Grudni pršljenovi
| Grudni pršljenovi (Vertebrae thoracicae) | |
|---|---|
 Položaj grudnih pršljenova (crveni). Kod čovjeka grudna kičma sadrži 12 kostiju: od T1 do T12. | |
 Tipski grudni pršljen (sa bočne strane) | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | vertebrae thoracicae |
| MeSH | D013904 |
| TA98 | A02.2.03.001 |
| TA2 | 1059 |
| FMA | 9139 |
| Anatomska terminologija | |
Grudni pršljenovi – kod kičmenjaka – čine srednji segment kičmenog stuba, između vratnih i slabinskih pršljenova.[1] Posebno zbog slobodnog kopiranja starih javnih domena verzije, Grayove anatomije, još uvijek se susreće stari termin, koji je odavno zastario i dovodi u zabludu, a označava se kao leđna kičma.[2][3][4][5][6]
Po posvojeničkim nazivima, opisuju se i kao toraksni ili torakalni pršljenovi.
Kod ljudi, ima dvanaest grudnih pršljenova slabinske srednje veličine, u odnosu na vratnih i slabinskih. Velčina im raste prema slabinskim; donji su mnogo veći od gornjih. Razlikuju se po prisuatvu površina za zglobljavanja na stranama tijela pršljena sa glavama rebara i površima na poprečnim nastavcima kod svih, osim jedanaestog i dvanaestog, za zglobljavanje sa rebarni kvrgama. Prema konvenciji, toraksni pršljenovi su T1-T12, a prvi (T1) nalazi se najbliže lobanji, a numeriranje ostalih ide niz kičmu prema slabinskom dijelu.
Opća obilježja
[uredi | uredi izvor]Kao opće karakteristike, uzimaju se on drugog do osmog grudnog pršljena. Prvi i deveti do dvanaestog imaju određene posebnosti.
- Tijela pršljena u sredini regije grudnog koša, su u naprijed-nazadm kao i poprčno. Na krajevima grudne regije, oni liče na vratne i slabinske pršljenove. Oni su nešto deblji iza nego ispred, a iznad i ispod su obostrano konveksni ispred, duboko udubljeni iza, a malo suženi bočno i ispred. Oni predstavljaju, na obje strane, dva primarna demi-aspekta, jedan iznad, u blizini koren peteljke, a drugi ispod, ispred donjeg kičmenog urza. Ovi su prekriveni hrskavicom u ranim fazama, a kada su pršljenovi međusobno zglobljeni, uz učešće međuprpljenske vlaknaste hrskavice, imaju ovalne površine za prijem glava rebara..
Peteljke pršljenskih lukova su usmjerene unazad i malo gore, a donji pršljenski urezi su velikih dimenzija i dublji nego u bilo kojoj drugoj regiji kičmenog stuba..
- Ploče ili lamine pršljenskog luka su široke, debele, i uvučene – to jest, one se preklapaju u podnožju pršljenova kao pločice na krovu i povezuju sa peteljkom da okružuju i štite kičmenu moždinu.
- Međupršljenski otvori su mali i okrugli, po dva na svakoj međupršljenskoj razini; jedan za desni, a drugi za lijevi izlazeći korijen živca.
Pršljenski otvorri su veliki zadnji otvori na pršljenskom tijelu, poznati i kao kičmeni kana . Sadrži i štiti kičmenu moždinu u grudnoj razini.
- Trnoliki nastavci su dugi, trouglasti na vjenačnoj strani, usmjeren ukoso prema dolje, izlazeći iz lamine i završavajući se u kvržičastom kraju. Ovi nastavci se preklapapaju, od petog do osmog, ali manje koso usmjereni iznad i ispod.
- Gornji zglobni nastavci su tanke koštane ploče koje se projiciraju prema naprijed naprijed od sučeljavanjima peteljke i lamine; njihove zglobne površine su praktično ravne, a usmjerene prema unazad i malo bočno i gore.
- Donje zglobne površine su spojene u velikoj mjeri sa laminom, a projiciraju se malo izvan njihove donje granica; njihove površine su usmjerene naprijed i malo medijalno i prema dolje.
- Poprečni nastavci izlaze od luka iza i iznad gornjih zglobnih nastavaka i peteljke. Oni su debeli, snažni i velike dužine, usmjereni koso unazad i bočno, a svaki završava u stisnustim krajem, koji je na prednjoj strani mala, konkavna površina, za zglobljavanje sa glavom rebra.
Obilježja nekih pršljenova
[uredi | uredi izvor]
Ggrudni pršljenovi kojih ima 12, zglobljavaju se zajedno preko veza koje se označavaju kao :
- međupršnjenski ili intervertebralni disk;
- gornji i donji zglobni nastavci;
- zajedničkim kičmeni ligament.
Oni imaju opštu strukturu kičmenog pršljena, ali sa specifičnim oznakama:
- gotovo cilindrično tijelo imaju sa svake strane na zadnjem dijelu periferije, dvije promarne površine, gornju i donju, polumjesečastog oblika za zglob sa glavom rebra;
- zaobljene i horizontalne peteljke više uvučene u donjem rubu;
- gornji zglobni nastavak s ravnom površinom unazad, izvan i iznad;
- donji zglobni nastavci čija je površina orijentirana naprijed, prema dolje i prema unutra;
- relativno velik poprečni nastavci sa površinom za zglobljavanje Imaoci sa kvrgom glave rebra;
- dugu trnoliki nastavak, debeo i nagnut oko 60 ° u odnosu na horizontalni i jednokvržični kraj;
- kičmeni otvor (foramen) koji je cilindričan.
Pokreti unutar regije grudnih pršljenova su ograničeni. Specifičnosti pojedinih pršljenova su:
- T1 nosi dvije kašikasta nastavka na gornjoj strani tijelo i gornjeg rebarnog zglobljavanja sa cijelom zglobnom površinom glave prvog rebra;
- T10 nema nikakve donje primarne površine:
- T11 i T12 Imaju samo po jednu rebarnu površinu svake strane tijela pršljena za zglobljavanje sa cijelom zglobnom površinom odgovarajuće strane, a poprečni nastavci i su lišeni zglobnih površina;
- T12 ima donji zglobni nastavak sličnan onima kod slabinskih pršljenova:
Ostale životinje
[uredi | uredi izvor]Kod ostalih životinja, broj grudnih pršljenova uveliko varira;[7] for example, most marsupials have 13, but koalas have only 11.[8] 12 do 15 je uobičajeno kod sisara, sa 18 do 20 kod konja, tapira, nosoroga i slonova, a krajnosti u sisara su neki ljenivci sa 25 i kitovi sa 9 grudnih pršljnova.[5][6][9]
Dodatne slike
[uredi | uredi izvor]-
Poćpžaj grudnih pršljenova -
Isto. ali lijevo, ali su kosti oko pršljenov polutransparentne -
Oblik grudnih pršljenova -
Bočna površina grudnih pršljenova – desna polovina grudnog skeleta nije prikazaana -
Kičmeni stub -
Kičmeni stub -
Kičmeni lukovi tri grudna pršljena – prednja strana -
Presjek poprečnorebarnog zgloba os trećeg do devetog grudnog pršljena -
Tipski grudni pršljen – odozgo -
Grudni pršljenovi – odozgo -
Grudni pršljenovi – odozdo
Takošer pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ The thoracic vertebrae were historically called dorsal vertebrae; cf. [1]
- ^ Drake R., Vogl A. W., Mitchell A.W. M. (2014). Gray's anatomy for students, 3rd Edition. Philadelphia, Pa: Elsevier. ISBN 9780702051319.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Campbell N. A.; et al. (2008). Biology. 8th Ed. Person International Edition, San Francisco. ISBN 978-0-321-53616-7. Eksplicitna upotreba et al. u:
|author=(pomoć) - ^ Korene Z., Hadžiselimović R., Maslić E. (2001). Biologija 8. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 9958-10-396-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ a b Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ a b Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Hyman, Libbie (1922). Comparative Vertebrate Anatomy. Chicago: University of Chicago Press. str. 123.
- ^ "Physical Characteristics of the Koala". Australian Koala Foundation. Arhivirano s originala, 6. 1. 2012. Pristupljeno 1. 2. 2012.
- ^ Hyman (1922), p.124
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]