Chakassies

Chakassies Хакас тілі Chakas tili
Gepraat in:	Rusland
Gebied:	Chakassië
Totale sprekers:	43 000
Taalfamilie:	Turkies  Siberies   Suid-Siberies    Chakassies
Skrifstelsel:	Cyrilliese alfabet
Amptelike status
Amptelike taal in:	Rusland Chakassië
Gereguleer deur:	geen
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:
ISO 639-3:	kjh

Chakassies (Хакас тілі, Chakas tili) is ’n Turkiese taal wat in die Republiek Chakassië in Rusland gepraat word. Die meeste Chakasiërs is tweetalig en Chakassies is saam met Russies die amptelike taal van die republiek.

Dialekte

Die taal word tradisioneel verdeel in verskeie dialekte wat na die verskillende "stamme" genoem is: Sagai, Katsja, Koibal, Beltir en Kizil. Die name verteenwoordig egter voormalige administratiewe eenhede eerder as stamme of taalgroepe. Die sprekers van al die dialekte noem hulself Tadar (dus Tatare). Sjories, wat later as ’n Chakassiese dialek erken is, word gepraat deur mense wat oorspronklik van Sjorië af kom (tans die Kemerowo-streek).

Alfabette

Die Chakassiese letterkundige taal, wat ná die Russiese Rewolusie van 1917 ontstaan het, is gebaseer op die sentrale dialekte Sagai en Katsja. Sedert 1924 is ’n vorm van die Cyrilliese alfabet daarvoor gebruik. Dit is 1929 vervang met ’n Latynse alfabet en in 1939 weer met ’n Cyrilliese alfabet.

Latynse alfabet:

A a	B b	C c	Ç ç	D d	Ә ә	F f	G g
Ƣ ƣ	I i	Į į	J j	K k	L l	M m	N n
Ņ ņ	O o	Ө ө	P p	R r	S s	Ş ş	T t
U u	V v	X x	Y y	Z z	Ƶ ƶ	Ь ь

Cyrilliese alfabet:

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Е е	Ё ё
Ж ж	З з	И и	Й й	I i	К к	Л л	М м
Н н	Ң ң	О о	Ö ö	П п	Р р	С с	Т т
У у	Ӱ ӱ	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ӌ ӌ	Ш ш
Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Ә ә	Ю ю	Я я

Verwysings

• Castrén, M. A. (1857). Versuch einer koibalischen und karagassischen Sprachlehre nebst Wörterverzeichnissen aus den tatarischen mundarten des minussinschen Kreises. St. Petersburg.
• Radloff, W. (1893–1911). Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte I-IV. St. Petersburg.{{cite book}}: CS1 maint: date format (link)
• Radloff, W. (1867). Proben der Volkslitteratur der türkischen Stämme Süd-Sibiriens. II. Theil: die Abakan-Dialecte (der Sagaische, Koibalische, Katschinzische), der Kysyl-Dialect und der Tscholym-Dialect (Küerik). St. Petersburg.
• Katanov, N. F. (1907). Proben der Volkslitteratur der türkischen Stämme. IX. Theil: Mundarten der Urianchaier (Sojonen), Abakan-Tataren und Karagassen. St. Petersburg.
• Anderson, G. D. (1998). Xakas. Languages of the world: Materials: 251. München.

Eksterne skakels

• Ethnologue: Chakassies
• Chakassiese volk en Chakassië Geargiveer 18 Desember 2005 op Wayback Machine
• Chakassiese alfabet

• 

  Hierdie artikel is vertaal vanuit die Engelse Wikipedia