Людвіг III (кароль Баварыі)

Людвіг III
ням.: Ludwig III.
кароль Баварыі 5 лістапада 1913 — 13 лістапада 1918
Папярэднік	Ота I[d]
Нараджэнне	7 студзеня 1845(1845-01-07)[…] Мюнхен, Верхняя Баварыя, Каралеўства Баварыя
Смерць	18 кастрычніка 1921(1921-10-18)[…] (76 гадоў) замак Шарвар[d], Sárvár[d], Sárvár District[d], медзье Ваш[d], Венгрыя
Месца пахавання	Фраўэнкірхэ, Мюнхен
Род	Вітэльсбахі
Бацька	Луітпольд Баварскі
Маці	Archduchess Auguste Ferdinande of Austria[d]
Жонка	Марыя Тэрэзія Габсбург-Эстэ[d]
Дзеці	Рупрэхт Баварскі, Princess Adelgunde, Princess of Hohenzollern[d], Princess Maria, Duchess of Calabria[d], Prince Karl of Bavaria[d], Prince Franz of Bavaria[d], Princess Mathilde of Bavaria[d], Wolfgang de Bavière[d], Princess Hildegard Marie of Bavaria[d], Notburga de Bavière[d], Princess Wiltrud, Duchess of Urach[d], Princess Helmtrud of Bavaria[d], Princess Dietlinde of Bavaria[d] і Princess Gundelinde of Bavaria[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Партыя	Bavarian Patriotic Party[d]
Член у	Баварская акадэмія навук
Адукацыя	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна
Манаграма
Званне	генерал-фельдмаршал
Бітвы	Першая сусветная вайна
Узнагароды	Мальтыйскі ордэн ганаровы доктар Універсітэта Луі і Максіміліяна[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Людвіг III (ням.: Ludwig III.; поўнае імя Leopold Joseph Maria Aloys Alfred) (7 студзеня 1845 года, Мюнхен, Баварыя — 18 кастрычніка 1921 года, Шарвар, Венгрыя) — кароль Баварыі з 5 лістапада 1913, баварскі генерал-фельдмаршал (1913). Апошні кіраўнік з дынастыі Вітэльсбахаў. Сын прынца-рэгента Луітпольда.

Біяграфія

Старэйшы сын прынца-рэгента Луітпольда і яго жонкі эрцгерцагіні Аўгусты, Людвіг быў названы ў гонар свайго дзеда — караля Баварыі Людвіга I. Першыя гады свайго жыцця ён правёў у курфюрсцкіх палатах мюнхенскай рэзідэнцыі і палаца Вітэльсбахаў. Затым сям’я пераехала ў палац Лёйхтэнберг.

У 1861 годзе Людвіг пачаў ваенную кар’еру, калі яго дзядзька кароль Максіміліян прысвоіў яму чын лейтэнанта 6-га егерскага батальёна. Праз год прынц паступіў у Мюнхенскі ўніверсітэт, дзе вывучаў эканоміку і права. У 18 гадоў як прынц каралеўскага дому ён аўтаматычна стаў членам сената Баварыі.

У 1866 годзе, падчас Аўстра-прускай вайны, калі Баварыя ваявала на баку Аўстрыі супраць Прусіі, Людвіг знаходзіўся ў дзеючай арміі ў чыне обер-лейтэнанта. У бітве пры Хельмштэте ён быў паранены. За ўдзел у ваенных дзеянні прынц быў узнагароджаны рыцарскім крыжом I класа.

Яшчэ быўшы другім у чарзе да баварскага прастола, прынц Людвіг быў у 1896 годзе ў Маскве на каранацыйных урачыстасцях Мікалая II, суправаджаючы Генрыха Прускага, брата германскага імператара. Калі ім прадставілася дэпутацыя ад маскоўскіх немцаў, яе старшыня выказаў радасць бачыць у Маскве прынца Генрыха «і ў яго свіце гэтулькі нямецкіх прынцаў». Прынц Людвіг рэзка заўважыў: «я пратэстую супраць гэтага выраза; мы не васалы, а саюзнікі германскага імператара; у якасці ях мы былі верныя яму ўжо 25 гадоў таму назад, падчас вайны». За гэту прамову на Людвіга нападалі прускія кансерватыўныя, нацыянал-ліберальныя і часткова нават «вальнадумныя» газеты; аднак яго горача абаранялі баварскія газеты.

На працягу ўсяго свайго жыцця Людвігаў цікавіўся сельскай гаспадаркай. Яшчэ ў 1868 годзе ён быў абраны ганаровым прэзідэнтам Цэнтральнага камітэта баварскага сельскагаспадарчага таварыства. У 1875 годзе ён набыў замак Лёйштэтэн і стварыў пры ім узорную малочную гаспадарку. Гэтак жа прынц цікавіўся новымі тэхналогіямі, асабліва гідраэнергетыкай. У 1891 годзе пры яго ўдзеле было створана Таварыства Баварскага канала, якое планавала злучыць Рэйн з морам. У 1896 годзе Людвіг стаў ганаровым членам Баварскай Акадэміі навук.

У 1906 годзе прынц выказаўся за ўсталяванне ў Баварыі ўсеагульнага выбарчага права, у выніку чаго яго пазіцыя атрымала ўхваленне з боку главы нямецкіх сацыялістаў Аўгуста Бебеля.

Германскі генерал-фельдмаршал (26 чэрвеня 1915 года).

Сям’я

20 лютага 1868 года ў Вене прынц Людвіг ажаніўся з адзінай дачкой памерлага эрцгерцага Эстэ-Аўстрыйскага Фердынанда — Марыі Тэрэзіі. Гэты шлюб дазволіў прынцу значна палепшыць яго матэрыяльнае становішча, з прычыны таго, што памерламу эрцгерцагу належала мноства розных маёнткаў па ўсёй Еўропе.

Неабходна адзначыць, што шлюб быў надзвычай удалым не толькі з эканамічнага пункта гледжання. Пара была шчаслівая ў ім і мела 13 дзяцей. Франц, цяперашні глава дому Вітэльсбахаў з 1996 года, даводзіцца ім праўнукам.

Выжылыя дзеці:

• Рупрэхт (1869—1955), кронпрынц Баварыі;
• Адэльгунда (1870—1958), жонка Вільгельма Гогенцолерн-Зігмарынген;
• Марыя Людовіка Тэрэзія (1872—1954), жонка Фердынанда Пія Бурбон-Сіцылійскага;
• Карл (1874—1927);
• Франц (1875—1957);
• Мацільда (1877—1906), жонка Людвіга Саксен-Кобург-Кохари;
• Вольфганг (1879—1895);
• Хільдэгарда (1881—1948);
• Вільтруда (1884—1975), жонка Вільгельма фон Ураха;
• Гельмтруда (1886—1977);
• Гундэлінда (1891—1983).

Кіраванне

Пасля смерці бацькі Людвігаў стаў рэгентам Баварыі. Аднак у цэлым насельніцтва падтрымлівала ідэю, каб Людвіг, якому было ўжо 67 гадоў, стаў каралём. Для гэтага былі ўнесены змены ў Канстытуцыю Баварыі, куды ўводзіўся пункт, што калі манарх на працягу 10 гадоў не можа выконваць свае абавязкі па стане здароўя, гэта з’яўляецца нагодай да яго зрушэння. На падставе гэтага пункта (за які прагаласавала большасць у верхняй і ніжняй палатах баварскага парламента) Ота I быў адхілены ад улады (пра што ён, верагодна, нават і не даведаўся), і Людвіг 5 лістапада 1913 года стаў апошнім каралём Баварыі (прысягнуўся 8 лістапада).

У цэлым кіраванне насіла ўмерана кансерватыўны характар. У сваёй сацыяльнай палітыцы Людвігаў арыентаваўся на папскую энцыкліку De Rerum Novarum. Прэм’ер-міністр Баварыі Георг фон Гертлінг, прызначаны яшчэ бацькам караля, захоўваў гэту пасаду. Нягледзячы на свой тытул, кароль не закінуў сваё захапленне сельскай гаспадаркай (гаспадарка Лёйштэтэн па ранейшаму працягвала заставацца ўзорнай), у выніку чаго ён атрымаў сатырычную мянушку «Малочны фермер» (ням.: Millibauer).

Аднак Першая сусветная вайна спыніла гэтаму пастаральна-патрыярхічнаму кіраванню. Людвіг адразу выказаў падтрымку палітыцы Вільгельма, пры гэтым разлічваючы, што пры перамозе Германіі тэрыторыя Баварыі пашырыцца за кошт сумежных дзяржаў. Але паступова сітуацыя ў дзяржаве пагаршалася. Абвінавачваны ў дэманстрацыі сляпой лаяльнасці Прусіі, Людвіг станавіўся ўсё больш і больш непапулярным у Баварыі. Пасля пачатку Лістападаўскай рэвалюцыі кароль 7 лістапада 1918 года бег з палаца і 13 лістапада 1918 года адрокся ад прастола. Адна з найстарэйшых манархій Еўропы спыніла сваё існаванне.

Апошнія гады

Пасля таго, як у лютым 1919 года Курт Эйснер быў забіты манархістам, былы кароль, палічыўшы, што можа стаць мішэнню для адплаты, з’ехаў у Аўстрыю, а затым у Ліхтэнштэйн і Швейцарыю. У красавіку 1920 года ён вярнуўся ў Баварыю і жыў у замку Вілдэрвар. Там ён заставаўся да верасня 1921 года, калі здзейсніў падарожжа ў свой маёнтак у Шарвар у Венгрыі, дзе і памёр 18 кастрычніка 1921 года.

5 лістапада 1921 года цела Людвіга было вернута ў Мюнхен разам з целам жонкі, якая памерла ў лютым 1919. Былы кароль і яго жонка былі ўрачыста пахаванны, а іх целы змешчаны ў склеп кафедральнага сабора Багародзіцы (Фраўэнкірхэ).

Літаратура

• Людовик-Леопольд-Иосиф-Мария-Алоизий-Альфред // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Alfons Beckenbauer: Ludwig III. von Bayern 1845—1921. Ein König auf der Suche nach seinem Volk. Pustet, Regensburg 1987, ISBN 3-7917-1130-X (Biographie)
• Heinrich Biron: Ludwig III. (in der Reihe Königreich Bayern). TR Verlagsunion, München 2006, ISBN 3-8058-3769-0
• Hubert Glaser: Ludwig II. und Ludwig III. — Kontraste und Kontinuitäten. In: Zeitschrift für bayerische Landesgeschichte 59 (1996), S. 1-14
• Eberhard Straub: Die Wittelsbacher. Siedler, Berlin 1994, ISBN 978-3886804672