REKABENTUK

PENGAJARAN
2.Jelaskan apa yang dimaksudkan
"rekabentuk pengajaran" (instructional
design). Pilih salah satu rekabentuk
pengajaran, dan terangkan ciri-cirinya,
kemudian huraikan bagaimana ia dapat
digunakan dalam amalan membina
sesuatu proses atau produk pengajaran
Ahli
Kumpulan:
Grace Ho Lee Yin
dan
pembelajaran.
3 PISMP BC/ PJ
Yeoh Xihui
Low Hui Ker

Reka Bentuk Pengajaran(RP)

Maksud RP
3

Kategori
RP sebagai satu proses
RP sebagai satu disiplin
RP sebagai satu sains

4 Bidang
Reka bentuk sistem
pengajaran
Reka bentuk strategi
Reka bentuk mesej
Ciri-ciri pelajar
Model-model RP
Model ADDIE
Model ASSURE
MODEL Gagne, Briggs
dan Wager

3 Kategori RP
Model berorentasikan bilik
darjah
Model berorentasi produk
Model berorentasi sistem
Model berorentasi
teknologi
6 Elemen
asas
Menentukankeperluanpel
ajar
Menentukanmatlamatdan

objektif
Membinaprosedurpenilaia
n
Merekabentuk&memilih
strategi
penyampaian
Mencubasistempengajara

Maksud dan Konsep Rekabentuk Pengajaran

Rekabentuk pengajaran merupakan mekanisma
yang digunakan oleh perancang bagi membina dan
merancang dalam segala aspek pengajaran dan
pembelajaran.
Reka

bentuk

pengajaran

ialah

satu

proses

sistematis menterjemahkan prinsip-prinsip umum

pengajaran-pembelajaran
perancangan
pembelajaran.

bahan

kepada
dan

bentuk

penyampaian

Rekabentukpengaja
ran ialahsatu
prosesyang
bersistematik untuk
merekabentuk,
membangun,
melaksana dan
menilai pengajaran.

Rekabentuk pengajaran ialah

mencipta
spesifikasi
pengajaran dengan terperinci
untuk
pengembangan,
penilaian
dan
penyelenggaraan
suatu
keadaan
yang
boleh
memudahkan
pembelajaran
sesuatu unit pelajaran.

Rita Richey

Walter Dick

Robert A.

Gustafson, 1991

Rekabentuk pengajaran ialah satu

pendekatan
sistematik
bagi
seluruh proses pengajaran yang
melibatkan:
i. Merekabentuk(deisgn)
ii. Membina
iii. Menilaidan

Terdapat 6 elemen asas rekabentuk pengajaran

mengikut (Richey, 1986) iaitu:
i. Menentukankeperluanpelajar
ii. Menentukanmatlamatdanobjektif
iii.Membinaprosedurpenilaian
iv.Merekabentuk&memilihstrategipenyampaian
v. Mencubasistempengajaran.Menilaikeseluruhansistem.
vi. Menilai keseluruhan sistem

Kegunaan Rekabentuk Pengajaran

i.Selainmewujudkanpengajaryangkompeten,tumpuanutam
aRPialahuntuk menghasilkan pengajaran yang berkesan.
ii.Pengajaranyangberkesanmembolehkanpelajarmemperole
hkemahiran, pengetahuan dan sikap yang diharapkan.
iii.Pengajaranyangdirancangdengantelitidanlengkapmemb
antu
mewujudan keyakinan, kepercayaan dan perasaan hormat
pelajar terhadap pengajar sekaligus membantu pembinaan
disiplin yang positif.

Model rekabentuk terbahagi kepada empat

kategori iaitu:
i. Model berorentasikan bilik darjah
- Model ASSURE (1982), Model Gerlach and Ely(1980)
ii. Model berorentasi produk
- Model VaPatten (1989), Model Pollock dan Reigeluth
(1990).
iii. Model berorentasi sistem
- Model Branson (1975), Model Dick and Carey (1996).
iv. Model berorentasi teknologi
- Model Air Terjun (1997), Model Reka Bentuk Rapid
Protyping (1998)

Model
ASSURE

Analyze Learners
(Menganalisis
Pelajar)
Evaluate &
Revise
(Melakukan
Penilaian dan
Pengubahsuaian)
Require Learner
Participation
(Menggalakkan
Penglibatan
Pelajar)

Ciri-ciri
Model
ASSU
RE

Utilize Media
& Materials
(Menggunaka
n Media dan

State Objectives
(Menyatakan
Objektif)

Select Methods,
Media &
Materials
(Memilih
Kaedah, Media,
dan Bahan)

1. Menganalisis pelajar
(Analyze Learners)
Jika kita mengkaji ciri pertama ini, proses menganalisis
pelajar penting kerana melalui maklumat awal dan latar
belakang pelajar, guru dapat menghasilkan bahan
pengajaranyang baikdan benar-benar sesuaidengan
latar belakang pelajar.
Smaldinoet. et. al (2005) menyatakanbahawasekiranya
gurudapat mengetahuilatar belakang pelajar, guru boleh
menyampaikan maklumat dengan mudah dan menarik.
Pengenalpastian
kesediaandan
pengetahuansedia
adapelajar berkaitan dengantajuk yang hendak diajar
serta kajian umur, bakat, kelas serta taraf ekonomi pelajar
akan memudahkan proses pengajaran dan pembelajaran.

 Tiga perkara penting untuk menganalisis ciri-ciri

pelajar
(a) Ciri-ciri umum
Merupakan deskripsi umum tentang umur, tahap,
latar belakang sosialekonomi dan sebagainya.
(b) Kompetensi khusus
Berkait dengan pengetahuan dan kemahiran sedia
ada pelajar tentang tajuk dan kandungan pelajaran.
(c) Stail pembelajaran
Merujuk kepada kluster trait psikologi yang dapat
menerangkan

2.Menyatakan Objektif
(State Objectives)
Memberi panduan kepada guru cara untuk
menjalankan aktiviti pengajaran dan pembelajaran
di dalam bilik darjah dan memilih media yang
paling sesuai bagi setiap aktiviti yang dijalankan.
Penentuan objektif adalah berdasarkan kepada
peringkat prestasi yang ingin dicapai, keadaan
pembelajaran dan kriteria atau darjah pencapaian
yang dihajati.
Guru harus menyatakan objektif pelajaran yang
perlu dicapai dan ia harus sesuai dengan kehendak
pelajar.

Objektif pengajaran berdasarkan

format ABCD
Apabila menyebut sesuatu yang boleh
diukur ia lebih tepat sekiranya mempunyai
ciri-ciri ABCD.
Audiens
adalah
siapa
yang
harus
mencapai objektif pengajaran.
- Contoh: murid dapat memadankan 5
gambar dengan betul, murid adalah
penerima iaitu audiens.
Behavior pula adalah kelakuan yang
ditunjukkan dalam kata kerja
- Contoh:
memadankan,
membunyikan,

 Conditions pula adalah sesuatu bahan yang

digunakan untuk membantu bagaimana
objektif itu dapat dicapai
- Contoh: perkataan, gambar dan suku kata.
Degree pula lebih kepada pengukuran
keberhasilan yang dapat dicapai oleh murid
- Contoh: Dapat memadankan 5 gambar
dengan betul ataupun dapat menyebut dan
membunyikan 5 perkataan dengan betul.

 Contohnya, seseorang guru telah menetapkan tiga

objektif atau hasil pembelajaran yang akan dimahiri oleh
murid pada akhir pembelajaran tajuk Alat Muzik
Tradisional Masyarakat Malaysia dibawahtemaKenali
BudayaMalaysia.
Antaranyaobjektifpelajarannya adalah seperti berikut:
1.Menjelaskan asalusulalatmuziktradisional.
2.Menghasilkan petamindaasal usul alatanmuzik
tradisional.
3.BerbanggadengankekayaanwarisanbudayaMalaysia.

 Dalam hal ini, pernyataan objektif yang

baik mengandungi empat kriteria berikut:
- Siapakah yang hendak dicapai? (Kumpulan
sasar)
- Apakah yang hendak dicapai? (Apakah
bentuk pelakuan baru)
- Bagaimana hendak dicapai? (Apakah
syarat pelakuan)
- Apakah tahap pencapaian minimum?
(standard pencapaian)

Siapakah yang hendak dicapai?

(Kumpulan sasar)
Fokus penulisan objektif ialah
pembelajaran. Kumpulan sasar yang
dimaksudkan ialah pelajar.
Pembelajaran akan berlaku sekiranya
pelajar terlibat aktif dalam aktiviti
pembelajaran sama ada secara
mental ataupun fizikal.

Apakah yang hendak dicapai?

(Apakah bentuk pelakuan baru)
Tingkah laku yang dinyatakan dalam objektif
perlu dapat diukur pencapaiannya.

Antara perkataan yang sesuai digunakan ialah:

Melakar
Menamakan
Meramal
Membaca
Menjawab
Melukis
Menilai
Melabel
Menjelas

Bagaimana hendak dicapai?

(Apakah syarat pelakuan)
Pencapaian objektif pengajaran dan
pembelajaran
termasuk
syarat
bagaimana tingkahlaku itu baru yang
dapat diperhatikan.
Situasi atau syarat pelakuan bermaksud
penyataan pencapaian syarat objektif
dapat membantu guru menyediakan
suasana, langkah-langkah pembelajaran
dan media yang sesuai.

Apakah tahap pencapaian

minimum? (standard pencapaian)
Merujuk kepada darjah ketepatan, kualiti
atau kuantiti tingkah laku, tempoh masa
yang ditetapkan dan sebagainya.
Penyataan pengukuran pencapaian ini
akan membolehkan guru menyediakan
tindak susulan bagi membantu pelajar
yang belum mencapai objektif pengajaran
dan pembelajaran dalam bentuk aktiviti
pemulihan dan juga aktiviti pengayaan.
Penulisan tahap pencapaian boleh dalam

3
3. Memilih Kaedah dan Media
( Select Methods, Media and Materials)

Sebelum sesuatu tajuk diajar, guru perlu

memilih dahulu kaedah, media dan bahan
yang sesuai untuk memastikan objektif
pembelajaran bagi tajuk tersebut tercapai.

Kaedah perbincangan, latihan dan latih tubi

boleh dijalankan sebagai satu kaedah
mencungkil pengetahuan yang baru.
Media bermaksud penyampai atau pembawa
maklumat.

 Media
pengajaran
bermaksud
peralatan,
perkakasan
dan
bahan
(perisian)
yangtelahdikenalpasti, dipilih, dibina dan
dipindauntuk
mengendalikan
proses
pengajaran dan pembelajaran.
Media terbahagi kepada dua iaitu media
cetakdan mediabukancetak.
Contohmediacetakialahmodul,bukuteks,
bukurujukan, surat khabar dan nota edaran.
Manakala media bukan cetak seperti slaid,
tranparensi, dan media tayang.

 Bahan yang boleh dipilih seperti buku teks,

carta, dan lembaran latihan.
Memilih
bahan
sumber
pengajaran
dan
pembelajaran perlu berpandukan kepada isi
pelajaran yang menjadi matlamat pembelajaran.
Bahan yang tidak melibatkan pelajar secara aktif
akan menyebabkan pelajar pasif dan tidak
efektif.
Pemilihan dan penyediaan bahan yang kreatif
dan
mempu
merangsang
pelajar
dapat
memupuk minat dan budaya berfikir.

4.Menggunakan Media, Bahan dan Kaedah

( Utilize Media, Materials and method)
Melalui internet dalam menyediakan bahan
adalah salah satu penggunaan yang baik. Guru
juga boleh menggunakan internet semasa
mengajar. Buku teks, carta visual dan lembaran
latihan juga boleh diaplikasikan.
Contoh,
sekiranya
pengajaran
dan
pembelajaran akan dilakukan di makmal sains,
guru perlu bersedia dengan peralatan yang
lengkap dan berfungsi dengan baik.
Media: LCD projector, video, internet
Bahan: Kertas mahjong, buku latihan
Kaedah: Perbincangan, eksperimen

5. Menggalakkan Penglibatan Pelajar

(Require Learner Participation)
Pembelajaran
yang
melibatkan
pelajarberaktiviti atau berfikir secara aktif
akan menghasilkan perubahan tingkah laku
yang kekal.
Ini disokong oleh semua teori pembelajaran
seperti teori behavioris dan juga teori
kognitif.
Pengalaman rasa berjaya pelajar akan
dapat
mengekalkan
motivasi
pelajarterhadap aktiviti pembelajaran.

 Latihan dalam bentuk perbincangan, latih tubi,

latihan
bertulis,
permainan
bahasa
dan
sebagainya
dapat
terus
mengekalkan
penglibatan pelajar dalam aktiviti pembelajaran.
Pembelajaran secara hands on membolehkan
para murid menyertai sepenuhnya dalam aktviti
dilangkah keduadanketiga telah menggalakkan.
Kaedah konstruktivisme di mana para murid
dilibatkan
untuk
mempersembahkan
lagu
menerusi memainkan peranan alat muziksecara
kreatif.

6. Melakukan Penilaian &

Pengubahsuaian
(Evaluate and Revise)

Langkah
ini
menyentuh
beberapaaspek:
penilaianpembelajaran
(pelajar),penilaian
pengajaran (guru), dan penilaian bahan.
Penilaianpembelajaran
Dalam akhir pengajaran dan pembelajaran,
melakukan penilaian jenis permainan kuiz agar
para murid mengambil bahagian dalam
pengajaran dan pembelajaran secara aktif.
Selain daripada itu, secara tidak langsung
penilaian yang berterusan ini akan memberi
gambaran pemahaman murid terhadap topik

Penilaian pengajaran
Melakukan sesirefleksi bersamamurid-murid
supaya mengetahui apa yang diperolehi oleh
murid
daripada
sesi
pengajaran
dan
pembelajaran. Sesi refleksi ini boleh membantu
guru
untuk
menilai
dan
memperbaiki
kelemahan yang terdapat dalam pengajaran.
Penilaian bahan
Menilai dan menyemak semula bahan amat
diperlukan kerana guru bukan sahaja dapat
mengenalpasti kekuatan bahan tersebut malah
guru boleh memperbaiki kelemahan bahan itu
sehingga ia sesuai digunakan dalam pengajaran
dan pembelajaran.

 Beberapa aspek perlu difikirkan dalam

menentukan pencapaian penilaian seperti
yang dinyatakan oleh Yusup(2006):
a. Adakah objektif tercapai?
b. Adakah alat atau bahan media yang
digunakan membantu proses pengajaran
dan pembelajaran?
c. Adakah kesemua pelajar menggunakan
alat atau bahan media dangan betul?
d. Adakah suasana pembelajaran selesa?
e. Adakah peluang pemerhatian individu

Terima Kasih