Nemesis
| Nemesis | |
|---|---|
| Antzinako Greziako erlijioa | |
 | |
| Ezaugarriak | |
| Sexua | emakumezkoa |
| Baliokideak | Astrea |
| Domeinua | zigorra |
| Familia | |
| Aita | Erebo eta Ozeano |
| Ama | Nix eta Tetis |
| Bikotekidea(k) | Zeus |
| Seme-alabak | Telchines (en)  eta Helena Troiakoa |
Greziar mitologian, Nemesis (Ramnusia, "Ramnonteko jainkosa" deitua hiri honetako bere santutegian), justizia ordainarazlearen, mendekuaren eta zortearen jainkosa da. Agintzeko eskubidea zuten pertsonei obeditzen ez zieten pertsonak eta euren gurasoei obeditzen ez zieten seme-alabak zigortzen zituen. Bere maitasunaren botu eta zin sekretuak jasotzen zituen eta bere maitalearen gezurrengatik edo desleialtasunagatik zoriontsuak ez ziren maitaleak mendekatzen zituen.
Erromatar mitologian, bere baliokidea ia guztian, Invidia da.
Genealogia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hesiodok, iluntasuna eta gauaren (Erebo eta Nix) alaba dela dioen bitartean, Pausaniasek, Ozeanoren alaba zela dio, eta Euripides antzerkigileak, bere aita, bera zela zioen.
Seme-alabak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zipriar kantuetan, Nemesis eta Zeusen arteko elkartzeaz hitz egiten da, Helena Troiakoa jaioarazteko, honek, zeruko haserrearen ideia adierazten duelarik. Nemesis, zeruaren jainkoak jazarri zuen, eta, berataz libratzeko, itsas munstro eta zenbait lurreko animaliren formak hartu zituen. Azkenik, antzar bihurtu zen. Zeusek, beltxarga bihurtua, harrapatzea lortu zuen, eta, elkartze honen fruitu bezala, jainkosak, artzai batzuek jaso zuten eta hauek Ledari eman zioten arrautza bat jarri zuen, Ledak arrautza hori zaindu zuelarik. Hau da Helena Troiakoaren jatorriaren bertsioetako bat.
Nortasun zeinuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jatorrizko jainkosa bat da, eta, beraz, ez dago olinpiar jainkoen esanen mende. Nagusiki, neurrigabekeria zigortzen du. Bere zigorrek, ohi, gizakiei, hauen gizatiar izaeraren ondorioz, ezin dutela zortedunegiak izan eta euren ekintzekin, onak zein txarrak izan, unibertsoaren oreka ez dutela kaltetu behar argi uzteko asmoa dute. Honen adibide argi bat, Kreson ikus daiteke, Lidiako azken erregea izan zena, zorionekoegia izan zenez, Nemesisek, bere hondamendia ekarri zuen Ziro II.aren aurkako espedizio batera eraman zuena.
Uste denez, hilkorren zoriona eta zoritxarra neurtzen zituen jainkosa ere bazen, Fortunak mesede gehiegi egin zienean, galera handi eta krudelak eragiten zizkiena. Izaera honekin aurkezten dute lehen idazle greziarrek, eta, ondoren, Erinietakotzat hartu zen, hau da, krimenak zigortzen zituen jainkosa. Nemesisen botere jasanezina, Adrastearekin zuen loturaren bidez adierazten da, berarekin nahastu zen jainkosa asiar bat, izen hau, Nemesisen epitetoetako bat bihurtu zen arte. Nemesis, jainko gorenaren ezaugarrietako bat da, eta, Adrastearekin elkartuta, jainkoen haserrearen tresna zen.
Ikonografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Koroa batekin irudikatzen da, eta, batzuetan, burua estaltzen dion oihal batekin, sagarrondo adar bat daroa esku batean eta gurpil bat bestean. Nemesisen burua, koroatua ikusten da greziar monumentuetan, eta, batzuetan, beragandik, orein adar bat irtetzen da, bakoitzari dagokiona ematen dion lastertasuna adierazteko. Etruriarrek, harribitxizko diadema bat jartzen zioten. Nartzisoaren loreak ere apaintzen zuen bere koroa, bere edertasun propioagatik maitemindutako gazte harro baten ikur bezala. Antzinateko artistek, hegoekin irudikatzen zuten, bere funtzioak betetzen zituen lastertasuna adierazteko, eta zuziz, ezpataz eta sugez armatua bere mendekuaren tresna bezala.
Gurtza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nemesisen gurtzaren jatorria, greziarrek, jainkoen haserreari zioten beldurrean bilatu behar da. Hesiodok, Aidos eta Nemesis, gizakien gaiztotasunaren ikuskizunagatik nahigabetuak aurkezten ditu, Lurretik ihesean, oihal zurietan bilduta, berarentzat, Nemesis, sentimendu moralaren pertsonifikazio bat baino ez delarik, indarkeria eta gehiegikeria oro arbuiatzen duena. Nemesisek izan zituen lehen tenplua eta aldareak, Ramnonten egon ziren, Atika eskualdean zegoena. Denbora luzez, bere gurtza ez zen handik irten.
Batzuk Eguzkiaren indar edo boteretzat hartua, bere gurtza, lur osotik hedatu zen. Persiar, asiriar, babiloniar, egiptoar eta etiopiarrek gurtzen zuten. Orfeok, bere gurtza, Grezia eta Italiara eraman zuen, eta bere jainkosa nagusien artean jarri zuen, Nemesis izen greziarpean. Aldare bat zuen Kapitolioan, gudara joan aurretik gerlariak sakrifizioa egitera joaten zirena, eta aihotz bat edo laban bat eskaintzen zioten.
