Чулацаман тӀегӀо

Зурабишвили Саломе

Талларе хьожуш
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Зурабишвили Саломе
фр. Salomé Zourabichvili
Зурабишвили Саломе
Гуьржийчоьнан 5-гӀа президент
Хьалха хилларг Маргвелашвили Георгий
 — 2005 шеран 19 октябрехь
Президент Саакашвили Михаил
Хьалха хилларг Джапаридзе Тедо
Когаметтаниг Бежуашвили Гела
Дин Грузинская православная церковь
Йина терахь 1952 шеран 18 март({{padleft:1952|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:18|2|0}}) (72 шо)
Йина меттиг Париж, Франци
Йича тиллина цӀе фр. Salomé Nino Zourabichvili[1]
Да Зурабишвили Леван
Нана Кедиа Зейнаб
Майра 1. Горджестани Николоз
2. Кашия Жанри
Бераш кӀант: Горджестани Теймураз
йоӀ: Горджестани Кетевани
Парти Гуьржийчоьнан некъ
Дешар Парижан политикин Ӏилманийн институт
Колумбийн университет
Динлелор православи
Автограф Автографан сурт
СовгӀаташ
Сийлаллин легионан орденан кавалер Италин солидараллин седан орденан кавалер
ГӀуллакхаш дарна Орденан кавалер (Франци)
ГӀуллакхаш дарна Орденан кавалер (Франци)
 Польшин Республикин хьалха гӀуллакх дарна йолчу орденан кавалер
Сайт salome.ge​(гуьрж.)
Болхбаран меттиг
Викилармин логотип Викиларми чохь медиафайлаш

Зурабишви́ли Саломе́ Лева́новна (гуьрж. სალომე ლევანის ასული ზურაბიშვილი, фр. Salomé Zourabichvili; йина 1952 шеран 18 мартехь(19520318), Париж, Франци) — 2018 шеран 16 декабрехь дуьйна гуьржийн а, французийн а пачхьалкхан а, политикин а гӀуллакххо, хӀинца йолу Гуьржийчоьнан президент а, Гуьржийчоьнан ТӀеман Ницкъийн лакхара коьрта баьчча а. Мехкан исторехь дуьххьарлера зуда-президент.

«Гуьржийчоьнан некъ» партин тхьамда. Хьалха — «Зурабишвили Саломен йукъараллин болам» (2005—2006) корта, Гуьржийчоьнан арахьарчу гӀуллакхийн министр (2004—2005), Гуьржийчоьнан Францехь волу бакъонца волу векал, Францин къам лардаран Инарлан секретариатан арахьарчу гӀуллакхий а, стратегин а корта (2001—2003). Йехачу хенахь болх бира Францин АГӀМ.

Биографи

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Дай

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Йина 1921 шарахь Гуьржийчоь йитинчу гуьржийн политикин мухажарийн Зурабишвили Леванан (1906—1975) а, Кедиа Зейнабан а доьзалехь. Деда — Зурабишвили Иван Иванович — 1918 а, 1921 шарахь маьрша Гуьржийчоьнан правительство йукъахь хилла. Дененада Николадзе Никос йиллина хӀордан порт Потехь, Гуьржийчохь цӀерпоштнекъ буьллуш хьалхаваьлла лелла. Ший а йаздархочун а, йукъараллин гӀуллакххочун а, «гуьржийн къоман ден» Чавчавадзе Ильян нийсархо хилла.

Дешар

[бӀаьра нисйан | нисйан]

1972 шарахь Зурабишвилис чекхйаьккхира Парижан политикин Ӏилманийн институт, 1973 шарахь — АЦШн [ [Колумбийн университет]][3][4][5][6][7].

Французийн а, гуьржийн а боцург, буьйцу оьрсийн, ингалсан, немцой, италийн меттанаш.

Дипломатан карьера

[бӀаьра нисйан | нисйан]

1974 шарахь дуьйна болх бира Францин АГӀМ системехь.

1974—1977 шерашкахь йара Италера французийн вакилатан кхоалгӀа секретарь, 1977—1980 шерашкахь — Францин ВКЪКХн гуттаренна миссин шолгӀа секретарь йара.

1980 - 1984 шерашкахь арахьара политикин урхаллин центран аппаратан анализан а, прогноз йаран а центран белхало йара.

1984 - 1988 шерашкахь йара Францин АЦШара вакилатан хьалхара секретарь.

1989 - 1992 шерашкахь йара Чадера вакилатан шолгӀа секретарь.

1992 шарахь хӀоттийра Францин НАТОн гуттаренна миссин хьалхара секретарь, 1993 шарахь — Европин Бартехь французийн гуттаренна а векалан гӀовс.

1996 шарахь дуьйна хилира министраллин кабинетан техникин хьехамча, ткъа 1997 шарахь дуьйна — Францин АГӀМ инспектор.

1998 - 2001 шерашкахь болх бира АГӀМ урхаллехь стратегин а, кхерамазаллин а, герз дӀадаккхаран а а агӀора.

2001 шарахь хӀоттийра Францин къам лардаран Инарлин секретариатан дуьненайукъара хаттарийн а, стратегин а куьйгалхо[3][5][7].

2003 шарахь хилира Гуьржийчуьра Францин йуьззина бакъо йолу векал.

2004 шеран мартехь дукха хан йоццуш хаьржина гуьржийн президента а, «ровзанийн революцин» тхьамдано а Саакашвили Михаила Гуьржийчоьнан арахьарачу гӀуллакхийн министр хӀоттийра Зурабишвили Джапаридзе Тедон меттана. И сацам Саакашвилис французийн президентаца Ширак Жакца дага а ваьлла бира, «иштта говза дипломат Гуьржийчоьнан цкъан а хилла вац» элира цуо цхьаьнакхетар чекхдолуш. Ша Зурабишвилис кхайкхийра МХГӀ, ма-аьлла реза хилира керла дарж дӀалаца, бераллехь дуьйна лууш йара гуьржийн дипломатин гӀуллакхан коьрте хӀотта[5][6][7][8].

Арахьарчу гӀуллакхий министран даржехь шеен коьрта кхиамаш лору Зурабишвилис махкара Российн тӀеман базанаш арайахарах болу сацам. Цхьаьна шеен къамелехь цуо кхайкхийра иза шена историн кхиам хетта аьлла. Министро иштта кхайкхадора, Гуьржийчоьно кхин хӀиттор йац шеш долчохь арахьарчу мехкийн тӀеман базанаш бохуш, амма и пункт Российца барт беш оха йукъайогӀуьйтур йац, хӀунда аьлча цуо доза туху цуьнан суверенитетан[3][5][7][9][10].

2005 шеран мартехь гуьржийн парламенто резолюци тӀеийцира, цуьнца Российн тӀемлооша йита йеза Гуьржийчоь 2006 шеран январь кхачале. Амма 2006 шеран мартехь (Зурабишвили АГӀМ коьртан даржера дӀайаьллачул тӀаьхьа) куьг йаздира компромиссан Российн базанаш 2008 шо чекхдаллалц арайохур йу аьллачу российн-гуьржийн барт кӀелахь[11][12][13].

2005 шеран 20 октябрехь Зурабишвили дӀайаьккхира балхара. Гуьржийчоьнан АГӀМ керла корта хӀоьттира Бежуашвили Гела. ДӀайаккхале хьалха иза морса йистхилира «Рустави-2» телеканалан эфирехь. Цуо бехке йира парламентехь йолу «Марталлин къоман болам» партин дукхалла а, цуьнан спикер Бурджанадзе Нино а махкахь «гергарчеран диктат» хӀотто гӀертарех. Цу тӀе шен оппонентех цуо элира «каджи», гуьржийн буьйцучу маттахь «акха хӀума» йа «дешан боцу нах» маьӀна ду цуьнан[9]. Терго ечарна хетарехь, Зурабишвилин а, Бурджанадзен а йукъара дов даьллера, АГӀМ корта берриг векалийн болх шен куьйгакӀела бало гӀертарна, ткъа уьш дукха хьолахь цунна тӀехула а лелхий, куьйгалла деш бара парламенто бохучу агӀора. Зурабишвилис цхьа могӀа дипломаташ цӀа кхайкхинчул тӀаьхьа, Бурджанадзес бехке йира иза болх ца бовзарех[5][7][9][10].

2005 шеран ноябрехь кхоьллира, ша коьрте а хӀуттуш оппозицин «Зурабишвили Саломен йукъараллин болам», 2006 шеран мартехь цӀе хийцира парти «Гуьржийчоьнан некъ» аьлла. Партин программех лаьцна дуьйцуш, Зурабишвилис кховдийра «реалан а, эффективан а демократин» некъ лацар, ткъа кхин а «историс бакйинчу гуьржийн мехалле» а. Гуьржийчоьнан арахьара политикин коьрта накъост АЦШ йу элира экс-министро. Цуьнца цхьаьна Зурабишвилис билгалдаьккхира Российца йукъаметтигаш тойан иэшар, гайтира, гуьржийн элитас Россех дерг чӀогӀа дера олуш хилар, амма цуьнца цхьаьна дукха паргӀата Российн коммерсанташ Гуьржийчоьнан предприятеш приватизаци йаран йукъабуьту. Цуьнца цхьаьна долу Ӏедал Зурабишвилис бехке дора «большевистийн методологи а, цӀена америкин PR технологеш а цхьаьнакхетар» бахьнехь кхоллайеллачу «необольшевизмех»[5][10][14].

2006 шеран сентябрехь итт оппозицин партис, царна йукъахь Зурабишвилин «Гуьржийчоьнан некъ» а, Гамсахурдия Константинан «Маршо» парти а, ткъа иштта Гуьржийчоьнан девнаш дерзоран пачхьалкхан министр хилла волу Хаиндрава Георгий а волуш, президент Саакашвилин дуьхьала кхоьллира коалици[15][16].

2007 шеран 2 ноябрехь гуьржийн парламентан гӀишлон хьалха хилира, цхьа могӀа оппозицин партеш йина, массийн реза бацаран акци. Царна йукъахь йара Зурабишвили. Митинг ечара Саакашвилега даржера мукъавала а, хенал хьалха харжамаш бие а, политикин чубоьхкинарш арахеца а элира[17][18][19].

7 ноябрехь оппозицин керла митинг эккхийра полицис а, башха тобанаша а. Манифестанташна дуьхьала лелийра бӀаьргаш Ӏийжо газ а, хидеттарш а. Митинг эккхийначул тӀаьхьа Зурабишвили цхьаьнакхийтира АЦШн Гуьржийчуьра векалца Тэфт Джонаца, ша цунна хаийта машаран реза ца хиларан акци эккхийний[19][20][21].

12 ноябрех Цхьаьнатоьхна оппозицин къоман кхеташоно хаьржира оппозицин йукъара кандидат депутат а, коммерсант а волу Гачечиладзе Леван, Саакашвилис 2008 шеран январан хӀиттийначу рогӀера боцучу харжамашна. Гачечиладзе тоьлла меттиг хилахь оппозицис дош деллера президентан дарж дӀадаккха, дерриг Ӏедал дӀадала парламето терго йеш волу премьер-министре. Иштта меттиг хилахь премьеран дарж дӀалаца дезара Зурабишвилис. Цхьаьнатоьхна оппозицера шайн кандидатураш президентан харжамашка хӀиттор кхайкхийра бизнесмена Патаркацишвили Бадрис, Лейбористийн партин тхьамдано Нателашвили Шалвас, «Керла аьттунарш» цхьаьнакхетараллин коьрто Гамкрелидзе Давида[22][23][24]. 2008 шеран январехь Саакашвили йуха хаьржира шолгӀачу муьран[25][26][27].

2010 шеран ноябрехь Зурабишвилис, шен партин архаш Сетуридзе Кахега йелла, кхайкхийра ша гуьржийн политикера дӀайалар. Цуо дийцарехь, и сацам баран бахьна, Гуьржийчохь демократии ца хиларх тешна хилар а, оппозицега махкахь болх балур ца хилар а ду аьлла[28].

2018 шеран президентан харжамашкара толам

[бӀаьра нисйан | нисйан]

2018 шеран президентан харжамашкахь коьртачех цхьа кандидат хилира Зурабашвилих. Харжамашна йукъайахара йозуш йоцу партера йоцу кандидатат хилла, амма Ӏедалехь йолу «Гуьржийн дог-ойла» партин куьйгалхоша, царна йукъахь цуьнан председатель волу миллиардер Иванишвили Бидзина а, масийттаза дери дира, шеш цунна гӀо лацар, гӀоьнан йукъахь «партин жигархой балар а, финанса» а[29].

28 ноябрехь Зурабишвили Саломе туьйлира харжамийн шолгӀачу турехь: 2018 шеран 29 ноябрехь зорба тоьхна Гуьржийчоьнан ЦХК терхьашца, 100 % харжамхойн кхаьжнаш багарбинчул тӀаьхьа, цуьнан хилира 59,52 % (йа 1 147 627) кхаж. Зурабишвилих хилира мехкан исторехь дуьххьарлера зуда-президент. Инаугураци хилира 16 декабрехь[30].

Харжамашкахь толам баьккхинчул тӀаьхьа кхайкхийра Российца муьлхха а йукъаметтиг лелор йац ша аьлла[31], которую она считает врагом Грузии[32][33].

Хьажа иштта: Адам Гуьржийчохь реза ца хилар (2019)

Доьзал

[бӀаьра нисйан | нисйан]
  • Хьалхара майра — Николоз (Коки) Горджестани (Гугушвили), вина Иранехь, да гуьржи хилла, нана – украинка[34], хӀинца веха АЦШхь. Цуьнан да Гугушвили Евсей-Дзуку дӀавахана 1913 шарахь Гуьржийчуьра болх бан ГӀажарчу. ГӀажарийн гражданалла тӀеоьцуш цуьнга фамили хийцийтара, Горджестани гӀажарийн маттахь «гуьржийн махкара» ву бохург ду. Горджестани Коки Зурабишвилин вевзира Румехь 1974 шарахь. Оцу марехь дуьнен тӀеделира ши бер: кӀант Теймураз а, йоӀ Кетевани а, шиммо а ден фамили лелайо[35][36].
  • ШолгӀа маре йахара советийн диссидент хиллачу журналисте Кашия Жанрига (1939 — 11.03.2012), цунна политикин къайлавалар делира Францехь, ткъа тӀаьхьа журналистан карьера йира маьрша Гуьржийчохь[37]. ШолгӀачу марехь бераш ца хилира.

Зурабишвилин шича — Французийн Ӏилманийн академин гуттаренна секретарь Каррер-д’Анкосс Элен, йечу хенахь Зурабишвили[3][4][5][6][8].

СовгӀаташ

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Билгалдахарш

[бӀаьра нисйан | нисйан]
  1. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000419116
  2. ↑ https://www.sciences-po.asso.fr/profil/salomenino.zourabichvili72_1
  3. ↑ 1 2 3 4 Ирина Барамидзе. Саломе Зурабишвили, министр иностранных дел Грузии: «У нас вообще не будет иностранных военных баз». — Новые Известия, 22.06.2004
  4. ↑ 1 2 Грузия: между Москвой и Вашингтоном? — Новости — Грузия, 04.10.2007
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Амалия Оганджанян. Грузии в политической жизни Франции не существует. — Новый Регион, 05.09.2007
  6. ↑ 1 2 3 Александр Иашвили. Француженка Саломе Зурабишвили с детства мечтала возглавить грузинскую дипломатию. — Известия, 13.03.2004. — № 45
  7. ↑ 1 2 3 4 5 Валерий Каджая. Праведница и каджи. — Новое время, 30.10.2005
  8. ↑ 1 2 Саломе Зурабишвили стала главой МИД Грузии. — ИТАР-ТАСС, 18.03.2004
  9. ↑ 1 2 3 Владимир Новиков. Саломе Зурабишвили выступила с нотой протеста. — Коммерсант, 21.10.2005
  10. ↑ 1 2 3 Владимир Головин. Козырная дама грузинской оппозиции. — Русский базар, 24.03.2006
  11. ↑ Михаил Мошкин. Прощание со славянами. — Газета (gzt.ru), 02.03.2006
  12. ↑ Москва отказалась от военного присутствия в Грузии — базы будут выведены до 2008 года. — Regnum, 31.03.2006
  13. ↑ Ирина Джорбенадзе. Прощание славянки. — Российская газета, 02.07.2005
  14. ↑ Альберт Еремян. Саломе Зурабишвили — экс-министр и общественное движение. — Газета (gzt.ru), 02.11.2005
  15. ↑ Оппозиционная коалиция называет … — Civil Georgia, 12.11.2007
  16. ↑ Леван Гачечиладзе назван единым кандидатом от оппозиции на выборах президента Грузии. — Новости — Грузия, 12.11.2007
  17. ↑ Оппозиция митингует в Тбилиси второй день. — BBC News, Русская служба, 03.11.2007
  18. ↑ Михаил Виганский. Шипы и розы. — Время новостей, 02.11.2007. — № 202
  19. ↑ 1 2 Ольга Алленова, Владимир Новиков. Демократия испустила газ. — Коммерсант, 08.11.2007. — № 205
  20. ↑ Разогнав оппозиционеров в Тбилисии, Саакашвили ввел чрезвычайное положение по всей стране. — NEWSru.com, 07.11.2007
  21. ↑ Обострение кризиса в Грузии: хроника разгона митинга оппозиции. — Кавказский Узел, 08.11.2007
  22. ↑ Премьер-министром Грузии может стать Саломе Зурабишвили. — Радио Маяк, 12.11.2007
  23. ↑ Михаил Виганский. Оппозиция выбрала тамаду. — Время новостей, 13.11.2007. — № 207
  24. ↑ Назначив выборы, Саакашвили косвенно выполнил требование оппозиции. — РИА Новости, 08.11.2007
  25. ↑ Центризбирком Грузии объявил о победе Михаила Саакашвили на внеочередных президентских выборах. — Новости-Грузия, 13.01.2008
  26. ↑ ЦИК Грузии официально объявил Саакашвили победителем выборов. — РИА Новости, 13.01.2008
  27. ↑ Саакашвили побеждает в первом туре президентских выборов — данные ЦИК. — РИА Новости, 09.01.2008
  28. ↑ Саломе Зурабишвили оставила политическую арену Грузии и уходит в ООН. — GHN, 11.11.2010
  29. ↑ Грузинская мечта может стать французской / kommersant.ru
  30. ↑ Саломе Зурабишвили официально вступила в должность президента Грузии. interfax.ru. Интерфакс (2018 шеран 16 декабрь). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 16 декабрь.
  31. ↑ Новый президент Грузии заявила об отказе от сотрудничества с Россией. Газета.Ru (2018 шеран 30 ноябрь). ТӀекхочу дата: 2019 шеран 25 январь.
  32. ↑ Президент Грузии Саломе Зурабишвили назвала Россию врагом и оккупантом / 1tv.ru
  33. ↑ Послание на все четыре стороны. Президент Грузии обратилась к согражданам, России, Евросоюзу и НАТО // Газета «Коммерсантъ» № 41 от 07.03.2019
  34. ↑ Что общего у нового президента Грузии с Францией и как она относится к Путину // Ведомости
  35. ↑ Бывший муж Саломе Зурабишвили: Наши дети помогают Грузии идти к демократии Архивйина 2019-04-22 — Wayback Machine
  36. ↑ "Бывший муж Саломе Зурабишвили: Наши дети помогают Грузии идти к демократии — Новости-Грузия | Новости Грузии". Новости Грузии(оьр.). 2018-11-27. ТӀекхачаран де: 2018 ш. 01 декабрехь.
  37. ↑ "Круче, чем в фильмах: сумасшедшие истории любви кандидатов в президенты Грузии". sputnik-georgia.ru. 2018-11-27. ТӀекхачаран де: 2018 ш. 01 декабрехь.
  38. ↑ Кавказ Мемо.ру :: Деятели Кавказа :: Зурабишвили Саломе Архивйина 2009-04-10 — Wayback Machine

Хьажоргаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Зурабишвили_Саломе&oldid=10100153»