Itawes Barayti NG Filipino

ITAWES BARAYTI
NG FILIPINO
Bilang Pagtugon sa Pangangailangan sa Barayti at
Baryasyon ng Wika
Nina:
De Salmos, Rizza Mae
Iringan, Marilou
Patulay, Biverly
Siggayo, Alondra
Silva, Joanna
Introduksyon
Ang Wika ay isang mahalagang kasangkapan na
ginagamit upang maiparating ang mga kaisipan at
damdamin ng isang tao. Sa buong kasaysayan, marami ang
mga bagay , sitwasyon at pangyayari na tumutukoy sa
kahalagahan ng wika sa mga tao, sa kapaligiran at higit na
sa bansa. Sa kabuuan ang wika ang nagsisilbing kaparaanan
upang maging isang ganap na tao ang isang tao at maging
isang ganap na bansa ang isang bansa.
Dahil sa wika nagkaroon ng Diyalekto, na kung saan ang diyalekto
ay isang sinasalitang wika sa isang maliit na grupo. Halimbawa nito ay
ang itawes. Isa sa pinakamalaking diyalekto ay ang itawes na kung
saan ay galing sa kahulugang “I” na ang ibig sabihin ay “people of” at
ang salitang “tawid” o “across the river” na ang ibig sabihin rin ay “the
people from across the river”. Ang dami ng Itawes ay umaabot ng
hanggang 59,242 noong 1948 hanggang 87,929 noong taong 1960.
Ang mga itawes ay malapit sa ibanag tulad na lamang sa kultura,
paniniwala at iba pa. Ang komunidad ng itawes ay karaniwang
matatagpuan sa munisipalidad, sa bandang ibaba ng Chico River at
Matalag River sa Cagayan.
Ang mga Itawes ay kilala sa pagiging “flexible na mananalita”
sapagkat sila’y madaling matuto sa iba’t ibang diyalekto. Kung
kaya’t sa mga pagbabagong salita na kanilang natututunan
nagkakaroon ng pagbabago ng barayti.
Layunin ng pag-aaral na ito na masuri ang ilang ginagamit na
salita sa Itawes sa pakikipagtalastasan sa Filipino at malaman
ang mga Barayting Itawes sa Pilipinas. Kung saan ang mga
mananaliksik ang mangangalap ng impormasyon sa internet at
magsasagawa ng pananaliksik sa pamamagitan ng pag-iinterbyu
ng mga 20 katao na may edad 60 pataas.
Pagtatalakay
Talahanayan 1.1 PANGNGALAN
Ang pangngalan ay bahagi ng pangungusap na tumutukoy sa ngalan
ng tao, bagay, hayop, pook o pangyayari. Ito ay maaaring isang salitang
ugat. Sa talahanayan na ito makikita na may pagbabagong naganap sa
ilang salita, tulad na lamang ng mga halimbawang nasa ibaba.
ENGLISH FILIPINO ITAWES PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
Horse Kabayo Kabayu Pagpapalit ng ponema
Chicken Manok Manuk Pagpapalit ng ponema
Dog Aso Atu Pagpapalit ng ponema
Mosquito Lamok Lamuk Pagpapalit ng ponema
Lice Kuto Kutu Pagpapalit ng ponema

Talahanayan 1.2 PANDIWA
Ang pandiwa ay isang salita na nagsasaad ng kilos o paggalaw. Sa talahanayang ito,
makikita ang perpektibo, imperpektibo at Kontemplatibo ng pandiwa. Sa diyalektong
itawes makikita dito na nagkakaroon ng pag-uulit ng unang ponema ng salitang-ugat
dahil ito sa aspekto ng pandiwa.
tulad na lang ng mga halimbawang nasa ibaba.
ENGLISH FILIPINO ITAWES MAYLAPI PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
Count Magbilang Mabbilang Mabbilang

(ma)
Cook Magluto Mallutu Mallutu Pagpapalit ng Ponema
(ma)
Eat Kain/Kumain Mangan/Nangan Mangan/Nangan
Swallow Lumunok/Linunok Massillun/Sinillun Massillun/Sinillun

(ma, in)
Drink Inumin Inuman Inuman
(an)
Talahanayan 1.3 PANG-URI
Ang pang-uri ay nagsasaad ng katangian o mga salitang
naglalarawan. Maaari itong salitang ugat at panlaping makauri.
Ang mga halimbawa nito ay nasa ibaba.
ENLISH FILIPINO ITAWES MAYLAPI PAGBABAGONG

MORPOPONEMIKO
Full Busog Nabattug Nabattug
(na)
Hungry Gutom Nabisin Nabisin
(na)
Rotten Bulok Nadaral Nadaral
(na)
Thirst uhaw Napangal Napangal
(na)
One Isa Isa Mag-isa
(mag)
Lagom
Nag-umpisa ang akademikong papel na ito sa layunin ng mga
mananaliksik na masuri ang ilang ginagamit na salita sa itawes sa
pakikipagtalastasan sa Filipino at malaman ang mga barayting
itawes sa Pilipinas.
Sinimulan ito ng mga mananaliksik sa pamamagitan ng
paghanap ng mga datos sa internet ukol sa kanilang paksang
ITAWES BARAYTI NG FILIPNO Bilang Pagtugon sa
Pangangailangan sa Barayti at Baryasyon ng Wika at sila’y
nagsagawa ng interbyu sa 20 katao na may edad na 60 pataas.
Hindi tumigil ang mga mananaliksik sa paghahanap ng
impormasyon kung kaya’t, sila’y nangalap ng impormasyon sa silid
aklatan. At sa kanilang paghahanap ng impormasyon, nakakita sila
ng aklat na akma sa kanilang pamagat sa akademikong papel. Sa
aklat na kanilang nabasa na may pamagat na Istruktura ng Wikang
Filipno at KWF Manwal sa Masinop na pagsulat, Ayon sa librong
Istruktura may nakalap silang ibat ibang pagbabagong
morpoponemiko na kung saan itoy nagamit sa kanilang
Akademikong pag-aaral. Ayon naman sa librong masinop na
pagsulat, kanilang natuklasan na may ibat ibang paraan ng
pagbabaybay na pasulat.
Dahil sa pag-aasam na magkaroon ng kongkretong
ebidensya ang mga mananaliksik ay gumamit din ng paraang
pakikipagpanayam at pumili sila ng mga kalahok sa pag-
aaral na ito. Kung kaya’t sa pamamagitan ng
pakikipagpanayam, napag-alaman ng mga mananaliksik na
may iba’t ibang barayti ng wika ang ginagamit ng mga tao sa
itawes na nakaka-apekto sa wikang Filipino.

Kongklusyon
Bilang kongklusyon, natuklasan sa pag-aaral na nakatutulong
ang pag-aaral sa barayti ng itawes, sa pakikipagtalastasan sa
Filipino, dahil dito malalaman natin kung papaano gamitin, at
kung ano-ano ang pagbabagong morpoponemikong nagaganap sa
salitang itawes. Kilala ang itawes sa pag-uulit ng iba’t ibang letra
sa kanilang pakikipagsalamuha at mabilis rin silang matututo sa
iba’t ibang lenggwahe.
Ang ating kanya-kanyang diyalekto ay napakahalaga dahil
dito tayo nakikilala at ito ang nagsisilbing identidad natin sa
iba’t ibang wika. Ang diyalekto ay ang mga salitang
namumutawi sa bibig ng karaniwang tao sa sambayanan, ito
rin ang wikang nakagisnan ng ating tahanan. Kung kaya’t
kinakailangan itong preserbahin, gamitin at ipagmalaki upang
hindi ito unti-unting mamamatay. Ika nga ni Dr. Jose Rizal
“ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit pa sa hayop at
malansang isda.”
Rekomendasyon
• Para sa mga gurong nasa elementarya na nagtuturo ng unang
wika sa mga mag-aaral, nawa’y mas lalo pang palawakin at
dagdagan ang kaalaman ng mga mag-aaral sa lengguwaheng
kanilang sinasalita.
•Para sa mga mag- aaral gamitin ng tama at maayos ang
unang wika sa kanilang pakikipagtalamitam.
•Para sa mga mananalita ng itawes kinakailangan alamin
ang iba’t ibang pagbababagong nagaganap sa mga salita.
Bibliyograpi
• Aklat
• Tanawan D.et.al/2007/Istruktura ng Wikang Filipino/Jimcy Publishing House
• Almario V./2015/KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat/Komisyon sa Wikang
Filipino
• Elektroniko
• https://takdang.aralin.ph
• https://brainly.com
• https://www.academia.edu>Contrastive Study of ibinag and itawes
morphological processes
• https://itawesgroup.wordpress.com
• https://www.researchgate.net>publication.>reference grammar

Itawes Barayti NG Filipino

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Itawes Barayti NG Filipino

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Itawes Barayti NG Filipino

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ITAWES BARAYTI

Chicken Manok Manuk Pagpapalit ng ponema

Dog Aso Atu Pagpapalit ng ponema

Mosquito Lamok Lamuk Pagpapalit ng ponema

Lice Kuto Kutu Pagpapalit ng ponema

Count Magbilang Mabbilang Mabbilang

Swallow Lumunok/Linunok Massillun/Sinillun Massillun/Sinillun

ENLISH FILIPINO ITAWES MAYLAPI PAGBABAGONG

You might also like