Balita

Balita
Gian Paul B. Falcis

Journalism Advocate
Mga
makatotohanang
ulat na napapanahon,
ito ay mga
pangyayaring...
NAGANAP NA
NAGAGANAP
MAGAGANAP
...pa lamang na maaring

maibahagi sa
pamaraang pasalita,
pasulat, o
pampaningin.
Uri ng Balita
Tuwirang Balita (Straight News)

Direktang pinababatid ng isang manunulat ang
mga detalye sa isang pangyayari.
Balitang Lathalain (Sensational News)

Sa ganitong uri ng balita, ang manunulat ay
naghahanap ng isang kawili-wiling anggulo sa
isang pangyayari na maaring pumukaw sa interes
ng mambabasa.
Sangkap ng
Balita
Ang
isang balita ay nagiging balita

lamang kung ito ay nakakapukaw ng
interes ng mga tagapakinig o
mambabasa. Kaya maaaring sabihing
ang anumang kaganapan na balita
para sa isa ay hindi balita para sa iba.
Kapanahunan
Ito
ay bago pa lamang nangyari o

maaaring matagal nang nangyari
ngunit ngayon lamang natuklasan.
Kalapitan
Mas
interesado ang mgatagapakinig

o mambabasa na malaman ang
nagyayari sa kanilang paligid o
pamayanan kaysa sa malalayong
lugar.
Kabantugan
Tumutukoysa
pagiging
prominente o sa pagiging
kilala ng taong sangkot sa
pangyayari.
Kakatwahan o Kaibahan
Mga
pangyayaring di
karaniwan tulad halimbawa ng
isang tao na nangagat ng aso
o ng isang hayop na dalawa
ang ulo.
Tunggalian
Ito ay tumutukoy hindi lamang sa

laban ng tao laban sa kapwa tao,
maaari itong pakikibaka ng tao
laban sa kalikasan o ng tao laban
sa kaniyang sarili.
Makataong Kawilihan
Ito
ay tumutukoy sa mga
pangyayaring nakapupukaw sa
ibat-ibang uri ng emosyon ng tao:
pag-ibig, poot ,simpatiya, inggit at
iba pa.
Romansa at Pakikipagsapalaran
Tinatalakay dito hindi lamang ang buhay

pag-ibig ng isang tao katulad ng mga
artista kundi ang pakikipagsapalaran din
ng mga ordinaryong tao tulad ng
pagliligtas ng batang si Rona Mahilum sa
kaniyang mga kapatid sa nasusunog
nilang bahay.
Pagbabago at Kaunlaran
Anumang pagbabago at kaunlarang

nangyayari sa pamayanan ay maaaring
paksain ng balita tulad ng pagpapatayo ng
mga bagong gusali, mga kalsada,
pamilihang bayan at iba pa.
Bilang o Estadistika
Halimbawa
nito ay ang mga ulat

ukol sa pananalapi, resulta ng
eleksyon at iba pa.
Pangalan
Tumutukoy
sa mga pangalang
nasasangkot sa balita tulad ng
mga nakapasa sa mga board
examinations
Hayop
Halimbawa
nito ay ang mga

bagong inakay ng Philippine
Eagle mula sa itlog na nabuo sa
pamamagitan ng artipisyal
inseminasyon
Kalamidad
Kapag
nagkaroon ng malakas na
bagyo, lindol, pag- putok ng
bulkan at iba pa, karaniwang
pinapaksa ng balita ang mga
pinsalang dulot nito.
Bahagi ng Balita
Baligtad na Piramide
Pangunahing Pamatnubay
Pangalawang Pamatnubay
Kasunod na mahalagang datos
Di-gaanong mahalagang datos
Mga Dapat Tandaan

sa Pagsusulat ng
Balita
Itala
ang pangyayari ayon sa

kahalagahan nito.
Ang
pinakaimportanteng
pangyayari ang siyang dapat
itampok sa pamatnubay
Isulat
ang balita ayon sa

pagkasunod-sunod ng
pangyayari.
Iwasan
ang magbigay ng opinyon.
Ibigay
ang buong pangalan ng tao sa

unang pagbanggit ngunit apelyido na
lamang sa ikalawang pagbanggit nito.
Gumamit
ng mga tiyak at payak na

salita. Iwasan ang paggamit ng panguri at pang-abay kung maari.
Sumulat ng mabisang pamatnubay.

Huwag ilagay ang lahat ng 5Ws at 1H sa
simulang pangungusap. Iwasan ang
pagisismula ng pamatnubay sa figure o
numero ang ang mga pantukoy na ang,
ang mga, at panlinaw na ito, may,
mayroon, at doon.
Gawing
pasalita ang bilang isa

hanggang siyam at gawing tambilang
ang 10 pataas. NGUNIT, kung ito ay
nasa panimula ng pangungusap,
isulat ang lahat ng tambilang ng
pasalita.
Mga Tuntunin sa
Pagtatalata ng Balita
Ang talata sa balita ay hindi dapat sumusobra sa

75 na salita.
Ilagay ang mahalagang datos sa unahan ng

talata.
Ang pangungusap na talata ang pinakagamitin

sa balita, ngunit kung hindi maiiwasan ang
paggamit ng higit sa isang pangungusap, hindi
dapat ito sumobra sa tatlo.
Gawing maikli ang pangungusap sa talataan.

Hanggat maari, hindi ito lalampas 15-20 salita.
Ang pangungusap na higit sa 30 salita ay
maaring mahirap ng maunawan.
Isaayos ang mga talata ayon sa pababang

kahalagahan upang kung kukulangin ng
espasyo ay maaring putulin ang mga huling
talata na hindi naapektuhan ang nilalaman nito.
Pamatnubay (Lead)
Ang tawag sa una at pangalawang talata ng

balita. Nagsisilbi itong pang-akit sa mga
mambabasa dahil ito ang pinakabuod ng balita.
Sa akdang lathalain o pabalitang lathalain, ito ay
maaaring isang salita, parirala, pangungusap o
isang talata. Dito nakapaloob ang ilan sa mga
5Ws at 1H, depende sa kahalagahan nito.
Mga Dapat Tandaan sa

Pagsulat ng Mabisang
Pamatnubay
Gumamit ng payak na pangungusap.
Huwag pabigatan ang panimulang talata sa

pagsasagot sa mga tanong na Ano, Sino, Saan,
Kailan, Bakit, at Paano. Tandaan ang talata ay
pangalawang pamatnubay rin.
Hanggat maari iwasan ang paggamit ng mga

pantukoy tulad ng ang, ang mga, si, sina, at iba
pa.
Uri ng
Pamatnubay
Kombensyonal na Pamatnubay
(Summary Lead)
Ito
ay sumasagot sa mga
katanungang Sino? Ano?
Kailan? Saan? Bakit? Paano?
Kombensyonal na Pamatnubay
(Summary Lead)
Halimbawa:
Apat katao, kabilang ang dalawang bata, ang

nasawi habang di bababa sa anim ang
nasugatan nang mag-karambola ang limang
sasakyan sa Tigaon, Camarines Sur,
kahapon, ayon sa pulisya.
(bandera.inquirer.net)
Halimbawa:
Binalaan ni Davao City Mayor Rodrigo "Rody"
Duterte kahapon ang nasa likod ng umanoy
tanim bala sa mga paliparan ng bansa
partikular sa Ninoy Aquino International Airport.
(www.philstar.com)
Makabagong Pamatnubay
(Novelty Lead)
Hindi
ito nagsasad ng buod

kundi nagsisilbing panimula
lamang. Hindi ito ginagamit sa
tuwirang balita kundi sa
balitang lathalain.
Makabagong Pamatnubay
(Novelty Lead)
Ipinagbibili: Isang kidney.

Ito ang nakasuloat sa isang papel na
ipinaskil sa kanilang dind ni Ruben Tocal,
28, residente ng Taguig upang mabigyan
ng magandang bukas ang kanyang pitong
maliliit na mga anak.
Halimbawa:
Good news sa mga adik na gustong magbagong

buhay!
Isusulong na senado ang panukalang batas na
naglalayong isama sa coverage ng Philippine
Helath Insurance Corporation (PHIC) ang
pagpaparehab ng mga lulong sa droga.
Panimulang Pambararilang
Pamatnubay (Grammatical Beginning Lead)
Gumagamit
ng sugnay.
ng ibat ibang uri
Panimulang Pambararilang
Pamatnubay (Grammatical Beginning Lead)
Halimbawa:
Upang mabawasan ang lumulubong

populasyon ng Pilipinas, nagpalabas ng
memorandum ang Malacaang tungkol sa
wastong pagpaplano ng pamilya.
BALITA

Balita

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Balita

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Balita

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Balita

Gian Paul B. Falcis

...pa lamang na maaring

Tuwirang Balita (Straight News)

Balitang Lathalain (Sensational News)

isang balita ay nagiging balita

ay bago pa lamang nangyari o

interesado ang mgatagapakinig

Ito ay tumutukoy hindi lamang sa

Tinatalakay dito hindi lamang ang buhay

Anumang pagbabago at kaunlarang

nito ay ang mga ulat

nito ay ang mga

Di-gaanong mahalagang datos

Mga Dapat Tandaan

ang pangyayari ayon sa

ang balita ayon sa

ang magbigay ng opinyon.

ang buong pangalan ng tao sa

ng mga tiyak at payak na

Sumulat ng mabisang pamatnubay.

pasalita ang bilang isa

Ang talata sa balita ay hindi dapat sumusobra sa

Ilagay ang mahalagang datos sa unahan ng

Ang pangungusap na talata ang pinakagamitin

Gawing maikli ang pangungusap sa talataan.

Isaayos ang mga talata ayon sa pababang

Ang tawag sa una at pangalawang talata ng

Mga Dapat Tandaan sa

Gumamit ng payak na pangungusap.

Huwag pabigatan ang panimulang talata sa

Hanggat maari iwasan ang paggamit ng mga

Apat katao, kabilang ang dalawang bata, ang

ito nagsasad ng buod

Ipinagbibili: Isang kidney.

Good news sa mga adik na gustong magbagong

ng ibat ibang uri

Upang mabawasan ang lumulubong

You might also like