Дона Стрыкленд
| Дона Стрыкленд | |
|---|---|
| англ.: Donna Strickland | |
_(cropped).jpg) | |
| Дата нараджэння | 27 мая 1956[1] (68 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | фізік, выкладчыца ўніверсітэта |
| Навуковая сфера | оптыка[4], лазерная фізіка і нелінейная оптыка[4] |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Жэрар Муру[9][10] |
| Член у | |
| Узнагароды |
  член Аптычнага таварыства[d] (2008) стыпендыя Слоўна[d] (1998) 100 жанчын (2018) член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (2020) |
| Сайт | uwaterloo.ca/phys… (англ.) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Дона Тэа Стрыкленд (англ.: Donna Strickland; нар. 27 мая 1959, г. Гуэлф, Антарыа, Канада)[13][14] — канадскі фізік-оптык і піянер у галіне імпульсных лазераў. Была ганаравана Нобелеўскай прэміяй па фізіцы ў 2018 годзе разам з Жэрарам Муру за метад генерацыі высокаінтэнсіўных ультракароткіх аптычных імпульсаў.[15] Прафесар Універсітэта Ватэрлоа ў Антарыа, Канада.[16]
Была стыпендыятам, віцэ-прэзідэнтам і прэзідэнтам Аптычнага таварыства, а ў цяперашні час узначальвае іх Кансультатыўны камітэт пры прэзідэнце. У 2018 годзе была занесена ў спіс 100 жанчын ВВС.[17]
Ранняе жыццё і адукацыя
[правіць | правіць зыходнік]Стрыкленд нарадзілася 27 мая 1959 года, у Гуэлфе, Антарыа, Канада ў Эдзіт (у дзявоцтве Рані), настаўніцы англійскай мовы [18] і інжынера-электрыка Лойда Стрыкленда. Пасля заканчэння прафесійна-тэхнічнага інстытута Гуэльфа вырашыла паступіць ва ўніверсітэт Мак-Мастэра, таму што яго праграма інжынернай фізікі ўключала лазеры і электраоптыку, галіны, якія яе асабліва цікавяць.[18] У Мак-Мастэры была адной з трох жанчын у класе з дваццаці пяці чалавек. Стрыкленд скончыла ўніверсітэт са ступенню бакалаўра інжынернай фізікі ў 1981 годзе[19].
Стрыкленд вучылася ў аспірантуры ў Інстытуце оптыкі[20], атрымаўшы ступень доктара філасофіі ў Рочэстэрскім універсітэце ў 1989 годзе[21][22]. Праводзіла доктарскія даследаванні ў звязанай з ім лабараторыі лазернай энергетыкі пад кіраўніцтвам Жэрара Муру.[23] Стрыкленд і Мору працавалі над распрацоўкай эксперыментальнай устаноўкі, якая магла б павысіць пікавую магутнасць лазерных імпульсаў, пераадолець абмежаванне, што, калі максімальная інтэнсіўнасць лазерных імпульсаў дасягала гігават на квадратны сантыметр, самафакусацыя імпульсаў сур’ёзна пашкодзіла ўзмацняльную частку лазера. Іх тэхніка ўзмацнення імклівага імпульсу 1985 года расцягвала кожны лазерны імпульс як спектральна, так і задоўга да яго ўзмацнення, а затым сціскала кожны імпульс да яго першапачатковай працягласці, ствараючы ўльтракароткія аптычныя імпульсы тэрават да інтэнсіўнасці петаватаў. Выкарыстанне чырпаванага ўзмацнення імпульсу дазволіла пабудаваць лазерныя сістэмы меншай магутнасці на тыповым лабараторным аптычным стале, як «настольныя тэраватныя лазеры».[23] Праца атрымала Нобелеўскую прэмію па фізіцы 2018 года.[24]
Кар’ера і даследаванні
[правіць | правіць зыходнік]
З 1988 па 1991 гады Стрыкленд была навуковым супрацоўнікам Нацыянальнага даследчага савета Канады, дзе працавала з Полам Коркумам у секцыі звышхуткіх з’яў, якая ў той час адрознівалася тым, што вырабіла самы магутны ў свеце лазер з кароткімі імпульсамі.[25] Працавала ў лазерным падраздзяленні Нацыянальнай лабараторыі Лаўрэнція Лівермара з 1991 па 1992 гады, а ў 1992 годзе далучылася да тэхнічнага персаналу Цэнтра перадавых тэхналогій фатонікі і оптыка-электронных матэрыялаў Прынстанскага ўніверсітэта. У 1997 годзе прыйшла ва ўніверсітэт Ватэрлоа ў якасці дацэнта.[26] Ва ўніверсітэце Ватэрлоа стала першай штатнай жанчынай-прафесарам фізікі.[27] У цяперашні час Стрыкленд з’яўляецца прафесарам, які ўзначальвае групу ўльтрахуткаснага лазера, якая распрацоўвае лазерныя сістэмы высокай інтэнсіўнасці для даследаванняў нелінейнай оптыкі.[28]
Апошнія працы Стрыкленд сканцэнтраваны на пашырэнні межаў ультрахуткаснай аптычнай навукі да новых дыяпазонаў даўжынь хваль, такіх як сярэдняя інфрачырвоная і ўльтрафіялетавая, з выкарыстаннем такіх метадаў, як двухкаляровыя або шматчастотныя метады, а таксама генерацыя Рамана.[29] Таксама працуе над роллю магутных лазераў у мікракрышталічным крышталіку чалавечага вока падчас працэсу мікраапрацоўкі вочнага крышталіка для лячэння прэсбіёпіі.[29]
Стрыкленд стала членам Аптычнага таварыства[заўв 1] ў 2008 годзе. Займала пасаду яе віцэ-прэзідэнта і прэзідэнта ў 2011 і 2013 гадах адпаведна, і была актуальным рэдактарам яе часопіса Optics Letters з 2004 па 2010 гады[29][30]. У цяперашні час з’яўляецца старшынёй Кансультатыўнага камітэта прэзідэнта Аптычнага таварыства.[31] З’яўляецца членам і раней працавала членам праўлення і дырэктарам па вучэбнай рабоце Канадскай асацыяцыі фізікаў.[32][33]
Стрыкленд не прэтэндавала на званне прафесара да атрымання Нобелеўскай прэміі, але ў кастрычніку 2018 года паведаміла BBC, што пасля падала заяўку і атрымала званне прафесара ва Універсітэце Ватэрлоа.[34]
Узнагароды і прызнанне
[правіць | правіць зыходнік]- 1998 — навуковая стыпендыя Альфрэда Слоана[35]
- 1999 — прэмія Прэм’ера ў галіне даследчых дасягненняў[26]
- 2000 — прэмія навукоўцаў Cottrell ад Даследчай карпарацыі[36]
- 2008 — супрацоўнік аптычнага таварыства[21][37][38]
- 2018 — Нобелеўская прэмія па фізіцы
- 2019 — узнагарода Амерыканскай акадэміі дасягненняў «Залатая пліта», уручаная членам Савета прэмій Фрэнсіс Арнольд[39][40]
- 2019 — кампаньён Ордэна Канады[41]
- 2019 — ганаровы супрацоўнік Канадскай інжынернай акадэміі[42]
- 2019 — стыпендыят Каралеўскага таварыства Канады[43]
- 2020 — член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША[44]
- 2020 — абрана членам Каралеўскага таварыства
- 2021 — прызначана ў Папскую акадэмію навук[45]
Асабістае жыццё
[правіць | правіць зыходнік]Стрыкленд замужам за Дугласам Дыкара, які атрымаў ступень доктара электратэхнікі ў Рочэстэрскім універсітэце.[46][47] У іх двое дзяцей:[46] Ханна, аспірантка астрафізікі ва Універсітэце Таронта[48] і Адам, які вывучае камедыю ў каледжы Хамбер.[49] Стрыкленд — актыўны член Аб’яднанай царквы Канады.[50]
Абраныя публікацыі
[правіць | правіць зыходнік]- Strickland, Donna; Mourou, Gerard (1985). "Compression of amplified chirped optical pulses". Optics Communications. 56 (3): 219–221. Bibcode:1985OptCo..56..219S. doi:10.1016/0030-4018(85)90120-8. ISSN 0030-4018.
- Maine, P.; Strickland, D. (1988). "Generation of ultrahigh peak power pulses by chirped pulse amplification". IEEE Journal of Quantum Electronics. 24 (2): 398–403. Bibcode:1988IJQE...24..398M. doi:10.1109/3.137. ISSN 0018-9197.
- Strickland, D.; Corkum, P. B. (1994). "Resistance of short pulses to self-focusing". Journal of the Optical Society of America B. 11 (3): 492–497. Bibcode:1994JOSAB..11..492S. doi:10.1364/JOSAB.11.000492.
Заўвагі
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Таксама вядомае як Амерыканскае аптычнае таварыства (Optical Society of America, OSA).
Зноскі
- ↑ Strickland D. Development of an Ultra-Bright Laser and an Application to Multi-Photon Ionization — Rochester: University of Rochester, 1988. Праверана 15 красавіка 2021.
- ↑ Catalog of the German National Library Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ El Nobel de Física premia las innovaciones en el campo del láser — 2018. Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ а б в г Donna Strickland — UW. Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ Sample I., Davis N. Physics Nobel prize won by Arthur Ashkin, Gérard Mourou and Donna Strickland // The Guardian — United Kingdom: GMG, 2018. — ed. size: 161152 — ISSN 0261-3077 Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ а б в г д Arthur Ashkin, Gérard Mourou and Donna Strickland win the Nobel Prize for Physics // Physics World — IOP Publishing, 2018. — ISSN 0953-8585; 2058-7058 Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ Donna Strickland — Optica. Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ а б Nobel Prize in Physics Awarded to Scientists Who Put Light to Work // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2018. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ https://www.osa.org/en-us/history/biographies/donna-t-strickland/ Праверана 2 кастрычніка 2018.
- ↑ Стрыкленд Д. Development of an Ultra-Bright Laser and an Application to Multi-photon Ionization — 1988.
- ↑ https://rsc-src.ca/sites/default/files/Class%20of%202019.pdf
- ↑ https://royalsociety.org/news/2020/04/outstanding-scientists-elected-as-fellows-and-foreign-members-of-the-royal-society/ Праверана 30 красавіка 2022.
- ↑ "Eine Zange aus lauter Licht". 2 October 2018.
- ↑ Donna Strickland – Facts – 2018. Nobel Foundation (6 кастрычніка 2018).
- ↑ "Physics Nobel prize won by Arthur Ashkin, Gérard Mourou and Donna Strickland". 2 October 2018.
- ↑ Donna Strickland. University of Waterloo (2 кастрычніка 2018).
- ↑ "BBC 100 Women 2018: Who is on the list?". 19 November 2018.
- ↑ а б "Scientist caught in a Nobel whirlwind". Waterloo Region Record. 3 October 2018.
- ↑ "Canada's newest Nobel Prize winner, Donna Strickland, 'just wanted to do something fun'". The Globe and Mail. 2 October 2018.
- ↑ Mourou, Gérard (2004). A Jewel in the Crown: 75th Anniversary Essays of The Institute of Optics of the University of Rochester (PDF). Архівавана з арыгінала 3 кастрычніка 2018. Праверана 13 кастрычніка 2021.
- ↑ а б Biographies – Donna T. Strickland.
- ↑ Donna Strickland. Education Program for Photonics Professionals (11 верасня 2012).
- ↑ а б "Rochester breakthrough in laser science earns Nobel Prize". Newscenter. 2 October 2018.
- ↑ "Donna Strickland: The 'laser jock' Nobel prize winner". BBC News. 2 October 2018.
- ↑ "Laser lab makes short work of super beam".
- ↑ а б Biographies – Donna T. Strickland. The Optical Society.«Biographies — Donna T. Strickland». The Optical Society. Retrieved 2 October 2018.
- ↑ "Nobel Laureate Donna Strickland: Yes, Women Are Joining Physics. But We've Got Work to Do".
- ↑ Donna Strickland. University of Waterloo.«Donna Strickland». University of Waterloo. 2 October 2018. Retrieved 2 October 2018.
- ↑ а б в Donna Strickland. University of Waterloo (2 кастрычніка 2018).«Donna Strickland». University of Waterloo. 2 October 2018. Retrieved 2 October 2018.
- ↑ Arthur Ashkin, Gérard Mourou, and Donna Strickland Awarded 2018 Nobel Prize in Physics. The Optical Society (2 кастрычніка 2018).
- ↑ Standing and Ad Hoc Committees. The Optical Society.
- ↑ News Flash: Canadian physicist, Donna Strickland, co-recipient of 2018 Nobel Prize in Physics (2 кастрычніка 2018).
- ↑ "Nobel laureate Donna Strickland: 'I see myself as a scientist, not a woman in science'". 20 October 2018.
- ↑ "Nobel laureate Donna Strickland is now full professor". 25 October 2018.
- ↑ Past Sloan Fellows(недаступная спасылка). Alfred P. Sloan Foundation. Архівавана з першакрыніцы 6 лістапада 2016. Праверана 13 кастрычніка 2021.
- ↑ Cottrell Scholars. Research Corporation for Science Advancement.
- ↑ "Donna Strickland: The 'laser jock' Nobel prize winner".Murphy, Jessica (2 October 2018). «Donna Strickland: The 'laser jock' Nobel prize winner». BBC News. Retrieved 2 October 2018.
- ↑ 2008 OSA Fellows. The Optical Society.
- ↑ Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement. American Academy of Achievement.
- ↑ 2019 Summit Highlights Photo.
- ↑ "Order of Canada: Stephen Harper, Donna Strickland, Xavier Dolan among new appointments". The Globe and Mail.
- ↑ Professor Donna Strickland awarded CAE Honorary Fellowship.
- ↑ Four CAP members appointed Fellows of the Royal Society of Canada (RSC). Canadian Association of Physicists.
- ↑ 2020 NAS Election. National Academy of Sciences.
- ↑ Pope appoints new member of the Pontifical Academy of Sciences – Vatican News.
- ↑ а б "Canada's newest Nobel Prize winner, Donna Strickland, 'just wanted to do something fun'". The Globe and Mail. 2 October 2018.Semeniuk, Ivan (2 October 2018). «Canada’s newest Nobel Prize winner, Donna Strickland, 'just wanted to do something fun'». The Globe and Mail. Retrieved 3 October 2018.
- ↑ LinkedIn profile of Doug Dykaar(недаступная спасылка)
- ↑ "Nobel Laureate Donna Strickland: Yes, Women Are Joining Physics. But We've Got Work to Do". Fortune. 17 October 2018.Nusca, Andrew (17 October 2018). «Nobel Laureate Donna Strickland: Yes, Women Are Joining Physics. But We’ve Got Work to Do». Fortune. Retrieved 17 October 2018.
- ↑ "Nobel laureate Donna Strickland: 'I see myself as a scientist, not a woman in science'". The Guardian. 20 October 2018.
- ↑ Mitchell, Alanna «How This Nobel Prize Winner Balances Physics And Faith», Broadview, May 2019
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Профіль факультэта ва ўніверсітэце Ватэрлоа
 Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па фізіцы ў 2001—2025 гадах | |
|---|---|
| |
| |
Тэматычныя сайты | |
|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | |
| Генеалогія і некрапалістыка | |
| Нарматыўны кантроль |
- Нарадзіліся 27 мая
- Нарадзіліся ў 1956 годзе
- Нарадзіліся ў Антарыа
- Выпускнікі Рочэстэрскага ўніверсітэта
- Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
- Члены Папскай акадэміі навук
- Члены Лонданскага каралеўскага таварыства
- Кампаньёны ордэна Канады
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па фізіцы
- Асобы
- Вучоныя паводле алфавіта
- Нарадзіліся ў 1959 годзе
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з Канады
- Фізікі Канады
- Жанчыны-вучоныя