Ραδανίτες

Χάρτης της Ευρασίας που δείχνει το εμπορικό δίκτυο των Ραδανιτών (με μπλε χρώμα), περ. 870, όπως αναφέρεται στην αναφορά του Ιμπν Χορνταντμπέχ στο Βιβλίο των Δρόμων και των Βασιλείων. Άλλες εμπορικές διαδρομές της περιόδου εμφανίζονται με μοβ χρώμα.

Οι Ραδανίτες, ή Ροδανίτες, (αραβικά: الرذنية, εβραϊκά: εν. רדהני Radhani, πληθ. רדהנים Radhanim) ήταν μεσαιωνικοί έμποροι, μερικοί εβραϊκής καταγωγής. Μόνο ένας περιορισμένος αριθμός των πρωτογενών πηγών χρησιμοποιούν τον όρο και παραμένει ασαφές αν αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη συντεχνία, ή σε μια φυλή, ή γενικά σε Εβραίους εμπόρους στο υπερευρασιατικό δίκτυο εμπορίου. Οι Εβραίοι έμποροι λειτουργούσαν στο εμπόριο μεταξύ του χριστιανικού και του ισλαμικού κόσμου κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα (περίπου 500-1000). Πολλές εμπορικές οδοί που είχαν καθιερωθεί προηγουμένως υπό τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία συνέχισαν να λειτουργούν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου - σε μεγάλο βαθμό μέσω των προσπαθειών τους. Το εμπορικό τους δίκτυο κάλυπτε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας και τμήματα της Ινδίας και της Κίνας.

Ετυμολογία

Υπόθεση της Μέσης Ανατολής

Έχουν προταθεί αρκετές ετυμολογίες για τη λέξη «Ραδανίτες». Πολλοί μελετητές, συμπεριλαμβανομένων των Σαρλ Μπαρμπιέ ντε Μενάρ και Μόσε Γκιλ, πιστεύουν ότι αναφέρεται σε μια περιοχή της Μεσοποταμίας που ονομάζεται «η γη του Ραδάν» σε αραβικά και εβραϊκά κείμενα της περιόδου. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το κέντρο τους ήταν η πόλη Ρέι στη βόρεια Περσία. Ακόμα άλλοι πιστεύουν ότι το όνομα προέρχεται πιθανώς από τους περσικούς όρους rah «δρόμος, διαδρομή» και dān «αυτός που ξέρει», που σημαίνει «αυτός που ξέρει τον δρόμο».

Γαλλική και ελληνορωμαϊκή υπόθεση

Οι Σέσιλ Ροθ και Κλοντ Καέν, μεταξύ άλλων, διατυπώνουν τον ίδιο ισχυρισμό σχετικά με την κοιλάδα του Ροδανού ποταμού στη Γαλλία, που είναι Rhodanus στα Λατινικά. Ισχυρίζονται ότι το κέντρο της δραστηριότητας των Ραδανιτών ήταν πιθανώς στη Γαλλία, καθώς όλες οι εμπορικές τους διαδρομές ξεκινούσαν από εκεί.

Δραστηριότητες

Οι δραστηριότητες των Ραδανιτών τεκμηριώνεται από τον Ιμπν Χορνταντμπέχ - τον υπεύθυνο ταχυδρομείου, επικεφαλής της αστυνομίας (και αρχικατάσκοπος) για την επαρχία της Τζιμπάλ, υπό τον Χαλίφη των Αββασιδών Αλ Μουατάμιντ - όταν έγραψε το Kitab al-Masalik Wal-Mamalik (Βιβλίο των Δρόμων και των Βασιλείων), περίπου το 870. Ο Ιμπν Χορνταντμπέχ περιέγραψε τους Ραδανίτες ως εξελιγμένους και πολύγλωσσους. Περιέγραψε τέσσερις κύριους εμπορικούς δρόμους που χρησιμοποιούσαν οι Ραδανίτες στα ταξίδια τους. Και οι τέσσερις ξεκινούσαν στην κοιλάδα του Ροδανού στη νότια Γαλλία και τερμάτιζαν στην ανατολική ακτή της Κίνας. Οι Ραδανίτες μετέφεραν κυρίως εμπορεύματα που συνδύασαν μικρή ποσότητα και υψηλή ζήτηση, όπως μπαχαρικά, αρώματα, κοσμήματα και μετάξι. Περιγράφονται επίσης πως μετέφεραν λάδι, θυμίαμα, χαλύβδινα όπλα, γούνες και σκλάβους.

Κείμενο της αναφοράς του Ιμπν Χορνταντμπέχ

Αυτοί οι έμποροι μιλούν αραβικά, περσικά, ρωμαϊκά, φραγκικά, ισπανικά και σλαβικά. Ταξιδεύουν από τη Δύση προς την Ανατολή, από την Ανατολή προς τη Δύση, εν μέρει στην ξηρά, εν μέρει από τη θάλασσα. Μεταφέρουν από τα δυτικά ευνούχους, γυναίκες σκλάβους, αγόρια, μετάξι, κάστορες, κουνάβια και άλλες γούνες, καθώς και ξίφη. Παίρνουν το πλοίο από τη Firanja (Γαλλία), στη Δυτική Θάλασσα και πηγαίνουν προς τη Farama (Πηλούσιο). Εκεί φορτώνουν τα αγαθά τους στις καμήλες και πηγαίνουν χερσαία στο al-Kolzum (Σουέζ), σε απόσταση είκοσι πέντε φάρσαχ. Ξεκινούσαν από την Ανατολική Θάλασσα και σάλπαραν από το Αλ Κολζούμ στην Μεδίνα και στην Τζέντα, στη συνέχεια πήγαιανα στο Σινδ, την Ινδία και την Κίνα. Κατά την επιστροφή τους από την Κίνα, μεταφέρουν μόσχο, αλόη, καμφορά, κανέλα και άλλα προϊόντα των ανατολικών χωρών στο Αλ Κολζούμ και τα φέρνουν πίσω στη Φαράμα, όπου ξεκινούν ξανά για τη Δυτική Θάλασσα. Μερικοί ταξιδεύουν για την Κωνσταντινούπολη για να πουλήσουν τα προϊόντα τους στους Ρωμαίους. Άλλοι πηγαίνουν στο παλάτι του Βασιλιά των Φράγκων για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Μερικές φορές αυτοί οι Εβραίοι έμποροι, όταν ξεκινούν από τη γη των Φράγκων, στη Δυτική Θάλασσα, οδεύουν στην Αντιόχεια (στην κορυφή του ποταμού Ορόντη), όπου εκεί συνεχίζουν χερσαία προς την Αλ Τζάμπια (Αλ Χάναγια στην όχθη του Ευφράτη), όπου φτάνουν μετά από τρεις ημέρες πορείας. Εκεί μέσω του Ευφράτη φτάνουν στη Βαγδάτη, από όπου πλέουν στον Τίγρη, προς την Αλ Ουμπουλά. Από την Αλ Ουμπουλά πλέουν για το Ομάν, το Σινδ, την Ινδία και την Κίνα.

Αυτά τα διαφορετικά ταξίδια μπορούν επίσης να γίνουν από τη στεριά. Οι έμποροι που ξεκινούν από την Ισπανία ή τη Γαλλία πηγαίνουν στη Σας αλ Άκσα (στο Μαρόκο) και στη συνέχεια στην Ταγγέρη, από όπου περπατούν στο Καϊρουάν και το Κάιρο. Από εκεί πηγαίνουν στην Ράμλα, επισκέπτονται τη Δαμασκό, την Κούφα, τη Βαγδάτη και την Βασόρα, διασχίζουν τις Αχβάζ, Φαρς, Καρμανία, Σινδ, Ινδία και φτάνουν στην Κίνα.

Μερικές φορές, επίσης, ακολουθούν τη διαδρομή πίσω από τη Ρώμη και, περνώντας από τη χώρα των Σλάβων, φτάνουν στο Χαμλίζ, την πρωτεύουσα των Χάζαρων. Ξεκινούν για την Κασπία Θάλασσα, φτάνουν στο Μπαλχ, αποστασιοποιούνται από εκεί πέρα από τον Ώξο και συνεχίζουν το ταξίδι τους προς το Γιουρτ, το Τογκουζγκούζ και από εκεί στην Κίνα.

Ιστορική σημασία

Ένα καραβάνι αραβικών καμηλών στην Αλγερία. Μεγάλο μέρος του χερσαίου εμπορίου των Ραδανιτών μεταξύ Ταγγέρης και Μεσοποταμίας ήταν με καμήλες.

Κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα, οι μουσουλμανικές πολιτείες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής και τα χριστιανικά βασίλεια της Ευρώπης απαγόρευαν συχνά στους εμπόρους ο ένας στον άλλο να εισέλθουν στα λιμάνια τους. Οι κουρσάροι και των δύο πλευρών επιτίθονταν κατά βούληση στη ναυτιλία των αντιπάλων τους. Οι Ραδανίτες λειτούργησαν ως ουδέτεροι ενδιάμεσοι, διατηρώντας ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας και εμπορίου μεταξύ των εδαφών της παλιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Άπω Ανατολής. Ως αποτέλεσμα των εσόδων που έφεραν, οι Εβραίοι έμποροι απολάμβαναν σημαντικά προνόμια υπό την πρώιμη δυναστεία των Καρολιδών στη Γαλλία και σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο, γεγονός που μερικές φορές ενοχλούσε τις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές.

Ενώ το μεγαλύτερο εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ανατολικής Ασίας διεξήχθη ιστορικά μέσω Περσικών και Κεντρικών Ασιατών διαμεσολαβητών, οι Ραδανίτες ήταν από τους πρώτους που δημιούργησαν ένα εμπορικό δίκτυο που εκτείνεται από τη Δυτική Ευρώπη έως την Ανατολική Ασία. Ακόμα πιο αξιοσημείωτο, ασχολήθηκαν με αυτό το εμπόριο τακτικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα, αιώνες πριν ο Μάρκο Πόλο και ο Ιμπν Μπατούτα φέρουν τις ιστορίες τους από τα ταξίδια τους στην Ανατολή στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους, αντίστοιχα. Μάλιστα, ο Ιμπν Μπατούτα πιστεύεται ότι ταξίδεψε με τους μουσουλμάνους εμπόρους που ταξίδεψαν στην Ανατολή σε διαδρομές παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιούσαν οι Ραδανίτες.

Ενώ παραδοσιακά πολλοί ιστορικοί πίστευαν ότι η τέχνη της κινεζικής χαρτοποιίας είχε μεταδοθεί στην Ευρώπη μέσω Αράβων εμπόρων που πήραν το μυστικό από τους αιχμαλώτους πολέμου στη μάχη του Ταλάς, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι Εβραίοι έμποροι, όπως οι Ραδανίτες, είχαν καθοριστικό ρόλο στην μεταφορά της γνώσης της παραγωγή χαρτιού στον δυτικό κόσμο. Ο Ιωσήφ της Ισπανίας, πιθανώς Ραδανίτης, πιστώνεται από ορισμένες πηγές με την εισαγωγή των λεγόμενων αραβικών ψηφίων από την Ινδία στην Ευρώπη. Ιστορικά, οι εβραϊκές κοινότητες χρησιμοποιούσαν ενέγγυα πίστωσης για να μεταφέρουν μεγάλα χρηματικά ποσά χωρίς τον κίνδυνο κλοπής τουλάχιστον από τους κλασικούς χρόνους. Αυτό το σύστημα αναπτύχθηκε και τέθηκε σε ισχύ σε μια άνευ προηγουμένου κλίμακα από μεσαιωνικούς Εβραίους εμπόρους, όπως οι Ραδανίτες. Εάν ήταν έτσι, μπορούν να λογιστούν μεταξύ των προδρόμων των τραπεζών που δημιουργήθηκαν κατά τα τέλη του Μεσαίωνα και την πρώιμη νεότερη περίοδο.

Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι οι Ραδανίτες ίσως έπαιξαν ρόλο στον προσηλυτισμό των Χάζαρων στον Ιουδαϊσμό. Επιπλέον, ίσως βοήθησαν στη δημιουργία εβραϊκών κοινοτήτων σε διάφορα σημεία κατά μήκος των εμπορικών τους οδών και πιθανότατα συμμετείχαν στον πρώιμο εβραϊκό οικισμό της Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας, της Κίνας και της Ινδίας.

Μεγάλο μέρος του εμπορίου του Ινδικού Ωκεανού των Ραδανιτών ήταν μέσω παράκτιων φορτηγών πλοίων όπως αυτό το ντάου.

Εκτός από τον Ιμπν Χορνταντμπέχ, οι Ραδανίτες αναφέρονται ονομαστικά μόνο από λίγες πηγές. Το Βιβλίο των Χωρών του Ιμπν αλ Φάκιχ στις αρχές του 10ου αιώνα τους αναφέρει, αλλά πολλές από τις πληροφορίες του Ιμπν αλ Φάκιχ προήλθαν από το έργο του Ιμπν Χορνταντμπέχ. Το Sefer haDinim, ένας εβραϊκός απολογισμός των ταξιδιών του Γιεχούντα ΧαΚοέν μπεν Μέιρ του Μάιντς, ονόμασε το Πσέμισλ και το Κίεβο ως τοποθεσίες συναλλαγών κατά μήκος της διαδρομής των Ραδανιτών. Στις αρχές του 12ου αιώνα, ένας Γάλλος-Εβραίος έμπορος με το όνομα Ισαάκ μπεν Ντορμπολό έγραψε ότι ταξίδεψε με Ραδανίτες εμπόρους στην Πολωνία.

Τέλος της εποχής των Ραδανιτών

Η πτώση της δυναστείας Τανγκ το 908 και η κατάρρευση των Χάζαρων στα χέρια τως Ρως περίπου εξήντα χρόνια αργότερα (περίπου 968–969), οδήγησε σε εκτεταμένο χάος στην Ευρασία. Οι εμπορικές οδοί έγιναν ασταθείς και μη ασφαλείς, μια κατάσταση που επιδεινώθηκε από την άνοδο των επεκτατικών Τουρκο-Περσικών κρατών και ο Δρόμος του Μεταξιού κατέρρευσε σε μεγάλο βαθμό για αιώνες. Αυτή η περίοδος είδε την άνοδο των εμπορικών ιταλικών πόλεων-κρατών, ιδίως των ναυτικών δημοκρατιών, της Γένοβας, της Βενετίας, της Πίζας και της Αμάλφι, που θεωρούσαν τους Ραδανίτες ως ανεπιθύμητους ανταγωνιστές.

Η οικονομία της Ευρώπης επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την εξαφάνιση των Ραδανιτών. Για παράδειγμα, τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν ότι πολλά μπαχαρικά σε τακτική χρήση κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα εξαφανίστηκαν εντελώς από τα ευρωπαϊκά τραπέζια τον 10ο αιώνα. Οι Εβραίοι είχαν προηγουμένως, σε μεγάλα μέρη της Δυτικής Ευρώπης, ένα εικονικό μονοπώλιο στο εμπόριο μπαχαρικών.

Μερικοί έχουν υποθέσει ότι μια συλλογή εβραϊκών κυλίνδρων του 11ου αιώνα που ανακαλύφθηκαν σε μια σπηλιά στην επαρχία Σαμανγκάν του Αφγανιστάν το 2011 μπορεί να είναι «απομεινάρια» των Ραδανιτών, οι οποίοι είχαν εξαφανιστεί ως επί το πλείστον από τον 11ο αιώνα.

Δείτε επίσης

Τέχνη

• 
  Ειδώλιο ξένου εμπόρου (Δυναστεία Τανγκ, 7ος αιώνας)

Σημειώσεις

1. ^ Γκιλ 299–328.
2. ^ Enc. of World Trade, "Radhanites" 763–4
3. ^ Μπάρεκετ 558–560.
4. ^ Γκιλ 299–310.
5. ^ Δηλαδή, η γλώσσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ελληνικά.
6. ^ Δεν είναι σαφές σε ποια συγκεκριμένη γλώσσα αναφέρεται ο Ιμπν Χορνταντμπέχ. Η λέξη "Firanj" μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σημαίνει "Φράγκοι" και κατά συνέπεια πιθανότατα η γλώσσα που αναφέρεται είναι είτε η Λαϊκή Λατινική διάλεκτος που τελικά εξελίχθηκε στη γαλλική ή τη Γερμανική γλώσσα αρχικά ομιλούμενη από τους Φράγκους, που ονομάζεται φραγκική γλώσσα από γλωσσολόγους. Ωστόσο, κατά τον Μεσαίωνα, το «Firanj» ήταν ένας γενικός όρος που χρησιμοποιούσαν οι Άραβες (και οι Ανατολικοί Χριστιανοί) για τους Δυτικούς Ευρωπαίους γενικά. Είναι πιθανό ο Ιμπν Χορνταντμπέχ να χρησιμοποιεί το «Φραγκος» ως αντίθετο με το «Ρωμαίος» (βυζαντινά ελληνικά]), υποδηλώνοντας ότι οι Ραδανίτες μιλούσαν τις γλώσσες τόσο των Ανατολικών όσο και των Δυτικών Χριστιανών.
7. ^ Αν και ορισμένοι, όπως ο Μόσε Γκιλ, υποστηρίζουν ότι το "Firanja" όπως χρησιμοποιείται σε αυτό το πλαίσιο αναφέρεται στις κατεχόμενες από τους Φράγκους περιοχές της Ιταλίας και όχι στη Γαλλία. Γκιλ 299–310.
8. ^ Άντλερ 2–3; για εναλλακτικές μεταφράσεις δείτε, Ντε Χόεγιε 114; Ραμπινόβιτς 9–10; Among the minor differences between the accounts is Rabinowitz's rendering of "Khamlif" in place of "Khamlidj" and his reference to the "Yourts of the Toghozghuz" as oσελosed to Yurt and Toghuzghuz as separate entities. Rabinowitz's version, translated, means "Tents of the Uyghurs". See also Dunlop 138, 209, 230.
9. ^ Μπέντινερ 99–104.
10. ^ Δείτε, e.g., Enc. of World Trade, "China".
11. ^ e.g., Enc. of World Trade, "Radanites" 764.
12. ^ Άντλερ x.; Βάιζμπορν 74–78; δείτε επίσης: Encyclopedia of World Trade — From Ancient Times to the Present , "Radanites" 764.
13. ^ Antiquities 18.6.3
14. ^ Ραμπινόβιτς 91.
15. ^ e.g., Enc. of World Trade, "Radanites" 764; see also Pritsak 265.
16. ^ Μπρουκ 77; Σίπερ 116.
17. ^ Ραμπινόβιτς 150–212.
18. ^ Σέφλερ, Γκιλ "Scrolls raise questions as to Afghan Jewish history", 'The Jerusalem Post, Ιερουσαλήμ, 2 Ιανουαρίου 2012.

Πηγές

• "China." Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present, vol. 1, ed. Cynthia Clark Northrup, σελ. 29. Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2005.
• Έλκαν Νέιθαν Άντλερ. Jewish Travellers in the Middle Ages. New York: Dover Publications, 1987
• Έλμερ Μπέντινερ. The Rise and Fall of Paradise. New York: Putnam Books, 1983.
• Έλινορ Μπάρεκετ. "Rādhānites". Medieval Jewish Civilization: An Encyclopedia. Norman Roth, ed. Routledge, 2002. σελ 558–561.
• Κέβιν Μπρουκ. The Jews of Khazaria. 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc, 2006
• Μάικλ Γιαν ντε Χόεγιε. Bibliotheca Geographorum Arabicorum. Leiden, 1889. Volume VI.
• Ντάγκλας Μόρτον Ντάνλοπ. The History of the Jewish Khazars, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1954.
• Φόσιερ, Ρόμπερτ, ed. The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages, vol. 1: 350–950. Cambridge Univ. Press, 1997.
• Γκόχεϊλ, Ρίτσαρντ, et al. "Commerce". Jewish Encyclopedia. Funk and Wagnalls, 1901–1906.
• Μόσε Γκιλ. "The Radhanite Merchants and the Land of Radhan." Journal of the Economic and Social History of the Orient 17:3 (1976). 299–328.
• Γρηγόριος Τουρώνης. De Gloria Martyrorum.
• Ιώσηπος Φλάβιος. Antiquities of the Jews.
• Λουίς Ισαάκ Ραμπινόβιτς. Jewish Merchant Adventurers: a study of the Radanites. London: Edward Goldston, 1948.
• "Radanites". Encyclopedia of World Trade: From Ancient Times to the Present, vol. 3, ed. Cynthia Clark Northrup, σελ. 763–764. Armonk, NY: M. E. Sharpe, 2005.
• Ομέλγιαν Πρίτσακ. "The Khazar Kingdom's Conversion to Judaism." Harvard Ukrainian Studies 3:2 (Sept. 1978).
• Ιτζάκ Σχίσελερ. "Dzieje Gospodarcze Żydów Korony i Litwy w Czasach Przedrozbiorowych." Żydzi w Polsce Odrodzonej, ed. A. Hafftka et al. Warsaw, 1936.
• Βάιζμπορν, ΧέρμανZur Geschichte der Einführung der jetzigen Ziffern in Europa durch Gerbert: eine Studie, Berlin: Mayer & Müller, 1892.