Вялікае перасяленне народаў

820 г. н.э.

Вялікае перасяленне народаў, таксама Варварскае ўварванне — перыяд у гісторыі Еўропы, адзначаны масавымі міграцыямі, у выніку якіх склалася аснова сучаснай этнакультурнай карты гэтай часткі свету. Перасяленне народаў у Еўропе, якое адбывалася прыкладна паміж 300-мі і 700-мі гадамі нашай эры, супала з перыядам пераходу ад Антычнасці да Ранняга Сярэднявечча. Гэтыя рухі адзначаліся глыбокімі зменамі, як у межах Рымскай імперыі так і ў межах так званай «варварскай мяжы». Мігрыруючыя народы складаліся з готаў, вандалаў, булгараў, аланаў, свеваў, фрызаў, франкаў і іншых германскіх і славянскіх плямёнаў. Вялікае перасяленне народаў ўмоўна дзеліцца на 3 этапы: германскі (II—IV стст.) — ад Маркаманскіх войн да Адрыянопальскай бітвы, гунскі (IV стст.—V стст.) — ад Адрыянопальскай бітвы да бітвы на Каталаўнскіх палях, славянскі (VI—VII стст.) — перамяшчэнне славянскіх плямёнаў ва Усходняй, Паўднёва-Усходняй і Цэнтральнай Еўропе.

Гісторыя

Традыцыйна пачатак Вялікага перасялення звязваюць з міграцыямі, што выклікалі разгром гунамі аб'яднання Германарыха (каля 375), фінал у Заходняй Еўропе — з узнікненнем Франкскай дзяржавы і падзеннем шэрага ўсходнегерманскіх каралеўстваў да сярэдзіны VI ст.; ва Усходняй Еўропе — з рассяленнем славянскіх і цюркскіх народаў, утварэннем да канца VII ст. Хазарскага каганата і першага Балгарскага царства.

Першы этап

Усё перасяленне можа быць падзелена на дзве часткі: першая, паміж 300-мі і 500-мі гадамі нашай эры, калі большасць германскіх народаў рынулася ў вобласці Заходняй Рымскай імперыі (Гл. таксама: остготы, вестготы, бургундцы, аланы, лангабарды, англы, франкі, саксоны, юты, вандалы). Першымі, каб фармальна ўвайсці на рымскую тэрыторыю, як уцекачы ад гунаў, былі вестготы (376). Дапушчаныя рымлянамі, пры ўмове, што яны будуць абараняць мяжу Дуная, але ў канчатковым выніку вестготы ўварваліся ў Італію і разрабавалі Рым, у 410 г. Затым яны асвоілі Іберыйскі паўвостраў і стварылі сваё каралеўства, якое праіснавала 300 г., дапамагалі рымлянам у барацьбе з остготамі, якія абгрунтаваліся непасрэдна ў Італіі.

У Галіі, франкі, лідары якіх настойліва былі арыентаваны на Рым, увайшлі ў рымскія правінцыі больш паступова і мірна. Паспяхова ваюючы з аленамі, бургундцамі і вестготамі, каралеўства Франкаў стала ядром будучых дзяржаў Францыі і Германіі. Тым часам рымская Вялікабрытанія заваёўвалася англамі і саксамі.

Другі этап

Другая частка, паміж 500-мі і 700-мі гадамі нашай эры, адзначылася Славянскім засяленнем Цэнтральнай і Усходняя Еўропы, асабліва Старажытнай Германіі. Булгары, сёння славяназіраваны народ, якія прысутнічалі ў далёкаўсходняй Еўропе з II стагоддзя, заваявалі ўсходнюю балканскую тэрыторыю Візантыйскай імперыі ўжо ў VII стагоддзі. Ламбарды, германскі народ, асвоілі паўночную Італію, вобласць, сёння вядомую як Ламбардыя.

На працягу ранніх візантыйска-арабскіх войн і ў другой палове VII і ў пачатку VIII стагоддзяў, арабскія войскі спрабавалі ўварвацца ў Паўднёва-ўсходнюю Еўропу, праз Малую Азію, але ў выніку былі пераможаны аб'яднанымі сіламі Візантыі і Балгарыі ў 717—718 гг. У выніку хазарска-арабскіх войн, хазары спынілі арабскае пашырэнне ва Усходнюю Еўропу, папярок Каўказа. У той самы час, маўры (якія складалія з арабаў і бербераў) праз Гібралтар, пранікаюць у Паўднёва-заходнюю Еўропу, заваёўваючы Пірэнейскі паўвостраў, знішчая тым самым Каралеўства вестготаў (711 г.), аднак былі спынены франкамі, у бітве пад Турам (732 г.). Гэтыя бітвы ў значнай ступені ўсталявалі мяжу паміж хрысціянскім мірам і ісламам, на працягу наступных трох стагоддзяў.

Пачынаючы з VIII па X ст., што звычайна не лічыцца вялікім перасяленнем, узнікаюць новыя хвалі міграцыі народаў, спачатку венграў, а пазней цюркскіх народаў.