Sammy Marksmuseum
| Sammy Marksmuseum | |
| |
Sammy Marksmuseum in 2014
| |
| Ander name | Zwartkoppies Hall |
|---|---|
| Plek | Pretoria |
| Land |  Suid-Afrika
|
| Openingsjaar | 1986 |
| Tipe museum | Geskiedkundige huis |
| Webtuiste | Sammy Marks Museum |
Die Sammy Marksmuseum is 'n Victoriaanse herehuis, die sogenaamde Zwartkoppies Hall, wat aan die nyweraar Sammy Marks behoort het. Dit is geleë op die plaas Zwartkoppies 364 JR, langs die Bronkorstspruitpad, sowat 23 km buite Pretoria.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Sammy Marks is in 1843 in Litaue gebore en arriveer in 1868 in die Kaap waar hy met juwele begin smous het. Hy verhuis later na Kimberley en behaal sukses as 'n diamantverkoper.[1] Hy raak betrokke in verskeie besighede en open onder andere 'n distilleerdery, 'n inmaakfabriek, 'n glasfabriek, 'n mieliemeul en staalwerke. Teen die einde van die 19de eeu was hy 'n miljoenêr en sy maatskappy behaal die ranglys van die top 10 rykste besighede aan die Witwatersrand.[2]
In 1884 koop Sammy Marks die plaas Zwartkoppies. Kort daarna bou hy die herehuis, Zwartkoppies Hall waar hy en sy vrou, Bertha, en hul kinders gewoon het tot en met 1909. Daarna het hullle die huis as 'n naweek wegbreekplek gebruik. Na sy dood in 1920 het Marks se weduwee en kinders die huis bewoon tot die dood van die laaste kind in 1978.[3] In sy testament het Marks verklaar dat Zwartkoppies Hall en al die inhoud bewaar moet word vir tot vier geslagte ná sy dood. In 1980 het die Nasionale Kultuurhistoriese en Opelugmuseum by die Marks-trust aansoek gedoen om 40 hektaar van Zwartkoppies te koop as 'n perseel vir 'n opelugmuseum. Die trust se alternatiewe voorstel was dat die museum eerder die eiendom moes huur, maar die museum kon dit nie bekostig nie. 'n Johannesburgse besigheidsman, Mendel Kaplan, het later van die museumprojek gehoor, en geld beskikbaar gestel om die projek van stapel te stuur. Die Sammy Marksmuseum het uiteindelik in November 1986 geopen,[3] en in Maart 1989 is Zwartkoppies is tot nasionale monument verklaar.[4] In 1995 is 'n Gedeelte van die plaas (ongeveer 73 ha), waarop die huis staan, deur die Staat onteien, en aan die Nasionale Kultuurhistoriese Museum verkoop.[5]
Museum
[wysig | wysig bron]Zwartkoppies Hall is 'n 48-kamer herehuis met welige tuine en tennisbane en is 'n voorbeeld van die prag en weelde waarin die sogenaamde Randlords van daardie tyd geleef het. Die museum is die enigste Victoriaanse herehuis in Suid-Afrika waarvan die binnekant bewaar is presies soos dit was in die Victoriaanse tydperk.[6] Die huis is versier in 'n uitspattige styl en daar is baie olieverfskilderye, porselein en silwerware te sien. In die biljartkamer is talle ou foto's van Marks en sy familie en vriende. Die huis het 'n groot kombuis met 'n 10-plaat stoof en vyf verskillende oonde, en 'n goed toegeruste biblioteek.[2]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "SA History Online: Sammy Marks" (in Engels). SA History Online. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Desember 2019. Besoek op 4 Maart 2017.
- ↑ 2,0 2,1 "Gauteng.net: Sammy Marks Museum" (in Engels). www.gauteng.net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Augustus 2017. Besoek op 4 Maart 2017.
- ↑ 3,0 3,1 "Ditsong: Sammy Marks Museum" (in Engels). Ditsong Museums. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Oktober 2018. Besoek op 4 Maart 2017.
- ↑ "South African Heritage Resources Information System". South African Heritage Resources Agency (SAHRA). Besoek op 4 Maart 2017.[dooie skakel]
- ↑ "Fin 24 Archives: Sammy Marks land to be sold". www.fin24.com. Besoek op 4 Maart 2017.
- ↑ "SA Places: The Sammy Marks Museum" (in Engels). www.places.co.za. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2019. Besoek op 4 Maart 2017.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- (en) Die Sammy Marksmuseum se amptelike webwerf Geargiveer 28 Mei 2014 op Wayback Machine