CHAPTER 13:

H O M E O S TA S I S
AND THE HUMAN
URINARY
SYSTEM
B I O L O G I T I N G K ATA N 4 K S S M
13.1
H O M E O S TA S I S
HOMEOSTASIS
• Homeostasis is the
regulation of physical and
chemical factors of the
internal environment within
normal ranges for the cell
to function in optimum
conditions.
 PHYSICAL AND
CHEMICAL FACTORS OF
THE INTERNAL
ENVIRONMENT
• The physical factors that need to be
regulated are temperature, osmotic blood
pressure and blood pressure.
• The chemicals that need to be regulated
are pH value, the concentration of
minerals and blood sugar concentrations.
• Any deviation from the normal range
triggers the homeostatic mechanism which
involves negative feedback.
PHYSICAL AND CHEMICAL
FACTORS OF THE INTERNAL
ENVIRONMENT

• Homeostasis regulates the

internal environment in order
for it to be in a constant state
although the external
environment changes a lot.
• This ensures that cell activity
continues to function at the
optimum level.
IN HOMEOSTASIS

• (a) a factor that exceeds the

normal range is brought down
to the normal range
• (b) a factor that falls below the
normal range is increased to the
normal range
THE ORGAN SYSTEM INVOLVED IN
MAINTAINING AN OPTIMAL INTERNAL
ENVIRONMENT

• In the body, various organ systems function and interact

with each other to maintain an optimum internal
environment
 THE ORGAN SYSTEM INVOLVED IN MAINTAINING AN
OPTIMAL INTERNAL ENVIRONMENT
• Body temperature is regulated by the
integumentary system (skin and sweat glands),
nervous system, circulatory system, muscle
system and endocrine system.
• Blood sugar levels are regulated by the endocrine
gland, circulatory system and digestive system.
• The partial pressure of carbon dioxide in the blood
is regulated by the respiratory system, circulatory
system and nervous system.
• Blood pressure is regulated by the circulatory
system and nervous system.
 REGULATING BODY
TEMPERATURE
• Maintaining the body temperature at a
fixed range is important so that cell
metabolism reactions that are
catalysed by enzymes occur at
optimum levels.
• Temperatures that are too high will
denature enzymes, while temperatures
that are too low will slow down the
metabolic activity of the cell, and
prevent it from carrying out cell
processes.
 REGULATING • These changes in body temperature are
BODY detected by the thermoreceptors in the skin and
TEMPERATURE
the hypothalamus.
REGULATION OF BODY
TEMPERATURE BY
EFFECTORS THROUGH
PHYSICAL METHODS

• Erector muscles are less

stimulated so they do not
constrict and the fine hair will
lower towards the skin surface.
• As a result, a thin layer of air is
trapped between the fine hair.
• Heat can be released quickly.
• COLD : Erector muscles relax
REGUL ATION OF BODY
TEMPERATURE BY EFFECTORS
THROUGH PHYSICAL METHODS
• Arterioles in the skin dilate
(vasodilation) to allow more
blood to flow to the skin
surface.
• More heat is lost to the
external environment through
radiation
• COLD : Arteriole is constrict
(vasoconstriction)
REGULATION OF BODY
TEMPERATURE BY
EFFECTORS THROUGH
PHYSICAL METHODS
• Skeletal muscles
contract and relax
less. The body does
not shiver.

• COLD : skeletal
muscle contract
and relax rapidly
REGUL ATION OF
BODY TEMPERATURE
BY EFFECTORS
THROUGH PHYSICAL
METHODS

• -The sweat glands are

stimulated to produce
more sweat.
• -Heat is absorbed to
evaporate sweat, and this
cools the skin.

• COLD : The sweat

glands are less stimulated
PENGAWALATURAN SUHU
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA KIMIA

• Kelenjar adrenal kurang

dirangsang untuk
merembes hormon
adrenalina.
• Kadar metabolisme
berkurang.
PENGAWALATURAN SUHU
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA KIMIA

• Kelenjar tiroid tidak

dirangsang dan rembesan
hormon tiroksina
dikurangkan.
• Kadar metabolisme
berkurang. Tiada haba
berlebihan dijana.
 P E N G AWA L AT U R A N S U H U
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA FIZIKAL
• Otot erektor dirangsangkan
supaya mengecut
menyebabkan bulu roma
berdiri menegak.
• Lapisan udara tebal yang
terperangkap antara bulu
roma bertindak sebagai
penebat yang menghalang
kehilangan haba melalui
kulit.
 P E N G AWA L AT U R A N S U H U
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA FIZIKAL
• Arteriol di dalam kulit
dirangsang supaya
mencerut
(pemvasocerutan).
• Akibatnya, kurang darah
mengalir ke permukaan
kulit.
• Dengan itu, kurang haba
hilang ke persekitaran luar
secara radiasi.
 P E N G AWA L AT U R A N S U H U
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA FIZIKAL
• Otot rangka akan
mengecut dan mengendur
supaya badan menggigil.
• Ini menjanakan haba dan
seterusnya meningkatkan
suhu badan kerana
pengecutan otot rangka
memerlukan tenaga.
P E N G AWA L AT U R A N S U H U
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA FIZIKAL
• Kelenjar peluh
tidak dirangsang.
Perpeluhan tidak
berlaku
 PENGAWALATURAN SUHU
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA KIMIA

• Kelenjar adrenal dirangsang

untuk merembeskan lebih hormon
adrenalina.
• Hormon ini mempercepatkan
penukaran glikogen kepada
glukosa.
• Kadar metabolisme meningkat.
• Pengoksidaan glukosa
menghasilkan tenaga haba untuk
memanaskan badan.
P E N G AWA L AT U R A N S U H U
BADAN OLEH EFEKTOR
MELALUI CARA KIMIA
• Kelenjar tiroid
dirangsang untuk
merembeskan lebih
hormon tiroksina
yang akan
meningkatkan
kadar metabolisme
• Lebih haba dijana
untuk badan.
PENGAWALATURAN ARAS GULA
DARAH
• Pankreas ialah kelenjar yang bertanggungjawab untuk
mengekalkan aras gula (glukosa) darah dalam julat normal
75–110 mg /100 ml.
• Kelompok sel Langerhans dalam pankreas menghasilkan dan
merembeskan hormon insulin dan glukagon secara berterusan
ke dalam aliran darah untuk mengawal atur aras gula darah.
 PENGAWALATURAN ARAS GULA
DARAH
• Kegagalan dalam penghasilan, perembesan dan
penerimaan insulin oleh sel sasaran boleh
menyebabkan diabetes melitus.
• Aras gula darah pesakit diabetes melitus biasanya
tinggi dan tidak stabil selepas satu sajian.
• Pesakit tersebut juga sentiasa berasa haus, penat,
letih dan mengalami penurunan berat badan.
• Diabetes melitus boleh dikawal melalui suntikan
insulin, pengambilan pil yang merendahkan aras
gula darah serta melalui penjagaan pemakanan.
 MEK ANISME PENGAWAL ATURAN
TEK ANAN SEPARA K ARBON
DIOKSIDA DAL AM DARAH

• Pernafasan ialah tindakan luar

kawal yang dikawal atur oleh pusat
kawalan respirasi dalam medula
oblongata.
• Pusat kawalan respirasi membantu
mengekalkan keadaan homeostasis
dengan mengawal aras tekanan
separa karbon dioksida dalam darah
 • Semasa aktiviti cergas, tekanan separa karbon
dioksida meningkat disebabkan oleh aktiviti
respirasi sel.
• Karbon dioksida larut dalam plasma darah untuk
MEK ANISME
membentuk asid karbonik.
PENGAWAL ATURAN
TEK ANAN SEPARA • Asid karbonik terurai kepada ion hidrogen dan
K ARBON DIOKSIDA ion bikarbonat.
DAL AM DARAH
MEKANISME PENGAWALATURAN
TEKANAN SEPARA KARBON
DIOKSIDA DALAM DARAH
• Nilai pH darah dan bendalir tisu yang
membasahi otak (bendalir serebrospina)
menurun.
• Perubahan pH ini dikesan oleh kemoreseptor
pusat dalam medula oblongata (sel deria
yang peka terhadap bahan kimia) dan
kemoreseptor periferi pada leher (jasad
karotid dan jasad aorta
M EK A NISM E
P ENG AWA L ATUR A N
T EK A NA N SEPAR A
K A R BON DI OKSIDA
DA L AM DA R A H

• Impuls saraf
dicetuskan dan
dihantar
• Pusat kawalan
respirasi dan pusat
kawalan
kardiovaskular di
dalam medula
oblongata.
 MEK ANISME PENGAWAL ATURAN
TEK ANAN SEPARA K ARBON
DIOKSIDA DAL AM DARAH

• Otot interkosta, diafragma dan otot kardium

jantung mengecut dan mengendur dengan
cepat.
• Kadar pernafasan, kadar denyutan jantung
dan kadar ventilasi meningkat
• Tindakan ini menyebabkan lebih banyak gas
karbon dioksida dihembuskan keluar
daripada peparu.
• Tekanan separa karbon dioksida dan nilai pH
darah kembali normal.
MEKANISME KAWAL ATUR TEKANAN
DARAH • Baroreseptor atau reseptor tekanan terletak
di arka aorta dan arteri karotid
• Arteri karotid ialah arteri di leher yang
membekalkan darah kepada kepala
• . Reseptor-reseptor ini mengesan tekanan
darah yang mengalir melaluinya dan
menghantar impuls secara berterusan ke
pusat kawalan kardiovaskular di medula
oblongata untuk membantu mengawal atur
tekanan darah
13.2 SISTEM
URINARI
SISTEM URINARI
• Sistem urinari manusia memainkan peranan
yang penting dalam homeostasis.
• Sistem urinari terdiri daripada ginjal, ureter,
pundi kencing dan uretra
• Fungsi sistem urinari ialah untuk
menyingkirkan bahan kumuh sebatian
bernitrogen seperti urea, serta mengawal
atur isi padu bendalir badan, tekanan
osmosis darah, kepekatan ion dalam
bendalir badan, kandungan elektrolit dan pH
darah.
STRUKTUR DAN
FUNGSI GINJAL
• Ginjal terdiri daripada
korteks dan medula.
• Air kencing yang terbentuk
dalam ginjal masuk ke dalam
pelvis.
• Ginjal mempunyai dua fungsi
utama iaitu:
• (a) perkumuhan
• (b) pengosmokawalaturan
STRUKTUR DAN
FUNGSI GINJAL
• Sebagai organ perkumuhan, ginjal
menyingkirkan bahan kumuh yang
toksik (sebatian bernitrogen) seperti
urea, asid urik, ammonia dan
kreatinina.
SEBAGAI ORGAN
P E N G O S M O K AWA L AT U R A N ,
G I N J A L M E N G AWA L :

• jumlah isi padu air

dalam bendalir badan
• kepekatan ion dalam
bendalir badan
• tekanan osmosis darah,
iaitu kepekatan bahan
terlarut dan isi padu
darah serta bendalir
badan
• kandungan elektrolit
dan pH darah serta
bendalir badan
PEMBENTUKAN
AIR KENCING

• Terdapat tiga proses

utama yang terlibat
dalam penghasilan air
kencing iaitu proses
ultraturasan,
penyerapan semula
dan rembesan.
NEFRON • Setiap ginjal terdiri daripada berjuta-juta
unit berfungsi yang disebut nefron
• Setiap nefron terdiri daripada struktur
berikut:
• Kapsul Bowman
• Glomerulus
• Tubul renal
• Kapsul Bowman berbentuk cawan dan
mengandungi gumpalan kapilari darah
yang disebut glomerulus
• Glomerulus terbentuk daripada arteriol
aferen yang bercabang dari arteri renal.
• Glomerulus bergabung semula
membentuk arteriol eferen.
NEFRON • Tubul renal terdiri daripada tubul
berlingkar proksimal, liku Henle dan tubul
berlingkar distal.
• Liku Henle ialah tubul yang panjang
berbentuk ‘U’ dan memanjang ke dalam
medula renal. Tubul berlingkar distal
beberapa nefron bercantum menjadi satu
duktus pengumpul
• Air kencing yang dihasilkan akan
disalurkan dari duktus pengumpul ke
dalam ureter.
ULTRATURASAN DALAM KAPSUL
BOWMAN
• Darah yang memasuki glomerulus bertekanan
hidrostatik tinggi kerana diameter arteriol
aferen lebih besar daripada diameter arteriol
eferen.
• Tekanan ini menyebabkan berlakunya
ultraturasan iaitu bendalir meresap melalui
dinding kapilari glomerulus ke dalam rongga
kapsul Bowman.
• Bendalir yang memasuki rongga kapsul
Bowman dipanggil hasil turasan glomerulus.
ULTRATURASAN DALAM
KAPSUL BOWMAN
• Hasil turasan glomerulus mempunyai
komposisi bahan yang sama seperti plasma
darah tetapi tidak mengandungi sel darah
merah, platlet dan protein plasma.
• Sel darah merah dan protein plasma
kekal dalam darah yang mengalir ke
arteriol eferen kerana saiz bahan-bahan ini
terlalu besar untuk meresap keluar
glomerulus.
PENYERAPAN SEMULA DI
TUBUL BERLINGKAR
PROKSIMAL
• Penyerapan semula berlaku pada
hasil turasan glomerulus di
sepanjang tubul renal. Bahan
terlarut meresap merentasi dinding
tubul renal ke dalam jaringan
kapilari darah.
• Di tubul berlingkar proksimal, ion
natrium (Na+) dipam secara aktif ke
dalam jaringan kapilari darah dan
kemudian ion klorida (Cl–) meresap
secara pasif.
PENYERAPAN SEMULA DI TUBUL
BERLINGKAR PROKSIMAL
• Penyerapan semula 100% glukosa dan asid
amino juga berlaku secara pengangkutan
aktif.
• Pergerakan bahan terlarut ke dalam jaringan
kapilari darah mengurangkan kepekatan
bahan terlarut hasil turasan glomerulus tetapi
meningkatkan kepekatan bahan terlarut
dalam kapilari darah
• Akibatnya, air meresap masuk ke dalam
kapilari darah secara osmosis.
PENYERAPAN SEMULA DI LIKU
HENLE DAN TUBUL BERLINGKAR
DISTAL

• Di liku Henle, air diserap semula melalui

osmosis.
• Ion natrium diserap semula secara
pengangkutan aktif.
• Di tubul berlingkar distal, lebih banyak air,
natrium dan ion klorida diserap semula.
• Jumlah air dan garam yang diserap semula
bergantung pada kandungan air dan garam
dalam darah.
REMBESAN

• Rembesan ialah proses perembesan

bahan buangan dalam darah yang
tidak dituras pada awalnya ke dalam
tubul renal.
• Proses ini berlawanan dengan proses
penyerapan semula.
REMBESAN

• Rembesan berlaku di
sepanjang tubul renal
dan duktus pengumpul
tetapi paling aktif di
tubul berlingkar distal.
• Rembesan berlaku
secara resapan ringkas
dan pengangkutan aktif.
REMBESAN
• Bahan yang dirembes
termasuklah ion hidrogen
(H+), ion kalium (K+), ion
ammonium (NH4+), urea,
kreatinina, bahan toksik dan
sesetengah dadah.
• Rembesan menyingkirkan
bahan buangan toksik serta
membantu mengawal atur
aras ion dalam darah.
PEMBENTUKAN AIR KENCING
• Apabila bendalir renal sampai ke duktus
pengumpul, hanya sedikit garam yang
tinggal dan kebanyakan air telah diserap
semula ke dalam aliran darah.
• Baki bendalir renal yang kini disebut
air kencing, mengalir menuruni duktus
pengumpul. Di sini, sedikit urea meresap
keluar ke bendalir persekitaran dan
kapilari darah kerana saiz molekulnya
yang kecil.
PEMBENTUKAN AIR KENCING

• Lazimnya, air kencing mengandungi air,

urea, garam NaCl, asid urik dan
kreatinina.
• Selepas meninggalkan duktus pengumpul,
air kencing mengalir menerusi ureter,
pundi kencing, uretra dan akhirnya
dikumuhkan.
MEKANISME HOMEOSTASIS DALAM
PENGOSMOKAWALATURAN
• Kandungan air dalam badan sentiasa berubah mengikut
pengambilan makanan dan minuman.
• Pengosmokawalaturan ialah proses mengawal atur air dan
garam dalam badan supaya tekanan osmosis darah dapat
dikekalkan pada julat normal.
• Pengosmokawalaturan dicapai dengan mengawal atur isi padu
penghasilan air kencing oleh ginjal.
13.3 ISU
K E S I H AT A N
B E R K A I TA N
SISTEM URINARI
ISU KESIHATAN BERKAITAN
SISTEM URINARI

• Kegagalan ginjal boleh diakibatkan

oleh penyakit, jangkitan bakteria, atau
kemalangan.
• Penyakit diabetes melitus merupakan
penyebab utama kegagalan ginjal,
dikuti oleh tekanan darah tinggi
ISU KESIHATAN BERKAITAN
SISTEM URINARI

• Kedua-dua keadaan ini merosakkan

glomerulus.
• Selain itu, sesetengah individu juga boleh
menghadapi masalah pembentukan batu
karang di dalam ginjalnya.
• Batu karang ialah ketulan keras yang
terdiri daripada asid urik, kalsium oksalat
atau hablur kalsium fosfat.
ISU KESIHATAN
BERKAITAN SISTEM
URINARI

• Batu karang boleh menyebabkan

ureter tersumbat lalu mengurangkan
penghasilan air kencing.
• Untuk mengurangkan kemungkinan
pembentukan batu karang, minum
banyak air setiap hari.
TA M AT