Celteg Ynysig

Celteg Ynysig

Enghraifft o'r canlynol	teulu ieithyddol
Math	Ieithoedd Celtaidd
Yn cynnwys	ieithoedd Brythonaidd, ieithoedd Goedelaidd, Picteg

Mae ieithoedd Celteg Ynysig yn un o ddwy ganeg yr ieithoedd Celtaidd yn ôl un theori. Y gangen arall yw Celteg y Cyfandir.

Rhennir yr ieithoedd Celteg Ynysig yn ddwy gangen: Goedeleg, a elwir weithiau'n Gelteg Q, sy'n cynnwys Gwyddeleg, Manaweg, Gaeleg yr Alban, a Brythoneg a elwir weithiau'n Gelteg P, sef Cymraeg, Cernyweg a Llydaweg.

Gelwir hwy yn ieithoedd "Ynysig" gan eu bod, yn ôl y theori yma, wedi datblygu ar ynysoedd Prydain ac Iwerddon, er mai ar y cyfandir y siaredir Llydaweg heddiw. Oherwydd hyn, mae gan yr ieithoedd yma berthynas agosach â'i gilydd na chydag ieithoedd cyfandirol, megis Celtibereg a Galeg.

Gellir crynhoi tarddiad yr ieithoedd hyn fel a ganlyn:

• Celteg Ynysig
  • Goedeleg
    • Gwyddeleg Cynnar, a ddatblygodd yn:
      • Hen Wyddeleg, a ddatblygodd yn:
        • Gwyddeleg Canol, a ddatblygodd yn:
          • Gwyddeleg
          • Gaeleg yr Alban
          • Manaweg
          • Galwegeg (iaith farw)
  • Ieithoedd Brythoneg
    • Picteg (efallai)
    • Brythoneg
      • Cymbrieg (iaith farw)
      • Hen Gymraeg, a ddatblygodd yn
        • Cymraeg Canol, a ddatblygodd yn:
          • Cymraeg
      • Ieithoedd Brythoneg y De-orllewin, a ddatblygodd yn:
        • Llydaweg
        • Cernyweg

Dengys y tabl canlynol datblygiad y Proto-Gelteg */kʷ/ hyd at /p/ yn y Galeg a'r Frythoneg ond i /k/ yn yr ieithoedd Goedeleg (neu ieithoedd Gaeleg).

Proto-Gelteg	Galeg	Cymraeg	Cernyweg	Llydaweg	Gwyddeleg	Gaeleg	Manaweg	Saesneg er cyferbyniaeth
*kʷennos	pennos	pen	penn	penn	ceann	ceann	kione	"head"
*kʷetwar-	petuarios	pedwar	peswar	pevar	ceathair	ceithir	kiare	"four"
*kʷenkʷe	pinpetos	pump	pymp	pemp	cúig	còig	queig	"five"
*kʷeis	pis	pwy	piw	piv	cé (older cia)	cò/cia	quoi	"who"