Dramaturgio
La termino dramaturgio (greke δραματουργία, drāmatūrgía signifante "drameca reprezentado") havas plurajn signifojn hodiaŭ, inkluzive de: aktorstudoj, scienco de la arto de dramo kaj teatro, arto de teatra verkado, teorio pri tiu arto.[1] Ĝi origine rilatas al la komponado de dramoj.
Dramaturgio rilatas al la studo de la strukturo de teatra prezentado aŭ teatraĵo. Oni distingas inter scena dramaturgio, kiu traktas la kunmetaĵon de scenej-teatraj agoj, kaj literatura dramaturgio, kiu traktas la strukturon de la teatraĵo kiel literatura drameca teksto. Esence, dramaturgio indikas la rakontmanieron de la teatro kaj la funkcion de la teksto de la teatraĵo en la teatro. En la 20-a jarcento, filmdramaturgio kaj televiddramaturgio ankaŭ estis evoluigitaj. Krome, dramaturgio ankaŭ estas trovita en aliaj specoj de literaturaj rakontoj kiel ekzemple romanoj. Ankaŭ iĝis ofta en sociologio kaj antropologio paroli pri la dramaturgio en diversaj socikulturaj okazaĵoj kiel ekzemple sociaj renkontiĝoj, partioj, ceremonioj, ritoj, sporteventoj kaj similaĵo.
La koncepto de dramaturgio ne originas rekte de antikva Grekio, sed la vorto havas grekajn radikojn. La greka vorto " dramo " signifas agon, dum la dua parto de la vorto ( urg aŭ urgi ) estas derivita de la greka vorto "ergon" kiu signifas esti aktiva. Etimologie, dramaturgio tiel signifas "efikaj agoj".
La verkaĵo de Aristotelo Poetiko, verkita inter 330-335 a.K., kiu analizas la ĝenron de tragedio, estas la plej frua verko traktanta la teorion de dramo en okcidenta kulturo. Aristotelo nomas tie " Edipo la Reĝo " kiel la pinta drameca laboro, kaj formulas regulojn por la ĝusta kreado de dramo. Dramo kiu renkontas tiujn regulojn foje estas referita kiel "Aristotela dramo". Aristotelo mem ne uzis la terminon dramaturgio, sed la termino unue estis formulita fare de Gotthold Ephraim Lessing tra lia verkaĵo Hamburgische Dramaturgie, surbaze de lia teatra kritiko ĉe la Nacia Teatro en Hamburgo (1767-1769).
Dramaturgio estas malsama de teatraĵa verkado kaj reĝisorado, kvankam la tri povas esti praktikadita de unu individuo.[2] Iuj dramistoj kombinas verkado kaj dramaturgio kiam kreante dramon. Aliaj laboras kun specialisto, nomita dramaturgo, por adapti verkon por la scenaro.
Dum la 20-a jarcento, tiuj reguloj formis la bazon de kelkaj manlibroj por la verkado de filmoj kaj televidserioj. Ekde tiam, multaj kreintoj skribis pri sia dramaturgia pensmaniero, inkluzive de Bertolt Brecht, Jerzy Grotowski kaj David Mamet.
Dramaturgo estas homo, kiu prezentas dramaturgian laboron lige kun la produktado de teatraj prezentadoj, filmo kaj televido.