Seismologie
Seismologie (van die Griekse σεισμός seismós, "aardbewing", en -λογία -logía, "studie van") is ’n wetenskaplike dissipline in geofisika wat handel oor die bestudering, beskrywing en meting van seismiese golwe by aardbewings. Daarbenewens word die omgewingsgevolge van aardbewings soos tsoenami's bestudeer, asook uiteenlopende seismiese bronne soos vulkaniese, tektoniese, oseaniese, atmosferiese en kunsmatige prosesse soos ontploffings.
Insig in die Aarde se binnekant
[wysig | wysig bron]Die netwerk seismograwe waarmee ’n groot deel van die Aarde bedek is, is die vernaamste bron van inligting oor die inwendige struktuur van die Aarde.
Die straalbane van seismiese golwe word bepaal deur die verhoudings in seismiese snelhede tussen verskillende lae in die Aarde. Snelheidsverskille word veroorsaak deur die wisselende druk en temperatuur van die materiale waaruit die Aarde opgebou is. Met ’n aardbewing word verskillende soorte seismiese golwe opgewek. Uit die verskille in looptyd van die golwe na meetstasies wat ver uit mekaar geleë is, kan veranderings in seismiese snelhede tussen verskillende lae in die Aarde afgelei word.
Weerkaatste of afgebuigde golwe volg verskillende straalbane deur die aardlae en lewer daarom tegelykertyd inligting oor verskillende dieptes. Deur by ’n groot aantal meetstasies gegewens te versamel kan verskille in seismiese snelhede deur die Aarde heen aangeteken word. Dit verskaf indirekte inligting oor die aanwesige materiale in die Aarde.
Deur soveel moontlik gegewens te kombineer is modelle opgestel vir seismiese snelhede, en dit bied insig in die interne struktuur van die Aarde.
Voorspelling van aardbewings
[wysig | wysig bron]Hoewel die ontstaan van die teorie oor plaattektoniek ’n veel beter insig gegee het in die prosesse wat tot die ontstaan van aardskokke lei, is ’n noukeurig voorspelling nog grotendeels onmoontlik.
Tog het die wetenskap daarin geslaag om gebiede te eien waar aardskokke die waarskynlikste sal voorkom, en al hoe meer kennis word byvoorbeeld in argitektuur toegepas om die gevolge van ’n aardbewing ten minste te verminder.
’n Belangrike instrument in seismologie is die seismometer, of seismograaf. Hiermee kan nie net natuurlike skokke waargeneem word nie, maar ook skokke wat deur die mens veroorsaak word, soos ’n atoomontploffing.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Seismologie.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wikipedia vertaal.
