Proto-Sinaïtiese skrif

	Proto-Sinaïtiese skrif
	’n Voorbeeld van die Proto-Sinaïtiese skrif. Dit beteken dalk "aan Ba'alat". Die lyn wat van links bo na regs onder loop, lees dalk mt l bclt.
Soort skryfstelsel	Abjad
Tyd gebruik	19de - 15de eeu v.C.
Rigting	Gemeng
Tale	Noordwes-Semitiese tale
	Stelsels
Moederstelsels	Egiptiese hiërogliewe Proto-Sinaïtiese skrif;
Dogterstelsels	Fenisies Oud-Hebreeus; ; Antieke Suid-Arabies Antieke Noord-Arabies; Ge'ez-skrif; ;
ISO 15924	Psin, 103
	Nota
	Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal	Skryfstelsels

Proto-Sinaïties is ’n skrif uit die middel-Bronstydperk wat aangetref is in ’n klein versameling inskripsies wat op die Sinai-skiereiland ontdek is. Weens die uiterse seldsaamheid van Proto-Sinaïtiese tekens, is baie min bekend oor die aard daarvan. Aangesien die skrif in dieselfde tyd as Egiptiese hiërogliewe gebruik is, was dit waarskynlik die metode van ware skryfwerk, maar dit is nie seker nie. Daar word ook soms gereken dit was ’n alfabet en die voorloper van die Fenisiese alfabet, waarvan feitlik alle moderne alfabette afgelei is.

Daar was twee groot ontdekkings van inskripsies wat moontlik verband hou met die Proto-Sinaïtiese skrif – die Serabit-inskripsies, wat uit die 19de eeu v.C. dateer, in die winter van 1904–1905 in Sinai deur Hilda en Flinders Petrie, en die Wadi el-Hol-inskripsies, wat uit die 18de eeu v.C. dateer, in 1999 in Midde-Egipte deur John en Deborah Darnell.^[1]

Serabit-inskripsies

Die meeste Sinai-inskripsies kom voor in gegraveerde graffiti op ’n berg met die naam Serabit el-Khadim en sy tempel aan die Egiptiese godin Hathor (ḥwt-ḥr). Daar is turkoois-myne op die berg wat oor 800 jaar deur verskeie ekspedisies besoek is. Baie van die werkers en amptenare was van die Nyl-delta en het groot getalle Kanaänities-sprekers ingesluit wat toegelaat is om in die oostelike delta te woon.^[1]

Die meeste van die sowat 30 inskripsies is gevind tussen talle heilige (priesterlike) en hiëroglifiese inskripsies wat gekrap is op rotse naby of in die turkooismyne of langs die paaie wat na die tempel lei. Vier inskripsies is in die tempel gevind, op twee mensebeelde weerskante van ’n klein steen-sfinks. Hulle was rofweg gekrap, ’n aanduiding dat die werkers wat daarvoor verantwoordelik was, ongeletterd was afgesien van dié teks. In 1916 het Alan Gardiner met die hulp van klankwaardes wat van die alfabetteorie afgelei is, ’n versameling tekens vertaal.

Die skrif toon grafiese ooreenkomste met die Egiptiese heilige skrif, die minder ingewikkelde weergawe van die hiërogliewe. In die 1950's en '60's is dikwels klem gelê op die feit dat die Kanaänitiese alfabet afgelei is van die heilige skrif. Geen veredere bewyse is egter daarvoor gevind nie en die idee bly blote gissings.

Alfabetteorie

Daar bestaan ’n teorie dat Proto-Sinaïties ’n oorgang van Egiptiese hiërogliewe na die Fenisiese alfabet was. As dit die geval is, was Proto-Sinaïties die eerste alfabet. Volgens die alfabetteorie het die alfabet aan die einde van die Middel-Bronstydperk begin met Proto-Sinaïties en het dit daarna, in die Laat Bronstydperk, verdeel in die Suid-Arabiese skrif en die Proto-Kanaänitiese alfabet. Laasgenoemde alfabet sou dan teen 1100 v.C. ontwikkel het in die Fenisiese alfabet.^[2] Volgens die teorie is net die grafiese vorm van die Proto-Sinaïtiese karakters van die Egiptiese hiërogliewe afgelei is en het hulle die klankwaarde gekry van die eerste letter van die Semitiese vertaling van die hiëroglief. Die hiëroglief vir pr (huis), ’n vierkant, sou byvoorbeeld gebruik word om die Semitiese /b/ te skryf, na aanleiding van die eerste konsonant van die woord baitoe, die Semitiese woord vir huis.^[1] Volgens die teorie het die Proto-Sinaïtiese vorms van die letters ontwikkel in die Fenisiese lettervorms, maar het die name van die letters dieselfde gebly. Hier onder is ’n tabel van ’n paar Proto-Sinaïtiese tekens en die voorgestelde ooreenkomstige Fenisiese letters. Ook die klankwaarde, naam en afleidings van die Fenisiese letters word aangetoon.

Moontlike ooreenkoms tussen Proto-Sinaïties en Fenisies
Fonetiese waarde	Fonetiese naam	Hebreeus	Grieks	Brahmi	Latyn	Cyrillies	Arabies
ʼ	ʾalp "os"	א	Α		A	А	ا
b	bet "huis"	ב	Β		B	Б, В	ب
k	kap "hand"	כ	Κ		K	К	ك
m	mem "water"	מ	Μ		M	М	م
ʻ	ʿen "oog"	ע	Ο	?	O	О	ع
r	roʾš "kop"	ר	Ρ		R	Р	ر

Wadi el-Hol-inskripsies

Die Wadi el-Hol-inskripsies is gegraveer op die rotsagtige kante van ’n pad wat Thebe en Abidos verbind, en kom voor tussen ander heilige en hiëroglifiese inskripsies. Dit stem in ’n groot mate ooreen met die Serabit-inskripsies, maar toon ’n groter hiëroglifiese invloed.^[1]

Sien ook

Geskiedenis van die alfabet

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Goldwasser, Orly (Mrt/Apr 2010). "How the Alphabet Was Born from Hieroglyphs". Biblical Archaeology Review. Washington, DC: Biblical Archaeology Society. 36 (1). ISSN 0098-9444. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2012. Besoek op 06-11-2011. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |accessdate= en |date= (hulp)
↑ John F. Healey, The early alphabet University of California Press, 1990, ISBN 978-0-520-07309-8, p. 18.

Eksterne skakels

Wadi el-Hol-navorsingsprojek, met foto's Geargiveer 23 Julie 2015 op Wayback Machine
Foto's van Proto-Sinaïtiese en latere Semitiese inskripsies Geargiveer 16 Januarie 2010 op Wayback Machine
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia

[BAR-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Goldwasser, Orly (Mrt/Apr 2010). "How the Alphabet Was Born from Hieroglyphs". Biblical Archaeology Review. Washington, DC: Biblical Archaeology Society. 36 (1). ISSN 0098-9444. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2012. Besoek op 06-11-2011. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |accessdate= en |date= (hulp)

[healy18-2] John F. Healey, The early alphabet University of California Press, 1990, ISBN 978-0-520-07309-8, p. 18.

[1]

[2]