Συντακτική Πράξη

Σύμφωνα με το Συνταγματικό Δίκαιο με τον όρο Συντακτική Πράξη χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε νομοθέτημα άσκησης εξουσίας που εκδίδεται από όργανα μιας χώρας που κινούνται όμως έξω από την καθιερωμένη και δεσμευτική νομιμότητα.

Γενικά οι συντακτικές πράξεις αποτελούν νομοθετικά προϊόντα περιόδων ανωμάλων πολιτικών, ή και κοινωνικών παλαιότερα, καταστάσεων, όπου το κύρος και η ισχύς αυτών αντλείται από την ισχύ επιβολής που διαθέτει η κυβέρνηση που τις συντάσσει και τις εκδίδει, είτε αυτή είναι επαναστατική, ή δικτατορική, ή επιβληθείσα ακόμη υπό κατακτητών, (κατοχική), πάντως εκτός συνταγματικής νομιμότητας (de facto).

Η έκδοση αυτών των πράξεων προτάσσεται κυρίως έναντι σοβαρών γεγονότων που έχουν να κάνουν με «καταστάσεις ανάγκης», (ανεξάρτητα κατά πόσον υφίστανται σε έκταση και βαθμό), ή «προς σωτηρία της πατρίδας», προ επαπειλούμενων κινδύνων.

Έτσι η κυβέρνηση που ασκεί την εξουσία προχωρά στην έκδοση συντακτικών πράξεων είτε παραμερίζοντας τη νόμιμη κυβέρνηση, είτε αν αυτή είναι η νόμιμη παραμερίζοντας σαφώς τις υφιστάμενες συνταγματικές διατάξεις δημιουργώντας έτσι ένα νέο νομικό πλαίσιο δεσμεύσεων που η ίδια, δια της άσκησης της ισχύος της, επιβάλει.

Η βασική διαφορά των συντακτικών πράξεων από των ψηφισμάτων είναι ακριβώς το γεγονός ότι τα ψηφίσματα αντίθετα εκδίδονται από τα νόμιμα νομοθετικά όργανα, της συντακτικής ή αναθεωρητικής εξουσίας.

Η εγκυρότητα των συντακτικών πράξεων

Η εγκυρότητα των συντακτικών πράξεων εξαρτάται κυρίως από τη νομιμοποίηση του φορέα ο οποίος τις εκδίδει. Συντακτικές πράξεις είναι και τα αναγκαστικά διατάγματα, τα οποία επίσης εκδίδονται, παρά τις διατάξεις του συντάγματος που ισχύει. Συχνά χρησιμοποιούνται από δικτατορικά καθεστώτα ως μανδύας νομιμοποίησης της εξουσίας τους, καθώς εκδίδονται κατά παρέκκλιση των συνταγματικών διαδικασιών περί διακυβέρνησης και σε συνθήκες θεσμικού κενού. Έτσι, συντακτικές πράξεις στην Ελλάδα εκδόθηκαν κατά κόρον από τις κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, αλλά και από τη δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-74. Συντακτικές πράξεις εκδόθηκαν επίσης και από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας(1974) που ήρθε στην εξουσία μετά την πτώση της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση, για να καλυφθεί το συνταγματικό νομικό κενό που υπήρχε πριν από την ψήφιση του Συντάγματος του 1975.

Κατάλογος Συντακτικών Πράξεων

Ο κατάλογος αυτός είναι ημιτελής. Μπορείτε να βοηθήσετε με το να τον επεξεργαστείτε.

Συντακτικές πράξεις μετά το Κίνημα του 1935

• Α΄ Συντακτική Πράξις, Περί καταργήσεως της Γερουσίας, διαλύσεως της Βουλής, συγκλήσεως Εθνοσυνελεύσεως και μεταρρυθμίσεως του Συντάγματος. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Β΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής της ισοβιότητος των δικαστών και της μονιμότητος των Εισαγγελέων και Αντιεισαγγελέων, ως και των Ειρηνοδικών, Πταισματοδικών και δικαστικών υπαλλήλων εν γένει. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Γ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής της μονιμότητος των δημοσίων υπαλλήλων. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Δ΄ Συντακτική Πράξις, Περί εκκαθαρίσεως των οργανισμών γενικώς Δημοσίου Δικαίου. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Ε΄ Συντακτική Πράξις, Περί κανονισμού των της εκλογής των πληρεξουσίων μελών της Εθνικής Συνελεύσεως και των συναφών θεμάτων. (4/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 116)
• ϛ΄ Συντακτική Πράξις, Περί συμπληρώσεως και διορθώσεως των υπό τα στοιχεία Α΄, Β΄,Γ΄, και Δ΄ Συντακτικών πράξεων της 1ης Απριλίου 1935. (5/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 124)
• Ζ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας Αξιωματικών και Ανθυπασπιστών του Στρατού της Ξηράς μετασχόντων του Κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935 κλπ. (5/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 121)
• Η΄ Συντακτική Πράξις, Περί απολύσεως εθελοντών ή ανακατεταγμένων οπλιτών μετασχόντων του Κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935 κλπ. (5/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 121)
• Θ΄ Συντακτική Πράξις, Περί απομακρύνσεως εκ του Σώματος της Χωροφυλακής Αξιωματικών και Ανθυπασπιστών ταύτης. (9/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 131)
• Ι΄ Συντακτική Πράξις, Περί απομακρύνσεως εκ των τάξεων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών του κατά θάλασσαν Στρατού. (9/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 131)
• ΙΑ΄ Συντακτική Πράξις, Περί την εις αυτεπάγγελτον αποστρατείαν τιθεμένων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών Αεροπορίας δυνάμει του από 20-3-35 αναγκαστικού Νόμου (10/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 136)
• IΒ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας αξιωματικών και ανθυπασπιστών του Στρατού της Ξηράς μετασχόντων του Κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935. (13/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 143)
• IΓ΄ Συντακτική Πράξις, Περί απομακρύνσεως εκ των τάξεων αξιωματικών και υπαξιωματικών του Λιμενικού Σώματος και αναπληρώσεως των στελεχών αυτών. (16/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 147)
• ΙΔ΄ Συντακτική Πράξις, Περί απομακρύνσεως εκ του Σώματος της Χωροφυλακής αξιωματικών και ανθυπασπιστών ταύτης. (16/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 148)
• ΙΕ΄ Συντακτική Πράξις, Περί συμπληρώσεως και διορθώσεως της Ι΄ «Συντακτικής Πράξεως της 9 Απριλίου 1935». (15/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 191)
• Ιϛ΄ Συντακτική Πράξις, Περί καταργήσεως του εκλογικού προνομίου των νήσων Ύδρας, Σπετσών και Ψαρών. (17/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 152)
• ΙΖ΄ Συντακτική Πράξις, Περί καθορισμού αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Βουλής. (18/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 155)
• ΙΗ΄ Συντακτική Πράξις, Περί καταργήσεως της απαγορεύσεως απονομής παρασήμων εις πολίτας Έλληνας. (18/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 158)
• ΙΘ΄ Συντακτική Πράξις, Περί ορισμού ημέρας προς ενέργειαν της εκλογής των πληρεξουσίων μελών της Εθνικής Συνελεύσεως της 2 Ιουνίου 1935 (2/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 171)
• Κ' Συντακτική Πράξις, Περί συμπληρώσεως και τροποποιήσεως των προηγούμενων Συντακτικών πράξεων και περί διαλύσεως των υπαλληλικών οργανώσεων. (3/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 174)
• ΚΑ' Συντακτική Πράξις, Περί παρατάσεως της προθεσμίας της οριζομένης υπό της ΙΒ΄ Συντακτικής πράξεως «Περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας Αξιωματικών και Ανθ)στών του Στρατού της Ξηράς μετασχόντων του Κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935 κλπ.». (4/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 176)
• ΚΒ' Συντακτική Πράξις, Περί παρατάσεως προθεσμιών άρθρων των υπό στοιχείων Β΄, Γ΄ και Δ΄ Συντακτικών Πράξεων και αναστολής διορισμών και προαγωγών των δημοσίων υπαλλήλων και υπηρετών μέχρι της ενεργείας των εκλογών. (3/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 176)
• ΚΓ' Συντακτική Πράξις, Περί εκλογιμότητος εις το αξίωμα του πληρεξουσίου μέλους της Εθνικής Συνελεύσεως των εν τοις Πανεπιστημίοις και τω Πολυτεχνίω καθηγητών. (10/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 189)
• ΚΔ' Συντακτική Πράξις, Περί μέτρων διαταράξεως της δημοσίας τάξεως. (14/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 195)
• ΚΕ' Συντακτική Πράξις, Περί άρσεως του νόμου ΔΞΘ΄ «Περί καταστάσεως πολιορκίας καθ' άπαν το Κράτος». (14/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 196, αναδημοσίευση ΦΕΚ Α΄ 206)
• Κϛ' Συντακτική Πράξις, Περί ορισμού ημέρας προς ενέργειαν της εκλογής των πληρεξουσίων μελών της Εθνικής Συνελεύσεως της 9ης Ιουνίου 1935. (17/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 199)
• ΚΖ' Συντακτική Πράξις, Περί πληρώσεως κενών τακτικών και εκτάκτων αυτοτελών εδρών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. (15/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 200)
• ΚΗ' Συντακτική Πράξις, Περί κατοχυρώσεως του Δημοκρατικού Κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, κοινωνικού καθεστώτος κλπ. (16/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 201)
• ΚΘ' Συντακτική Πράξις, Περί κυρώσεως του από 6 Μαρτίου 1935 Αναγκαστικού Νόμου. (14/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 202)
• Λ' Συντακτική Πράξις, Περί παρατάσεως προθεσμίας του άρθρου 2 της Δ΄ Συντακτικής Πράξεως «περί εκκαθαρίσεως των οργανισμών γενικώς Δημοσίου Δικαίου». (20/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 204)
• ΛΑ' Συντακτική Πράξις, Περί συμπληρώσεως της από 14 Μαΐου 1935 ΚΕ΄ Συντακτικής Πράξεως «περί άρσεως του νόμου ΔΞΘ΄ περί καταστάσεως πολιορκίας καθ' άπαν το Κράτος». (21/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 209)
• ΛΒ' Συντακτική Πράξις, Περί παρατάσεως προθεσμίας οριζομένης υπό της ΚΑ΄ Συντακτικής Πράξεως «περί παρατάσεως της προθεσμίας της οριζομένης υπό της ΙΒ΄ Συντακτικής πράξεως «περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας αξιωματικών και ανθυπασπιστών του Στρατού της Ξηράς μετασχόντων του κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935 κλπ.».. (25/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 212)
• ΛΓ' Συντακτική Πράξις, Περί αντικαταστάσεως των εδαφίων β΄ και γ΄ του άρθρου 100 του Συντάγματος. (18/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 213)
• ΛΔ' Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής ποινικής διώξεως κλπ. από 27)5)1935 μέχρι 20)6)1935 κατά ενεχομένων κλπ. εις το κίνημα 1ης Μαρτίου 1935. (27/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 216)
• ΛΕ' Συντακτική Πράξις, Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της ΙΒ΄Συντακτικής Πράξεως «περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας Αξ)κών και Ανθ)στών του Στρατού της Ξηράς κλπ.». (16/5/1935, ΦΕΚ Α΄ 217) κ.α.
• ΜΔ΄ Συντακτική Πράξις, Περί τρόπου απολύσεως και αναπληρώσεως Δημοτικών Στρατολόγων. (27/6/1935, ΦΕΚ Α΄ 289)

Συντακτικές πράξεις μετά το Κίνημα Κονδύλη της 10ης Οκτωβρίου 1935

• Α΄ Συντακτική Πράξις, Περί τροποποιήσως και συμπληρώσεως του από 5)11 Ιουλίου ε.έ, ψηφίσματος της Συνελεύσεως περί του Νομοθετικού έργου της Συνελεύσεως. (11/10/1935, ΦΕΚ Α΄ 458) κ.α.
• ΙΑ΄ Συντακτική Πράξις, Περί τρόπου πληρώσεως κενών θέσεων Δημάρχων κλπ. (ΦΕΚ Α΄ 576/1935)

Συντακτικές πράξεις μετά το Κίνημα της 4ης Αυγούστου

• Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής της ισοβιότητος και μονιμότητος. (ΦΕΚ Α΄ 367/1940)

Συντακτικές πράξεις μετά το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967

• Α΄ Συντακτική Πράξις, Περί ασκήσεως της Συντακτικής και Νομοθετικής εξουσίας και τροποποιήσεως του Συντάγματος. (5/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 66)
• Β΄ Συντακτική Πράξις, Περί της κηρύξεως της Χώρας εις κατάστασιν Πολιορκίας και αναστολής διατάξεων του Συντάγματος. (5/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 66)
• Γ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής του άρθρου 65 του Συντάγματος. (19/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 79)
• Δ΄ Συντακτική Πράξις, Περί περιορισμού του δικαιώματος ασκήσεως προσφυγών τίνων και ασκήσεως ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας. (23/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 81)
• Ε΄ Συντακτική Πράξις, Περί εξυγιάνσεως και αποκαταστάσεως ευρυθμίας των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. (9/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 100)
• ΣΤ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων και της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, ενεχομένων εις την αντεθνικήν οργάνωσιν «ΑΣΠΙΔΑ». (13/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 101)
• Ζ΄ Συντακτική Πράξις, Περί απαλλοτριώσεως ακινήτων προς ανοικοδόμησιν οικισμών πληττομένων υπό θεομηνιών. (27/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 112)
• Η΄ Συντακτική Πράξις, Περί στερήσεως ιθαγενείας των αντεθνικώς δρώντων και δημεύσεως της περιουσίας των. (11/7/1967, ΦΕΚ Α΄ 121)
• Θ΄ Συντακτική Πράξις, Περί τροποποιήσεως των περί νομιμοφροσύνης των υπαλλήλων διατάξεων. (18/7/1967, ΦΕΚ Α΄ 125), κ.α.
• ΚΒ΄ Συντακτική Πράξις, Περί προσωρινής πληρώσεως δημοσίων τινών θέσεων δια διορισμού μετακλητών υπαλλήλων προς διασφάλισιν της αποδοτικότητος των δημοσίων υπηρεσιών κλπ. (16/4/1968, ΦΕΚ Α΄84)
• ΛΣΤ΄ Συντακτική Πράξις, Περί χρόνου αποχωρήσεως Μητροπολιτών εκ της θέσεως και υποχρεωτικής εν Μοναίς διαβιώσεως Σχολαζόντων. (27/9/1968, ΦΕΚ Α΄ 229)
• Πράξις Α', Περί θέσεως εις εφαρμογήν των άρθρων 18 και 19 του Συντάγματος περί του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι δια τα μέλη ανεγνωρισμένων επαγγελματικών οργανώσεων. (16/11/1968, ΦΕΚ Α΄ 268)
• Περί εγκαθιδρύσεως πολιτεύματος Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, τροποποιήσεως του Συντάγματος και διενεργείας δημοψηφίσματος. (1/6/1973, ΦΕΚ Α΄ 118)

Συντακτικές πράξεις μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη

• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 1, Περί ασκήσεως της Συντακτικής και Νομοθετικής Εξουσίας και καταργήσεως ή τροποποιήσεως συνταγματικών τίνων διατάξεων. (17/12/1973, ΦΕΚ Α΄ 326)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 2, Περί καταργήσεως του Συνταγματικού Δικαστηρίου. (31/12/1973, ΦΕΚ Α΄ 336)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 3, Περί εκλογής Προκαθημένου εν τῃ Εκκλησίᾳ της Ελλάδος και αποκαταστάσεως εν γένει της εν αυτή Κανονικής Τάξεως.(9/1/1974, ΦΕΚ Α΄ 4)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 4, Περί τρόπου πληρώσεως δημοσίων τινών θέσεων και ρυθμίσεως ζητημάτων Διοικήσεως και προσωπικού τινών προσώπων. (14/1/1974, ΦΕΚ Α΄ 10)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 5, Περί εκδικάσεως ποινικών αδικημάτων τελεσθέντων υπό μελών της Κυβερνήσεως και Υφυπουργών. (30/1/1974, ΦΕΚ Α΄ 27)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 6, Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναφερομένων εις την ιδιωτικήν εκπαίδευσιν. (29/5/1974, ΦΕΚ Α΄ 150)

Συντακτικές πράξεις μετά την πτώση της Δικτατορίας Ιωαννίδη

• Περί αποκαταστάσεως της δημοκρατικής νομιμότητος και ρυθμίσεων θεμάτων του δημοσίου βίου μέχρι του οριστικού καθορισμού του πολιτεύματος και της καταρτίσεως νέου Συντάγματος της Χώρας. (1/8/1974, ΦΕΚ Α΄ 213)
• Περί συμπληρώσεως της από 1ης Αυγούστου Συντακτικής Πράξεως και προσαρμογής συνταγματικών τίνων διατάξεων αναφερομένων εις την λειτουργίαν της Δικαιοσύνης. (7/8/1974, ΦΕΚ Α΄ 217)
• Περί αποκαταστάσεως της νομιμότητος εις τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. (3/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 237)
• Περί αποκαταστάσεως της τάξεως και ευρυθμίας εις τῃ Δικαιοσύνῃ. (5/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 238)
• Περί συμπληρώσεως και τροποποιήσεως συνταγματικών διατάξεων ως και διατάξεων των μέχρι τούδε εκδοθεισών Συντακτικών Πράξεων. (24/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 262)
• Περί καθορισμού αρμοδιότητος δια την εκδίκασιν πολιτικών εγκλημάτων αναφερομένων εις την εγκαθίδρυσιν του καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967. (3/10/1974, ΦΕΚ Α΄ 277)
• Περί προσφυγής εις την λαϊκήν ετυμηγορίαν προς ολοκλήρωσιν της δημοκρατικής νομιμότητος. (4/10/1974, ΦΕΚ Α΄ 282)
• Περί εκλογής καθηγητών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ως βουλευτών. (5/10/1974, ΦΕΚ Α΄ 288)

Πηγές

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ. 56ος, σελ.121.