Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κατάλογος Σουάντες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο κατάλογος Σουάντες (αγγλικά: Swadesh list, ΔΦΑ: swɒdɛʃ) είναι συλλογή βασικών λεξικών εννοιών για τους σκοπούς της ιστοριοσυγκριτικής γλωσσολογίας. Οι μεταφράσεις των καταχωρήσεων του καταλόγου από γλώσσα σε γλώσσα επιτρέπουν στους γλωσσολόγους να ποσοτικοποιήσουν την συσχέτιση που υπάρχει ανάμεσα στις γλώσσες. Ο δημιουργός του συγκεκριμένου καταλόγου, είναι ο Αμερικανός γλωσσολόγος Μορίς Σουάντες. Ο κατάλογος χρησιμοποιείται στην λεξικοστατιστική η οποία αξιολογεί την ποσοτική γενεαλογική συσχέτιση μεταξύ των γλωσσών, και στην γλωσσοχρονολογία η οποία ασχολείται με την χρονολόγηση των αποκλίσεων των γλωσσών. Καθώς υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του καταλόγου, μερικές φορές αναφέρονται και ως κατάλογοι Σουάντες.[1][2]

Σκοπός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο σκοπός του καταλόγου, είναι η ταυτοποίηση ενός συνόλου λέξεων οι οποίες συναντώνται σε όλες ή τις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, και διαθέτουν οικουμενική, και πολιτισμικά ανεξάρτητη διαθεσιμότητα σε όσες περισσότερες το δυνατό γλώσσες, ανεξαρτήτως από την σταθερότητα τους στην γλώσσα αυτή. Ωστόσο και ο παράγοντας της σταθερότητας έχει επίσης χρησιμοποιηθεί σε γλωσσοχρονολογικές μελέτες.[3]

Οι καταχωρήσεις επιλέχθηκαν βάσει της διαίσθησης του Σουάντες. Άλλοι μεταγενέστεροι κατάλογοι όπως ο κατάλογος Ντολγκοπόλσκυ (1964) ή ο κατάλογος Λάιπζιγκ-Τζακάρτα (2009) βασίζονται στη ανάλυση δεδομένων τα οποία έχουν συλλεχθεί από πολλές διαφορετικές γλώσσες αλλά είναι λιγότεροι διαδεδομένοι σε σχέση με τον Σουάντες.[4]

Οι λεξικοστατιστικές μελέτες χρησιμοποιούν τους καταλόγους αυτούς για να διακρίνουν τις διάφορες υποομάδες γλωσσών, ενώ στην γλωσσοχρονολόγηση και να θέσουν τις χρονολογικές περιόδους όπου οι γλώσσες διασπώνται σε διαφορετικούς γλωσσικούς κλάδους.[5] Η εργασία αυτή έχει σημαντικές δυσκολίες και συχνά αποτελεί και αντικείμενο αμφισβήτησης, καθώς οι ταυτόσημες έννοιες δεν γράφονται ή προφέρονται απαραίτητα με παρόμοιο τρόπο, και η εύρεση τους προϋποθέτει γνώση των ηχητικών κανονισμών των γλωσσών που συγκρίνονται. Για παράδειγμα η αγγλική λέξη wheel (τροχός) και η σανσκριτική chakra (τροχός) δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμες ως η ίδια έννοια σε κάποιον που δεν έχει γνώση και των 2 γλωσσών και προσπαθεί να βρει ποιός όρος αντιστοιχεί σε ποιόν.[1]

Παραλλαγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ίδιος ο Σουάντες δημιούργησε διάφορες παραλλαγές του αρχικού καταλόγου του. Ξεκίνησε[6] με ένα κατάλογο 225 εννοιών, τον οποίο μετέπειτα μείωσε σε 165 για την γλώσσα Σαλίς. Το 1952 εξέδωσε έναν νέο κατάλογο με 215 έννοιες,[7] εκ των οποίων αργότερα πρότεινε την αφαίρεση 16 ως ασαφείς ή με μη οικουμενική παρουσία, και αργότερα πρόσθεσε μια νέα ώστε ο αριθμός να στρογγυλοποιηθεί στις 200 έννοιες. Το 1955[8] έγραψε πως η η ποιότητα των καταχωρήσεων είναι το ίδιο σημαντική με το πλήθος των καταχωρήσεων, και μετά από διάφορες μικροδιορθώσεις εξέδωσε τον τελικό κατάλογο του ο οποίος περιείχε 100 καταχωρίσεις το 1971[9] και το 1972.

Υπάρχουν παράλληλα και παρόμοιοι καταλόγοι οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί από άλλους γλωσσολόγους με διαφοροποιήσεις στις καταχωρήσεις και στο σύνολο των καταχωρήσεων,[10] καθώς και μετακατάλογοι οι οποίοι χρησιμοποιούν πολλαπλούς καταλόγους για διαφορετικές περιοχές και εποχές,[11] ή κατάλογοι με τις καταχωρήσεις να είναι διαθέσιμες σε πολλαπλές γλώσσες.[12]

Ο παρακάτω κατάλογος βασίζεται στην έκδοση των 207 καταχωρήσεων:[13]


Κωδικός έννοια καταλόγου (αγγλικά) ελληνικά
1 I εγώ
2 you (singular) εσύ, εσείς
3 he αυτός
4 we εμείς
5 you (plural) εσείς
6 they αυτοί
7 this αυτό
8 that εκείνο
9 here εδώ
10 there εκεί
11 who ποιος
12 what τι
13 where πού
14 when πότε
15 how πώς
16 not δεν, μην
17 all όλοι
18 many πολλοί
19 some μερικοί
20 few λίγοι
21 other άλλοι
22 one ένα
23 two δύο
24 three τρία
25 four τέσσερα
26 five πέντε
27 big μεγάλος
28 long μακρύς
29 wide πλατύς, φαρδύς
30 thick παχύς, χοντρός
31 heavy βαρύς
32 small μικρός
33 short κοντός
34 narrow στενός
35 thin λεπτός
36 woman γυναίκα
37 man (male) άνδρας
38 man (human) άνθρωπος
39 child παιδί
40 wife σύζυγος, γυναίκα
41 husband σύζυγος, άντρας
42 mother μητέρα, μάνα
43 father πατέρας
44 animal ζώο
45 fish ψάρι
46 bird πουλί
47 dog σκύλος
48 louse ψείρα
49 snake φίδι
50 worm σκουλήκι
51 tree δέντρο
52 forest δάσος
53 stick ραβδί, βέργα
54 fruit φρούτο
55 seed σπόρος
56 leaf φύλλο
57 root ρίζα
58 bark (of a tree) φλοιός
59 flower λουλούδι
60 grass χορτάρι
61 rope σχοινί
62 skin δέρμα
63 meat κρέας
64 blood αίμα
65 bone κόκαλο
66 fat (noun) λίπος
67 egg αυγό
68 horn κέρατο
69 tail ουρά
70 feather πούπουλο, φτερό
71 hair τρίχα, μαλλιά
72 head κεφάλι
73 ear αυτί
74 eye μάτι
75 nose μύτη
76 mouth στόμα
77 tooth δόντι
78 tongue γλώσσα
79 fingernail νύχι
80 foot πόδι
81 leg πόδι
82 knee γόνατο
83 hand χέρι
84 wing φτερό
85 belly κοιλιά
86 guts σπλάχνα, εντόσθια
87 neck λαιμός
88 back πλάτη
89 breast στήθος
90 heart καρδιά
91 liver συκώτι
92 to drink πίνω
93 to eat τρώω
94 to bite δαγκώνω
95 to suck ρουφώ
96 to spit φτύνω
97 to vomit ξερνώ
98 to blow φυσάω
99 to breathe αναπνέω, ανασαίνω
100 to laugh γελάω
101 to see βλέπω
102 to hear ακούω
103 to know ξέρω, γνωρίζω
104 to think σκέφτομαι, νομίζω
105 to smell μυρίζω
106 to fear φοβάμαι
107 to sleep κοιμάμαι
108 to live ζω
109 to die πεθαίνω
110 to kill σκοτώνω
111 to fight μαλώνω
112 to hunt κυνηγώ
113 to hit χτυπώ
114 to cut κόβω
115 to split χωρίζω
116 to stab μαχαιρώνω
117 to scratch ξύνω
118 to dig σκάβω
119 to swim κολυμπώ
120 to fly πετάω
121 to walk περπατώ
122 to come έρχομαι
123 to lie (as in a bed) ξαπλώνω, πλαγιάζω
124 to sit κάθομαι
125 to stand στέκομαι
126 to turn (intransitive) γυρίζω
127 to fall πέφτω
128 to give δίνω
129 to hold κρατάω
130 to squeeze ζουλάω
131 to rub τρίβω
132 to wash πλένω
133 to wipe σκουπίζω
134 to pull τραβώ
135 to push σπρώχνω
136 to throw ρίχνω, πετώ
137 to tie δένω
138 to sew ράβω
139 to count μετράω
140 to say λέω
141 to sing τραγουδώ
142 to play παίζω
143 to float πλέω, επιπλέω
144 to flow τρέχω
145 to freeze παγώνω
146 to swell φουσκώνω, πρήζομαι
147 sun ήλιος
148 moon σελήνη, φεγγάρι
149 star αστέρι, άστρο
150 water νερό
151 rain βροχή
152 river ποτάμι
153 lake λίμνη
154 sea θάλασσα
155 salt αλάτι
156 stone πέτρα
157 sand άμμος
158 dust σκόνη
159 earth γη
160 cloud σύννεφο
161 fog ομίχλη
162 sky ουρανός
163 wind αέρας
164 snow χιόνι
165 ice πάγος
166 smoke καπνός
167 fire φωτιά
168 ash στάχτη
169 to burn καίω
170 road δρόμος
171 mountain βουνό
172 red κόκκινος
173 green πράσινος
174 yellow κίτρινος
175 white λευκός, άσπρος
176 black μαύρος
177 night νύχτα
178 day μέρα
179 year χρόνος
180 warm ζεστός
181 cold κρύος
182 full γεμάτος
183 new καινούργιος
184 old παλιός
185 good καλός
186 bad κακός
187 rotten σάπιος
188 dirty βρόμικος
189 straight ίσιος
190 round στρογγυλός
191 sharp (as a knife) κοφτερός
192 dull (as a knife) στομωμένος
193 smooth λείος
194 wet βρεγμένος, υγρός
195 dry στεγνός, ξερός
196 correct σωστός
197 near κοντά
198 far μακριά
199 right δεξιά
200 left αριστερά
201 at σε
202 in μέσα
203 with με
204 and και
205 if εάν, αν
206 because επειδή, γιατί, διότι
207 name όνομα

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bowern, Claire· Evans, Bethwyn (24 Μαρτίου 2015). The Routledge Handbook of Historical Linguistics. Routledge. σελ. 559. ISBN 9781317743248. 
  2. ↑ Swadesh, Morris (1 Ιανουαρίου 1971). The Origin and Diversification of Language. Transaction Publishers. ISBN 9780202369822. 
  3. ↑ Marisa Lohr (2000), "New Approaches to Lexicostatistics and Glottochronology" in C. Renfrew, A. McMahon and L. Trask, ed. Time Depth in Historical Linguistics, Vol. 1,pp. 209–223
  4. ↑ Wichmann, Søren· Grant, Anthony P. (26 Σεπτεμβρίου 2012). Quantitative Approaches to Linguistic Diversity: Commemorating the centenary of the birth of Morris Swadesh. John Benjamins Publishing. ISBN 9789027273352. 
  5. ↑ Sheila Embleton (1992), in W. Bright, ed., International Encyclopaedia of Linguistics, Oxford University Press, p. 131
  6. ↑ Swadesh 1950: 161
  7. ↑ Swadesh 1952: 456–7
  8. ↑ Swadesh 1955: 125
  9. ↑ Swadesh 1971: 283
  10. ↑ Robert Lees (1953), John A. Rea (1958:145f), Dell Hymes (1960:6), E. Cross (1964 με 241 καταχωρήσεις), W. J. Samarin (1967:220f), D. Wilson (1969 με 57 καταχωρήσεις), Lionel Bender (1969), R. L. Oswald (1971), Winfred P. Lehmann (1984:35f), D. Ringe (1992, passim, διαφορετικές εκδόσεις), Sergei Starostin (1984, passim, διαφορετικές εκδόσεις), William S. Y. Wang (1994), M. Lohr (2000, 128 καταχωρήσεις σε 18 γλώσσες). B. Kessler (2002)
  11. ↑ List, J.-M., M. Cysouw, and R. Forkel (2016): Concepticon. A resource for the linking of concept lists. In: Proceedings of the Tenth International Conference on Language Resources and Evaluation. 2393-2400. PDF
  12. ↑ «IELex :: IELex». ielex.mpi.nl. (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2017. 
  13. ↑ «Appendix:Greek Swadesh list - Wiktionary». en.wiktionary.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2017. 

Σχετική βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Campbell, Lyle. (1998). Historical Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 0-262-53267-0.
  • Embleton, Sheila (1995). Review of An Indo-European Classification: A Lexicostatistical Experiment by Isidore Dyen, J.B. Kruskal and P.Black. TAPS Monograph 82–5, Philadelphia. in Diachronica Vol. 12, no. 2, 263–68.
  • Gudschinsky, Sarah. (1956). "The ABCs of Lexicostatistics (Glottochronology)." Word, Vol. 12, 175–210.
  • Hoijer, Harry. (1956). "Lexicostatistics: A Critique." Language, Vol. 32, 49–60.
  • Holm, Hans J. (2007). "The New Arboretum of Indo-European 'Trees': Can New Algorithms Reveal the Phylogeny and Even Prehistory of Indo-European?" Journal of Quantitative Linguistics, Vol. 14, 167–214.
  • Holman, Eric W., Søren Wichmann, Cecil H. Brown, Viveka Velupillai, André Müller, Dik Bakker (2008). "Explorations in Automated Language Classification". Folia Linguistica, Vol. 42, no. 2, 331–354
  • Sankoff, David (1970). "On the Rate of Replacement of Word-Meaning Relationships." Language, Vol. 46, 564–569.
  • Starostin, Sergei (1991). Altajskaja Problema i Proisxozhdenie Japonskogo Jazyka [The Altaic Problem and the Origin of the Japanese Language]. Moscow: Nauka
  • Swadesh, Morris. (1950). "Salish Internal Relationships." International Journal of American Linguistics, Vol. 16, 157–167.
  • Swadesh, Morris. (1952). "Lexicostatistic Dating of Prehistoric Ethnic Contacts." Proceedings of the American Philosophical Society, Vol. 96, 452–463.
  • Swadesh, Morris. (1955). "Towards Greater Accuracy in Lexicostatistic Dating." International Journal of American Linguistics, Vol. 21, 121–137.
  • Swadesh, Morris. (1971). The Origin and Diversification of Language. Ed. post mortem by Joel Sherzer. Chicago: Aldine. ISBN 0-202-01001-5. Contains final 100-word list on p. 283.
  • Swadesh, Morris, et al. (1972). "What is Glottochronology?" in Morris Swadesh and Joel Sherzer, ed., The Origin and Diversification of Language, pp. 271–284. London: Routledge & Kegan Paul. ISBN 0-202-30841-3.
  • Wittmann, Henri (1973). "The Lexicostatistical Classification of the French-Based Creole Languages." Lexicostatistics in Genetic Linguistics: Proceedings of the Yale Conference, April 3–4, 1971, dir. Isidore Dyen, 89–99. La Haye: Mouton.[1]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελληνικές γλώσσες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κατάλογος_Σουάντες&oldid=8792540"