Ŋun Pili Nambu Suuri

surah
Pahi la	Alikuraan
Japan zuliya (yuli kana) sabbu ni	そうぞうしゃ
Siɣili-lana yuli	creator deity
Lahibali kpani	Fitra
Be lɛbigili zuliya nima ni	35. The Originator, Q31204693
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Commemorates	al-Fatir
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/35
Nahingbaŋ	Meccan surah

Ŋun Pili Nambu Suuri (Faatir فَاطِر)^[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirimi ni Naawuni jεma m-be tuunvɛlli kam tooni. Ka di lahi wuhiri kadama ninsala ku tooi jεm Naawuni, ni di ni tu kamaata ni shεm, naɣila Ŋun’ Naawuni n-yu di lana ni jεma maa.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Paɣibu balibu kam dihitabli ti Naawuni, Ŋuna n-nyεŋun pili sagbana ni tiŋgbani nambu. O (Naawuni) zaŋla Malaaika nima n-leei tuun’ shɛba ban mali kpimkpama ayi yi, ni atata, ni anahinahi. O (Naawuni) pahirila O ni bɔri shεli nama puuni. Achiika! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
2. Naawuni ni yolsi ninsalinim’ shɛli O nambɔzɔbo puuni, tɔ! So nkani yɛn tooi mɔŋ ba li.O mi ni mɔŋ ba shɛli, to so n-kaniyɛn tooi yolsi ba li O nyaaŋa. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Nyɛŋda, Yεmgoliŋga lana.
3.Yaa yinim’ ninsalinima! Teemi ya Naawuni yolsigu yi zuɣu. Di ni bɔŋɔ, so beni n-nyɛŋun namda ka pa ni Naawuni? O largi yala sagbana ni tiŋgbani ni. Duuma jεmdigu n-kani ni yɛlimaŋli naɣila Ŋuna, ka bozuɣuka bɛŋmalgiri ya (ka chɛri yɛlimaŋli)?
4. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi labsi a ʒirilana, tɔ! Achiika! Bɛ daa labsi tuun’ shεba ʒirinim’ poi ni nyini. Yaha! Naawuni sani ka bɛ labsiri yεllikam.
5. Yaa yinim’ ninsalinima! Achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli, dinzuɣu,di chɛn ya ka Dunia biεhigu yɔhim ya. Yaha! Di chɛn ya ka yɔhim lana (shintaŋ)yɔhim ya.
6. Achiika! Shintaŋ nyɛla dim’ zaŋ tin ya, dinzuɣugbibi ya o ka o nyɛ yi dima, achiika! O boondila o laɣiŋguni bɛ ti pahi Sa’iir buɣum bihi ni.
7. Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali, azaaba kpeeni be bɛ zuɣu. Ninvuɣu shεba ban mi ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunviεla, bɛ mali chɛmpaŋ (Naawuni sani), ni laara din galsi.
8. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣuso bɛ ni dihi o o tuumbεri nachinsi, ka o nyari li ka di nyɛla zaɣiviεlli, tɔ! Achiika! Naawuni bɔrgirila O ni bɔri so, ka dolsiri O ni bɔri so. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Di chɛ ka a nyɛvuli bahi yoli bɛ (chɛfurinim’) zuɣu. Achiika! Naawuni mi bɛ tuuntumsa.
9. Yaha! Naawuni n-nyɛŊuntim pɔhim na, ka di ti dam sagbaŋ, din nyaaŋa ka Ti (Tinim’ Naawuni) kari li n-tahi tiŋgbani shεli ni din kpi, ka Ti zaŋ li neei tiŋgbani maa di kpibu nyaaŋa. Tɔ! Lala nnyɛ Chiyaama yiɣsibu.
10. Ninvuɣu so ŋun bɔri tibginsim, tɔ! Tibginsim zaasa bela Naawuni sani, O sani ka yεltɔɣa suŋ duri chana, ka deeri tuunviεlli. Yaha! Ninvuɣu shεba ban nari nabiɛri, tɔ! Azaaba kpeeni be bɛ zuɣu (Zaadali). Yaha! Bannim’ nabiεri nyɛla din yɛn bahi yoli.
11. Yaha! Naawuni nam ya mi (Annabi Adam) ni taŋkpaɣu, din nyaaŋa ka O nam ya ni maniyyi (dablim kom), ka naan zaŋ ya leei balibu buyi. Paɣa so mi ku tooi niŋ puwa, bee ka o dɔɣi, naɣilani O baŋsim. Yaha! Nyɛvuli lana so nyɛvuli bi pahira, shɛli mi bi boori o nyɛvuli puuni, naɣila di sabi mi m-be litaafi (Lauhul Mahfuuzu) puuni. Achiika! Lala maa nyɛla soochi n-zaŋ ti Naawuni.
12. Mɔɣa ayi kom ku niŋ yim. Ŋɔ maa nyɛla din nyεɣisa ka malisa, ka di valibu nyɛ tuŋ (soochi), ka ŋɔ maa nyɛ yεlimkom din chibgi. Yaha! Di mɔɣa ayi maa ni, ka yi (ninsalinim’) ŋubri nimballi (zahim), ka lahi yihiri nachinsi binyεr’ shεŋa yini yεri li. Yaha! Ka a nya ŋarima ka di nyɛla din ŋmari kom maa puuni chana, domin yi bo O pini puuni shεli, domin achiika! Yi leei ninvuɣu shɛba ban paɣi (Naawuni).
13. Ozaŋdila yuŋ m-kpεhiri wuntaŋ’ ni, ka zaŋdi wuntaŋ’ m-kpεhiri yuŋ ni, ka baligi wuntaŋ’ mini goli, ka di zaɣiyini kam chana hali ni sahamirili. Ŋuna nnyɛ Naawuni yi Duuma, Ŋuna n-su nam. Yaha! Yi ni jεmdi binyεr’ shεŋa ka pa ni Ŋuna maa, bɛ ka dobino kpilli binyɛm yiko.
14. Yi yi boli ba (buɣa maa), bɛ ku wum, hali bɛ yi wum, bɛ ku tooi saɣi yi bolgu maa. Yaha! Zaadali, bɛ niti zaɣisi kadama yi daa bi jɛm ba. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! So ku tooi ti a di (dindali maa) lahibali kamani Duuma So Ŋun mi din sɔɣi maa.
15. Yaa yinim’ ninsalinima! Yi nyɛla ban mali bukaata zaŋ chaŋ Naawuni sani. Yaha! Naawuni nyɛla Bundana, Duuma paɣirigu.
16. O (Naawuni) yi bɔra, kaO nyεhi ya, ka tahi binnamdi pala na.
17. Yaha! Di lala maa pala din yɛn tooi nyεŋ Naawuni.
18. Yaha! Nyɛvuli shεli din mali taali ti ku tooi ʒi di nyɛvuli kpee taali (Zaadali) Yaha! Hali di yi niŋ ka nyɛvuli din ʒiri ʒilitibsili yi boli so ni o ti ʒili o, tɔ!Bɛ ku ʒili o shεli di puuni, hali o yi nyεla dɔɣim. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A saɣisirila ninvuɣu shεba ban zɔri bɛ Duuma (Naawuni) ni ashilo ni, ka puhi jiŋli. Yaha! Ŋun niŋ kasi, tɔ! O maŋ’ zuɣukao niŋ kasi. Labbu shee nyɛla Naawuni sani.
19. Yaha! Zom mini ninneei ku niŋ yim.
20. Zimsim mi mini neesim ku niŋ yim.
21. Lala ka mahim mini wuntaŋ’ tulum ku niŋ yim.
22. Yaha! Kpiimbi mini ban mali nyɛvuya ku niŋ yim. Achiika! Naawuni ni bɔriso ka Ochɛ ka o wumdi wa’azu. (Yaa nyini Annabi)! A mi ku tooi chɛ ka ban be gbala ni wum yεltɔɣa.
23. (Yaa nyini Annabi)! A pa so naɣila valsigulana (wa’azulana).
24. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tim a mi ni yɛlimaŋli ka a nyɛla ŋun tiri suhupɛlli lahibali, ka lahi nyɛŋun kpɛhiri dabiɛm (ni buɣum). Yaha! Tiŋgbani shɛli n-kani naɣila valsigulana so daa kana di punni na.
25.Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi labsi a ʒirilana, tɔ! Achiika! Ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni bana (Maka chɛfurinim’ maa) daa labsi bɛ tuumba ʒirinima. Bɛ tuumba daa kaba na ni dalirinim’ din be polo ni, ni kundi nima, ni kundi’ shεŋa din mali neesim.
26. Din nyaaŋa, ka N (Mani Naawuni) gbaai ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa, ka wula n-daa leei nyɛ ban zaɣisi N yεltɔɣa maa bahigu?
27. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Di nibɔŋɔ, a bi nya kadama Naawuni n-nyɛŊun siɣisi kom na zuɣusaa, ka Ti zaŋ li n-yihi binwola din nimgbiŋkom nyɛ koŋkoba, ka zoya puuni mali din booi zaɣipɛlli ni zaɣiʒee, ka di nimgbiŋkom nyɛ koŋkoba, ka shεŋa mi sabgi pam.
28. Yaha! Di be ninsalinim’ puuni, ni mɔɣini mini yiŋbiŋkobri, ban nimgbiŋkom nyɛ koŋkoba. Achiika! Baŋdiba nnyɛ ban zɔri Naawuni O daba puuni. Achiika! Naawuni nyɛla Nyεŋda, Chεmpaŋlana.
29. Achiika! Ninvuɣu shεba ban karindi Naawuni litaafi (Alku’aani), ka puhiri jiŋli, ka dihiri ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni largi ba shɛli sɔɣisinli ni polo ni, ka di nyɛla bɛ niŋdila kore ni daguli din ka ashaara (dina n-nyɛ laara).
30. Domin O (Naawuni) ti pali ba bɛ laara (sanyoo), ka pahi ba O pini puuni. Achiika! O nyɛla Chεmpaŋlana, Ŋun paɣira.
31. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) ni siɣisi shɛli wahayi n-ti a na litaafi (Alkur’aani) puuni nyɛla yεlimaŋli, ka di nyɛ din tiri litaafi shɛŋa din daŋ di tooni maa yɛlimaŋli (kamani Attaura mini Injiila, n-ti pahi Zabura bee Psalms). Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi din sɔɣi, Nyara.
32. Din nyaaŋa, ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ litaafi maa (Alkur’aani) fali n-dihi ninvuɣu shεba Ti ni gahim Ti daba puuni, dinzuɣu bɛ puuni so beni nnyɛŋun diri o maŋ’ zualinsi, ka bɛ puuni so mi beni m-be sunsuuni, ka bɛ puuni so mi beni n-niŋdi daŋadaŋa ni tuunviɛla tumbu ni Naawuni yεda, dina n-nyɛ tarli din galsi.
33. Di nyɛla ʒinahigu Daalizanda, ka bɛ yɛn ti kpe li, ka bɛ dihiri ba nachinsi di puuni ni salima mini alulluɣi baŋsi, ka bɛ sitira lahi nyɛ silki di (Alizanda maa) puuni.
34. Ka bɛ (Alizanda bihi maa) yεli: “Paɣibu balbu kam dihitabli ti Naawuni So Ŋun vuui suhusaɣiŋgu ka chɛ ti. Achiika! Ti Duuma shiri nyɛla Chεmpaŋlana, Ŋun paɣira.”
35. “Ŋuna n-nyɛŊun zaŋ ti ʒili yili shεli din nyɛ kpaliŋkpaa yili O pini puuni, wahala shɛli bee chɔɣinsi mi bi paari ti di puuni.”
36. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali, bɛ mali ʒahannama buɣum. Bɛ ti bi yɛn ŋmaai fukumsi shɛli n-ti ba kabɛ kpi (ka vuhi). Yaha! Bɛ tibi yɛn balgi ba di daazaaba. Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) yɔri ŋun kam zooi chɛfuritali samli.
37. Ka bɛ duhiri bɛ kukoya di (buɣum maa) puuni m-bɔri sɔŋsim (ka yεra): “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Yihimi ti (buɣum ŋɔ ni), ka ti tum tuunviεli shɛli din pa ti ni daa tumdi tuun’ shɛli maa,” (ka Naawuni bɔhi ba): “Di ni bɔŋɔ, Ti (Tinim’ Naawuni) daa bi tin ya nyɛvuli waɣila (Dunia puuni) ka ŋuŋ kam yɛn niŋ tεha niŋ tεha? Yaha! Wa’azulana (Annabi Muhammadu) daa kan ya na. Dinzuɣu lammi ya (azaaba), zualindiriba ka ŋun yɛnsɔŋ ba.”
38. Achiika! Naawuni n-nyɛŊun mi din sɔɣi sagbana mini tiŋgbani ni. Achiika! O nyɛla Ŋun mi din be suhiri ni.
39. Ŋuna n-nyɛŊun zaŋ ya leei gbaŋlananim’ tiŋgbani yaaŋa zuɣu (ka yi diri di fali ka tiri taba), dinzuɣu ŋun niŋ chεfuritali, tɔ! Ochεfuritali be ozuɣu. Yaha! Chεfurnim’ chεfuritali ku pahi ba shεli bɛ Duuma (Naawuni) sani naɣila sujee. Yaha! Chεfurnim’ chεfuritali ku pahi ba shεli naɣila kɔhilu (ashaara).
40. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi nya yi duuma shɛba yi ni jεmdi ka pa ni Naawuni maa, wuhimi ya ma bɛ ni nam shɛli tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka bee bɛ daa pahila (Naawuni) zuɣu sagbana mini tiŋgbani nambu ni, bee Ti (Tinim’ Naawuni) ti ba la litaafi shεli,ka di chɛ ka bɛ gbibi li ka di nyɛ daliri n-zaŋ ti ba? Chɛli gba! Zualindiriba bi niŋdi taba alikauli shεli naɣila yɔhim.
41. Achiika! Naawuni n-nyɛ Ŋun gbibi sagbana mini tiŋgbani domin di ti milgi ka chɛ di zaashɛhi zuɣu. Achiika! Di mi yi milgi (ka chɛ di zaashɛhi), tɔ! So nkani yɛn tooi gbaai li n-zali O nyaaŋa. Achiika! O nyɛla Suɣulolana titali, Chεmpaŋlana.
42. Ka bɛ (Maka chεfurnim’) po Naawuni ni bɛ pɔri tariga (ka yɛli ni): “Achiika! Saɣisigulana so yi ka ba na, bɛ ni dolsi gari niriba kam,” saha shεli saɣisigulana (Annabi Muhammadu) ni ti kaba na, di daa bi pahi ba shεli naɣila bɛ zɔrimi (ka chεri yɛlimaŋli).
43.Ka di nyɛla maŋ’ tibgibu mini nabɛri tiŋgbani yaaŋa zuɣu, nabεri mi bi (sanyoo) luri so zuɣu naɣila di niriba. Di ni bɔŋɔ, bɛ guhirimi ni Naawuni ni daa zaŋ so’ shɛli gbaai kurumbuni nim’ maa ti paai ba, tɔ! Di kariya ka a nya taɣibu ni Naawuni soli, di mi kariya ka a nya gɔŋbu ni Naawuni soli.
44. Di ni bɔŋɔ,bɛ (Maka chεfurinim’ maa) bi go tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka nya ban daa kana poi ni bana maa bahigu ni daa nyɛ shεm, bɛ daa nyɛla ban gari ba yaa. Yaha! Naawuni pala binshɛɣuni yɛn tooi nyɛŋ so sagbana ni tiŋgbani ni. Achiika! O nyɛla Baŋda, Toora.
45. Yaha! Naawuni yi di gbaari ninsalinima ni bɛ ni tum shɛli, O naan ku chɛ binneen’ so tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Amaa! O naɣisiri mi n-tiri ba hali ni sahamirili. Dinzuɣu, bɛ saha maa yi ti kana, tɔ! Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun nyari O daba.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]