................... i

PAUNAWA HINGGIL SA KARAPATANG SIPI........................................................... ii
PAUNANG SALITA …………………………………………………………………….. iii
PASASALAMAT ....................................................................................................... iv
TALAAN NG NILALAMAN ......................................................................................... v

Alamin........................................................................................................................2
Subukin..................................................................................................................... 4
Balikan .......................................................................................................................
Gawain: Sasang-ayunan o Kokontrahin ………………………………………………….6

Tuklasin .....................................................................................................................6
Gawain 1: Pagtatapat-tapatin …………………………………………………………….. 6
Gawain 2: Pagsusuri sa mga pahayag……………………………………………………7

Suriin .........................................................................................................................7
Gawain: Thumbs-up/Thumbs-dow ..……………………………………………………. 12

Pagyamanin …………………………………………………………………………… 12
Gawain 1: Konsepto ng Sintesis ……………………………………………………… 12
Gawain 2: Pagbubuo ng Buod ……………………………………………………….. 13

Isaisip ......................................................................................................................13
Gawain : Pagpapaliwanag ..………………………………………………………… ….. 13

Isagawa ...................................................................................................................14
Gawain: Pagsulat ng Sariling Sintesis ………..………………………………………. 14

Tayahin ....................................................................................................................20
Karagdagang Gawain ………………………………………………………………… 22

SUSI SA PAGWAWASTO ………………………………………………………………..23

TALASANGGUNIAN ……………………………………………………………………. 25

v
 Ang Sinopsis at Buod
(Akademikong Sulatin)
Modyul ng Mag-aaral sa Filipino
sa Piling Larang - Akademiks
Unang Markahan ∙ Modyul 5

HILDA C. DAWAYEN
Developer

Kagawaran ng Edukasyon ∙ Rehiyong Administratibo ng Cordillera

Para sa tagapagdaloy:
Hello po. Bilang tagapagdaloy ng modyul, mangyaring pakigabayan ang mag-
aaral sa kaniyang pagbabasa at pagsasagot sa materyal na ito. Hanggat maaari,
pakiusapan ang mga magulang o mga tagagabay ng mga mag-aaral na sundin ang
mga lahat ng mga instruksyon sa paggamit ng modyul bilang pangunahing
tagasuporta sa akademikong pag-unlad ng mga mag-aaral. Mahalagang
pakatatandaan na gamitin ng mga mag-aaral ang mga nakalakip na sagutang papel
sa pagsagot sa bawat gawaing matutunghayan sa materyal na ito.
Para sa mag-aaral:
Hello mga ginigiliw naming mag-aaral! Malugod na pagtanggap sa
asignaturang Filipino sa Piling Larang-Akademik , Quarter 1 -Modyul 5 para sa
araling Ang Sinopsis o Buod
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang walang pisikat na pagpasok sa
mga paaralan at wala tayo sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka
ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
MGA INAASAHANG MATUTUNAN
Inaasahang maisasagawa ng mga mag-aaral ang mga sumusunod:
• Nakasusulat nang maayos na akademikong sulatin.
• Nakasusuri ang uri ng lagom batay sa pahayag
• Natutukoy ang iba’t ibang uri ng pagsulat at naibibigay ang katangian nito.
• Naipaliliwanag ang mga mahahalagang konseptong nakapaloob sa aralin.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat

mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, mahihinuha natin kung ano

na ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung
nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%),
maaari mong laktawan ang bahaging ito ng
modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang
aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala

sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang
kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin,
gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan

2
 kang maunawaan ang bagong konsepto at mga
kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang

pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-
unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit
ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng
modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan

ang patlang ng pangungusap o talata upang
maproseso kung anong natutuhan mo mula sa
aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa iyo

upang maisalin ang bagong kaalaman o
kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng
buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat

ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng
natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong panibagong

gawain upang pagyamanin ang iyong kaalaman o
kasanayan sa natutuhang aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng

mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat at ayon sa layunin ng paggamit nito.
Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul.
Gumamit ng hiwalay na sagutang papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang sagutang papel ng modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy
kung tapos nang sagutin lahat ng pagsasanay.

3
 Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makabuluhang pagkatuto at makakamit mo ang mas malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi na dapat mong taglayin. Kaya mo ito!

Ang pagsulat ay hindi na bago sa iyo sapagkat ito ay natutunan mo mula

sa unang baitang ng iyong pag-aaral hanggang sa kasalukuyan. Subalit, kailangan
ng ibayong pagsasanay upang mapanday nang lubos ang iyong kasanayan at
mapaunlad pa ang kaalaman sa pagsusulat. Paano mo ba magagamit ang
kaalaman at kasanayang ito sa iba’t ibang disiplina o larangan? Sa araling ito ay
magsisilbing pundasyon ang iyong kaalaman sa pagsusulat tungo sa pag-aaral ng
akademikong pagsulat.

Subukin
Alamin muna natin ang lawak ng iyong kaalaman tungkol sa paksang Ang
Sintesis at Buod. Basahin at Unawain ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang
tamang letra ng iyong kasagutan at isulat ito sa iyong sagutang papel.

PAUNANG PAGTATAYA

Alamin natin ang lawak na ng iyong mga kaalaman tungkol sa paksang Ang Sintesis
at Buod. Basahin at unawain ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang tamang letra
ng iyong sagot at isulat ito sa iyong sagutang papel.

1. Isang uri nito ay ang sintesis at buod na kalimitang ginagamit sa mga tekstong
naratibo.
A. Lagom C. Pananaliksik
B. Pagsulat D. Pagbasa

2. Sa pagsulat ng sintesis o buod, anong panauhan ang dapat gamitin?

A. Unang Panauhan C. Ikatlong Panauhan
B. Ikalawang Panauhan D. Lahat ng nabanggit
3. Siksik at pinaikling bersyon ito ng isang teksto.
A. Buod C. Talumpati
B. Panayam D. Aklat-ulat
4. Pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa isang pangkalahatang kabuuan na
nangangailangan ng analisis o simula.
A. Abstrak C. Aklat-ulat

4
 B. Sintesis D. Bionote
5. Mahalaga ito sa isang sintesis dahil nanggagaling ang mga ito sa iba’t ibang batis
ng impormasyon.

A. Panayam C. Organisasyon ng mga Ideya

B. Pagpapaliwanag ng Konsepto D. Pagsusulat
6. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa pagsulat ng introduksiyon ng isang
sintesis?
A. Pangalan ng may-akda C. Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto
B. Pamagat D. Nilalaman ng Panayam

7. Ang paggawa ng isang sintesis grid upang masigurong maayos at sistematiko ang
daloy ng pagkuha ng impormasyon ay makikita sa aling bahagi ng sintesis?
A. Introduksiyon C. Konklusyon
B. Katawan D. Wala sa nabanggit
8. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang may tamang katangian ng isang buod.
A. Mamili ng kakapanayamin bago sumulat ng buod
B. Mga 1/2 ng teksto o mas mahaba pa dapat ang nilalaman ng buod.
C. Mahalaga ang buod sa pagpapaulad ng argumento.
D. Hindi inuulit ang mga salita ng may-akda bagkus ginagamit ang sariling
pananalita.
9. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang pinanood, mahalagang tukuyin muna ang
mga ito bago sumulat ng isang buod.

A. Pamagat C. Awtor
B. Paksang Pangungusap D. Sanggunian
10. Mas maikli ang sintesis ngunit may laman, lalim, at lawak ay
nangangahulugang?
A. Huwag maging masalita sa Sintesis
B. Gawing isang pahina lamang ang sintesis
C. Maging tapat sa pagsulat ng sintesis
D. Lahat ng nabanggit

11. Mahalaga ito sa sintesis dahil ditto manggagaling ang iba’t ibang batis ng
impormasyon.
A. Organisasyon ng mga ideya C. Datos
B. Pagsusuri D. Iluustrayon

12. Upang masigurong maayos at sistematiko ang daloy ng pagkuha ng impormasyon,

mainam na gumamit ng ganito sa pagbubuod.
A. Bibliograpiya C. Pananaliksik
B. Sintesis Grid D. Talk Show

13. Paraan ng ng pagpapahayag ng isang sintesis

A. Deskriptibo C. Impormatibo
B. Argumentatibo D. Naratibo

14. Dito dapat ibinabatay ang tonos a pagsulat ng buod o sintesis

A. Ideya C. napakinggan
B. Akda D. Orihinal na sipi

5
 15. Huwag kalimutang isulat ito dahil ditto kinukuha o hinango ang orihinal na sipi ng
isang aklat.
A. Sanggunian C. Wika
B. Balarila D. Buod

Balikan
Sa nagdaang modyul ay pinag-aralan na natin ang kahulugan ng lagom at
natunghayan mo na nabanggit ang mga uri nito , ang naunang uri ng lagom ay ang
Abstrak. Sa pagkakataong ito, isa na naming uri ng lagom ang pagtutuunan mo ng
pansin.
Subalit bago ka magpatuloy, magkaroon ka muna ng pagbabalik-tanaw sa
mahahalagang konsepto na magagamit mo sa pag-unawa sa susunod na paksang-
aralin. Mahalaga maiugnay mo ang mga dati mong kaalaman o iskema sa mga
bagong paksang pinag-aaralan.

Gawain: Sasang-ayunan o Kokontrahin

Lagyan ng Tsek ng ( ) Ang kolumn na Oo kung ikaw ay sang-ayon sa mga
sumusunod na konsepto at ekis (x) naman sa kolumn na hindi kung ikaw ay
kumokontra.

Ang Lagom
Konsepto Oo Hindi
1.Isa sa mga kasanayang dapat matutuhan ng bawat mag-aaral ay ang
kakayahang bumuo ng isang paglalagom.
2. Ang lagom ay ang pinasimple at pinaikling bersiyon ng sulatin
3. Mahalagang makuha ng bumabasa ang bahagi lamang ng kaisipang
nakapaloob sa paksang binabasa.
4.Mahalagang mailahad nang maligoy o paulit -ulit ang paghahabi ng
pangungusap sa pagsulat ng lagom.
5.Ang Abstrak ay isang uri ng lagom.

Tuklasin
Matututunan mo sa bahaging ito ang isang na naming uri ng paglalagom na
kailangan mong pag-aralan. - Ang Sintesis at Buod. Subalit bago mo tunghayan ang
mga batayang kaalaman sa araling ito, sagutin na muna ang mga pagsasanay sa
bahaging ito.
GAWAIN 1. PAGTATAPAT-TAPATIN:
Hanapin sa Hanay B ang mga katangian ng mga salitang nakasulat sa Hanay A. isulat

6
ang tamang letra ng iyong sagot.

7
 HANAY A HANAY B
___ 1. Lagom a. pinasimpleng bersiyon ng isang sulatin
____2. Buod b. tala ng isang indibidwal sa sarili
___ 3. Sintesis niyang pamamaraan
____4. Kronolohiya c. pinakapunto ng isang akda
____5. Pangunahing ideya d. pagkakasunod-sunod ng mga ideya
e. pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling
pamamaraan

GAWAIN 2. PAGSUSURI SA MGA PAHAYAG:

Isulat ang letrang P kung pangunahing ideya, at isulat ang letang S kung suportang
ideya ang ipinapahiwatig ng mga sumusunod na paksa.
___ 1. Ang Corona Virus disease (Covid-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot
ng bagong corona virus.
___ 2. Karamihan sa mga taong nagkakaroon ng impeksiyon ay nakararanas ng hindi
malalang sintomas.
___ 3. Ngunit ang iba ay nakararanas ng malubhang sakit lalo na ang mga matatanda,
___ 4. Binabalaan ang lahat upang makaiwas sa sakit.
___ 5 . Isang paraan upang makaiwas sa sakit na ito ay ang pag-iwas sa mga
matataong lugar.

Suriin
Sa pagkakataong ito, marahil ay handa ka nang alamin ang mahahalagang
impormasyon sa araling ang Sintesis at Buod. Maging matiyagang tunghayan at pag-
aralan na ngayon ang mga ito.

Mula sa aklat nina Julian, A. at Lontoc, N. (2017). Pinagyamang Pluma (K to

12) Filipino sa Piling Larang (Akademik). Quezon City Phoenix Publishing House,
Inc.
SINTESIS AT BUOD
ang Sintesis ay isang anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling
pamamaraan upang ang sari-saring ideya o datos mula sa iba’t ibang pinanggalingan
(tao, libro, pananaliksik, at iba pa) ay mapagsama-sama at mapag-isa tungo sa isang
malinaw na kabuuan o identidad. Mula sa prosesong ito, kung saan tumutungo sa
sentralisasyon ng mga ideya, makabubuo ng bagong ideya.
Samakatuwid, ang sintesis ay pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa isang
pangkalahatang kabuuan na nangangailangan ng analisis sa simula (kabuuang datos,
ideya at paksa).

8
 Mahalaga sa sintesis ang organisasyon ng mga ideya dahil nanggaling ang
mga ito sa iba’t ibang batis ng impormasyon.
Halimbawa:
1. Sa isang interbyu sa isang tao, iba-iba ang itinatanong ng nag-iinterbyu gaya ng
tungkol sa pamilya, propesyon, opinyon sa paksa, atbp. Kaya iba-ibang opinyon
naman ang maririnig.
2. Sa panel discussion naman, iba-iba ang taong nag-uusap tungkol sa iisang
paksa
*Ang pagbubuo at pagbubuod sa mga ito ay nangangailangan ng sistemakong
paraan.
Mga Ilang Hakbang at Mungkahi sa Maayos na Pagbubuo ng Sintesis
1. Introduksyon
- Sisimulan sa isang paksang pangungusap na magbubuod o magtutuon sa
pinakapaksa ng teksto. Banggitin ang mga sumusunod: a. Pangalan ng may-akda,
b. Pamagat, at c. Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto, paksa
2. Katawan
a. Organisahin ang mga ideya upang mauri kung may nagkakapareho. Gumawa
ng isang Sintesis Grid (halaw sa 2000 Learning Center, University of Sydney) upang
masigurong maayos at sistematiko ang daloy ng pagkuha ng impormasyon.

9
b. Suriin ang koneksyon ng bawat isa sa paksa at pangunahing ideya.
c. Simulan sa pangungusap o kataga ang bawat talata. Naglalahad ang
pangungusap o katagang paksa ng talata.
d. Ibigay ang mga impormasyon mula sa iba-ibang batis (tao, libro, at iba pa) o iba-
ibang paksa o opinyon sa isang paksa.
e. Gumamit ng angkop na mga transisyon (halimbawa: gayundin, sa kabilang dako,
gayunman, at iba pa) at paksang pangungusap. Banggitin din ang pinagkunan
(halimbawa: “na ayon sa Daluyan Journal, Vol. VI, 2009”).
f. Gawing impormatibo ang sintesis. Ipakita ang mga pagkakapareho at pagkakaiba
ng mga ideya, opinyon, paniniwala, reaksyon, at iba pa.
g. Huwag maging masalita sa sintesis. Mas maikli, mas mabuti ngunit may laman,
lalim, at lawak.

10
h. Maging matapat sa teksto, kinapanayam, o pinagkunan ng impormasyon.
3. Kongklusyon
Ibuod ang nakitang mga impormasyon at pangkalahatang koneksyon ng iba-
ibang pinagsamang ideya. Maaaring magbigay komento dito o kaya’y magmungkahi
(halimabawa: mas malalim pang pananaliksik, pag-aaral, obserbasyon, diskusyon, at
iba pa tungkol sa paksa. (Maaaring ang kongklusyon ay nasa unang bahagi)
a. Introduksyon ng koleksyon ng mga artikulo sa libro o journal.
b. Report ng pinag-usapan sa talk show, pulong, komperensiya, o panel discussion.
c. Rebyu ng mga literaturang pinagkunan ng impormasyon o ideya ukol sa isang
paksang may maraming may-akda na sinangguni para sa sinusulat na tesis o
disertasyon.
d. Report ng dokumentaryo ukol sa isang paksaa na may iba’t ibang taong
kinapanayam.
e. Maikling rebyu ng mga sinulat ng isang may-akda kaugnay ng isang partikular na
paksa.
Buod
Siksik at pinaikling bersyon ito ng teksto. Ang teksto ay maaring nakasulat,
pinanood, o pinakinggan. Pinipili rito ang pinakamahalagang ideya at sumusuportang
ideya o datos. Mahalaga kung gayon, ang pagtutok sa lohikal at kronolohikal na daloy
ng mga ideya ng binuod na teksto. Kadalasan, nakatutulong ang pagbubuod sa
paglilinaw sa lohikal at kronolihiya ng mga ideya lalo na sa mga hindi organisado o
komplikadong paraan ng pagsulat sa teksto.
Tala ng isang indibidwal, sa sarili niyang pananalita, ukol sa kanyang mga
narinig o nabasang artikulo, balita, aklat, panayam, isyu, usap-usapan at iba pa.
Kahalagahan:
Bilang datos sa isang masusing binasang teksto upang gamitin sa isang pagsusulat,
mahalaga ang pagbubuod sa pagpapaunlad ng argumento. Hindi tayo nagbubuod
para lang ilahad ang ginawa o isinulat ng isang may akda. Ginagamit ito bilang
pansuporta sa isang proposisyon o tesis. Isa rin itong batayan kung paano binasa ng
sumulat ang naturang akda at kung paano niya naiiugnay sa kanyang paksa.
Katangian:
1. Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o punto kaugnay sa paksa.
2. Hindi inuuulit ang mga salita ng may akda; bagkus ay gumagamit ng sariling
pananalita. Isa itong “ muling pagsulat” ng binasang akda sa maikling salita.
3. Mga ⅓ ng teksto o mas maikli pa dito ang buod.
Mga Hakbang sa Pagbubuod
1. Basahin, panoorin, o pakinggan muna nang pahapyaw ang teksto.
2. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang pinanood o pinakinggan, tukuyin ang
paksang pangungusap o pinakatema. Tukuyin din ang mga susing salita ( key
words).

11
3. Pag- ugnay- ugnayin ang mga ideyang ito upang mabuo ang pinakapunto o tesis.
4. Sulatin ang buod. Tiyakin ang organisasyon ng teksto. Huwag gumamit ng mga
salita o pangungusap mula sa teksto.
5. Huwag maglagay ng mga detalye, halimbawa, at ebidensya.
6. Makatutulong ang paggamit ng mga signal word o mga salitang nagbibigay-
transisyon sa mga ideya gaya ng gayumpaman, kung gayon, samatuwid, gayundin,
sa kabilang dako, bilang konklusyon, bilang pagwawakas, at iba pa.
1. Huwag magsingit ng opinyon.
2. Sundin ang dayagram sa ibaba.

Sa pagbubuod naman ng mga Piksyon, Tula, Kanta , at Maikling kuwento at iba pa

,maaaring gumawa muna ng story map o graphic organizer upang malinawan ang
daloy ng pangyayari. Pagkatapos isulat ang buod sa isang talata kung saan ilalahad
ang pangunahing karakter, at tunggalian at ang resolusyon ng tunggalian.

Tumutulong ang pagbubuod sa pagpapunlad ng analitikal na pag-iisip na isang

mahalagang kasanayan sa pag- aaral. Sinusuri din ang mga impormasyon at
pinaghihiwalay ang mahalaga sa di- mahalagang punto, ang ideya sa halimbawa o
ebidensya, ay pinagsasama-sama ang mahahalagang ideya upang makabuo ng
malinaw at mapagbuod na mga pangungusap na maglalahad ng pangunahing punto
ng teksto.
Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Sinopsis o Buod
1. Gumamit ng ikatlong panauhan sa pagsulat nito.
2. Isulat ito batay sa tono ng pagkakasulat ng orihinal na sipi nito. Kung ang
damdaming naghahari sa akda ay malungkot, dapat na maramdaman din ito sa
buod na gagawin.
3. Kailangang mailahad ang mga pangunahing tauhan maging ang kanilang mga
gampanin at mga suliraning kanilang kinakaharap.

12
4. Gumamit ng mga pang-ugnay sa paghabi ng mga pangyayari sa kuwentong
binubuod lalo na kung ang sinopsis na ginawa ay binubuo ng dalawa o higit pang
talata.
5. Tiyaking wasto ang gramatika, pagbabaybay, at mga bantas na ginamit sa
pagsulat.
6. Huwag kalimutang isulat ang sangguniang ginamit kung saan hinango o kinuha
ang orihinal na sipi ng akda.

GAWAIN . Thumbs-up/ Thumbs-down

Basahin ang sumusunod na pahayag. Iguhit sa patlang ang thumbs-up ( ) kung

Wasto ang pahayag at thumbs-down ( ) naman kung mali ang pahayag.

______1. Kailangan na ang buod ay tumatalakay sa kabuuan ng

orihinal na teksto.
_____ 2. Hindi nagbibigay ng sariling ideya at kritisismo ang isang mahusay na
buod.
_____ 3. Ang isang mahusay na sintesis nag-uulat ng mga maling impormasyon
mula sa mga sanggunian.
_____ 4. Sa pagbabalangkas, kailangan ng mga suportang ideya ang bawat
pangunahing paksa.
_____ 5. Nagsisilbing giya o padron ng isusulat na pag-aaral ang balangkas.

Pagyamanin
Naunawaan mo na ba ang paglalahad tungkol sa sintesis at buod? Kung
hindi, ulitin mo ang pagbasa upang ganap mong maunawaan ang paksa. Kung
naintindihan mo na ang teksto, gawin mo ang mga susunod na gawain upang
malinang pa ang iyong pag-unawa sa araling sintesis at buod.

GAWAIN 1 : KONSEPTO NG SINTESIS:

Igawan ng mahahalagang konsepto ang Sintesis gamit ang flowchart. (gumamit ng
buong papel).

KAHULUGAN KATANGIAN HAKBANG

SINTESIS

13
GAWAIN 2. PAGBUBUO NG BUOD
Igawan ngayon ng buod ang tinalakay na kahulugan, katangian, kahalagahan at mga
hakbang sa pagbubuo ng buod gamit ang dayagram.

KAHULUGAN KATANGIAN

BUOD

KAHALAGAHAN MGA HAKBANG

Isaisip

Isa sa mga kasanayang dapat mong matamo ang malinaw na pagpapaliwanag

ng mga mahahalagang konsepto upang maibuod o maillahat ng mga kaisipang iyong
natutuhan.

Ngayon naman ay sikaping Ibuod ang mga natutunan sa pamamagitan ng pagsagot

sa mga sumsusunod na gawain.
GAWAIN 1: PAGPAPALIWANAG:
Gumamit ng sagutang papel, sikaping ipaliwanag ang mga sumusunod na tanong.
(5 puntos bawat isa).
1. Bakit mahalagang matutunan ang kalikasan at paraan ng pagsulat ng isang
Sintesis at Buod?
2. Paano nakatutulong sa napiling larangan ang pagkakaroon ng kaalaman sa
pagsulat ng iba’t ibang uri ng paglalagom katulad ng Sintesis at Buod?

14
 Isagawa
Mahalagang nagagamit natin sa araw-araw ang mga kaalamang ating
natatamo upang maging makabuluhan ang mga ito.

Sa pagkakataong ito, sukatin mo ang iyong kakayahang magamit ang iyong

mga natutuhan tungkol sa pagbubuo ng synopsis at buod.

Bilang patunay na nakamit mo ang mahalagang kasanayan -Nakasusulat nang

maayos na akademikong sulatin at nakasusunod sa istilo at teknikal na
pangangailangan ng akademikong sulatin, Bumuo ka ngayon ng sarili mong Sintesis
o Buod.

GAWAIN 1. PAGSULAT NG SARILING SINTESIS O BUOD

Basahin at suriin ang maikling kuwentong “Tata Selo” ni Rogelio R. Sikat na nakalakip
dito. igawan ng pagbubuod sa pamamagitan ng pagpuno sa story map.

Rubrik ng Pagmamarka (10 ang pinakamataas at 7 ang pinakamababa)

Katangian 10 8 7
1. Nakasusulat ng akademikong sulatin
2. Nakasusunod sa istilo at teknikal na
pangangailangan
3.Gumamit ng mga simple,malinaw at direktang mga
pangungusap.
Kabuuan:

15
 TATA SELO
ni: Rogelio Sikat

Maliit lamang sa simula ang kulumpon ng taong nasa bakuran ng munisipyo, ngunit
nang tumaas ang araw, at kumalat na ang balitang tinaga at napatay si Kabesang Tano, ay
napuno na ang bakuran ng bahay-pamahalaan.
Naggitgitan ang mga tao, nagsiksikan, nagtutulakan, bawat isa’y naghahangad makalapit sa
istaked.
“Totoo ba, Tata Selo?”
“Binabawi niya ang aking saka kaya tinaga ko siya.”
Nasa loob ng istaked si Tata Selo. Mahigpit na nakahawak sa rehas. May nakaalsang
putok sa noo. Nakasungaw ang luha sa malabo at tila lagi nang may inaaninaw na mata.
Kupas ang gris niyang suot, may mga tagpi na ang siko at paypay. Ang kutod niyang yari sa
matibay na supot ng asin ay may bahid ng natuyong putik. Nasa harap niya at kausap ang
isang magbubukid, ang kanyang kahangga, na isa sa nakalusot sa mga pulis na sumasawata
sa nagkakaguluhang tao.
“Hindi ko ho mapaniwalaan, Tata Selo,” umiling na wika ng kanyang kahangga, “talagang hindi
ko mapaniwalaan.”
Hinaplus-haplos ni Tata Selo ang ga-dali at natuyuan na ng dugong putok sa noo. Sa
kanyang harapan, di-kalayuan sa istaked, ipinagtutulakan ng mga pulis ang mga taong ibig
makakita sa kanya. Mainit ang sikat ng araw na tumatama sa mga ito, walang humihihip na
hangin at sa kanilang ulunan ay nakalutang ang nasasalisod na alikabok.
“Bakit niya babawiin ang aking saka?” tanong ni Tata Selo. “Dinaya ko na ba siya sa
partihan? Tinuso ko na ba siya? Siya ang may-ari ng lupa at kasama lang niya ako. Hindi ba’t
kaya maraming nagagalit sa akin ay dahil sa ayaw kong magpamigay ng kahit isang pinangko
kung anihan?”
Hindi pa rin umaalis sa harap ng istaked si Tata Selo. Nakahawak pa rin siya sa rehas.
Nakatingin siya sa labas ngunit wala siyang sino mang tinitingnan.
“Hindi mo na sana tinaga si kabesa,” anang binatang anak ng pinakamayamang propitaryo sa
San Roque, na tila isang magilas na pinunong-bayang malayang nakalalakad sa pagitan ng
maraming tao at ng istaked. Mataas ito, maputi, nakasalaming may kulay at nakapamaywang
habang naninigarilyo.
“Binabawi po niya ang aking saka,” sumbong ni Tata Selo. “Saan pa po ako pupunta kung
wala na akong saka?”
Kumumpas ang binatang mayaman. “Hindi katwiran iyan para tagain mo ang kabesa.
Ari niya ang lupang sinasaka mo. Kung gusto ka niyang paalisin, mapaaalis ka niya anumang
oras.”
Halos lumabas ang mukha ni Tata Selo sa rehas.
“Ako po’y hindi ninyo nauunawaan,” nakatingala at nagpipilit ngumiting wika niya sa
binatang nagtapon ng sigarilyo at mariing tinakpan pagkatapos. “Alam po ba ninyong dating
amin ang lupang iyon? Naisangla lamang po nang magkasakit ang aking asawa, naembargo
lamang po ng kabesa. Pangarap ko pong bawiin ang lupang iyon, kaya nga po hindi
nagbibigay ng kahit isang pinangko kung anihan. Kung hindi ko na naman po mababawi,
masaka ko man lamang po. Nakikiusap po ako sa kabesa kangina, “Kung maari akong
paalisin. Kaya ko pa pong magsaka, ‘Besa. Totoo pong ako’y matanda na, ngunit ako po

16
nama’y malakas pa.’ Ngunit... Ay! tinungkod po niya ako nang tinungkod, tingnan po n’yong
putok sa aking noo, tingnan po n’yo.”
Dumukot ng sigarilyo ang binata. Nagsindi ito at pagkaraa’y tinalikuran si Tata Selo at
lumapit sa isang pulis.
“Pa’no po ba’ng nangyari, Tata Selo?”
Sa pagkakahawak sa rehas, napabaling si Tata Selo. Nakita niya ang isang batang
magbubukid na na nakalapit sa istaked. Nangiti si Tata Selo. Narito ang isang magbubukid, o
anak-magbubukid, na maniniwala sa kanya. Nakataas ang malapad na sumbrerong balanggot
ng bata. Nangungulintab ito, ang mga bisig at binti ay may halas. May sukbit itong lilik.
“Pinutahan niya ako sa aking saka, amang,” paliwanag ni Tata Selo. “Doon ba sa may
sangka. Pinaalis sa aking saka, ang wika’y tinungkod ako, amang. Nakikiusap ako, sapagkat
kung mawawalan ako ng saka ay saan pa ako pupunta?”
“Wala na nga kayong mapupuntahan, Tata Selo.”
Gumapang ang luha sa pisngi ni Tata Selo. Tahimik na nakatingin sa kanya ang bata.
“Patay po ba?”
Namuti ang mga kamao ni Tata Selo sa pagkakahawak sa rehas. Napadukmo siya sa
balikat.
“Pa’no pa niyan si Saling?” muling tanong ng bata. Tinutukoy nito ang
maglalabimpitong taong anak ni Tata Selo na ulila na sa ina. Katulong ito kina Kabesang Tano
at kamakalawa lamang umuwi kay Tata Selo. Ginagawang reyna sa pista ng mga magbubukid
si Saling nang nakaraang taon, hindi lamang pumayag si Tata Selo. “Pa’no po niyan si Saling?”
Lalong humigpit ang pagkakahawak ni Tata Selo sa rehas.
Hindi pa nakakausap ng alkalde si Tata Selo. Mag-aalas-onse na nang dumating ito,
kasama ang hepe ng mga pulis. Galing sila sa bahay ng kabesa. Abut-abot ang busina ng
diyip na kinasasakyan ng dalawa upang mahawi ang hanggang noo’y di pa nag-aalisang tao.
Tumigil ang diyip sa di-kalayaun sa istaked.
“Patay po ba? Saan po ang taga?”
Naggitgitan at nagsiksikan ang mga pinagpapawisang tao. Itinaas ng may-katabang
alkalde ang dalawang kamay upang payapain ang pagkakaingay. Nanulak ang malaking hepe.
“Saan po tinamaan?”
“Sa bibig.” Ipinasok ng alkalde ang kanang palad sa bibig, hinugot iyon at mariing inihagod
hanggang sa kanang punong tainga. “Lagas ang ngipin.”
“Lintik na matanda!”
Nagkagulo ang mga tao. Nagsigawan, nagsiksikan, naggitgitan, nagtulakan.
Nanghataw na ng batuta ang mga pulis. Ipinasiya ng alkalde na ipalabas ng istaked si Tata
Selo at dalhin sa kanyang tanggapan. Dalawang pulis ang kumuha kay Tata Selo sa istaked.
“Mabibilanggo ka niyan,” anang alkalde pagpasok ni Tata Selo sa kanyang tanggapan.
Pinaupo ng alkalde ang namumutlang si Tata Selo. Umupo si Tata Selo sa silyang
nasa harap ng mesa. Nanginginig ang kamay ni Tata Selo nang ipatong niya iyon sa
nasasalaminang mesa.\
“Pa’no nga ba’ng nangyari?” kunot-noo at galit na tanong ng alkalde.
Matagal bago nakasagot si Tata Selo.

17
“Binabawi po niya ang aking saka, Presidente,” wika ni Tata Selo. “Ayaw ko pong umalis doon.
Dati pong amin ang lupang iyon, amin po, naisangla lamang po at naembargo.”
“Alam ko na iyan,” kumukumpas at umiiling na putol ng nagbubugnot na alkalde.
Lumunok si Tata Selo. Nang muli siyang tumingin sa presidente, may nakasungaw na luha sa
kanyang malalabo at tila lagi nang may inaaninaw na mata.
“Ako po naman, Presidente, ay malakas pa,” wika ni Tata Selo. “Kaya ko pa pong
magsaka. Makatwiran po bang paalisin ako? Malakas pa po naman ako, Presidente, malakas
pa po.”
“Saan mo tinaga ang kabesa?”
Matagal bago nakasagot si Tata Selo.
“Nasa may sangka po ako nang dumating ang kabesa. Nagtatapal po ako ng pitas sa pilapil.
Alam ko pong pinanood ako ng kabesa, kung kaya po naman pinagbuti ko ang paggawa, para
malaman niyang ako po’y talagang malakas pa, na kaya ko pa pong magsaka. Walang anu-
ano po, tinawag niya ako at ako po’y lumapit, sinabi niyang makaalis na ako sa aking saka
sapagkat iba na ang magsasaka.”
“Bakit po naman, “Besa?” tanong ko po. Ang wika’y umalis na lang daw po ako. ‘Bakit
po naman, ‘Besa?’ tanong ko po uli, ‘malakas pa po naman ako, a.’ Nilapitan po niya ako nang
tinungkod.”
“Tinaga mo na n’on,” anang nakamatyag na hepe.
Tahimik sa tanggapan ng alkalde. Lahat ng tingin – may mga eskribiyente pang nakapasok
doon – ay nakatuon kay Tata Selo. Nakauyko si Tata Selo at gagalaw-galaw ang tila mamad
na daliri sa ibabaw ng maruming kutod. Sa pagkakatapak sa makintab na sahig, hindi
mapalagay ang kanyang may putik, maalikabok at luyang paa.
“Ang inyong anak, na kina Kasesa raw?” usisa ng alkalde.
Hindi sumagot si Tata Selo.
“Tinatanong ka,” anang hepe.
Lumunok si Tata Selo.
“Umuwi na po si Saling, Presidente.”
“Kailan?”
“Kamakalawa po ng umaga.”
“Di ba’t kinatatulong siya ro’n?”
“Tatlong buwan na po.”
“Bakit siya umuwi?”
Dahan-dahang umangat ang mukha ni Tata Selo. Naiyak na napayuko siya.
“May sakit po siya?”
Nang sumapit ang alas-dose – inihudyat iyon ng sunud-sunod na pagtugtog ng kampana sa
simbahan na katapat lamang ng munisipyo – ay umalis ang alkalde upang manghalian.
Naiwan si Tata Selo, kasama ang hepe at dalawang pulis.
“Napatay mo pala ang kabesa,” anang malaking lalaking hepe. Lumapit ito kay Tata
Selo na nakayuko at din pa tumitinag sa upuan.
“Binabawi po niya ang aking saka,” katwiran ni Tata Selo.

18
Sinapok ng hepe si Tata Selo. Sa lapag, halos mangudngod si Tata Selo.
“Tinungkod po niya ako nang tinungkod,” nakatingala, umiiyak at kumikinig ang labing
katwiran ni Tata Selo.
Itinayo ng hepe si Tata Selo. Kinadyot ng hepe si Tata Selo sa sikmura. Sa sahig, napaluhod
si Tata Selo, nakakapit sa umipormeng kaki ng hepe.
“Tinungkod po niya ako nang tinungkod...Ay! tinungkod po niya ako nang tinungkod...”
Sa may pinto ng tanggapan, naaawang nakatingin ang dalawang pulis.
“Si Kabesa kasi ang nagrekomenda kat Tsip, e,” sinasabi ng isa nang si Tata Selo ay tila damit
na nalaglag sa pagkakasabit nang muling pagmalupitan ng hepe.
Mapula ang sumikat na araw kinabukasan. Sa bakuran ng munisipyo, nagkalat ang
papel na naiwan nang nagdaang araw. Hindi pa namamatay ang alikabok, gayong sa
pagdating ng uwang iyo’y dapat nang nag-uulan. Kung may humihihip na hangin, may
mumunting ipu-ipong nagkakalat ng mga papel sa itaas.
“Dadalhin ka siguro sa kabesera,” anang bagong paligo at bagong bihis na alkalde sa
matandang nasa loob ng istaked. “Doon ka siguro ikukulong.”
Wala ni papag sa loob ng istaked at sa maruing sementadong lapag nakasalampak si Tata
Selo. Sa paligid niya’y may natutuyong tamak-tamak na tubig. Nakaunat ang kanyang maiitim
at hinahalas na paa at nakatukod ang kanyang tila walang butong mga kamay. Nakakiling,
nakasandal siya sa steel matting na siyang panlikurang dingding ng istaked. Sa malapit sa
kanyang kamay, hindi nagagalaw ang sartin ng maiitim na kape at isang losang kanin.
Nilalangaw iyon.
“Habang-buhay siguro ang ibibigay sa iyo,” patuloy ng alkalde. Nagsindi ng tabako at
lumapit sa istaked. Makintab ang sapatos ng alkalde.
“Patayon na rin ninyo ako, Presidente.” Paos at bahagya nang marinig ang rehas nguni’t
pinagkiskis niya ang mga palad at tiningnan kung may alikabok iyon. Nang tingnan niya si
Tata Selo, nakita niyang lalo nang nakiling ito.
May mga tao na namang dumarating sa munisipyo. Kakaunti iyon kaysa kahapon.
Nakapasok ang mga iyon sa bakuran ng munisipyo, ngunit may kasunod na pulis. Kakaunti
ang magbubukid sabagong langkay na dumating at titingin kay Tata Selo. Karamihan ay mga
taga-poblacion. Hanggang noon, bawat isa’y nagtataka, hindi makapaniwala, gayong kalat na
ang balitang ililibing kinahapunan ang kabesa. Nagtataka at hindi nakapaniwalang nakatingin
sila kay Tata Selo na tila isang di pangkaraniwang hayop na itinatanghal.
Ang araw, katulad kahapon, ay mainit na naman. Nang magdakong alas-dos,
dumating ang anak ni Tata Selo. Pagkakita sa lugmok na ama, mahigpit itong napahawak sa
rehas at malakas na humagulgol.
Nalaman ng alkalde na dumating si Saling at ito’y ipinatawag sa kanyang tanggapan.
Di nagtagal at si Tata Selo naman ang ipinakaon. Dalawang pulis ang umaalalay kay Tata
Selo. Nabubuwal sa paglakad si Tata Selo. Nakita niya ang babaing nakaupo sa harap ng
mesa ng presidente.
Nagyakap ang mag-ama pagkakita.
“Hindi ka na sana naparito, Saling” wika ni Tata Selo na napaluhod. “May sakit ka
Saling, may sakit ka!?
Tila tulala ang anak ni Tata Selo habang kalong ang ama. Nakalugay ang walang kintab
niyang buhok, ang damit na suot ay tila yaong suot pa nang nagdaang dalawang araw.

19
Matigas ang kanyang namumutlang mukha. Pinaglilipat-lipat niya ang tingin mula sa
nakaupong alkalde hanggang sa mga nakatinging pulis.
“Umuwi ka na, Saling,” hiling ni Tata Selo. “Bayaan mo na...bayaan mo na. Umuwi ka na,
anak. Huwag ka nang magsasabi...”
“Kinabog kagabi,” wika ng isang magbubukid. “Binalutan ng basang sako, hindi nga halata.”
“Ang anak, dumating daw?”
“Naki-mayor.”
Sa isang sulok ng istaked iniupo ng dalawang pulis si Tata Selo. Napasubsob si Tata
Selo pagakaraang siya’y maiupo. Ngunit nang marinig niyang muling ipinapakaw ang pintong
bakal ng istaked, humihilahod na ginapang niya ang rehas, mahigpit na humawak doon at
habang nakadapa’y ilang sandali ring iyo’y tila huhutukin. Tinawag niya ang mga pulis ngunit
paos siya at malayo na ang mga pulis. Nakalabas ang kanang kamay sa rehas, bumagsak
ang kanyang mukha sa sementadong lapah. Matagal siyang nakadapa bago niya narinig na
may tila gumigisang sa kanya.
“Tata Selo...Tata Selo...”
Umangat ang mukha ni Tata Selo. Inaninaw ng may luha niyang mata ang tumatawag sa
kanya.
Iyon ang batang dumalaw sa kanya kahapon.
Hinawakan ng bata ang kamay ni Tata Selo na umaabot sa kanya.
“Nando’n, amang, si Saling sa Presidente,” wika ni Tata Selo. “Yayain mo nang umuwi, umuwi
na kayo. Puntahan mo siya, amang. Umuwi na kayo.” Muling bumagsak ang kanyang mukha
sa lapag. Ang bata’y saglit na nagpaulik-ulik, pagkaraa’y takot na bantulot na sumunod...
Mag-iikapat na ng hapon. Padahilig na ang sikat ng araw, ngunit mainit pa rin iyon.
May kapiraso nang lilim sa istaked, sa may dingding sa steel matting, ngunit si Tata Selo’y
wala roon. Nasa init siya, nakakapit sa rehas sa dakong harapan ng istaked. Nakatingin sitya
sa labas, sa kanyang malalabo at tila lagi nang nag-aaninaw na mata’y tumatama ang
mapulang sikat ng araw. Sa labas ng istaked, nakasandig sa rehas ang batang inutusan niya
kangina. Sinasabi ng bata na ayaw siyang papasukin sa tanggapan ng alkalde ngunit hindi
siya pinakikinggan ni Tata Selo, na ngayo’y hindi na pagbawi ng saka ang sinasabi.
Habang nakakapit sa rehas at nakatingin sa labas, sinasabi niyang lahat ay kinuha na
sa kanila, lahat, ay! ang lahat ay kihuan na sa kanila…

20
 Tayahin
Binabati kita dahil sa pagtitiyaga mong tapusin ang mga gawain sa modyul na
ito. Ngunit may isa pang hamon na dapat mong gawin. Sagutin mo ang panghuling
pagtataya upang matiyak na nakamit mo ang dapat mong matutuhan sa modyul na
ito. Kapag nakuha mo lahat ang tamang sagot sa mga aytem, maaari ka nang dumako
sa susunod na modyul. Kung hindi, balikan mo ang bahaging hindi mo nasagutan
nang tama at pag-aralan pa ito. Maaari kang magsaliksik pa tungkol dito sa ibang
sanggunian.
PANGHULING PAGTATAYA

Masusukat na naman sa bahaging ito ang lawak ng iyong natutunan gamit ang
modyul na ito. Sagutin ang panapos na pagtataya.gamit pa rin ang iyong Sagutang
Papel.Tukuyin ang titik ng wastong sagot sa bawat bilang. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.

1. Isang uri nito ay ang sintesis at buod na kalimitang ginagamit sa mga tekstong
naratibo.
A. Lagom C. Pananaliksik
B. Pagsulat D. Pagbasa

2. Sa pagsulat ng sintesis o buod, anong panauhan ang dapat gamitin?

A. Unang Panauhan C. Ikatlong Panauhan
B. Ikalawang Panauhan D. Lahat ng nabanggit
3. Siksik at pinaikling bersyon ito ng isang teksto.
A. Buod C. Talumpati
B. Panayam D. Aklat-ulat
4. Pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa isang pangkalahatang kabuuan na
nangangailangan ng analisis o simula.
A. Abstrak C. Aklat-ulat
B. Sintesis D. Bionote
5. Mahalaga ito sa isang sintesis dahil nanggagaling ang mga ito sa iba’t ibang batis
ng impormasyon.
A. Panayam C. Organisasyon ng mga Ideya
B. Pagpapaliwanag ng Konsepto D. Pagsusulat
6. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa pagsulat ng introduksiyon ng isang
sintesis?
A. Pangalan ng may-akda C. Impormasyon tungkol sa may-akda ,teksto
B. Pamagat D. Nilalaman ng Panayam

7. Ang paggawa ng isang sintesis grid upang masigurong maayos at sistematiko ang
daloy ng pagkuha ng impormasyon ay makikita sa aling bahagi ng sintesis?
A. Introduksiyon C. Konklusyon
B. Katawan D. Wala sa nabanggit

21
8. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang may tamang katangian ng isang buod.
A. Mamili ng kakapanayamin bago sumulat ng buod
B. Mga 1/2 ng teksto o mas mahaba pa dapat ang nilalaman ng buod.
C. Mahalaga ang buod sa pagpapaulad ng argumento.
D. Hindi inuulit ang mga salita ng may-akda, ginagamit ang sariling pananalita.

9. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang pinanood, mahalagang tukuyin muna ang

mga ito bago sumulat ng isang buod.
A. Pamagat C. Awtor
B. Paksang Pangungusap D.Sanggunian
10. Mas maikli ang sintesis ngunit may laman, lalim, at lawak ay
nangangahulugang?
A. Huwag maging masalita sa Sintesis
B. Gawing isang pahina lamang ang sintesis
C. Maging tapat sa pagsulat ng sintesis
D. Lahat ng nabanggit
11. Mahalaga ito sa sintesis dahil ditto manggagaling ang iba’t ibang batis ng
impormasyon.
A. Organisasyon ng mga ideya C. Datos
B. Pagsusuri D. Iluustrayon

12. Upang masigurong maayos at sistematiko ang daloy ng pagkuha ng impormasyon,

mainam na gumamit ng ganito sa pagbubuod.
A. Bibliograpiya C. Pananaliksik
B. Sintesis Grid D. Talk Show

13. Paraan ng ng pagpapahayag ng isang sintesis

C. Deskriptibo C. Impormatibo
D. Argumentatibo D. Naratibo

14. Dito dapat ibinabatay ang tonos a pagsulat ng buod o sintesis

C. Ideya C. napakinggan
D. Akda D. Orihinal na sipi

15. Huwag kalimutang isulat ito dahil ditto kinukuha o hinango ang orihinal na sipi ng
isang aklat.
C. Sanggunian C. Wika
D. Balarila D. buod

22
 Karagdagang Gawain
Basahin at suriin ang buod ng “Ang Aligbughang Anak”. Pagkatapos, suriin
naman ang pagkakabuod nito at alamin kung nailahad ba lahat ang mga katangian
na taglay ng isang buod. Sa scroll na nasa ibaba, isulat ang iyong pagsusuri kung
naisagawa ba ng wasto ang pagkakalagom nito.
Alibughang Anak
May isang amang may dalawang anak. Kinuha ng bunsong anak ang mana nito at
kaniyang gunugol sa makamundong gawain. Dumating ang panahong naubos ang lahat ng
kayamanang minana niya at lubos siyang naghirap at nagdalita at namuhay nang masahol pa
sa katayuan ng mga alipin sa kanilang tahanan.
Dahil sa mga hirap at sakit na kanyang naranasan, napagtanto niya ang kaniyang
masasamang ginawa. Nagpasiya siyang bumalik sa kaniyang ama, nagpakumbaba, at
humingi ng tawad. Dahil sal abis na pagmamahal ng ama sa anak, buong puso niya itong
tinanggap, at hindi lang ito, ipinagdiwang pa ang kanyang pagbabalik na ikinasama naman ng
panganay na kapatid dahil ni minsan ay hindi niya naranasang ipaghanda ng piging ng
kanyang ama at ipinaliwanag na siya ay lagi niyang kapiling at ang lahat ng ari-arian niya ay
para sa kaniya subalit ang bunsong anak na umalis ay itinuring nang patay ngunit muling
nabuhay, Nawala, ngunit muling nasumpungan.
Sanggunian: Hinango sa Magandang Balita BIbliya, Lukas 15:11-32

Pagsusuri

23
 Susi sa Pagwawasto

Panimulang Pagtataya- p.4

1.A 2. C 3. A 4. B 5.C 6.D 7.B 8.D 9B 10.A 11.A 12.B 13.C 14.D 15.A

BALIKAN: Gawain Sasang-ayunan o Kokontrahin -p.6

1./ 2. / 3. x 4. X 5. / 5. A

TUKLASIN:-P.6
GAWAIN 1: PAGTATAPAT-TAPATIN-P.6 1. A 2. B 3. E 4. D 5. C
GAWAIN 2: PAGSUSURI NG PAHAYAG P.6 1.P 2. S 3.S 4. S 5. S

SURIIN: GAWAIN: Thumbs-up/Thumbs-down 1. 2. 3. 4. 5.

PAGYAMANIN: Gawain 1: PRESENTASYON

GAWAIN 2: PAGBUO NG BUOD GAMIT ANG DAYAGRAM.

ISAISIP: -p. 13 Gawain : PAGPAPALIWANAG (5puntos bawat isa)

1. Mahalagang matutunan ang kalikasan, hakbang at paraan ng pagsulat ng isang

sintesis at buod dahil ito ay isang mahalagang uri ng sulating pang-akademiko at
mga uri ng paglalagom upang malinang ang kasanayan ng mga mag-aaral bilang
paghahanda sa totoong buhay ng propesyon at trabaho,

24
2. Nakatutulong sa napiling larangan ang pagkakaroon ng kaalaman sa pagsulat bg iba’t
ibang lagom katulad ng Sintesis at buod sa pamamagitan ng layunin nitong mapadaling
matukoy ang mga pangunahing kaisipan at mahahalagang detalye sa mga mahabang
sulatin upang ito ay mapaikli.
ISAGAWA-P. 14: Pagsulat ng sariling Sintesis o Buod

TAYAHIN-P. 19
Panghuling Pagtataya- p.19
1.A 2. C 3. A 4. B 5.C 6.D 7.B 8.D 9B 10.A 11.A 12.B 13.C 14.D 15.A

KARAGDAGANG GAWAIN: P-22

- Walang tiyak na kasagutan sa gawaing ito. Iwawasto ng guro ang

bahaging ito

25
 TALASANGGUNIAN

AKLAT:

Filipino sa Piling Larang .Patnubay ng Guro. Unang Limbag ,2016

Julian, Ailene at Lontoc, Nestor. Pinagyamang Pluma (Kto 12),
Filipino sa Piling Larang (Akademik) . Quezon City: Phoenix Publishing House,
Inc., 2017
Constantino, Pamela. at Zafra, Galileo . Filipino sa Piling Larang
(Akademik). Sampaloc, Manila. Rex Book Store, Inc.,2016

Garcia, Florante . Pintig Senior High School Filipino sa Piling Larang

(Akademik). Quezon City, SIBS Publishing House, Inc., 2017

Garcia, Lakadupil, et.al. . Tinig: Komunikasyon sa Akademikong

Filipino (Ikaapat na Edisyon). Malabon City. Jimczyville Publications.,2011

INTERNET:
https://www.youtube.com/watch?v=Q-MMIPNeG4s
https://www.academia.edu/37564798/FILIPINO_SA_LARANGANG_AKADEMIKO_K
ABANATA_III_PAGSULAT_NG_BUOD_AT_SINTESIS
file:///D:/New%20folder%20(3)/FILIPINO_SA_LARANGANG_AKADEMIKO_KABAN
ATA.pdf
https://www.facebook.com/215649688828253/posts/tata-seloni-rogelio-sikatmaliit-
lamang-sa-simula-ang-kulumpon-ng-taong-nasa-baku/341914506201770/

26