Edukira joan

Margaret Mitchell

Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau idazle eta kazetariari buruzkoa da; zientzialari informatikoa gaitzat duena beste hau da: «Margaret Mitchell (zientzialaria)»
Margaret Mitchell

Bizitza
JaiotzaAtlanta, 1900eko azaroaren 8a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaMargaret Mitchell House & Museum (en) Itzuli
HeriotzaAtlanta, 1949ko abuztuaren 16a (48 urte)
Hobiratze lekuaOakland Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaistripuzko heriotza: ibilgailuak harrapatzea
Familia
AitaEugene Mitchell
AmaMaybelle Stephens Mitchell
Ezkontidea(k)Berrien Kinnard Upshaw (en) Itzuli  (1922ko irailaren 2a -  1924ko urriaren 16a)
John Robert Marsh (en) Itzuli  (1925eko uztailaren 4a -
Familia
Hezkuntza
HeziketaSmith College
The Westminster Schools (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakidazlea, eleberrigilea, gidoilaria, kazetaria eta prosalaria
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Izengoitia(k)Margaret Mitchell
Genero artistikoaromance novel (en) Itzuli
IMDB: nm0593565 Allocine: 35422 Allmovie: p49694 TV.com: people/margaret-mitchell
Musicbrainz: 63b76980-c715-4c00-af29-afe39ef65bb9 Find a Grave: 718 Edit the value on Wikidata

Margaret Munnerlyn Mitchell (Atlanta, 1900eko azaroaren 8a – ibidem, 1949ko abuztuaren 16a) estatubatuar idazle eta kazetaria izan zen. Bere bizitza osoa Atlantan eman zuen, Gone with the Wind (Pulitzer Saria 1937an) bere eleberri bakarrean azaltzen dena. Liburuak Ernest Dowsonen poema baten izenburua du, eta 1936ko lehen argitalpenetik berrogei urte baino gutxiagora, hamabi milioi ale baino gehiago inprimatu ziren hogeita bost hizkuntza ezberdinetan. Liburua Hollywoodek ekoitzi zuen, eta 1960ko hamarkadako filmak 41.000.000 dolar baino gehiago bildu zituen Amerikako Estatu Batuetan eta Kanadan.[1] 1994an Georgiako Emakume Achievementean sartu zen eta 2000. urtean Georgiako Idazleen Aretoan.[2][3]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arbasoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere birraitonak, Thomas Mitchell, Ameriketako Estatu Batuetako iraultzan borrokatu zuen (1775-83), eta bere seme William Mitchellek 1812ko gerran parte hartu zuen. Mitchell, beraz, laugarren belaunaldiko atlantiarra izan zen. Bere aitonak Russell Mitchell Gerra Zibilean borrokatu zuen. Bi aldiz ezkondu ondoren, hamabi seme-alaba izan zituen, zaharrena Mitchellen aita, Eugene. Mitchellen amaren familia katoliko irlandarra zen. Bere birraitona Phillip Fitzgerald Ameriketara etorri zen Irlandatik. Fitzgeraldarrek zazpi alaba zituzten. Annie Fitzgerald, Mitchellen amona, John Stephensekin ezkondu zen, Irlandatik emigratu eta Atlantan bizitzen jarri zena. Stephenstarrek hamabi seme-alaba izan zituzten; Maria Isobel (May Belle), Mitchellen ama, zazpigarrena. May Belle Eugene Muse Mitchellekin ezkondu zen 1892ko azaroaren 8an. Eugene Atlantako abokatu nabarmena zen, eta May Belle emakumearen sufragioaren jarraitzaile sutsua. Seme bat izan zuten, Stephens, eta lau urte geroago alaba bat, Margaret Munnerlyn.[3]

Haurtzaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mitchell istorioak asmatzen hasi zen idazten ikasi aurretik: amari diktatzen zizkion. Gero bere liburuak egin zituen kartoizko azalez eta abenturazko istorioz bete zituen, bere lagun, ahaide eta bere burua pertsonaiatzat erabiliz. Adinean aurrera egin ahala, koadernoak aldatzen zituen, amak esmaltezko ogi-kaxa garestietan gordetzen zituenak. Idatzi zituen ehundaka ipuinetatik bakar batzuk kontserbatu dira, baita Gerra Zibileko bi ipuin ere. Eskola pribatu batera joan zelarik, idazten, zuzentzen eta antzerki-lanetan aritu zen. [3][4]

"Amak esan zidan nire mundua nire azpian lehertuko zela egunen batean. Eta Jainkoak lagun ziezadala mundu berriari aurre egiteko armarik ez banuen. Emakumeen eskuen indarrak ez du ezer balio, baina buruan daukatenak behar bezain urrutiraino eramango ditu". Margaret Mitchell. [5]

Gaztaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1914tik 1918ra Mitchell Washingtongo seminarioan aritu zen, Atlanta eskola ospetsuan, non antzerki klubetako kide izan zen. Editore literarioa ere bazen institutuko urtekarian, zeinean bere bi istorio argitaratu ziren. Washingtongo Literary Elkarteko presidentea izan zen. Amerika I. Mundu Gerran sartu zenean (1917-18), seminarioko nesken dantzaldi batean, Mitchellek Clifford Henry ezagutu zuen, New Yorkerko aberats eta famaduna, Bera itsasoz bestaldera bidali baino lehentxeago ezkondu ziren. 1918ko urrian hil zuten Frantzian borrokan ari zela.[6]

1918ko irailean, Mitchell Smith Collegen sartu zen, Northamptonen, Massachusettsen, non Peggy ezizena erabiltzen hasi zen. Unibertsitatean hasi berria zen ikasturtea zapuztu egin zen, epidemia batek klaseak bertan behera uztera behartu zuenean. Urtarrilean, ama gripeak jota hil egin zen, alaba etxera iritsi bezperan. Laster, Mitchellek Berrien Kinnard Upshaw ezagutu zuen eta 1922an ezkondu ziren, baina ezkontza laburra izan zen. Lau hilabeteren buruan Upshaw-k Atlanta utzi eta ez zen itzuli. Ezkontza bi urte geroago baliogabetu zen. [3]

Kazetaria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1922an, Mitchellek lana lortu zuen Atlanta Journal Sunday Magazinen. [7] Peggy Mitchell erabili zuen.

Atentzioa erakartzen zuen garai hartan galtazak jantzita eramaten zituelako, orduko gizartean araua gona eramatena baitzen.[5] Lau urteetan, Mitchellek 129 artikulu idatzi zituen. Orkatila hautsi baten ondoriozko konplikazioek kazetari karrera bukatzera behartu zuten. Mitchellen bigarren ezkontza John Robert Marshekin izan zen 1925eko uztailaren 4an. [3]

Idazlea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1926an istripua izan eta orkatileko lesioak atsedena hartzera behartu zuen. Orkatila apurtuak eragindako asperraldia arintzeko, Mitchell Gone With the Wind idazten hasi zen.[8] Hamar urtean osatu zuen. Berak idatzi zuen lehenengo kapitulua eta gainerako kapituluak orden berezirik gabe. Ia hirurogeita hamar kapitulu pilatu zituen azkenean. Eleberria sekretupean mantendu zuen.[9] 1935eko apirilean Harold Latham, New York hiriko Macmillan argitaletxe bateko erredaktorea, eskuizkribu berrien bila zebilen. Eskuizkribuaren zati bat New Orleanseko (Louisiana) trenean irakurri eta New Yorkera bidali zuen zuzenean. Uztailerako Macmillanek kontratua eskaini zion. 500 dolarreko aurrerakina jaso zuen eta royaltyen % 10a. [3]

Helduaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bigarren Mundu Gerra hastearekin batera (1941-45), Ameriketako Gurutze Gorriarentzat lan egin zuen, baita ospitaleko ontzi batean ere. Medikuntzako ikasle beltzentzako bekak ere antolatu zituen.

Heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1949ko abuztuaren 11n, Mitchellek eta bere senarrak filme bat ikustera joatea erabaki zuten. Peachtree kalea gurutzatzen hasi zirenean, taxi gidari batek Mitchell jo zuen, ospitalera joan zen, baina ez zuen konortea berreskuratu. Hil aurreko bost egunetan, jendea kanpoan egon zen albisteen zain. AEBko presidente Harry Trumanek, Georgiako gobernadoreak eta Atlantako alkateak bere egoeraren berri izan zezaten eskatu zuten. Mitchell 1949ko abuztuaren 16an hil zen eta lurperatu zuten, Atlantan.[3]

Obrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gone with the wind eleberria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hau izan zen Mitchellen argitaraturiko eleberri bakarra eta arrakasta nabarmena izan zuen, 1937an Pulitzer saria jaso zuelarik.[10] Liburuak 100.000 ale baino gehiago saldu zituen lehen hiru asteetan, eta errekorra 20 urtez mantendu zen, Nabokoven Lolita argitaratu zen arte. Gaur egun, 30 milioi ale baino gehiago merkaturatu dira 27 hizkuntzatara itzuliz. [11] Mitchell ospetsu egin eta bere eleberrian oinarritutako filmaren ekoizpen eta estreinaldian egon zen, 1939an. Osasun gaixoaldiek erretiratu zuten eta bere liburuaren sinatzeari ere utzi behar izan zion. [12][3]

Eleberria Amerikako Gerra Zibilaren garaian kokatutako historia erromantikoa da. Bereziki, Scarlett O’Hararen istorioa da. [10] Mitchellen obran genero-irudikapenei erreparatuz gero, hasieratik Scarlett “ederra” ez zen norbait gisa aurkezteko hartutako erabakiarekin genero-ortodoxiaren desbideratze gisa irakurtzen da.[11] Mitchellek Go With the Wind narratiba askatzaile gisa idatzi zuen, landa-eleberrian emakumeen irudikapenak desbideratzea baimendu nahi zuen narratiba gisa.[13] Hori egin zuen, lehenik, emakume zuri ederraren gurtzari uko eginez; bigarrenik, “eder” adjektiboarekiko konplizitatea gaitzetsiz eta, hala, emakume zuriak itsusi izateko duten eskubidea irudikatzeko modu modernoa ekarriz.[14]

Scarlett O'Hara ez zen ederra, baina gizonak ez ziren horretaz jabetzen, bere sorginkeriaren gatibu sentitzen ziren arte.[13]

Suntsitutako obrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Berak hala eskatuta, jatorrizko eskuizkribua (baimena baliozkotzeko zenbait orri izan ezik) eta beste idazki guztiak suntsituak izan ziren.[11]

Gone with the wind filma

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ilarak "Gone with the Wind" ikusteko Pensacolan, Florida (1947)

Mitchell filmaren gidoi lanetan aritu zen.[15] [16] Masa fenomeno bat izandako liburu baten egokitzapena izanik, mundu mailako zinemaren historiako filmik arrakastatsuena da, kalkuluak inflazioa doituta eginez gero. Garaiko prentsan etengabe aipatzen zen superprodukzioa izan zen.[17] 1939ko abenduaren 15ean Atlantan filmaren munduko estrenaldia izan zen eta kilometrotan zehar herritar ilarek agurtu zuten taldea antzokiraino: Margaret Mitchellekin batera egon ziren, besteak beste, Clark Gable, Carole Lombard, Vivien Leigh Laurence Olivierrekin batera. Bi ez bertaratu esanguratsu nabarmendu ziren: Hattie McDaniel eta Butterfly McQueen aktore afroamerikarrak: O 'Hara familiako neskameak interpretatu zituzten bi antzezleak (Mammy eta Prissy). Leku publikoetan arraza-bereizketa ezartzen zuten legeen ondorioa.[18] Zenbait hiritan, Chicagon adibidez, filmaren estreinaldiaren aurkako manifestazioak izan ziren, bere erretratu arrazista zela eta. [17] 2020an, HBO Max kateak filma katalogotik aldi baterako kentzea erabaki zuen.[19]

Museoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Margaret Mitchellen etxea bisitari-zentro eta museo bat da, 1939ko liburuan oinarritutako filmari eskainitako atal batekin, beti ere ikuspegi kritiko batetik. Museoko webguneak hala dio sarreran:

Gaur egun, liburua zein filma nazioartean ezagunak dira. Ospea izan arren, esklabutza, Gerra Zibila, Amerikako Hegoaldea eta Atlanta historikoa ez dira zehatzak. Bai liburuak bai filmak Hegoalde Zaharreko mito arrosa bat irudikatzen dute, esklabutzaren erakundea argi onbera baten azpian jarriz. Pertsonaia afroamerikarrak ere inozoak dira, eta zorretan daude pertsonaia zuriekin; gehienak esklaboen jabe dira (edo, historiaren amaieran, esklaboen jabe izandakoak). Oro har, historiak ez du kontuan hartzen esklabotzak Gerra Zibilaren kausan duen eginkizuna. Hala ere, irudikapen horiek oso eragin handia dute, eta kasu-azterketa baterako aukera ematen dute, baieztatzeko narrazioak, arteak eta zinemak nola eragin diezaioketen historiari buruz dugun ikuspegiari .[20]

Irudi galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Groover, Robert L.. (1968). «Margaret Mitchell, The Lady From Atlanta» The Georgia Historical Quarterly 52 (1): 53–69. ISSN 0016-8297. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Margaret Mitchell» Babelio (Noiz kontsultatua: 2022-07-08).
  3. ↑ a b c d e f g h (Ingelesez) «Margaret Mitchell: American Rebel ~ Biography of Margaret Mitchell | American Masters | PBS» American Masters 2012-03-29 (Noiz kontsultatua: 2022-07-08).
  4. ↑ (Ingelesez) «Margaret Mitchell» ATL2020 (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  5. ↑ a b (Gaztelaniaz) Madrid, Jose. (2021-06-29). «Un Pulitzer, racismo y un atropello: Margaret Mitchell, la mujer tras 'Lo que el viento se llevó'» vanitatis.elconfidencial.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  6. ↑ (Ingelesez) Davis, Anita Price. (2014-01-10). The Margaret Mitchell Encyclopedia. McFarland ISBN 978-0-7864-9245-9. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  7. ↑ «Margaret Munnerlyn Mitchell - People of Georgia» www.netstate.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  8. ↑ (Ingelesez) Mitchell, Margaret. (2020-01-02). Gone with the Wind. Random House ISBN 978-1-4735-7543-1. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) de 2022, 16 de Junio. «Margaret Mitchell y el accidente que la llevó a escribir “Lo que el viento se llevó”» infobae (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  10. ↑ a b (Ingelesez) «Gone with the Wind | novel by Mitchell | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  11. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Lo que el viento se llevó: el gran clásico popular americano» ELMUNDO 2016-06-30 (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  12. ↑ (Ingelesez) «Margaret Mitchell: American Rebel ~ Outtakes: The Grand Premiere | American Masters | PBS» American Masters 2012-03-26 (Noiz kontsultatua: 2022-07-08).
  13. ↑ a b (Gaztelaniaz) MITCHELL, MARGARET. (2015-06-05). Lo que el viento se llevó. Penguin Random House Grupo Editorial España ISBN 978-84-9069-063-5. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  14. ↑ (Ingelesez) Gros, Emmeline. (2019-06-01). «Seeing Margaret Mitchell’s Gone With the Wind with Fresh Eyes» Transatlantica. Revue d’études américaines. American Studies Journal (1)  doi:10.4000/transatlantica.14172. ISSN 1765-2766. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  15. ↑ (Gaztelaniaz) SensaCine. Lo que el viento se llevó. (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  16. ↑ «Margaret Mitchell» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  17. ↑ a b (Gaztelaniaz) Trula, Esther Miguel. (2020-06-10). «'Lo que el viento se llevó' es una película racista. Aquí van 14 datos para contextualizarlo» Magnet (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «El viento que no se llevó al racismo» La Vanguardia 2019-12-14 (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) G, Víctor López. (2020-06-10). «Warner retira temporalmente 'Lo que el viento se llevó' de HBO Max: volverá con un aviso sobre sus "prejuicios étnicos y raciales"» Espinof (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).
  20. ↑ (Ingelesez) «Atlanta History Center Midtown» Atlanta History Center (Noiz kontsultatua: 2022-07-10).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Margaret_Mitchell&oldid=9629215"(e)tik eskuratuta