Eta Emme
| Eta Emme Kleine Emme | |
|---|---|
 | |
| rivero | |
| Bazaj informoj | |
| Longeco | 58 km |
| Akvokolekta areo | 477 km² |
| Averaĝa trafluo | 10 m³/s |
| Fluo | |
| - Alteco super marnivelo | 1 467 m |
| Enfluejo | Reuss |
| - Alteco | 432 m |
| Geografio | |
| Alfluantoj | Wolhuser Wigger, Entlen, Fontanne, Rümlig |
| Rivero en Eŭropo | |
Eta Emme aŭ Malgranda Emme (germane Kleine Emme), kiel oni nomas ĝin por distingi de Emme en Kantono Berno, estas rivero en Kantono Lucerno. Ĝi havas longecon de 58 km. La supra parto de la rivero apartenas al la Biosfero-rezervejo Entlebuch de UNESKO.
Fonto
[redakti | redakti fonton]La ĉefa fontrivero de Eta Emme estas la tiel nomita Waldemme (en Esperanto Arbara Emme), kies fonto troviĝas ĉe Emmensprung (en Esperanto Salto de Emme) sur alteco de 1467 m s.m. ĉe la koordinatoj 46° 48′ 5″ N 8° 4′ 0″ O / 46.80139 °N, 8.06667 °O (mapo)Koordinatoj: 46° 48′ 5″ N 8° 4′ 0″ O / 46.80139 °N, 8.06667 °O (mapo). Emmensprung situas ĉe la okcidenta pinto de Kantono Obvaldo sur la teritorio de la komunumo Giswil norde de Brienzer Rothorn.
La Fluo
[redakti | redakti fonton]En la valo de Entlebuch ĝi kuniĝas kun la malpli granda Weissemme (en Esperanto Blanka Emme) kaj nomiĝas nun Eta Emme. La rivero fluas nun orienten kuniĝas en Entlebuch kun la rivero Entle, kiu alfluas de sudo, kaj poste en Wolhusen kun Wohlhuser Wigger, alfluante de nordokcidento. La rivero forlasas tiam la distrikton Entlebuch kaj formas nun la limon de la distriktoj Sursee kaj Lucerno. Norde troviĝas la komunumo Ruswil, sude Werthenstein kaj poste Malters kaj Littau.
Alfluejo
[redakti | redakti fonton]En Emmenbrücke la rivero sur alteco de 432 m s.m. alfluas al Reuss.
Utiligado por elektra energio
[redakti | redakti fonton]En ĝia suba parto la rivero en kvar lokoj estas utiligata por produktado de elektra energio, nome ĉe Wolhusen, Ettisbühl-Malters, Littau-Torenberg kaj Emmen-Emmenweid.
Akvofluo kaj akvokvalito
[redakti | redakti fonton]La akvofluo de Eta Emme povas forte varii. Averaĝe ĉe Littau oni mezuras proksimume 10 m³/s, dum forta pluvo tiu kvanto facile kreskas al pli ol 70 m³/s. En aŭgusto 2005 la rivero kaŭzis grandajn inundojn.
La kvalito de la akvo estas bona, influita de la marĉoj en Entlebuch. En la supra parto la rivero donas multe da vivolokon por plantoj kaj bestoj. En ĝia suba parto ĝi tamen estas kanaligita kaj tial home influita.[1]
Notoj kaj referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Fonto: Paĝo pri Kleine Emme sur la retejo de la medidepartemento de Kantono Berno Arkivigite je 2008-02-16 per la retarkivo Wayback Machine
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Retejo pri Eta Emme Arkivigite je 2008-02-16 per la retarkivo Wayback Machine
- Eta Emme en la Historioa Leksikono de Svislando[rompita ligilo]
- Hidrologiaj datumoj pri Eta Emme en Littau sur la retejo de la Svisa Federacia Oficiejo pri Medio Arkivigite je 2009-04-27 per la retarkivo Wayback Machine