Клэвань
Пасёлак гарадскога тыпу
Клэвань на карце Украіны ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Клэвань (укр.: Клевань) — г.п. у Ровенскім раёне Ровенскай вобласці Украіны, на рацэ Стубла. Адміністрацыйны цэнтр Клэванcкага сельсавета. Плошча 54,6 км². Насельніцтва 7729 чал. (2017).
Знаходзіцца за 20 км на захад ад Роўна. Чыгуначная станцыя на чыгунцы Здалбуніў — Ковель. Праз пасёлак праходзіць аўтамабільныя дарога Роўна — Луцк — Усцілуг (М08).
Вядомы дзякуючы папулярнаму турыстычнаму аб’екту Тунэль кахання.[2]
Гісторыя
Датай заснавання пасёлка лічыцца 1113 як паселішча «Колывань».[3]
Тытул князь Клэванскі і Жукоўскі (польск.: Książę na Klewanie i Żukowie) упершыню сустракаецца ў пісьмовых актах ад 5 лютага 1442, дзе гаворка ідзе аб размеркаванні земляў сярод сыноў князя Васіля Чартарыйскага.[1]
У 1446[4] годзе вялікі князь Свідрыгайла ўзнагародзіў Міхаіла Чартарыйскага дароўным граматай на Клэванскі праваслаўны манастыр Сьв. Мікалая і бліжэйшыя паселішчы. (да 1914 года грамата перадачы захоўвалася ў Клеванском храме).
Першыя пісьмовыя згадкі пра Клэвань, як пра паселішча і як аб уласнасці князя Міхаіла Васілевіча Чартарыйскага датаваныя 1458 годам граматай Казіміра IV. Ад гэтага часу лёс роду Чартарыйскіх быў цесна звязаны з пасёлкам, які стаў іх радавым гняздом.
У 1475 годзе князь Міхаіл Васілевіч, брацлаўскі намеснік, пабудаваў замак на ўзвышшы Гарадзішча, размешчаным непасрэдна над правым высокім берагам ракі Стубла.[5] Завяршаў будаўніцтва яго сын, Фёдар Міхайлавіч у 1495. Замак быў акружаны моцнымі каменнымі сценамі і глыбокім ровам, які запаўняўся вадой Стублы.
Юрый Іванавіч Чартарыйскі, сын Івана Фёдаравіча Чартарыйскаго, атрымаўшы адукацыю ў віленскіх езуітаў, першы з гэтага праваслаўнага княскага роду перайшоў у каталіцызм. Змена веравызнання патрабавала матэрыяльнага сведчанні, чым і стала будаўніцтва драўлянага касцёла ў Клэвані ў 1590 годзе.
Канчатковую перабудову і ўмацаванне замка завяршылі пасля смерці Фёдара ў 1561 годзе. На дзяцінцы пабудавалі трох'яруснуя драўляную праваслаўную царкву.[5] Для подвода вады ў равы, якія атачалі замак, на рацэ быў пабудаваны вадзяны млын і драўляныя плаціны з каналамі для подвода вады.
На месцы драўлянага касцёла 1610-га было завершана будаўніцтва мураванага, пабудаванага ў стылі ранняга барока італьянскімі дойлідамі. Відавочна, у гэты ж час быў замоўлены і алтарны абраз Маці Божай Клэванскай. Паводле непацверджаных звестак аўтарам мог быць майстар Балонскай школы Карла Дольчэ, які да таго часу ўжо праславіўся ва Украіне, напісаўшы некалькі вядомых абразаў для ўкраінскіх храмаў.[6] Храм быў асвячоны ў 1637.
У 1617 - 1619 гадах Клевань і замак тройчы падвяргаліся нападам татараў і тройчы яго нападаючыя трывалі паразу. 1632-га замак аддалі езуітам. У 1640 годзе войскі Орды, разбурыўшы горад Роўна і разбурыў паселішчы Клевань, здзейснілі чарговую спробу ўзяць Клеванский замак штурмам. Бой доўжыўся тыдзень. Паводле легенд абаронцы атрымлівалі ваенную дапамогу праз падземны ход з Олицкого замка. З прыходам ваеннай падмогі ад Радзівілаў, ардынцы былі акружаны і разбіты. Існуе і легенда аб залатой карэце, якую ардынцы, уцякаючы з акружэння, закапалі дзесьці паміж Оликой і вёскай Драўлянае. Легенды распавядаюць, што падземныя хады з часам былі пашыраны і атрымалі новыя разгалінаваная. Гэтую версію падмацоўвалі перыядычныя правалы глебы паміж базарнай плошчы і Благавешчанску касцёлам, якія адбываліся да 70-х гадоў 20-га стагоддзя.
Галерэя
Зноскі
- ↑ а б (польск.) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom_IV/139-140
- ↑ (англ.) Oddee. Cool Places in 10 Most Fascinating Tunnels (англ.) (бел.: 10 самых захапляльных тунэляў)
- ↑ (укр.) ПОСТАНОВА Верховної Ради України «Про відзначення 900-річчя з часу заснування селища міського типу Клевань Рівненської області» (Відомості Верховної Ради (ВВР), 2014, № 22, ст.837) (бел.: ПАСТАНОВА Вярхоўнай Рады Украіны «Аб святкаванні 900-годдзя з дня заснавання пасёлка гарадскога тыпу Клэвань Ровенскай вобласці » (Ведамасці Вярхоўнай Рады (ВВР), 2014, № 22, ст.837)
- ↑ У розных публікацыях таксама згадваецца 1486.
- ↑ а б (укр.) Бірюльов, Юрій (2002). Замки Західної України. Львів: Видавництво "Центр Європи". pp. 2–24. ISBN 966-7022-40-4.
{{cite book}}: Невядомы параметр|coauthors=ігнараваны (прапануецца|author=) (даведка) (бел.: Замкі Заходняй Украіны) - ↑ Калиберда, Сергей. Органы: от Киевской Руси до Украины. Google книги. ЛитРес.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Клэвань
