İnsanlık, tarihi boyunca doğası gereği çevresiyle ve bu çevrede bulunan diğer canlılarla sürekli etkileşim halinde olmuştur. Tarih boyunca insanlar beslenme, iş gücü, ulaşım gibi pek çok alanda hayvanlardan yararlanmışlardır. Sığırları evcilleştirip tarımda iş gücü olarak kullanmışlar ve etinden faydalanmışlar; yüzlerce farklı tavuk ırkını birbirleriyle hibritleştirmiş, aralarından en verimlilerini seçmiş ve bu yüksek verimli hibritleri devasa büyüklükteki çiftliklerde üretmişlerdir. Atları evcilleştirip ulaşımı kolaylaştırmışlar, ordularına binek hayvanı yapıp hasım ordulara üstünlük sağlamışlardır. Sığır ve domuzları evcilleştirip devasa çiftliklerde et ve sütünden yararlanmak için yetiştirmişlerdir. Öyle ki zamanla evcilleşen kediler ve köpekler insanların ev arkadaşları haline gelmiştir. Bu işleri yapabilmek için insanlar çevresiyle ve hayvanlarla her zaman karmaşık ilişkiler ağı kurmuşlardır. Bu ağ insanları hayvanları ve çevreyi birbirine sıkı sıkıya bağlamaktadır. Bu bağ sağlık alanında Tek Sağlık Konsepti (İng: "One Health") olarak bilinen yeni bir yaklaşımın gelişmesine neden olmuştur.

Tek sağlık konsepti; insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığının birbirine bağlı olduğunu vurgulayan ve sağlık politikalarına bu perspektiften bakılması gerektiğini savunan bütüncül bir yaklaşımdır. Tek sağlık fikri insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığını tek tek ele almaktan ziyade bir bütün olarak görüp, farklı disiplinlerden bilim insanlarının ortak bir paydada buluşup çalışması gerektiği ancak böyle toplum sağlığının korunabileceğini ifade etmektedir.

Hidroksiklorokinin COVID-19'u tedavi ettiği iddia edildiğinde geniş bir coşku uyandıran 2020 tarihli bir makale, araştırmanın ciddi bilimsel kusurlar içerdiğini ve etik düzenlemeleri ihlal etmiş olabileceğini ileri süren bilim insanlarının yıllar süren çabasının ardından, nihayet 17 Aralık 2024 günü geri çekilerek yayından kaldırıldı.^[1] Evrim Ağacı olarak biz de bu konuda 21 Mart 2020 günü bir uyarı yazısı yayınlamıştık. Dergiden yapılan açıklamaya göre makale, gerçekten de etik kaygılar ve metodolojik sorunlar nedeniyle geri çekildi.

Marsilya Akdeniz Enfeksiyonu Hastane Enstitüsü'nden (IHU) Philippe Gautret tarafından yönetilen Uluslararası Antimikrobiyal Ajanlar Dergisi'ndeki (International Journal of Antimicrobial Agents veya kısaca "IJAA") makale, bir çeşit anti-sıtma ilacı olan hidroksiklorokin ile tedavinin, COVID-19 hastalarından alınan örneklerdeki virüs seviyelerini düşürdüğünü ve ilacın antibiyotik azitromisin ile birlikte kullanıldığında daha da etkili olduğunu iddia ediyordu. Makalenin başyazarı olan dönemin IHU Direktörü Didier Raoult, sosyal medya ve televizyonda ilacın vaatleri hakkında coşkuyla konuşmuştu ve dönemin ABD Başkanı Donald Trump da dahil olmak üzere bir heyecan dalgasına yol açmıştı.

Truva atı hikayesini bilen bilir: Rivayete göre Yunanlar; Truva şehrine kocaman, ahşaptan bir at göndermişlerdir. Truvalılar, bu atı bir hediye zannederek şehre sokmuş ve olanlar olmuştur. Gece vaktinde, atın içerisine gizlenmiş bir grup Yunan şehrin kapılarını Yunan askerlerine açarak Truvalılara öldürücü darbeyi indirebilmişlerdir.

Entegre tıp kavramı, 1994 yılında Dr. Andrew Weil tarafından ortaya atıldığı andan beri epey popülerlik kazanmıştır.^[1] Buna karşın bu kavramın özünde bir "Truva atı", yani bir tür tuzak olduğunu fark etmek oldukça önem arz etmektedir. Entegre tıbbın destekçileri bu "hediyeyi" insanları yanlış yönlendirme amacıyla yaymasalar dahi verdikleri hasar kayda değerdir.

Avrupa ve Asya'daki eskiden yaşamış modern insanların (Homo sapiens) DNA'sı üzerinde yapılan yeni bir analiz, Neandertallerin modern insanlarla ne zaman çiftleştiğine dair bugüne kadar ki en hassas tarihleri ortaya koyuyor.^[1] Çalışmaya göre, çiftleşme yaklaşık 50.500 yıl önce başladı ve Neandertallerin yok olmaya başlamasına kadar yaklaşık 7.000 yıl süre devam etti.

Bu çiftleşmenin bir sonucu olarak Avrasya kökenli insanlar, bugün genomlarının %1 ila %2’sini oluşturan, Neandertal atalarından miras kalan genlere sahiptir. Bu melezleşmenin bir sonucu olarak Avrasyalılara, Neandertallerden birçok gen miras kaldı. Bu genler, bu kişilerin genomlarının %1 ila %2’sini oluşturuyor.

Delft Teknoloji Üniversitesi Kavli Enstitüsü ile Moleküler Patoloji Araştırma Enstitüsü'nün Viyana Biyomerkezi'nden araştırmacılar, Science Advances dergisinde yayınladıkları makalede kromozomlarımızın şekillenmesine yardımcı olan moleküler motorların yeni bir özelliğini ortaya çıkardı.^[1] 6 yıl önce, SMC motor proteinlerinin DNA’da uzun halkalar oluşturduğunu keşfetmişlerdi. Şimdi ise bu motorların oluşturdukları halkalarda belirgin bir şekilde önemli bükülmeler meydana geldiğini tespit ettiler.

Bu bulgular, kromozomlarımızın yapısını ve işlevini daha ayrıntılı anlamamıza yardımcı oluyor. Bu mekanizmanın bozulması, örneğin "koezinopatiler" gibi gelişimsel hastalıkların kökenine dair sağlık alanında önemli ipuçları sunabilir.