Μπάαλμπεκ

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO

Μπάαλμπεκ
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χώρα μέλος	Λίβανος
Τύπος	Πολιτιστικό
Κριτήρια	i, iv
Ταυτότητα	294
Περιοχή	Αραβικές Χώρες
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή	1984 (8η συνεδρίαση)

Μπάαλμπεκ
Μπάαλμπεκ 34°0′22″N 36°12′31″E
Χώρα	Λίβανος
Διοικητική υπαγωγή	Κυβερνείο Μπάαλμπεκ-Χερμέλ
Ίδρυση	1000
Έκταση	37,42 km²
Υψόμετρο	1.170 μέτρα
Πληθυσμός	81.052 (2008)
Ζώνη ώρας	Ώρα Ανατολικής Ευρώπης
Σχετικά πολυμέσα

Η Μπάαλμπεκ είναι πόλη στην κοιλάδα Μπεκάα του Λιβάνου. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο ήταν γνωστή ως Ηλιούπολις. Βρίσκεται 85 χιλιόμετρα βορειανατολικά της Βηρυτού, 75 χιλιόμετρα βόρεια της Δαμασκού και είναι χτισμένη σε ύψος 1.170 μέτρων. Ο πληθυσμός της πόλης σήμερα φτάνει τους 72.000 κατοίκους.

Η ιστορία

Οι ανασκαφές στην περιοχή έφεραν στο φως σημάδια κατοίκησης από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, δηλαδή γύρω στα 2900 π.Χ. - 2300 π.Χ.. Οι Φοίνικες, από τους πρώτους κάτοικους της περιοχής, λάτρευαν στη συγκεκριμένη πόλη τον θεό του Ήλιου της δικής τους μυθολογίας, τον θεό Βάαλ. Η πόλη ξεκίνησε να ακμάζει το 323 π.Χ., όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε, το έτος δηλαδή που προσαρτήθηκε στο βασίλειο των Πτολεμαίων. Τότε μετονομάστηκε σε Ηλιούπολη από τους Έλληνες, τιμής ένεκεν στον θεό προστάτη της τον Βάαλ.

Η πόλη έμεινε υπό ελληνική κυριαρχία μέχρι το 64 π.Χ., όποτε οι Ρωμαίοι την κατέκτησαν, ενώ το 15 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος τη μετέτρεψε σε ρωμαϊκή αποικία βετεράνων και τη μετονόμασε σε Colonia Julia Augusta Felix Heliopolitana. Την περίοδο αυτή η πόλη στολίστηκε με ωραία γλυπτά και μεγαλοπρεπή οικοδομήματα ενώ αυτά που έχτισαν οι Πτολεμαίοι, ανοικοδομήθηκαν και επισκευάστηκαν. Με το διαμελισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική, η πόλη πέρασε στον έλεγχο των Βυζαντινών, οι οποίοι την έχασαν το 637 μ.Χ. από τους Άραβες του Αμπού-Ουμπάι Αλ Τζαράχ, οι οποίοι τη μετονόμασαν σε Αλ-Καλάτ. Από τότε η πόλη πέρασε διαδοχικά στα χέρια των Βυζαντινών το 975, στους Σελτζούκους Τούρκους το 1090, στους Άραβες το 1134, στους Αιγυπτίους του Σαλαντίν το 1175, στους Τούρκο-Μογγόλους του Ταμερλάνου το 1400 και το 1517 την κατέκτησαν, μαζί με την υπόλοιπη Συρία οι Οθωμανοί Τούρκοι.

Το 1860 οι συγκρούσεις των Οθωμανών με τους Δρούζους και τους χριστιανούς Μαρωνίτες σε συνδυασμό με τους σφοδρούς σεισμούς που έπληξαν την περιοχή, κατέστρεψαν μεγάλο μέρος των μνημειακών κτιρίων της πόλης. Αναγκάστηκαν να παρέμβουν οι δυτικές δυνάμεις, πρώτα οι Γάλλοι και ύστερα οι Γερμανοί, οι οποίες με ομάδες επιστημόνων που έφερναν μαζί τους, αναπαλαίωναν τα μνημεία. Το 1917, με την ήττα των Γερμανών στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή πέρασε στον έλεγχο των δυνάμεων της Αντάντ.

Οι ερευνητικές ομάδες των Γάλλο-Βρετανών παρέμειναν στα μνημεία και μετά το 1947, που ανεξαρτητοποιήθηκε ο Λίβανος και τα μνημεία τέθηκαν υπό την προστασία της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων της χώρας. Τα μνημεία προστατεύτηκαν, από στρατιωτικές δυνάμεις, την περίοδο του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, που ξεκίνησε το 1975 και τελείωσε το 1990. Το 1984 η UNESCO ανακήρυξε το Μπάαλμπεκ ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Τα μνημεία

Η είσοδος του Μπάαλμπεκ σήμερα είναι από τα ανατολικά, μέσα από τα προπύλαια των δώδεκα κιόνων, που έκτισε ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Καρακάλλας. Ο δρόμος οδηγεί στη μεγάλη ορθογώνια πλατεία, διαστάσεων 110 επί 135 μέτρων, η οποία είναι κλειστή από τις 3 της πλευρές από μια αψιδωτή στοά. Στα δυτικά της πλατείας βρίσκεται μια μεγάλη εξωτερική κλίμακα, πλάτους 45 μέτρων, που οδηγεί στην εξέδρα με την πρόσοψη του ναού. Ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Δία τον Ηλιοπολίτη και είχε κτιστεί πάνω από τον ναό του Βάαλ-Χαντάντ. Όρθιοι παραμένουν 6 κίονες, κορινθιακού ρυθμού, από τους 19 στο ανατολικό περιστύλιο και άλλοι 8 από αυτούς τους αποσυναρμολόγησαν οι Βυζαντινοί ύστερα από διαταγές του Ιουστινιανού για να διακοσμήσουν την Αγία Σοφία. Όλοι οι κίονες στον ναό ήταν 54 και ο ναός είχε πλάτος 50 μέτρων, 90 μέτρα μήκος και 20 μέτρα ύψος.

Για την κατασκευή του τοίχους οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν μεγάλους ογκόλιθους, βάρους 400 τόνων, ύστερα πάνω σε αυτούς τους ογκόλιθους τοποθετήθηκαν 3 άλλοι μονόλιθοι άνω των 750 τόνων έκαστος, σχηματίζοντας το «τρίλιθον», ένα επιβλητικό κατασκεύασμα.

Νότια του ναού του Δία, βρίσκεται ο μόνος ακέραιος ναός της πόλης, ο ναός του Βάκχου-Διονύσου ή αλλιώς «Μικρός Ναός». Ο ναός κοσμείται από πολλές ανάγλυφες παραστάσεις της γέννησης του θεού Διονύσου. Η κυρίως αίθουσα έχει πλάτος 19 μέτρα και μήκος 35 μέτρα. Η πύλη του ναού έχει μνημειακές διαστάσεις, πλάτους 6,5 μέτρων και ύψους 13 μέτρων. Ο ναός βρίσκεται σε μια βαθμιδωτή κλίμακα, με 33 σκαλοπάτια. Όλοι οι κίονες του ναού είναι 42, 15 σε κάθε μεγάλη πλευρά και 6 σε κάθε μικρή.

Στα 100 μέτρα ανατολικά των δυο ναών βρίσκεται ο κυκλικός ναός της θεάς Αφροδίτης, άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν αφιερωμένος στη θεά Τύχη. Οι μουσουλμάνοι ενίσχυσαν τους ναούς με ισχυρό τείχος και άλλα ισχυρά οχυρωματικά έργα.

Πηγές

• "Μπάαλμπεκ", περιοδικό Αρχαίοι Πολιτισμοί, τεύχος 61, εκδόσεις DeAgostini Hellas, 2001-2002
• Bourbon Fabio, Οι Άγιοι Τόποι Χτες και σήμερα: Λιθογραφίες και ημερολόγιο του Ντέιβιντ Ρόμπερτς, εκδόσεις Καρακώτσογλου, 2001

Βιβλιογραφία

• Nina Jidejian: Baalbek - Heliopolis - City of the sun. Dar el Machreq Publishers, Beirut 1975. (m. d. 1921 veröffentl. Originalgraf. des Ausgrabungsber. von Theodor Wiegand, Reprint 1998) ISBN 2-7214-5884-1
• Margarete van Ess: Heliopolis - Baalbek 1898-1998 - Forschen in Ruinen. Ausstellung in Baalbek-Libanon zur Erinnerung an den Besuch Kaiser Wilhelms II. am 11. November 1898. Deutsches Archäologisches Institut - Orientabt., Direction Générale des Antiquités du Liban. Das Arab. Buch, Berlin 2001. ISBN 3-86093-309-4

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο
• - ένας μικρότερος, αλλά διατηρημένος ναός
• Διεθνές Φεστιβάλ Μπάαλμπεκ