Σπηλιά Μεσσηνίας
Συντεταγμένες: 37°12′35.75″N 21°38′22.63″E / 37.2099306°N 21.6396194°E
| Σπηλιά | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (Έδρα: Πάτρα) Περιφέρεια Πελοποννήσου (Έδρα: Τρίπολη) |
| Περιφερειακή Ενότητα | Μεσσηνίας (Έδρα: Καλαμάτα) |
| Δήμος | Τριφυλίας (Έδρα: Κυπαρισσία) |
| Δημοτική Ενότητα | Κυπαρισσίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Μεσσηνίας |
| Υψόμετρο | 85 μ. |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 320 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Σπηληά |
| Ταχ. κώδικας | 24500 [1] |
| Τηλ. κωδικός | 27610[2] |
| Δήμος Τριφυλίας | |
H Σπηλιά[3] και παλαιότερα αναφερόμενη ως Σπηληά, είναι οικισμός κοντά στην Κυπαρισσία και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά της Κυπαρισσίας[3] σε υψόμετρο 85 μέτρα και απέχει 6 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό έχει ιστορία που ξεκινά από το 1833,[4] όταν ιδρύθηκε από τους αδελφούς Κωνσταντίνο, Γεωργάκη και Ιωάννη Μπίτσικα, σε τοποθεσία που είναι κοντά στη οροσειρά του Αιγάλεω, η οποία εκτείνεται στα ανατολικά του χωριού.[3] Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν μέλη των οικογενειών Μπίτσικα, Χήναρη[3] και Κανελλόπουλου.[4] Οι δυο πρώτες οικογένειες πιστεύεται ότι προέρχονταν από τους Αρμενιούς, ενώ η τρίτη οικογένεια από το Ραφτόπουλο αντίστοιχα. Ως ο πιο προεξέχων από τους ιδρυτές θεωρείται ο Κωσταντίνος Δρακόπουλος ή Μπίτσικας από τους Αρμενιούς.[εκκρεμεί παραπομπή] Περίπου 1 χιλιόμετρο στα νοτιοανατολικά από τη σημερινή τοποθεσία του χωριού υπήρχε, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, μικρός οικισμός με την ονομασία Ρεντεμίρι, στον οποίο ο Μητροπολίτης Χριστιανουπόλεως Αθανάσιος, είχε εγκαταστήσει πρώην σκλάβους, χριστιανούς στο θρήσκευμα, τους οποίους είχε εξαγοράσει από τους Τούρκους.[4] Την εποχή της Β' Ενετοκρατίας το Ρεντεμίρι (Rendemiri) αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το Ρεντεμίρι (Rendemiri), το 1689, αριθμούσε 38 κατοίκους και ανήκε στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[5] Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή του Δήμου Τριφυλίας το χωριό της Σπηλιάς πήρε την ονομασία του από ένα μικρό σπήλαιο που βρίσκεται κοντά στο ρέμα του Σκανδάλη,[3] το οποίο οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν ως χώρο φύλαξης για τα ζώα τους.[4] Από τα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου η Σπηλιά γνώρισε αύξηση του πληθυσμού, όπως και η ευρύτερη περιοχή, χάρη στην οικονομική ανάπτυξη που έφερε η «κοινωνία της σταφίδας». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στον πληθυσμό του χωριού σταδιακά προστέθηκαν Τσάκωνες από την Κυνουρία της Αρκαδίας,[4] χάρη στους οποίους οικοδομήθηκε ο συνοικισμός Τσακονόρουγα στα νότια του χωριού, καθώς και άλλοι κάτοικοι οι οποίοι προστέθηκαν από διάφορα ορεινά χωριά του παλαιού Δήμου Τριπύλας (όπως τα χωριά: Ντάρα, Μύρου, Λεντεκάδα, Σελλά, Καλογερέσι, Τριπύλα και Λυκουδέσι).[4]
Η Σπηλιά προσαρτήθηκε επίσημα στον παλαιό Δήμο Κυπαρισσίας το 1845.[6][7] Το 1899 μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[8] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[9] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας.
Το 1912 το χωριό της Σπηλιάς αποσπάται από τον παλαιό Δήμο Κυπαρισσίας και γίνεται έδρα της Κοινότητας Σπηλιάς, στην οποία εντάσσεται και το χωριό της Ποδογοράς,[10][11] το οποίο, το 1927, μετονομάζεται σε Περδικονέρι[12] και λίγο αργότερα, το 1928,[13] αποσπάται από την Κοινότητα Σπηλιάς και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Περδικονερίου.[14] Η Σπηλιά παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Κυπαρισσίας,[15] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[3][16] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Η Σπηλιά σήμερα είναι η έδρα στο Δημοτικό Διαμέρισμα της Σπηλιάς, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο του Δήμου Τριφυλίας.[3]
Κάτοικοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 511 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται σε διάφορες αγροτικές εργασίες, καθώς ανάμεσα στο χωριό και την Κυπαρισσία, στα δυτικά του χωριού, ξετυλίγεται ο καρποφόρος κάμπος με τους ελαιώνες και διάφορες καλλιέργειες, όπως της πατάτας, των καρπουζιών και διαφόρων κηπευτικών.[3]
| Απογραφή | Πληθυσμός | Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού |
|---|---|---|
| 1879 | 218[17] | |
| 1889 | 395[18] | |
| 1896 | 523[19] | |
| 1907 | 575[20] | |
| 1920 | 572[21] | |
| 1928 | 635[22] | |
| 1940 | 760[23] | |
| 1951 | 704[24] | |
| 1961 | 657[25] | |
| 1971 | 560[26] | |
| 1981 | 506[27] | |
| 1991 | 588[28] | |
| 2001 | 614[29] | |
| 2011 | 511[30] |
Κτίρια – εκδηλώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εκτός από τα σπίτια στο χωριό υπάρχουν δύο γραφικές πλατείες, με βάση το ρυμοτομικό σχέδιο του χωριού που καταρτήθηκε το 1924.[4] Το αρχικό Δημοτικό Σχολείο της Σπηλιάς δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Προγενέστερα η εκπαίδευση των παιδιών του χωριού γινόταν από ιδιωτικούς διδασκάλους, είτε σε διάφορα σπίτια, είτε στην εκκλησιά.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1915, όταν δάσκαλος ήταν ο Αναστάσιος Ζαχάριος, το σχολείο μεταστεγάστηκε στο νέο κτίριο, το Δημόσιο Διδακτήριο το οποίο υπάρχει ακόμα ως σήμερα,[εκκρεμεί παραπομπή] ενώ το 1922 ιδρύθηκε και Δημοτικό Σχολείο Θηλέων, το οποίο λειτούργησε για δύο περίπου χρόνια ως μονοθέσιο. Έως το 1924, δηλαδή, λειτουργούσαν δύο σχολεία, αρρένων και θηλέων, τα οποία ενώθηκαν στη συνέχεια στο μικτό 2θέσιο Δημοτικό σχολείο.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1938 το σχολείο είχε γίνει τριθέσιο και ήταν γραμμένοι σε αυτό περίπου 140 μαθητές/ιες. Το χτίσιμο μιας τρίτης αίθουσας σε αυτό, σταμάτησε λόγω του πολέμου του 1940, ενώ αργότερα κτίστηκε το Πνευματικό Κέντρο του χωριού.[εκκρεμεί παραπομπή] Στο χωριό υπάρχει επίσης Γυμναστήριο.[εκκρεμεί παραπομπή] Μέχρι το 1874, που φτιάχτηκε η πρώτη εκκλησιά, οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν κυρίως στους Αρμενιούς, ενώ η καινούρια εκκλησία, ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας, χτίστηκε το 1954.[εκκρεμεί παραπομπή] Στο χωριό υπάρχουν και τρία εξωκλήσια, αυτά του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νεκταρίου του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Εφραίμ.[4] Κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και τα εννιάμερα της Παναγίας (22/23 Αυγούστου) γίνεται στο χωριό λαϊκό πανηγύρι με ζωντανή μουσική, ενώ γιορτάζονται επίσης στη Σπηλιά, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Νεκτάριος, ο Άγιος Δημήτριος, η Αγία Μαύρα και ο Άγιος Κωνσταντίνος.[4] Εκδηλώσεις διοργανώνουν επίσης ο Σύλλογος Φιλοπροόδων «ο Ερμής» και ο Σύλλογος Σπηλαίων της Αθήνας, ο οποίος εκδίδει και εφημερίδα.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 2016, ο "Εκπολιτιστικός Σύλλογος Σπηλιάς «Ερμής»" μαζί με τον Δήμο Τριφυλίας συνδιοργάνωσαν στη Σπηλιά, το 4ο Αντάμωμα της Μεσσηνιακής Αμφικτιονίας.[31][32]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ταχυδρομικός Κώδικας Σπηλιά Μεσσηνίας.
- ↑ Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Κυπαρισσία: 27610
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 9) Τ.Κ. Σπηλιάς: Η Σπηλιά Αρχειοθετήθηκε 2017-07-06 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 "Messinia: Olive Culture in the land of Messinia" - "Μεσσηνία. Ο Πολιτισμός της Ελιάς στη Μεσσηνιακή Γη", Biotourism Guide - Βιοτουριστικός Οδηγός, από την ιστοσελίδα: biopolitics.gr, Biotourism – Olive Culture in the land of Messinia, έκδοση: "Biopolitics International Organisation" - "Διεθνής Οργάνωση Βιοπολιτικής", Αθήνα 2015, ISBN 978-960-7508-55-3, σελ. 316-317.
- ↑ Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 140 Rendemiri, σελ. 706-707.
- ↑ ΦΕΚ 32Α - 08/12/1845.
- ↑ Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Σπηλιά (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
- ↑ ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
- ↑ ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
- ↑ ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
- ↑ Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κ. Σπηλιάς (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
- ↑ ΦΕΚ 306Α - 22/12/1927.
- ↑ ΦΕΚ 60Α - 18/04/1928.
- ↑ Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κ. Περδικονερίου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
- ↑ ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
- ↑ ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 123.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 89.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 105.
- ↑ Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 240.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 280.
- ↑ Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 309.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 150.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 145.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 141.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 151.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 184.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 183.
- ↑ "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
- ↑ Τα Ανταμώματα της Μεσσηνιακής Αμφικτιονίας έχουν πάρει τον χαρακτήρα τοπικού θεσμού. Κάθε χρόνο διοργανώνονται σε διαφορετικά μέρη της Μεσσηνίας: Το 1ο Αντάμωμα έγινε το 2013 στα Πλατάνια Τριφυλίας, το 2ο Αντάμωμα έγινε το 2014 στην Πολιανή Καλαμάτας και το 3ο Αντάμωμα έγινε το 2015 στο Κλήμα Μεσσήνης.
- ↑ "Πραγματοποιήθηκε στη Σπηλιά το 4ο Αντάμωμα της Μεσσηνιακής Αμφικτιονίας Αρχειοθετήθηκε 2017-08-20 στο Wayback Machine.", 23/08/2016, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ www.gargalianoionline.gr
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
