Ma'an
 | |
| Math | dinas  |
|---|---|
| Poblogaeth | 30,046 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC+2, UTC+03:00 |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Arabeg |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ardal Lywodraethol Ma'an |
| Gwlad |  Gwlad Iorddonen |
| Arwynebedd | 7.52 km² |
| Uwch y môr | 1,108 metr |
| Cyfesurynnau | 30.1933°N 35.7333°E, 30.1933°N 35.7333°E |
 | |
Mae Maʿān (Arabeg: معان) yn ddinas sydd wedi'i lleoli yn ne'r Iorddonen, 218 km o'r brifddinas Amman. Dyma brifddinas Ardal Llywodraethol Ma'an.
Roedd gan Ma'on boblogaeth o tua 41,055 yn 2015.
Mae diwylliant a ddynodir gan yr un enw â Maān wedi bodoli ers adeg y Nabateaid, ac mae'r ddinas bresennol wedi'i lleoli i'r gogledd-orllewin o'r un hynafol. Mae'r ddinas yn ganolbwynt trafnidiaeth pwysig, wedi ei leoli ar yr hen Via Regia a hefyd ar y Desert Desert modern.
Maʿān oedd y man lle bu gwrthdaro rhwng byddin yr Iorddonen a grwpiau ffwndamentalaidd yn 2002, ar ôl marwolaeth diplomydd o'r Unol Daleithiau.
Hanes
[golygu | golygu cod]Sefydlwyd Ma'an gan y Minaeaid (a elwir yn "Ma'in" yn Arabeg) - pobl Arab hynafol o Iemen yn y 2g a 4g Cyn Crist.[1] Roedd y safle ar lwybr masnach bwyasig ac fe ymsefydlodd masnachwyr Mineaid yno.[2] Yn ôl traddodiad lleol enwyd y ddinas ar ôl "Ma'an", mab Lot.[3]
Yn y cyfnod cyn-Islamaidd, roedd y Ghassanids yn byw ym Maʿān, a benododd Farwa al-Juthamī yn llywodraethwr Maān. Roedd teyrnas Ghassanid dan ddylanwad yr Ymerodraeth Fysantaidd, ac roedd o ffydd Gristnogol. Ar ôl brwydr Mu'ta, cyhuddwyd Farwa o fod yn Fwslim, felly arestiodd y Ghassanids Farwa a'i groeshoelio ger ffynnon boeth Afra. Mewn ymateb, anfonodd yr Umma Mwslemaidd newydd ei ffurfio o Medina fyddin dan arweiniad Usama ibn Zayd, a orchfygodd Maān.
Pan gymerodd yr Umayyads reolaeth dros y calipad, daeth Maʿn yn ffynnu, a hyd heddiw mae wedi aros yn ganolbwynt pwysig i bererinion sy'n dod o Dwrci a Syria i gyrraedd Mecca.
Yn 1559 adeiladodd yr Otomaniaid gaer Saraya yn Maʿān, i wasanaethu fel lloches i bererinion ar eu ffordd i Mecca. Yn 1902 unodd gorsaf reilffordd Maān ddinas Damascus yn Syria â Medina yn ijāz. Gorweddau Ma'an yn Sanjak (sir) Ma'an o fewn Vilayet (talaith) Syria o Ymerodraeth yr Otomaniaid. Ar ôl cwymp Damascus yn nwylo'r Ffrancwyr ym 1920, daeth brwydr Maysalun, yr emir Hashemitiad Abdullāh - mab Sharīf Mecca a phennaeth y Gwrthryfel Arabaidd - i Maān i ad-drefnu'r lluoedd Arabaidd a gorchfygu Syria.[4] Ar 5 Ionawr 1920, dechreuodd y rhyfel yn erbyn yr Otomaniaid a'u cynghreiriaid Prydeinig, ac yn ddiweddarach yr un flwyddyn trefnwyd byddin fach o'r enw "y Fyddin Arabaidd", sef cnewyllyn yr hyn a ddaeth yn ddiweddarach yn Lleng Arabaidd.
Addysg
[golygu | golygu cod]Prifysgol al-Husayn ibn Talal yw'r unig brifysgol ym Maʿān, ac mae'n cynnig ystod o 38 cwrs gwahanol, wedi'u rhannu'n Beirianneg, Celf, Gwyddoniaeth, Economeg, Archaeoleg, Addysg a Nyrsio.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Museum With No Frontiers, p. 203.
- ↑ https://books.google.co.uk/books?id=Zkla5Gl_66oC&dq=Ma%27an+Minaeans&source=gbs_navlinks_s&redir_esc=y Bromiley, t. 362.
- ↑ Gibb, p. 897.
- ↑ Porath, Y. (1984). "Abdallah's Greater Syria Programme". Middle Eastern Studies 20 (2): 172–189. doi:10.1080/00263208408700579. JSTOR 4282995.