Эрбий

Эрбий
	Эрбий
Масса	167,259 ± 0,003 массаның атом берәмеге
Кем хөрмәтенә аталған	Иттербю[d]
Барлыҡҡа килгән, эшләнгән	monazite mineral group[d], monazite sands[d], xenotime mineral group[d] һәм euxenite mineral group[d]
Асыусы йәки уйлап табыусы	Карл Густав Мосандер[d]
Асыу датаһы	1843
Элемент символы	Er
Химик формула	Er
Каноническая формула SMILES	[Er]
Атом һаны	68
Электр кирелеге	1
Ионный радиус	0,89 ангстрем һәм 1 ангстрем
	Эрбий Викимилектә

68	Эрбий
Er 167,26
4f¹²6s²

Эрбий (лат. Erbium, Er) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор химик элементы. Тәртип номеры — 68.

Лантаноидтарға һәм һирәк ер элементтарына (иттрий төркөмсәһе) ҡарай.

Символы

Эрбий элементының символы — Er (Эрбий тип уҡыла).

Тарих

Эрбий 1842 йылда Мосандер Карл Густав тарафынан асыла.

Эрбийҙы 1843 йылда швед химигы Карл Густав Мосандер Иттербю ауылы эргәһендә табылған гадолинит минералынан айырып ала.

Ул Y₂O₃ концентратында ҡушылмалар таба һәм уларҙы өс фракцияға бүлә: иттрий, алһыу terbia (ул хәҙерге заманда эрбий элементы тип атала) һәм төҫһөҙ erbia (быныһы тербий элементы булған).

Эрбий менән тербийҙы күпмелер ваҡыт бутап та йөрөтәләр. Тербийҙы эрбий тип 1860 йылдан һуң үҙгәртәләр, эрбийҙы иһә тербий тип 1877 йылдан һуң атай башлайҙар.

Исеменең килеп сығышы

Эрбий элементы атамаһын рәттән өс (эрбий, иттербий, иттрий) менән бергә — Стокгольм архипелагына ингән Ресарё утрауында урынлашҡан Иттербю ауылы хөрмәтенә исем алған.

Тәбиғәттә

Эрбийҙың кларкы ер ҡабығында (Тэйлор буйынса) — 3,3 г/т, океан һыуҙарындә йөкмәткеһе — 2,4·10⁻⁶^[7]. Был концентрациялар эрбийҙы Ер ҡабығында химик элементтар араһында таралыу буйынса 45-се урында билдәләү өсөн етерлек (йәғни, ул ҡурғашҡа ҡарағанда күберәк таралған).

Ятҡылыҡтары

Эрбий лантаноидтар составына инә, улар иһә бик һирәк осрай. Лантаноидтар АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй Украина, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавияла осрай.

Сығарып алыу

Металлик эрбийҙы эрбий хлориды иретмәһе ErCl3 (ErF3) электролизы ярҙамында, шулай уҡ был тоҙҙарҙы кальцийтермик тергеҙеү юлы менән алалар.

Иҫкәрмәләр

↑ Meija J., Coplen T. B., Berglund M., Bièvre P. D., Gröning M., Holden N. E., Irrgeher J., Loss R. D., Walczyk T., Prohaska T. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
↑ Эрбий (урыҫ) // Малый энциклопедический словарь — 2 — СПб.: 1909. — Т. 2.
↑ ^4,0 ^4,1 ERBIUM (ингл.)
↑ Эрбий (урыҫ) // Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт — 1 — М.: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920.
↑ ^6,0 ^6,1 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

Әҙәбиәт

Кремлёв А. М., Менделеев Д. И.,. Эрбий // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Handbook of the Physics and Chemistry of Rare Earths / Ed.: Karl A. Gschneidner, Jr.; LeRoy Eyring. — Vol. 11. — Elsevier Science Publishers B.V., 1988. — 594 p. — ISBN 9780444870803.

Һылтанмалар

Эрбий на Webelements
Эрбий в Популярной библиотеке химических элементов 2007 йыл 30 сентябрь архивланған.

[_9c321b430da7af7c-1] Meija J., Coplen T. B., Berglund M., Bièvre P. D., Gröning M., Holden N. E., Irrgeher J., Loss R. D., Walczyk T., Prohaska T. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305

[_e12470c4dd14fcfb-2] Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[_d44c07eb8288f170-3] Эрбий (урыҫ) // Малый энциклопедический словарь — 2 — СПб.: 1909. — Т. 2.

[_fe41ea09c09de0eb-4] 4,0 ^4,1 ERBIUM (ингл.)

[_b904518cc7a6c821-5] Эрбий (урыҫ) // Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт — 1 — М.: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920.

[_c99c73faf7c5f07a-6] 6,0 ^6,1 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7

[7] J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Һүҙлектәр һәм энциклопедиялар	Большая советская (1 изд.) · Брокгауза и Ефрона · Малый Брокгауза и Ефрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн)
Норматив контроль	GND: 4152588-7 · LCCN: sh85044573