پرش به محتوا

بور: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
مختصات: ۳۵°۲′۳۴٫۴۴۷″ شمالی ۱۱۷°۴۰′۴۵٫۴۱۲″ غربی / ۳۵٫۰۴۲۹۰۱۹۴°شمالی ۱۱۷٫۶۷۹۲۸۱۱۱°غربی / 35.04290194; -117.67928111
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌تر
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Persia2021 (بحث | مشارکت‌ها)
۳۸۲ ویرایش‌ها
ایجاد شده به‌واسطهٔ ترجمهٔ صفحهٔ «Bor»
برچسب‌ها: جایگزین شد برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار همهٔ رده‌ها را حذف کرد ترجمهٔ محتوا ترجمه محتوا ۲
Ava.ans.224 (بحث | مشارکت‌ها)
۶۰۰ ویرایش‌ها
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۲ پیوند افزوده شد.
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۱ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{Coord|35|2|34.447|N|117|40|45.412|W|type:landmark_globe:earth_region:US-CA&title=Rio+Tinto+Borax+Mine_source:enwiki|display=title}}
{{جعبه اطلاعات بور}}
{{دیگر کاربردها}}
[[پرونده:NIR-Electrofluorochromic-Properties-of-Aza-Boron-dipyrromethene-Dyes-srep18867-s1.ogv|بندانگشتی|بور]]
'''بور''' یا '''بوران''' {{به انگلیسی|Boron|/bɔ: r. ɑ: nˈ/}} با [[نماد شیمیایی]] '''B''' نام یک [[عنصر (شیمی)|عنصر شمیایی]] با [[عدد اتمی]] ۵ است و در گروه ۱۳ [[جدول تناوبی]] قرار دارد. این عنصر از [[شبه فلز]]ها است و چون در اثر دگرگونی‌های هسته‌ای ستارگان ایجاد می‌شود، فراوانی کمی در [[پوستهٔ زمین]] و منظومهٔ خورشیدی دارد. ترکیبات رایجی از این عنصر که به صورت طبیعی در زمین ایجاد می‌شوند، در آب محلول‌اند.


عنصر بور در سطح زمین به صورت آزاد یافت نمی‌شود و همیشه با ماده‌ای دیگر [[ترکیب شیمیایی]] شده‌است. در صنعت تهیهٔ بور بسیار خالص با سختی روبرو است چون این عنصر تمایل زیادی به تشکیل [[پیوند پایدار]] با دیگر عنصرها مانند [[کربن]] دارد. چندین [[دگرشکلی]] از بور وجود دارد. [[جامد آمورف]] آن گَرد قهوه‌ای رنگ و بلور آن سیاه است. [[سختی موس]] بور حدود ۹٫۵ (بسیار سخت) می‌باشد و در دمای محیط هدایت الکتریکی کمی دارد. در [[نیمه‌رسانای صنعتی|نیمه‌رساناهای صنعتی]] از کمی از بور به عنوان ناخالصی استفاده می‌کنند.
'''بور''' ممکن است به موارد زیر اشاره داشته باشد:


بیشترین کاربرد صنعتی بور در سفیدکننده‌های [[سدیم پربرات]] و ترکیبات بوره در روکش [[فایبرگلاس|الیاف شیشه]] است. پلیمرهای بور و سرامیک‌ها به عنوان ماده‌ای سازه‌ای با مقاومت بالا، وزن کم و پایدار نقشی کلیدی در صنعت دارند. حضور ترکیبات بور در شیشه‌های با پایهٔ سیلیسی و سرامیک‌ها باعث می‌شود تا این مواد در برابر [[شوک حرارتی|تغییرهای ناگهانی دما]] مقاوم شوند. [[واکنشگر ناب|واکنشگرهای نابی]] که دارای بور اند در تهیهٔ برخی [[ترکیبات آلی]] کاربرد دارند همچنین در داروسازی تعدادی از ترکیب‌های آلی دارای بور ساخته شده‌اند یا در دست مطالعه‌اند. بور طبیعی از دو [[بسپارش]] پایدار تشکیل شده‌اند؛ که یکی از آن‌ها ([[بور-۱۰]]) یکی از قویترین جذب‌کننده‌های [[نوترون]] است و در میله‌های کنترل رآکتورهای اتمی کاربرد دارد.
== داستان و اسطوره شناسی ==


از نظر زیستی، ترکیب‌های بور بر روی پستانداران آسیب جدی نمی‌گذارد (مانند نمک خوراکی) ولی برای [[بندپایان]] بسیار سمی است و از آن در تهیهٔ [[حشره کش]] استفاده می‌شود. اسید بوریک، دارای ویژگی پادمیکروبی ملایمی است، همچنین یک [[آنتی‌بیوتیک]] طبیعی دارای ترکیب‌های بور نیز پیدا شده‌است. عنصر بور یک مادهٔ ضروری برای ادامهٔ زندگی است؛ مقدار کمی از ترکیبات این ماده باعث مقاومت [[دیوارهٔ سلول]] گیاهان می‌شود برای همین حتماً باید در خاک وجود داشته باشد. آزمایش‌ها نشان داده‌است که بور به عنوان یک [[عنصر بسیار ناچیز]] در زندگی حیوانات بسیار مهم است اما چگونگی عملکرد آن در سازوکار بدن آن‌ها هنوز روشن نیست.
* [[بور (اساطیر)|Borr]] ، گاهی اوقات Bor را خدایی می کند ، خدایی در اساطیر نورس ، پدر خدا اودین
* بور (کمیک) ، یک اسگاردیان در دنیای مارول


== پیشینه و ریشهٔ بور ==
== اماکن ==
واژهٔ ''Boron'' در انگلیسی از واژهٔ ''بوره'' در [[زبان فارسی|فارسی]] و ''بورق'' در [[زبان عربی|عربی]] گرفته شده‌است.<ref>{{Cite book|title =The Origins of English Words: A Discursive Dictionary of Indo-European Roots|first = Joseph T.|last = Shipley|publisher = JHU Press|year = 2001|isbn = 978-0-8018-6784-2|url = http://books.google.com/?id=m1UKpE4YEkEC&pg=PA83}}</ref> این نام‌ها برای [[بوره|کانی‌های بور]] استفاده می‌شدند.<ref>{{Cite web|url = http://www.innvista.com/science/chemistry/elements/etymolo.htm|title = Etymology of Elements|publisher = innvista|accessdate = 2009-06-06|archiveurl = https://web.archive.org/web/20090922221916/http://www.innvista.com/science/chemistry/elements/etymolo.htm|archivedate = ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۹|dead-url = yes}}</ref>
[[پرونده:Sassolite.jpg|150px|بندانگشتی|راست|[[ساسولیت]]]]
هزاران سال پیش ترکیب‌های بور برای مردم شناخته شده بود. بوره را در غرب [[تبت|صحرای تبت]] می‌شناختند و به آن نام ''تینکال'' (''tincal'') داده بودند، این نام از [[زبان سانسکریت]] گرفته شده‌است. در سال ۳۰۰ پیش از میلاد در چین، از لعاب بوره استفاده می‌شد. در سدهٔ ۷۰۰ پس از آنکه شیمیدان ایرانی [[جابر بن حیان]] در کتاب‌های خود از بوره صحبت می‌کند، غرب از این ماده آگاه می‌گردد؛ همچنین [[مارکو پولو]] نیز در سدهٔ ۱۳ میلادی مقداری لعاب بوره با خود به [[ایتالیا]] می‌آورد. اگریکلا در حدود سال ۱۶۰۰ نیز از استفاده از بوره در [[متالورژی]] خبر داده‌است. در سال ۱۷۷۷، [[بوریک اسید|اسید بوریک]] در [[فلورانس]] ایتالیا شناخته شد، آن‌ها به آن نام ''sal sedativum'' را دادند و در موردهای پزشکی آن را بکار بردند. کانی کمیاب [[ساسولیت]] که نخستین بار در ساسو (Sasso) در ایتالیا پیدا شد، از سال ۱۸۲۷ تا ۱۸۷۲ منبع اصلی بورهٔ اروپا بود ولی پس از آن منابع آمریکایی جانشین آن شد.<ref name=borates>{{Cite book|pages=102; 385–386|title=Borates: handbook of deposits, processing, properties, and use| author = Garrett, Donald E.| publisher =Academic Press| year= 1998| isbn=0-12-276060-3}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --><ref name=boron>{{cite web| accessdate= 2009-05-05| url = http://mysite.du.edu/~jcalvert/phys/boron.htm| title = Boron|work=University of Denver|author=Calvert, J. B.}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> ترکیب‌های بور در شیمی آن دوران تا اواخر سال‌های ۱۸۰۰ بسیار کم کاربرد بودند تا اینکه [[کمپانی پاسیفیک کوست براکس]] [[فرانسیس ماریون اسمیت]] توانست ترکیب‌های این ماده را عمومی تر کند و در حجم بیشتر، هزینهٔ فراهم آوری آن را پایین آورد.<ref>Hildebrand, G. H. (1982) «Borax Pioneer: Francis Marion Smith." San Diego: Howell-North Books. p. 267 {{شابک|0-8310-7148-6|en}}</ref>


تا پیش از آن بور را به عنوان یک [[عنصر شیمیایی]] نمی‌شناختند تا اینکه [[هامفری دیوی]]،<ref name="Davy">{{cite journal | author = Davy H | year = 1809 | title = An account of some new analytical researches on the nature of certain bodies, particularly the alkalies, phosphorus, sulphur, carbonaceous matter, and the acids hitherto undecomposed: with some general observations on chemical theory | url = http://books.google.com/books?id=gpwEAAAAYAAJ&pg=PA140#v=onepage&q&f=false | journal = Philosophical Transactions of the Royal Society of London | volume = 99 | issue = | pages = 33–۱۰۴}}</ref> [[ژوزف لویی گیلوساک]] و [[لویی ژک تنارد|لویی ژَک تِنارد]] توانستند این عنصر را از دیگر ناخالصی‌ها جدا کنند.<ref name="Lussac">Gay Lussac, J.L. and Thenard, L.J. (1808) [http://books.google.com/books?id=e6Aw616K5ysC&pg=PA169#v=onepage&q&f=false "Sur la décomposition et la recomposition de lacide boracique,"] Annales de chimie [later: Annales de chemie et de physique], vol. 68, pp. 1۶۹–۱۷۴.</ref> دیوی در سال ۱۸۰۸ مشاهده کرد که در اثر عبور [[جریان الکتریسیته]] از محلول بورات ماده‌ای قهوه‌ای رنگ بر روی یکی از الکترودها ته‌نشین شده‌است. وی در آزمایش‌های بعدی خود از پتاسیم برای کاهش اسید بوریک استفاده کرد. او پس از آنکه به اندازهٔ کافی بور تولید کرد و مطمئن شد که یک عنصر جدید است بر روی آن نام بوراکلوم'' (''boracium'') را نهاد.<ref name="Davy"/> گیلوساک و تنارد برای کاهش اسید بوریک در دمای بالا از عنصر آهن استفاده کردند. آن‌ها با اکسید کردن بور با هوا نشان دادند که اسید بوریک یک محصول اکسید شدن بور است.<ref name="Lussac"/><ref name="weeks">{{Cite book|last = Weeks|first = Mary Elvira|year = 1933|title = The Discovery of the Elements|publisher = Journal of Chemical Education|location = Easton, PA|chapter = XII. Other Elements Isolated with the Aid of Potassium and Sodium: Beryllium, Boron, Silicon and Aluminum|page = 156|url = http://books.google.com/books?id=SJIk9BPdNWcC&pg=PA156|isbn = 0-۷۶۶۱-۳۸۷۲-۰}}{{پیوند مرده}}</ref> [[یاکوب برسلیوس]] نیز در سال ۱۸۲۴ بور را به عنوان یک عنصر شناسایی کرد.<ref>Berzelius produced boron by reducing a borofluoride salt; specifically, by heating potassium borofluoride with potassium metal. See: Berzelius, J. (182۴) [http://books.google.com/books?id=pJlPAAAAYAAJ&pg=PA46#v=onepage&q&f=false "Undersökning af flusspatssyran och dess märkvärdigaste föreningar"] (Part 2) (Investigation of hydrofluoric acid and of its most noteworthy compounds), ''Kongliga Vetenskaps-Academiens Handlingar'' (Proceedings of the Royal Science Academy), vol. 12, pp. 4۶–۹۸; see especially pp. 88ff. Reprinted in German as: Berzelius, J. J. (182۴) [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k150878/f123.image.r=Annalen%20der%20Physic.langEN "Untersuchungen über die Flußspathsäure und deren merkwürdigste Verbindungen"], Poggendorff's ''Annalen der Physik und Chemie'', vol. 78, pages 113-150.</ref> اما بور کاملاً خالص در سال ۱۹۰۹ توسط شیمیدان آمریکایی ازکیل وینتروب (''Ezekiel Weintraub'') تولید شد.<ref>{{cite journal | author = Weintraub, Ezekiel | year = 1909 | title = Preparation and properties of pure boron | url = | journal = Transactions of the American Electrochemical Society | volume = 16 | issue = | pages = 165–۱۸۴}}</ref><ref name="Laubengayer"/><ref>{{Cite journal| author = Borchert, W. ; Dietz, W. ; Koelker, H.| title = Crystal Growth of Beta–Rhombohedrical Boron| journal= Zeitschrift für Angewandte Physik|year=1970|page=277| volume=29|osti=4098583}}</ref>
=== اماکن پرجمعیت ===


== [[آلوتروپ]]های بور ==
* [[بور (ناحیه تاخوف)|بور (ناحیه تاچوف)]] ، شهری در منطقه پلزن ، جمهوری چک
[[بور آلفارومبوهدرال]]، [[بور بتارومبوهدرال]]، [[بور آلفا تتراگونال]].
* بور ، روسیه ، نام بسیاری از مناطق مسکونی در روسیه است
* [[ناحیه بور]] ، منطقه ای در صربستان
** [[بور (صربستان)|بور ، صربستان]] ، شهری در منطقه بور
* بور ، سودان جنوبی ، مرکز ایالت جونگلی ، سودان جنوبی
* شهرستان بور ، در ایالت جونگلی ، سودان جنوبی
* بور ، سوئد ، روستایی در شهرستان یانکوپینگ ، سوئد
* [[بور (شهر)|Bor ، Niğde]] ، مرکز منطقه ای در استان Niğde ، ترکیه
* بور ، شهرداری برانه ، روستایی در [[شهرداری برانه]] ، مونته نگرو


== ویژگی‌ها ==
=== مکان های دیگر ===
=== دگرشکلی‌ها ===
{{نوشتار اصلی|دگرشکلی‌های بور}}
[[پرونده:Bor 1.jpg|125px|بندانگشتی|راست|تکه‌های بور]]
توانایی بور در تشکیل [[شبکه (شیمی)|شبکه‌های مولکولی]] [[پیوند کووالانسی|کووالانسی]] پایدار مانند [[کربن]] است. بورهای [[جامد آمورف|آمورف]] دارای [[بیست وجهی]] منتظم هستند و با اینکه به صورت تصادفی به هم پیوند خورده‌اند اما نظم بلندبرد ندارند. وبصورت پودر قهو ه ای رنگ بی‌شکل و جامد می‌باشد. و از نظر مصرفی پرکاربرترین می‌باشد.<ref>{{Cite journal| title = A neutron diffraction study of amorphous boron|author = Delaplane, R.G.|journal = Journal of Non-Crystalline Solids|volume = 104| year =1988| pages = 249| doi = 10.1016/0022-3093(88)90395-X| last2 = Dahlborg| first2 = U| last3 = Graneli| first3 = B| last4 = Fischer| first4 = P| last5 = Lundstrom| first5 = T| issue = 2–۳|bibcode = 1۹۸۸JNCS..104..249D}}</ref><ref>{{Cite journal| title = A neutron diffraction study of amorphous boron using a pulsed source| url = https://archive.org/details/sim_journal-of-non-crystalline-solids_1988-12_106_1-3/page/66| author = R.G. Delaplane| journal = Journal of Non-Crystalline Solids|volume = 106| year =1988| pages = 66| doi = 10.1016/0022-3093(88)90229-3| last2 = Dahlborg| first2 = U| last3 = Howells| first3 = W| last4 = Lundstrom| first4 = T|bibcode = 1۹۸۸JNCS..106...66D}}</ref> بلور بور، ماده‌ای سیاه و بسیار سخت است که [[نقطهٔ ذوب]] آن بالاتر از ۲۰۰۰ [[درجهٔ سانتی‌گراد]] است و در چهار [[پلی مورفیسم|چندشکلی]] اصلی α، β، γ و T یافت می‌شود. درحالی که حالت‌های α، β و T برپایهٔ بیست وجهی B<sub>۱۲</sub> قرار دارد، حالت γ را می‌توان با آرایشی مانند [[سدیم کلرید|سنگ نمک]]، بیست وجهی‌ها و جفت اتم‌های B<sub>2</sub> توضیح داد.<ref name="oganov">{{Cite journal |author = Oganov A.R. , Chen J. , Gatti C. , Ma Y. -M. , Yu T. , Liu Z. , Glass C.W. , Ma Y. -Z. , Kurakevych O.O. , Solozhenko V.L. |title = Ionic high-pressure form of elemental boron |doi = 10.1038/nature07736 |journal = Nature |volume = 457 |year = 2009 |pages = 863–۸۶۷ |url = http://mysbfiles.stonybrook.edu/~aoganov/files/Boron-Nature-2009.pdf |pmid = 19182772 |issue = 7231 |bibcode = 2009Natur.457..۸۶۳O |access-date = ۶ نوامبر ۲۰۱۱ |archive-date = ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۸ |archive-url = https://web.archive.org/web/20180728071425/https://mysbfiles.stonybrook.edu/~aoganov/files/Boron-Nature-2009.pdf |url-status = dead }}</ref> فاز γ را می‌توان با قرار دادن دیگر حالت‌های بور در فشاری بین ۱۲ تا ۲۰ گیگا پاسکال و دمایی بین ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد بدست آورد. نتیجه، پس از کاهش دما و فشار بالا همچنان پایدار می‌ماند. فاز T در همان فشار ولی در دمایی بین ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد تولید می‌شود. فازهای α و β می‌توانند هم‌زمان در [[شرایط استاندارد دما و فشار|دما و فشار محیط]] وجود داشته باشند البته فاز β از پایداری بیشتری برخوردار است.<ref name="oganov"/><ref>{{Cite journal| title = Thermodynamic stability of boron: The role of defects and zero point motion|author = van Setten M.J. , Uijttewaal M.A. , de Wijs G.A. , de Groot R.A.|journal = J. Am. Chem. Soc.|volume = 129|year = 2007|pages= 2458–۲۴۶۵| doi = 10.1021/ja0631246| pmid = 17295480| issue = 9}}</ref><ref name="widom">{{Cite journal| title = Symmetry-broken crystal structure of elemental boron at low temperature|author = Widom M. , Mihalkovic M.|journal = Phys. Rev. B|volume = 77|year = 2008|pages= 06۴۱۱۳| doi = 10.1103/PhysRevB.77.064113| issue = 6|bibcode = 2008PhRvB..77f۴۱۱۳W}}</ref> هرگاه بور در فشاری بیش از ۱۶۰ گیگا پاسکال تولید شود ساختاری خواهد داشت که همچنان ناشناخته‌است، بور در این حالت در دمای میان ۶ تا ۱۲ [[کلوین]] یک [[ابررسانایی|ابررسانا]] خواهد بود.<ref>{{Cite journal| author = Eremets, M. I.|title = Superconductivity in Boron| doi=10.1126/science.1062286 |journal = Science |volume = 293 |year = 2001 |page = 272| pmid = 1145۲۱۱۸| last2 = Struzhkin| first2 = VV| last3 = Mao| first3 = H| last4 = Hemley| first4 = RJ| issue = 5528|bibcode = 2001Sci...293..۲۷۲E}}</ref>
{{وسط|
{| class="wikitable" align="center" style="text-align:center"
|-
!فاز بور
!α
!β
!γ
!T
|-
!تقارن
|[[دستگاه بلوری لوزی‌پهلو|لوزی‌پهلو]]
|[[دستگاه بلوری لوزی‌پهلو|لوزی‌پهلو]]
|[[دستگاه بلوری راست‌لوزی|راست‌لوزی]]
|[[دستگاه بلوری چهارگوشه|چهارگوشه]]
|-
!اتم‌ها/ سلول واحد<ref name="oganov"/>
|۱۲
|~۱۰۵
|۲۸
|-
!چگالی <small>(گرم بر سانتی‌متر مکعب)</small><ref name="wentorf">{{Cite journal|first = R. H.|last = Wentorf Jr|title = Boron: Another Form|url = http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/147/3653/49|journal = Science|volume = 147|year = 1965|pages = 49–5۰ (Powder Diffraction File database (CAS number ۷۴۴۰-۴۲-۸))| doi = 10.1126/science.147.3653.49|pmid = 1779۹۷۷۹|issue = 3653|bibcode = 1965Sci...147...49W}}</ref><ref>{{Cite journal| author = Hoard, J. L. ; Sullenger, D. B. ; Kennard, C. H. L. ; Hughes, R. E.|title = The structure analysis of β-rhombohedral boron| journal = J. Solid State Chem. |volume = 1 |pages =268–۲۷۷ |year =1970 |doi = 10.1016/0022-4596(70)90022-8| issue = 2|bibcode = 1970JSSCh...1..۲۶۸H}}</ref><ref>{{Cite journal| title = Electron Deformation Density in Rhombohedral a-Boron| author = Will, G. ; Kiefer, B.| journal = Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie| volume = 627 |page = 2100| year = 2001| doi=10.1002/1521-3749(200109)627:9<2100::AID-ZAAC2100>3.0.CO;2-G| issue = 9}}</ref><ref name="talley">{{Cite journal| author = Talley, C. P. ; LaPlaca, S. ; Post, B.|title = A new polymorph of boron| journal= Acta Crystallogr. |volume =13| page = 271| year = 1960| doi =10.1107/S0365110X60000613| issue = 3}}</ref>
|۲٫۴۶
|۲٫۳۵
|۲٫۵۲
|۲٫۳۶
|-
![[سختی ویکرز]] <small>(گیگا پاسکال)</small><ref>{{Cite journal|first =V. L.|last = Solozhenko|title = On the hardness of a new boron phase, orthorhombic γ-B<sub>2۸</sub>|journal = Journal of Superhard Materials|volume = 30|year = 2008|pages = 428–۴۲۹|doi =10.3103/S1063457608060117|last2 =Kurakevych|first2 =O. O.|last3 =Oganov|first3 =A. R.|issue =6}}</ref><ref name="prl"/>
|۴۲
|۴۵
|۵۰–۵۸
|
|-
![[ضریب کشسانی حجمی]] <small>(گیگا پاسکال)</small><ref name="prl">{{Cite journal| title=Superhard Semiconducting Optically Transparent High Pressure Phase of Boron| author= Zarechnaya, E. Yu.|journal= Phys. Rev. Lett.| volume=102 |page =1۸۵۵۰۱ |year =2009| doi=10.1103/PhysRevLett.102.185501| last2=Dubrovinsky| first2=L.| last3=Dubrovinskaia| first3=N.| last4=Filinchuk| first4=Y.| last5=Chernyshov| first5=D.| last6=Dmitriev| first6=V.| last7=Miyajima| first7=N.| last8=El Goresy| first8=A.| last9=Braun| first9=H. F.| pmid=19518885| bibcode=2009PhRvL.102r5501Z| issue=18}}</ref><ref>{{Cite journal|author =Nelmes, R. J. |title= Neutron- and x-ray-diffraction measurements of the bulk modulus of boron| journal = Phys. Rev. B| volume =47 |page =7668| year =1993| doi =10.1103/PhysRevB.47.7668|last2 =Loveday|first2 =J. S.|last3 =Allan|first3 =D. R.|last4 =Hull|first4 =S.|last5 =Hamel|first5 =G.|last6 =Grima|first6 =P.|last7 =Hull|first7 =S.|issue =13|bibcode = 1993PhRvB..۴۷٫۷۶۶۸N}}</ref>
|۱۸۵
|۲۲۴
|۲۲۷
|
|-
![[نوار ممنوعه]] <small>(الکترون ولت)</small><ref name="prl"/><ref>{{Cite book| title = Landolt-Bornstein, New Series| author= ed. Madelung, O.|publisher = Springer-Verlag, Berlin| year =1983 |volume =17e}}</ref>
|۲
|۱٫۶
|۲٫۱
|
|}
}}


=== شیمی عنصر ===
* بور (دهانه مریخ)
بور به شکل عنصر خالص بسیار کمیاب است و کمتر بر روی آن مطالعه صورت گرفته‌است چون بدست آوردن آن به صورت خالص و یک تک عنصر بسیار دشوار است. بیشتر مطالعاتی که بر روی بور صورت گرفته، بر روی نمونه‌هایی بوده که درصد بسیار کمی از کربن در آن‌ها وجود داشته‌است. از نظر شیمیایی بور بیشتر مانند [[سیلیسیم]] رفتار می‌کند تا [[آلومینیم]]. بلور بور نسبت به واکنش‌ها تمایلی نشان نمی‌دهد و در برابر یورش‌های [[هیدروفلوئوریک اسید|اسید هیدروفلوئوریک]] یا [[هیدروکلریک اسید|هیدروکلریک]] جوشان از خود مقاومت نشان می‌دهد؛ ولی چنانچه به قسمت‌های بسیار نازک تقسیم شود به آرامی با [[آب اکسیژنه]]، [[اسید نیتریک]] و [[اسید سولفوریک]] که همگی داغ و غلیظ اند واکنش نشان می‌دهد. همچنین در برابر مخلوطی از اسید سولفوریک و [[اسید کرومیک]] داغ نیز همین رفتار را دارد.<ref name="Laubengayer">{{Cite journal|title = Boron. I. Preparation and Properties of Pure Crystalline Boron| doi =10.1021/ja01250a036|year =1943|first =A. W.|last = Laubengayer|journal =Journal of the American Chemical Society|volume =65|pages =1924–۱۹۳۱|last2 = Hurd|first2 = D. T.|last3 = Newkirk|first3 = A. E.|last4 = Hoard|first4 = J. L.|issue = 10}}</ref><ref name="webelements">{{Cite web| url = http://www.webelements.com/boron/|title = WebElements.com&nbsp;– Boron| accessdate = 2009-05-05}}</ref>
* بور (ایستگاه PKP) ، ایستگاه راه آهن سابق در هل ، لهستان
* [[فرودگاه بور (سودان جنوبی)]]


نرخ اکسیژن‌گیری بور به میزان تبلور، اندازهٔ دانه‌ها، خلوص و دمای آن بستگی دارد. بور در [[دمای اتاق]] با هوا واکنش نمی‌دهد، اما در دمای بالاتر، می‌سوزد و [[برون تری‌اکسید]] را تولید می‌کند.
== مردم ==


{{چپ‌چین}}
* بور (نام) ، افراد برجسته با این نام خانوادگی یا نام مشخص
:۴ B + 3 O<sub>۲</sub> → ۲ B<sub>۲</sub>O<sub>۳</sub>
{{پایان چپ‌چین}}
[[پرونده:Tetraborate-xtal-3D-balls.png|بندانگشتی|راست|مدل توپ و میلهٔ آنیون تترا بورات با فرمول {{عبارت چپ‌چین|[B<sub>۴</sub>O<sub>۵</sub>(OH)<sub>۴</sub>]<sup>۲−</sup>}} آنگونه که در بلور بوره با فرمول {{عبارت چپ‌چین|Na<sub>۲</sub>[B<sub>۴</sub>O<sub>۵</sub>(OH)<sub>۴</sub>]·۸H<sub>۲</sub>O}} تشکیل می‌شود. اتم‌های بور با رنگ صورتی، اکسیژن با رنگ قرمز و هیدروژن با رنگ سفید نمایش داده شده‌اند. دقت کنید که دو بور به صورت سه تایی و sp<sup>۲</sup> بدون هیچ باری پیوند خورده‌اند. درحالی که دو بور دیگر به صورت چهاروجهی و sp<sup>۳</sup> پیوند خورده‌اند و هر یک بار ۱- دارند. نوع بور در هنگام اکسید شدن به صورت سه ظرفیتی عمل می‌کند، اما آنچه اینجا نشان داده شده‌است مشخصهٔ کانی‌های بور در طبیعت، از نظر تعداد محورهای پیوند و بار می‌باشد.]]
همچنین بور می‌تواند با واکنش با یک هالوژن، تری هالید تولید می‌کند:
{{چپ‌چین}}
:۲ B + 3 Br<sub>۲</sub> → ۲ BBr<sub>۳</sub>
{{پایان چپ‌چین}}
این تری هالیدها در عمل از اکسیدها تشکیل شده‌اند.


==== ترکیب‌های شیمیایی ====
== دیگر ==
بور در بیشتر ترکیب‌های آشنای خود مانند اکسیدها، سولفیدها، نیتریدها و هالیدها به صورت سه ظرفیتی رفتار می‌کند.


تری هالیدها، ساختار مثلثی و صفحه‌ای می‌پذیرند. این ترکیب‌ها که [[اسید لوئیس|اسیدهای لوئیس]] نام دارند به آسانی با یک دهندهٔ الکترون پیوند برقرار می‌کنند و یک جفت الکترون به اشتراک می‌گذارند این پدیده [[پایه‌های لوئیس]] نام دارد. برای نمونه فلوئورید <sup>-</sup>F و تری فلوئورید بور BF<sub>3</sub> با یکدیگر ترکیب می‌شوند و آنیون [[تترافلوئورو بورات]] <sup>-</sup>BF<sub>4</sub> را تشکیل می‌دهند. [[تری فلوئورید بور]] در [[صنایع پتروشیمی|صنعت شیمی نفت]] به عنوان [[کاتالیزور|آسان‌گر]] کاربرد دارد. هالیدها با آب واکنش می‌دهند و [[اسید بوریک]] را تولید می‌کنند.
* [[منشور حقوق شهروندی|لایحه حقوق]]
* میوه بور ، بیشتر با نام [[کنار آفریقایی|Ber شناخته می شود]]
* زبان بور (ابهام زدایی) ، نام دو زبان در سودان جنوبی
* تفنگ بور ، تفنگ تک تیرانداز لهستانی
* OFK Bor ، باشگاه فوتبال مستقر در Bor ، صربستان


بور در طبیعت به صورت اکسیدهای مختلف <math>B(III)</math> و معمولاً در پیوند با دیگر عناصر یافت می‌شود. بیش از صد مورد از کانی‌های بور که دارای اکسیدهای مختلف سه ظرفیتی از بور اند تاکنون پیدا شده‌اند. این کانی‌ها از بعضی جهات شبیه سیلیکات هایند با این حال بور را می‌توان غیر از پیوندهای چهاروجهی با اکسیژن در پیوندهای صفحه‌ای سه گوش (مثلثی) نیز پیدا کرد. کانی‌های بور برخلاف سیلیکات‌ها، در بیش از چهار محور پیوند برقرار نمی‌کنند. برای نمونه ساختار آنیون تترا برات از کانی معمول [[بوره]] در نگارهٔ سمت راست نشان داده شده‌است. در کانی‌ها بار منفی که در مرکز چهاروجهی بورات قرار دارد با یک کاتیون فلزی مانند <sup>+</sup>Na به تعادل می‌رسد.
== همچنین ببینید ==


=== فراوانی ===
* بور (ابهام زدایی)
[[پرونده:ulexita br.jpg|بندانگشتی|چپ|تکه‌ای از [[الکزیت]].]]
* BOR (ابهام زدایی)
[[پرونده:Borax crystals.jpg|بندانگشتی|بلور بوره.]]
* بورس (ابهام زدایی)
در پوستهٔ زمین بور عنصر نسبتاً کمیابی است و تنها ۰٫۰۰۱٪ از آن را تشکیل می‌دهد. ذخیرهٔ تجاری بور تقریباً ۱۰ میلیون تن است و [[ترکیه]]<ref name="Distri">{{Cite journal|title = Distribution of boron in the environment|journal = Biological Trace Element Research|volume =66|issue =1–۳|year = 1998|doi = 10.1007/BF02783133|pages = 131–۱۴۳| first = Peter|last = Argust|pmid = 10050915}}</ref><ref name="Woods">{{Cite journal|journal = Environmental Health Perspectives|volume = 102, Supplement ۷| year =1994|title = An Introduction to Boron: History, Sources, Uses, and Chemistry|first = William G.|last = Woods|pmid=788۹۸۸۱|pmc=1566642|pages=5–۱۱}}</ref> و [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های آن در سطح جهان‌اند.<ref name="USGS-YB-B-2008">{{cite web|publisher = [[سازمان نقشه‌برداری‌های زمین‌شناسی آمریکا|United States Geological Survey]]|url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/boron/myb1-2006-boron.pdf |
{{ابهام‌زدایی|geo|given name|surname}}
first = Dennis S.|last = Kostick|year = 2006|title = Mineral Yearbook: Boron|accessdate = 2008-09-20|format=PDF}}</ref><ref name="USGS-MCS-B-2008">{{cite web|publisher = [[سازمان نقشه‌برداری‌های زمین‌شناسی آمریکا|United States Geological Survey]]|title = Mineral Commodity Summaries: Boron|year =2008|url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/boron/mcs-2008-boron.pdf|accessdate = 2008-09-20|format=PDF}}</ref> ترکیه به تنهایی ۷۲٪ از مخازن بور جهان را در اختیار دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/kitaplar/turkiye2006/english/302-303.htm|title=Developments in the Economic Sector (of Turkey)|publisher=Turkish government|accessdate=2007-12-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071219043858/http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/kitaplar/turkiye2006/english/302-303.htm|archivedate=۱۹ دسامبر ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> بور به صورت آزاد در طبیعت یافت نمی‌شود بلکه به شکل‌هایی مانند [[بوره]]، [[اسید بوریک]]، [[کولمانیت]]، [[کرنیت]]، [[الکزیت]] و [[بورات]]ها پیدا می‌شود. گاهی در آب بهاه‌ای که از [[آتش‌فشان]]ها جاری می‌شود می‌تواند اسید بوریک پیدا کرد.

[[الکزیت]] یکی از صدها کانی بور است و بلوری رشته‌ای دارد. هر یک از رشته‌های بلوری آن مانند [[فیبر نوری|فیبرهای نوری]] توان هدایت نور از درون خود را دارد.<ref>{{Cite book| pages = [https://archive.org/details/bookofstoneswhot0000simm_x9b6/page/421 421]–۴۲۲| title = The Book of Stones: Who They Are and What They Teach| url = https://archive.org/details/bookofstoneswhot0000simm_x9b6| author = Simmons, R. ; Ahsian, N. ; Raven, H.|publisher = North Atlantic Books| year = 2007| isbn = 1-55643-668-8}}</ref>

از نگاه اقتصادی مهم‌ترین کانی‌های سرشار از بور، تینکال ([[اور (کانی)|اور]]) و [[کرنیت]] اند که هر دو در [[بیابان موهاوی]] در [[کالیفرنیا]] یافت می‌شوند ولی بزرگ‌ترین منابع بور در مرکز و غرب [[ترکیه]] در استان‌های [[اسکی‌شهر]]، [[کوتاهیه]] و [[استان بالیکسیر|بالیکسیر]] قرار دارد.<ref>{{Cite journal|last = Kistler|first = R. B.|year = 1994|url = http://kisi.deu.edu.tr/cahit.helvaci/Boron.pdf|title = Boron and Borates|journal = Industrial Minerals and Rocks|edition = 6|publisher = Society of Mining, Metallurgy and Exploration, Inc.|pages = 171–۱۸۶|access-date = 13 نوامبر 2011|archive-date = 4 ژوئن 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160604063540/http://kisi.deu.edu.tr/cahit.helvaci/Boron.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|journal = Mineral Processing and Extractive Metallurgy Review|volume = 9|issue = 1–۴|year = 1992|pages = 245–۲۵۴|doi = 10.1080/08827509208952709|title = Mining and Processing of Borates in Turkey|author = Zbayolu, G. ; Poslu, K.}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Boron Minerals in Turkey, Their Application Areas and Importance for the Country's Economy|first = Y.|last = Kar|journal = Minerals & Energy&nbsp;– Raw Materials Report|year = 2006|volume = 20|issue = 3–۴|pages = 2–۱۰|doi = 10.1080/14041040500504293|last2 = Şen|first2 = Nejdet|last3 = Demİrbaş|first3 = Ayhan}}</ref>

== تولید ==
[[پرونده:Boron mNACTEC.jpg|جایگزین=بور|بندانگشتی|256x256پیکسل|بور]]

== کاربرد ==
می‌توان گفت که هدف از استخراج کانی بور دار اور، پالایش آن و در نتیجه تولید [[اسید بوریک]] و [[بوره]] است. در آمریکا ۷۰٪ از بور بدست آمده برای تولید شیشه و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref>{{cite web| url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/boron/| title = Boron: Statistics and Information| accessdate= 2009-05-05| publisher = USGS}}</ref><ref name="CRC">{{Cite book| author = Hammond, C. R.|title = The Elements, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition| url = https://archive.org/details/crchandbookofche81lide| publisher =CRC press| isbn = 0-8493-0485-7| year = 2004}}</ref>

=== شیشه و سرامیک ===
[[شیشه بوروسیلیکات|شیشه‌های بوروسیلیکات]] که میانگین، ۱۲ تا ۱۵ درصد {{عبارت چپ‌چین|B<sub>۲</sub>O<sub>۳</sub>}} و ۸۰ درصد {{عبارت چپ‌چین|SiO<sub>۲</sub>}} و ۲٪ {{عبارت چپ‌چین|Al<sub>۲</sub>O<sub>۳</sub>}} دارند، دارای [[انبساط گرمایی|ضریب انبساط گرمایی]] پایینی اند و به همین دلیل در برابر تغییر دماهای ناگهانی، پایداری خوبی از خود نشان می‌دهند. ''دوران'' (''Duran'') و [[پیرکس]] نام دو تولیدکنندهٔ اصلی این نوع شیشه‌است. کاربرد این شیشه‌ها در آزمایشگاه‌ها و ظرف‌های آشپزخانه‌است.<ref>{{Cite book| title = Schott guide to glass| url = https://archive.org/details/schottguidetogla00pfae| first = H. G.|last = Pfaender| edition = 2| publisher = Springer| year = 1996| isbn = 0-412-62060-X| page = [https://archive.org/details/schottguidetogla00pfae/page/n131 122]}}</ref> همچنین بور در ساخت شیشه‌های عینک با دوام را، امکان‌پذیر کرده‌است. این بدان معناست که شیشه‌های بوروسیلیکات نسبت به شیشه سودا-آهک تغییرات دمایی سریعتری را تحمل می‌کنند.

رشته‌های بور دارای مقاومت بسیار بالا و وزن کم اند به همین دلیل در سازه‌های هوانوردی پیشرفته به عنوان یکی از افزودنی‌های [[کامپوزیت|مواد ترکیبی]] کاربرد دارند. همچنین کاربرد کمی هم در ابزارهای تفریحی ورزشی مانند ابزارهای [[گلف]] و چوب ماهیگیری دارند.<ref>{{cite web|title = Selected Mechanical and Physical Properties of Boron Filaments|year = 1966|first = H. W.|last = Herring|publisher = NASA|accessdate = 2008-09-20| url = http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19660005941_1966005941.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Fracture behaviour of boron filaments|first = G. K.|last = Layden| journal = Journal of Materials Science|volume = 8|issue = 11|year = 1973|pages = 1581–۱۵۸۹| doi = 10.1007/BF00754893|bibcode=1973JMatS...8.۱۵۸۱L}}</ref> رشته‌های بور را می‌توان با کمک [[انباشت به روش تبخیر شیمیایی]] بور بر روی یک رشتهٔ [[تنگستن]] بدست آورد.<ref name="USGS-YB-B-2008"/><ref>{{Cite journal|title = Inorganic Fibers—A Literature Review|first = Theodore F.|last = Cooke|journal = Journal of the American Ceramic Society|volume = 74|issue = 12|pages = 2959–۲۹۷۸|doi = 10.1111/j.1151-2916.1991.tb04289.x|year = 1991}}</ref>

رشته‌ها و فنرهای بلوری زیر یک میلی‌متر بور را به کمک [[لیزر]] و [[انباشت به روش تبخیر شیمیایی]] بدست می‌آورند. به کمک پرتوهای متمرکز لیزر می‌توان سازه‌های مارپیچ (حلزونی) ویژه‌ای بدست آورد. این سازه‌ها ویژگی‌های مکانیکی خوبی ([[مدول الاستیک|مدول کشسانی]] {{عبارت چپ‌چین|۴۵۰ GPa}} کرنش شکست ۳٫۷٪ و تنش شکست {{عبارت چپ‌چین|۱۷ GPa}}) از خود نشان می‌دهند و می‌توان از آن‌ها برای افزایش مقاومت سرامیک‌ها یا در [[سیستم‌های میکرو الکترومکانیکی|سامانه‌های میکرو الکترومکانیکی]] استفاده کرد.<ref>{{Cite journal| title = Microfabrication of three-dimensional boron structures by laser chemical processing| journal = Journal Applied Physics|volume = 72| pages = 5۹۵۶–۵۹۶۳|year =1992| doi = 10.1063/1.351904|first = S.|last = Johansson| last2 = Schweitz| first2 = Jan-Åke| last3 = Westberg| first3 = Helena| last4 = Boman| first4 = Mats| issue = 12|bibcode = 1992JAP....72.۵۹۵۶J}}</ref>

[[پرونده:Apollo 15 launch.ogv|بندانگشتی|پرواز [[موشک ساترن ۵]]، برای بردن [[فضاپیمای آپولو]] ۱۵. در این موشک از [[تری اتیل بوران]] به عنوان مشتعل‌کننده استفاده شده بود.]]

=== حشره کش ===
[[اسید بوریک]] به عنوان حشره کش، به ویژه در برابر مورچه، [[کک]] و سوسک حمام مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref name="Klotz 1994 1534–1536">{{Cite journal|title = Oral toxicity of boric acid and other boron compounds to immature cat fleas (Siphonaptera: Pulicidae)|first = J. H.|last = Klotz|journal = J. Econ. Entomol.|volume = 87|issue = 6|pages = 1534–1۵۳۶|year = 1994|url = http://grande.nal.usda.gov/ibids/index.php?mode2=detail&origin=ibids_references&therow=51171|doi = |pmid = 7836612|last2 = Moss|first2 = JI|last3 = Zhao|first3 = R|last4 = Davis Jr|first4 = LR|last5 = Patterson|first5 = RS|access-date = ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20081208135534/http://grande.nal.usda.gov/ibids/index.php?mode2=detail&origin=ibids_references&therow=51171|archive-date = ۸ دسامبر ۲۰۰۸|dead-url = yes}}</ref> اسید بوریک در صورت خوردن حشرات می‌تواند باعث از بین رفتن آن شود. این معده آنها را مختل می‌کند و می‌تواند بر سیستم عصبی آنها تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند باعث خراش و آسیب به نمای خارجی حشرات شود. اسید بوریک همچنین می‌تواند رشد قارچ‌ها مانند کپک را متوقف کند. از تولید مثل آنها جلوگیری می‌کند. واثر مؤثری بر پستانداران ندارد. اسید بوریک و نمک‌های سدیم آن هر یک بور را با عناصر دیگر به روشی متفاوت ترکیب می‌کنند و به‌طور کلی، سمیت آنها به مقدار بور موجود در آنها بستگی دارد. از اسید بوریک و نمکهای سدیم آن می‌توان برای کنترل انواع مختلف آفات استفاده کرد. این شامل حشرات، عنکبوت‌ها، کنه‌ها، جلبک‌ها، کپک‌ها، قارچ‌ها و علف‌های هرز است. محصولاتی که دارای اسید بوریک هستند از سال ۱۹۴۸ برای استفاده در ایالات متحده به ثبت رسیده‌اند.

=== برخی از محصولات حاوی اسید بوریک کدامند؟ ===
محصولات حاوی اسید بوریک می‌تواند شامل مایعات، گرانول‌ها، گلوله‌ها، قرص‌ها، پودرهای قابل خیس شدن، گرد و می‌باشد. از آنها در مکانهایی مانند خانه‌ها، بیمارستانها و ساختمانهای تجاری استفاده می‌شود. آنها همچنین در مناطق مسکونی در فضای باز، سیستم‌های فاضلاب و محصولات غذایی و غیر غذایی استفاده می‌شوند. بیش از پانصد محصول با اسید بوریک در ایالات متحده به فروش می‌رسد. چندین محصول دیگر با کاربردهای مختلف که حاوی اسید بوریک است در اصلاحات خاک، کودها، پاک کننده‌های خانگی، [[مواد شوینده]] استفاده می‌شود. همیشه دستورالعمل‌های برچسب را دنبال کنید و برای به حداقل رساندن خطر اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت بروز هرگونه مواجهه، حتماً دستورالعملهای کمکهای اولیه در برچسب محصول را با دقت دنبال کنید.

=== خطرات در معرض قرار گرفتن اسید بوریکدر سنین مختلف ===
اگر اسید بوریک خورده شود یا در تماس با پوست باشد، سمیت کمی دارد. با این حال، به صورت بوراکس، می‌تواند برای چشم خورنده باشد. بوراکس همچنین می‌تواند برای پوست تحریک کننده باشد. افرادی که اسید بوریک خورده‌اند حالت تهوع، [[بالا آوردن|استفراغ]]، معده درد و [[اسهال]] داشته‌اند. اسهال و استفراغ ممکن است دارای رنگ آبی-سبز باشند. افرادی که بوراکس تنفس می‌کردند دهان، بینی و گلو خشک داشتند. سرفه، گلودرد، [[تنگی نفس]] و خونریزی بینی نیز گزارش شده‌است. کودکان بیشتر در معرض آفت کش قرار دارند. برخی ازکودکانی که مقادیر زیادی اسید بوریک می‌خورند نیز دارای اثرات سیستم عصبی هستند. اینها شامل وضعیت‌های غیرطبیعی، تشنج، گیجی و کما هستند. کودکان ممکن است به ویژه نسبت به بزرگسالان نسبت به آفت کش‌ها حساس تر باشند. تشنج و مرگ بیشتر در بزرگسالان و کودکان در معرض طولانی مدت اسید بوریک گزارش شده‌است. در دهه ۱۹۶۰، پس از آنکه به‌طور تصادفی از ضد عفونی کننده‌های اسید بوریک با برچسب نامناسب در شیرخشک‌های شیرخوار استفاده شد، مرگ‌های متعددی در نوزادان گزارش شد. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰، استفاده از یک محصول تسکین دهنده لثه حاوی بوراکس و عسل بر روی پستانک‌ها منجر به چندین گزارش از تشنج در نوزادان شد.

=== سمیت اسید بوریک بر دیگر حیوانات ===
اسید بوریک عملاً برای پرندگان سمی نیست. برای ماهی‌های [[آب شیرین]] کمی سمی است. اسید بوریک عموماً برای قورباغه‌ها و وزغ‌ها و حیوانات آبزی مانند، در سیلاب‌های آبی سمی نیست. EPA ایالات متحده نتیجه گرفت که اسید بوریک برای زنبورهای عسل نسبتاً غیر سمی است.

=== در ترکیب مواد شوینده و به عنوان عامل سفیدکننده ===
از بوره در بسیاری از مواد پاک‌کننده و شویندهٔ خانه استفاده می‌شود.<ref>{{HPD|۱۳۶}}</ref> به صورت بدون بو و محلول در آب. همچنین در ترکیب برخی از [[سفیدکردن دندان‌ها|سفیدکننده‌های دندان]] نیز یافت می‌شود.<ref name="CRC"/>

=== دیگر کاربردها ===
برای دیگر کاربردهای بور می‌توان به کاربرد آن در فضاپیماها، [[رآکتور هسته‌ای|رآکتورهای هسته‌ای]]، تولید آتش‌های حالت اضطرار و کاربردهای پزشکی و دارویی آن اشاره کرد.
{{پاک‌کن}}

== جستارهای وابسته ==
* [[آلوتروپ‌های بور]]
* [[بور اکسید]]
* [[بور نیترید]]
* [[درمان با گیراندازی نوترون بور]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}

== پیوند به بیرون ==
{{Div col|3}}
{{Div col end}}
{{Subject bar
|portal=شیمی
|book1=Boron
|book2=
|book3=
|book4=
|book5=
|commons=y
|wikt=y
|wikt-search=boron
|v=y
|v-search=Boron atom
}}

{{ترکیبات بور}}
{{عناصر شیمیایی}}
{{عناصر گروه بور}}
{{اکسیدها}}

[[رده:بور| ]]
[[رده:ترکیب‌های بور]]
[[رده:زیست‌شناسی و داروشناسی عنصرهای شیمیایی]]
[[رده:سوخت‌های آتش‌زا]]
[[رده:سوخت‌های موشک]]
[[رده:شبه‌فلزها]]
[[رده:عناصر شیمیایی]]
[[رده:عوامل کاهنده]]
[[رده:کانی‌های غذایی]]
[[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۳۰

بور، ۵B
بور (β-rhombohedral)[۱]
بور
تلفظ‎/ˈbɔːrɒn/‎ ​(BOR-on)
ظاهرقهوه‌ای - سیاه
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)(۱۰٫۸۰۶، ۱۰٫۸۲۱) conventional: ۱۰٫۸۱
بور در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
 -
↑
B
↓
Al
بریلیم ← بور → کربن
عدد اتمی (Z)۵
گروه۱۳
دورهدوره ۲
بلوکبلوک-p
دسته Metalloid
آرایش الکترونی[He] 2s2 2p1
۲، ۳
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب۲۳۴۹ K ​(۲۰۷۶ °C, ​۳۷۶۹ °F)
نقطه جوش۴۲۰۰ K ​(۳۹۲۷ °C, ​۷۱۰۱ °F)
چگالی در حالت مایع (at m.p.)۲٫۰۸ g/cm3
حرارت همجوشی۵۰٫۲ kJ/mol
آنتالپی تبخیر ۴۸۰ kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی۱۱٫۰۸۷ J/(mol·K)
فشار بخار
فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K
در دمای (K)   ۲۵۶۲ ۲۸۲۲ ۳۱۴۱ ۳۵۴۵ ۴۰۷۲
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش−5, −1, 0,[۲] +1, +2, +3[۳][۴] (یک اکسید اسیدی ملایم)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: ۲٫۰۴
انرژی یونش
شعاع اتمیempirical: ۹۰ pm
شعاع کووالانسی pm ۸۴±۳
شعاع واندروالسی۱۹۲ pm
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری بور
دیگر ویژگی ها
سرعت صوت thin rod۱۶٬۲۰۰ m/s (at 20 °C)
رسانندگی گرمایی۲۷٫۴ W/(m·K)
رسانش الکتریکی
~۱۰۶
 Ω·m (at 20 °C)
رسانش مغناطیسیدیامغناطیس[۵]
سختی موس~۹٫۵
شماره ثبت سی‌ای‌اس۷۴۴۰-۴۲-۸
ایزوتوپ‌های بور
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
۱۰B ۱۹٫۹(۷)٪* ۱۰B ایزوتوپ پایدار است که ۵ نوترون دارد

[۶]

۱۱B ۸۰٫۱(۷)٪* ۱۱B ایزوتوپ پایدار است که ۶ نوترون دارد

[۶]

  • Boron-10 content may be as low as ۱۹٫۱٪ and as
    high as ۲۰٫۳٪ in natural samples. Boron-11 is
    the remainder in such cases.    [۷]
| منابع
برای دیگر کاربردها، بور (ابهام‌زدایی) را ببینید.
بور

بور یا بوران (به انگلیسی: Boron، /bɔ: r. ɑ: nˈ/) با نماد شیمیایی B نام یک عنصر شمیایی با عدد اتمی ۵ است و در گروه ۱۳ جدول تناوبی قرار دارد. این عنصر از شبه فلزها است و چون در اثر دگرگونی‌های هسته‌ای ستارگان ایجاد می‌شود، فراوانی کمی در پوستهٔ زمین و منظومهٔ خورشیدی دارد. ترکیبات رایجی از این عنصر که به صورت طبیعی در زمین ایجاد می‌شوند، در آب محلول‌اند.

عنصر بور در سطح زمین به صورت آزاد یافت نمی‌شود و همیشه با ماده‌ای دیگر ترکیب شیمیایی شده‌است. در صنعت تهیهٔ بور بسیار خالص با سختی روبرو است چون این عنصر تمایل زیادی به تشکیل پیوند پایدار با دیگر عنصرها مانند کربن دارد. چندین دگرشکلی از بور وجود دارد. جامد آمورف آن گَرد قهوه‌ای رنگ و بلور آن سیاه است. سختی موس بور حدود ۹٫۵ (بسیار سخت) می‌باشد و در دمای محیط هدایت الکتریکی کمی دارد. در نیمه‌رساناهای صنعتی از کمی از بور به عنوان ناخالصی استفاده می‌کنند.

بیشترین کاربرد صنعتی بور در سفیدکننده‌های سدیم پربرات و ترکیبات بوره در روکش الیاف شیشه است. پلیمرهای بور و سرامیک‌ها به عنوان ماده‌ای سازه‌ای با مقاومت بالا، وزن کم و پایدار نقشی کلیدی در صنعت دارند. حضور ترکیبات بور در شیشه‌های با پایهٔ سیلیسی و سرامیک‌ها باعث می‌شود تا این مواد در برابر تغییرهای ناگهانی دما مقاوم شوند. واکنشگرهای نابی که دارای بور اند در تهیهٔ برخی ترکیبات آلی کاربرد دارند همچنین در داروسازی تعدادی از ترکیب‌های آلی دارای بور ساخته شده‌اند یا در دست مطالعه‌اند. بور طبیعی از دو بسپارش پایدار تشکیل شده‌اند؛ که یکی از آن‌ها (بور-۱۰) یکی از قویترین جذب‌کننده‌های نوترون است و در میله‌های کنترل رآکتورهای اتمی کاربرد دارد.

از نظر زیستی، ترکیب‌های بور بر روی پستانداران آسیب جدی نمی‌گذارد (مانند نمک خوراکی) ولی برای بندپایان بسیار سمی است و از آن در تهیهٔ حشره کش استفاده می‌شود. اسید بوریک، دارای ویژگی پادمیکروبی ملایمی است، همچنین یک آنتی‌بیوتیک طبیعی دارای ترکیب‌های بور نیز پیدا شده‌است. عنصر بور یک مادهٔ ضروری برای ادامهٔ زندگی است؛ مقدار کمی از ترکیبات این ماده باعث مقاومت دیوارهٔ سلول گیاهان می‌شود برای همین حتماً باید در خاک وجود داشته باشد. آزمایش‌ها نشان داده‌است که بور به عنوان یک عنصر بسیار ناچیز در زندگی حیوانات بسیار مهم است اما چگونگی عملکرد آن در سازوکار بدن آن‌ها هنوز روشن نیست.

پیشینه و ریشهٔ بور

[ویرایش]

واژهٔ Boron در انگلیسی از واژهٔ بوره در فارسی و بورق در عربی گرفته شده‌است.[۱۰] این نام‌ها برای کانی‌های بور استفاده می‌شدند.[۱۱]

ساسولیت

هزاران سال پیش ترکیب‌های بور برای مردم شناخته شده بود. بوره را در غرب صحرای تبت می‌شناختند و به آن نام تینکال (tincal) داده بودند، این نام از زبان سانسکریت گرفته شده‌است. در سال ۳۰۰ پیش از میلاد در چین، از لعاب بوره استفاده می‌شد. در سدهٔ ۷۰۰ پس از آنکه شیمیدان ایرانی جابر بن حیان در کتاب‌های خود از بوره صحبت می‌کند، غرب از این ماده آگاه می‌گردد؛ همچنین مارکو پولو نیز در سدهٔ ۱۳ میلادی مقداری لعاب بوره با خود به ایتالیا می‌آورد. اگریکلا در حدود سال ۱۶۰۰ نیز از استفاده از بوره در متالورژی خبر داده‌است. در سال ۱۷۷۷، اسید بوریک در فلورانس ایتالیا شناخته شد، آن‌ها به آن نام sal sedativum را دادند و در موردهای پزشکی آن را بکار بردند. کانی کمیاب ساسولیت که نخستین بار در ساسو (Sasso) در ایتالیا پیدا شد، از سال ۱۸۲۷ تا ۱۸۷۲ منبع اصلی بورهٔ اروپا بود ولی پس از آن منابع آمریکایی جانشین آن شد.[۱۲][۱۳] ترکیب‌های بور در شیمی آن دوران تا اواخر سال‌های ۱۸۰۰ بسیار کم کاربرد بودند تا اینکه کمپانی پاسیفیک کوست براکس فرانسیس ماریون اسمیت توانست ترکیب‌های این ماده را عمومی تر کند و در حجم بیشتر، هزینهٔ فراهم آوری آن را پایین آورد.[۱۴]

تا پیش از آن بور را به عنوان یک عنصر شیمیایی نمی‌شناختند تا اینکه هامفری دیوی،[۱۵] ژوزف لویی گیلوساک و لویی ژَک تِنارد توانستند این عنصر را از دیگر ناخالصی‌ها جدا کنند.[۱۶] دیوی در سال ۱۸۰۸ مشاهده کرد که در اثر عبور جریان الکتریسیته از محلول بورات ماده‌ای قهوه‌ای رنگ بر روی یکی از الکترودها ته‌نشین شده‌است. وی در آزمایش‌های بعدی خود از پتاسیم برای کاهش اسید بوریک استفاده کرد. او پس از آنکه به اندازهٔ کافی بور تولید کرد و مطمئن شد که یک عنصر جدید است بر روی آن نام بوراکلوم (boracium) را نهاد.[۱۵] گیلوساک و تنارد برای کاهش اسید بوریک در دمای بالا از عنصر آهن استفاده کردند. آن‌ها با اکسید کردن بور با هوا نشان دادند که اسید بوریک یک محصول اکسید شدن بور است.[۱۶][۱۷] یاکوب برسلیوس نیز در سال ۱۸۲۴ بور را به عنوان یک عنصر شناسایی کرد.[۱۸] اما بور کاملاً خالص در سال ۱۹۰۹ توسط شیمیدان آمریکایی ازکیل وینتروب (Ezekiel Weintraub) تولید شد.[۱۹][۲۰][۲۱]

آلوتروپهای بور

[ویرایش]

بور آلفارومبوهدرال، بور بتارومبوهدرال، بور آلفا تتراگونال.

ویژگی‌ها

[ویرایش]

دگرشکلی‌ها

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: دگرشکلی‌های بور
تکه‌های بور

توانایی بور در تشکیل شبکه‌های مولکولی کووالانسی پایدار مانند کربن است. بورهای آمورف دارای بیست وجهی منتظم هستند و با اینکه به صورت تصادفی به هم پیوند خورده‌اند اما نظم بلندبرد ندارند. وبصورت پودر قهو ه ای رنگ بی‌شکل و جامد می‌باشد. و از نظر مصرفی پرکاربرترین می‌باشد.[۲۲][۲۳] بلور بور، ماده‌ای سیاه و بسیار سخت است که نقطهٔ ذوب آن بالاتر از ۲۰۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد است و در چهار چندشکلی اصلی α، β، γ و T یافت می‌شود. درحالی که حالت‌های α، β و T برپایهٔ بیست وجهی B۱۲ قرار دارد، حالت γ را می‌توان با آرایشی مانند سنگ نمک، بیست وجهی‌ها و جفت اتم‌های B2 توضیح داد.[۲۴] فاز γ را می‌توان با قرار دادن دیگر حالت‌های بور در فشاری بین ۱۲ تا ۲۰ گیگا پاسکال و دمایی بین ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد بدست آورد. نتیجه، پس از کاهش دما و فشار بالا همچنان پایدار می‌ماند. فاز T در همان فشار ولی در دمایی بین ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد تولید می‌شود. فازهای α و β می‌توانند هم‌زمان در دما و فشار محیط وجود داشته باشند البته فاز β از پایداری بیشتری برخوردار است.[۲۴][۲۵][۲۶] هرگاه بور در فشاری بیش از ۱۶۰ گیگا پاسکال تولید شود ساختاری خواهد داشت که همچنان ناشناخته‌است، بور در این حالت در دمای میان ۶ تا ۱۲ کلوین یک ابررسانا خواهد بود.[۲۷]

{

شیمی عنصر

[ویرایش]

بور به شکل عنصر خالص بسیار کمیاب است و کمتر بر روی آن مطالعه صورت گرفته‌است چون بدست آوردن آن به صورت خالص و یک تک عنصر بسیار دشوار است. بیشتر مطالعاتی که بر روی بور صورت گرفته، بر روی نمونه‌هایی بوده که درصد بسیار کمی از کربن در آن‌ها وجود داشته‌است. از نظر شیمیایی بور بیشتر مانند سیلیسیم رفتار می‌کند تا آلومینیم. بلور بور نسبت به واکنش‌ها تمایلی نشان نمی‌دهد و در برابر یورش‌های اسید هیدروفلوئوریک یا هیدروکلریک جوشان از خود مقاومت نشان می‌دهد؛ ولی چنانچه به قسمت‌های بسیار نازک تقسیم شود به آرامی با آب اکسیژنه، اسید نیتریک و اسید سولفوریک که همگی داغ و غلیظ اند واکنش نشان می‌دهد. همچنین در برابر مخلوطی از اسید سولفوریک و اسید کرومیک داغ نیز همین رفتار را دارد.[۲۰][۲۸]

نرخ اکسیژن‌گیری بور به میزان تبلور، اندازهٔ دانه‌ها، خلوص و دمای آن بستگی دارد. بور در دمای اتاق با هوا واکنش نمی‌دهد، اما در دمای بالاتر، می‌سوزد و برون تری‌اکسید را تولید می‌کند.

۴ B + 3 O۲ → ۲ B۲O۳
مدل توپ و میلهٔ آنیون تترا بورات با فرمول [B۴O۵(OH)۴]۲− آنگونه که در بلور بوره با فرمول Na۲[B۴O۵(OH)۴]·۸H۲O تشکیل می‌شود. اتم‌های بور با رنگ صورتی، اکسیژن با رنگ قرمز و هیدروژن با رنگ سفید نمایش داده شده‌اند. دقت کنید که دو بور به صورت سه تایی و sp۲ بدون هیچ باری پیوند خورده‌اند. درحالی که دو بور دیگر به صورت چهاروجهی و sp۳ پیوند خورده‌اند و هر یک بار ۱- دارند. نوع بور در هنگام اکسید شدن به صورت سه ظرفیتی عمل می‌کند، اما آنچه اینجا نشان داده شده‌است مشخصهٔ کانی‌های بور در طبیعت، از نظر تعداد محورهای پیوند و بار می‌باشد.

همچنین بور می‌تواند با واکنش با یک هالوژن، تری هالید تولید می‌کند:

۲ B + 3 Br۲ → ۲ BBr۳

این تری هالیدها در عمل از اکسیدها تشکیل شده‌اند.

ترکیب‌های شیمیایی

[ویرایش]

بور در بیشتر ترکیب‌های آشنای خود مانند اکسیدها، سولفیدها، نیتریدها و هالیدها به صورت سه ظرفیتی رفتار می‌کند.

تری هالیدها، ساختار مثلثی و صفحه‌ای می‌پذیرند. این ترکیب‌ها که اسیدهای لوئیس نام دارند به آسانی با یک دهندهٔ الکترون پیوند برقرار می‌کنند و یک جفت الکترون به اشتراک می‌گذارند این پدیده پایه‌های لوئیس نام دارد. برای نمونه فلوئورید -F و تری فلوئورید بور BF3 با یکدیگر ترکیب می‌شوند و آنیون تترافلوئورو بورات -BF4 را تشکیل می‌دهند. تری فلوئورید بور در صنعت شیمی نفت به عنوان آسان‌گر کاربرد دارد. هالیدها با آب واکنش می‌دهند و اسید بوریک را تولید می‌کنند.

بور در طبیعت به صورت اکسیدهای مختلف و معمولاً در پیوند با دیگر عناصر یافت می‌شود. بیش از صد مورد از کانی‌های بور که دارای اکسیدهای مختلف سه ظرفیتی از بور اند تاکنون پیدا شده‌اند. این کانی‌ها از بعضی جهات شبیه سیلیکات هایند با این حال بور را می‌توان غیر از پیوندهای چهاروجهی با اکسیژن در پیوندهای صفحه‌ای سه گوش (مثلثی) نیز پیدا کرد. کانی‌های بور برخلاف سیلیکات‌ها، در بیش از چهار محور پیوند برقرار نمی‌کنند. برای نمونه ساختار آنیون تترا برات از کانی معمول بوره در نگارهٔ سمت راست نشان داده شده‌است. در کانی‌ها بار منفی که در مرکز چهاروجهی بورات قرار دارد با یک کاتیون فلزی مانند +Na به تعادل می‌رسد.

فراوانی

[ویرایش]
تکه‌ای از الکزیت.
بلور بوره.

در پوستهٔ زمین بور عنصر نسبتاً کمیابی است و تنها ۰٫۰۰۱٪ از آن را تشکیل می‌دهد. ذخیرهٔ تجاری بور تقریباً ۱۰ میلیون تن است و ترکیه[۲۹][۳۰] و آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های آن در سطح جهان‌اند.[۳۱][۳۲] ترکیه به تنهایی ۷۲٪ از مخازن بور جهان را در اختیار دارد.[۳۳] بور به صورت آزاد در طبیعت یافت نمی‌شود بلکه به شکل‌هایی مانند بوره، اسید بوریک، کولمانیت، کرنیت، الکزیت و بوراتها پیدا می‌شود. گاهی در آب بهاه‌ای که از آتش‌فشانها جاری می‌شود می‌تواند اسید بوریک پیدا کرد.

الکزیت یکی از صدها کانی بور است و بلوری رشته‌ای دارد. هر یک از رشته‌های بلوری آن مانند فیبرهای نوری توان هدایت نور از درون خود را دارد.[۳۴]

از نگاه اقتصادی مهم‌ترین کانی‌های سرشار از بور، تینکال (اور) و کرنیت اند که هر دو در بیابان موهاوی در کالیفرنیا یافت می‌شوند ولی بزرگ‌ترین منابع بور در مرکز و غرب ترکیه در استان‌های اسکی‌شهر، کوتاهیه و بالیکسیر قرار دارد.[۳۵][۳۶][۳۷]

تولید

[ویرایش]
بور
بور

کاربرد

[ویرایش]

می‌توان گفت که هدف از استخراج کانی بور دار اور، پالایش آن و در نتیجه تولید اسید بوریک و بوره است. در آمریکا ۷۰٪ از بور بدست آمده برای تولید شیشه و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۳۸][۳۹]

شیشه و سرامیک

[ویرایش]

شیشه‌های بوروسیلیکات که میانگین، ۱۲ تا ۱۵ درصد B۲O۳ و ۸۰ درصد SiO۲ و ۲٪ Al۲O۳ دارند، دارای ضریب انبساط گرمایی پایینی اند و به همین دلیل در برابر تغییر دماهای ناگهانی، پایداری خوبی از خود نشان می‌دهند. دوران (Duran) و پیرکس نام دو تولیدکنندهٔ اصلی این نوع شیشه‌است. کاربرد این شیشه‌ها در آزمایشگاه‌ها و ظرف‌های آشپزخانه‌است.[۴۰] همچنین بور در ساخت شیشه‌های عینک با دوام را، امکان‌پذیر کرده‌است. این بدان معناست که شیشه‌های بوروسیلیکات نسبت به شیشه سودا-آهک تغییرات دمایی سریعتری را تحمل می‌کنند.

رشته‌های بور دارای مقاومت بسیار بالا و وزن کم اند به همین دلیل در سازه‌های هوانوردی پیشرفته به عنوان یکی از افزودنی‌های مواد ترکیبی کاربرد دارند. همچنین کاربرد کمی هم در ابزارهای تفریحی ورزشی مانند ابزارهای گلف و چوب ماهیگیری دارند.[۴۱][۴۲] رشته‌های بور را می‌توان با کمک انباشت به روش تبخیر شیمیایی بور بر روی یک رشتهٔ تنگستن بدست آورد.[۳۱][۴۳]

رشته‌ها و فنرهای بلوری زیر یک میلی‌متر بور را به کمک لیزر و انباشت به روش تبخیر شیمیایی بدست می‌آورند. به کمک پرتوهای متمرکز لیزر می‌توان سازه‌های مارپیچ (حلزونی) ویژه‌ای بدست آورد. این سازه‌ها ویژگی‌های مکانیکی خوبی (مدول کشسانی ۴۵۰ GPa کرنش شکست ۳٫۷٪ و تنش شکست ۱۷ GPa) از خود نشان می‌دهند و می‌توان از آن‌ها برای افزایش مقاومت سرامیک‌ها یا در سامانه‌های میکرو الکترومکانیکی استفاده کرد.[۴۴]

پرواز موشک ساترن ۵، برای بردن فضاپیمای آپولو ۱۵. در این موشک از تری اتیل بوران به عنوان مشتعل‌کننده استفاده شده بود.

حشره کش

[ویرایش]

اسید بوریک به عنوان حشره کش، به ویژه در برابر مورچه، کک و سوسک حمام مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۴۵] اسید بوریک در صورت خوردن حشرات می‌تواند باعث از بین رفتن آن شود. این معده آنها را مختل می‌کند و می‌تواند بر سیستم عصبی آنها تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند باعث خراش و آسیب به نمای خارجی حشرات شود. اسید بوریک همچنین می‌تواند رشد قارچ‌ها مانند کپک را متوقف کند. از تولید مثل آنها جلوگیری می‌کند. واثر مؤثری بر پستانداران ندارد. اسید بوریک و نمک‌های سدیم آن هر یک بور را با عناصر دیگر به روشی متفاوت ترکیب می‌کنند و به‌طور کلی، سمیت آنها به مقدار بور موجود در آنها بستگی دارد. از اسید بوریک و نمکهای سدیم آن می‌توان برای کنترل انواع مختلف آفات استفاده کرد. این شامل حشرات، عنکبوت‌ها، کنه‌ها، جلبک‌ها، کپک‌ها، قارچ‌ها و علف‌های هرز است. محصولاتی که دارای اسید بوریک هستند از سال ۱۹۴۸ برای استفاده در ایالات متحده به ثبت رسیده‌اند.

برخی از محصولات حاوی اسید بوریک کدامند؟

[ویرایش]

محصولات حاوی اسید بوریک می‌تواند شامل مایعات، گرانول‌ها، گلوله‌ها، قرص‌ها، پودرهای قابل خیس شدن، گرد و می‌باشد. از آنها در مکانهایی مانند خانه‌ها، بیمارستانها و ساختمانهای تجاری استفاده می‌شود. آنها همچنین در مناطق مسکونی در فضای باز، سیستم‌های فاضلاب و محصولات غذایی و غیر غذایی استفاده می‌شوند. بیش از پانصد محصول با اسید بوریک در ایالات متحده به فروش می‌رسد. چندین محصول دیگر با کاربردهای مختلف که حاوی اسید بوریک است در اصلاحات خاک، کودها، پاک کننده‌های خانگی، مواد شوینده استفاده می‌شود. همیشه دستورالعمل‌های برچسب را دنبال کنید و برای به حداقل رساندن خطر اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت بروز هرگونه مواجهه، حتماً دستورالعملهای کمکهای اولیه در برچسب محصول را با دقت دنبال کنید.

خطرات در معرض قرار گرفتن اسید بوریکدر سنین مختلف

[ویرایش]

اگر اسید بوریک خورده شود یا در تماس با پوست باشد، سمیت کمی دارد. با این حال، به صورت بوراکس، می‌تواند برای چشم خورنده باشد. بوراکس همچنین می‌تواند برای پوست تحریک کننده باشد. افرادی که اسید بوریک خورده‌اند حالت تهوع، استفراغ، معده درد و اسهال داشته‌اند. اسهال و استفراغ ممکن است دارای رنگ آبی-سبز باشند. افرادی که بوراکس تنفس می‌کردند دهان، بینی و گلو خشک داشتند. سرفه، گلودرد، تنگی نفس و خونریزی بینی نیز گزارش شده‌است. کودکان بیشتر در معرض آفت کش قرار دارند. برخی ازکودکانی که مقادیر زیادی اسید بوریک می‌خورند نیز دارای اثرات سیستم عصبی هستند. اینها شامل وضعیت‌های غیرطبیعی، تشنج، گیجی و کما هستند. کودکان ممکن است به ویژه نسبت به بزرگسالان نسبت به آفت کش‌ها حساس تر باشند. تشنج و مرگ بیشتر در بزرگسالان و کودکان در معرض طولانی مدت اسید بوریک گزارش شده‌است. در دهه ۱۹۶۰، پس از آنکه به‌طور تصادفی از ضد عفونی کننده‌های اسید بوریک با برچسب نامناسب در شیرخشک‌های شیرخوار استفاده شد، مرگ‌های متعددی در نوزادان گزارش شد. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰، استفاده از یک محصول تسکین دهنده لثه حاوی بوراکس و عسل بر روی پستانک‌ها منجر به چندین گزارش از تشنج در نوزادان شد.

سمیت اسید بوریک بر دیگر حیوانات

[ویرایش]

اسید بوریک عملاً برای پرندگان سمی نیست. برای ماهی‌های آب شیرین کمی سمی است. اسید بوریک عموماً برای قورباغه‌ها و وزغ‌ها و حیوانات آبزی مانند، در سیلاب‌های آبی سمی نیست. EPA ایالات متحده نتیجه گرفت که اسید بوریک برای زنبورهای عسل نسبتاً غیر سمی است.

در ترکیب مواد شوینده و به عنوان عامل سفیدکننده

[ویرایش]

از بوره در بسیاری از مواد پاک‌کننده و شویندهٔ خانه استفاده می‌شود.[۴۶] به صورت بدون بو و محلول در آب. همچنین در ترکیب برخی از سفیدکننده‌های دندان نیز یافت می‌شود.[۳۹]

دیگر کاربردها

[ویرایش]

برای دیگر کاربردهای بور می‌توان به کاربرد آن در فضاپیماها، رآکتورهای هسته‌ای، تولید آتش‌های حالت اضطرار و کاربردهای پزشکی و دارویی آن اشاره کرد.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Van Setten et al. 2007, pp. 2460–1
  2. ↑ Braunschweig, H.; Dewhurst, R. D.; Hammond, K.; Mies, J.; Radacki, K.; Vargas, A. (2012). "Ambient-Temperature Isolation of a Compound with a Boron-Boron Triple Bond". Science. 336 (6087): 1420–2. Bibcode:2012Sci...336.1420B. doi:10.1126/science.1221138. PMID 22700924.
  3. ↑ Zhang, K.Q.; Guo, B.; Braun, V.; Dulick, M.; Bernath, P.F. (1995). "Infrared Emission Spectroscopy of BF and AIF" (PDF). J. Molecular Spectroscopy. 170 (1): 82. Bibcode:1995JMoSp.170...82Z. doi:10.1006/jmsp.1995.1058.
  4. ↑ Melanie Schroeder. "Eigenschaften von borreichen Boriden und Scandium-Aluminium-Oxid-Carbiden" (PDF) (به آلمانی). p. 139.
  5. ↑ Lide, David R. (ed.) (2000). Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics (PDF). CRC press. ISBN 0849304814. {{cite book}}: |author= has generic name (help)
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ "Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements". National Institute of Standards and Technology. Retrieved 2008-09-21.
  7. ↑ Szegedi, S.; Váradi, M.; Buczkó, Cs. M.; Várnagy, M.; Sztaricskai, T. (1990). "Determination of boron in glass by neutron transmission method". Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry Letters. 146: 177. doi:10.1007/BF021۶۵۲۱۹.
  8. ↑ Zhang, K.Q. ; Guo, B. ; Braun, V. ; Dulick, M. ; برنath, P.F. (1995). "Infrared Emission Spectroscopy of BF and AIF" (PDF). J. Molecular Spectroscopy. 170: 82. doi:10.1006/jmsp.199۵٫۱۰۵۸.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  9. ↑ Holcombe Jr. , C. E. ; Smith, D. D. ; Lorc, J. D. ; Duerlesen, W. K. ;Carpenter; D. A. (1973). "Physical-Chemical Properties of beta-Rhombohedral Boron". High Temp. Sci. 5: 349.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  10. ↑ Shipley, Joseph T. (2001). The Origins of English Words: A Discursive Dictionary of Indo-European Roots. JHU Press. ISBN 978-0-8018-6784-2.
  11. ↑ "Etymology of Elements". innvista. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 2009-06-06.
  12. ↑ Garrett, Donald E. (1998). Borates: handbook of deposits, processing, properties, and use. Academic Press. pp. 102, 385–386. ISBN 0-12-276060-3.
  13. ↑ Calvert, J. B. "Boron". University of Denver. Retrieved 2009-05-05.
  14. ↑ Hildebrand, G. H. (1982) «Borax Pioneer: Francis Marion Smith." San Diego: Howell-North Books. p. 267 ISBN 0-8310-7148-6
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Davy H (1809). "An account of some new analytical researches on the nature of certain bodies, particularly the alkalies, phosphorus, sulphur, carbonaceous matter, and the acids hitherto undecomposed: with some general observations on chemical theory". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 99: 33–۱۰۴.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Gay Lussac, J.L. and Thenard, L.J. (1808) "Sur la décomposition et la recomposition de lacide boracique," Annales de chimie [later: Annales de chemie et de physique], vol. 68, pp. 1۶۹–۱۷۴.
  17. ↑ Weeks, Mary Elvira (1933). "XII. Other Elements Isolated with the Aid of Potassium and Sodium: Beryllium, Boron, Silicon and Aluminum". The Discovery of the Elements. Easton, PA: Journal of Chemical Education. p. 156. ISBN 0-7661-3872-0.[پیوند مرده]
  18. ↑ Berzelius produced boron by reducing a borofluoride salt; specifically, by heating potassium borofluoride with potassium metal. See: Berzelius, J. (182۴) "Undersökning af flusspatssyran och dess märkvärdigaste föreningar" (Part 2) (Investigation of hydrofluoric acid and of its most noteworthy compounds), Kongliga Vetenskaps-Academiens Handlingar (Proceedings of the Royal Science Academy), vol. 12, pp. 4۶–۹۸; see especially pp. 88ff. Reprinted in German as: Berzelius, J. J. (182۴) "Untersuchungen über die Flußspathsäure und deren merkwürdigste Verbindungen", Poggendorff's Annalen der Physik und Chemie, vol. 78, pages 113-150.
  19. ↑ Weintraub, Ezekiel (1909). "Preparation and properties of pure boron". Transactions of the American Electrochemical Society. 16: 165–۱۸۴.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ Laubengayer, A. W.; Hurd, D. T.; Newkirk, A. E.; Hoard, J. L. (1943). "Boron. I. Preparation and Properties of Pure Crystalline Boron". Journal of the American Chemical Society. 65 (10): 1924–۱۹۳۱. doi:10.1021/ja01250a036.
  21. ↑ Borchert, W. ; Dietz, W. ; Koelker, H. (1970). "Crystal Growth of Beta–Rhombohedrical Boron". Zeitschrift für Angewandte Physik. 29: 277. OSTI 4098583.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  22. ↑ Delaplane, R.G.; Dahlborg, U; Graneli, B; Fischer, P; Lundstrom, T (1988). "A neutron diffraction study of amorphous boron". Journal of Non-Crystalline Solids. 104 (2–۳): 249. Bibcode:1۹۸۸JNCS..104..249D. doi:10.1016/0022-3093(88)90395-X. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)
  23. ↑ R.G. Delaplane; Dahlborg, U; Howells, W; Lundstrom, T (1988). "A neutron diffraction study of amorphous boron using a pulsed source". Journal of Non-Crystalline Solids. 106: 66. Bibcode:1۹۸۸JNCS..106...66D. doi:10.1016/0022-3093(88)90229-3. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Oganov A.R. , Chen J. , Gatti C. , Ma Y. -M. , Yu T. , Liu Z. , Glass C.W. , Ma Y. -Z. , Kurakevych O.O. , Solozhenko V.L. (2009). "Ionic high-pressure form of elemental boron" (PDF). Nature. 457 (7231): 863–۸۶۷. Bibcode:2009Natur.457..۸۶۳O. doi:10.1038/nature07736. PMID 19182772. Archived from the original (PDF) on 28 July 2018. Retrieved 6 November 2011. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  25. ↑ van Setten M.J. , Uijttewaal M.A. , de Wijs G.A. , de Groot R.A. (2007). "Thermodynamic stability of boron: The role of defects and zero point motion". J. Am. Chem. Soc. 129 (9): 2458–۲۴۶۵. doi:10.1021/ja0631246. PMID 17295480.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  26. ↑ Widom M. , Mihalkovic M. (2008). "Symmetry-broken crystal structure of elemental boron at low temperature". Phys. Rev. B. 77 (6): 06۴۱۱۳. Bibcode:2008PhRvB..77f۴۱۱۳W. doi:10.1103/PhysRevB.77.064113. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)
  27. ↑ Eremets, M. I.; Struzhkin, VV; Mao, H; Hemley, RJ (2001). "Superconductivity in Boron". Science. 293 (5528): 272. Bibcode:2001Sci...293..۲۷۲E. doi:10.1126/science.1062286. PMID 1145۲۱۱۸. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help); Check |pmid= value (help)
  28. ↑ "WebElements.com – Boron". Retrieved 2009-05-05.
  29. ↑ Argust, Peter (1998). "Distribution of boron in the environment". Biological Trace Element Research. 66 (1–۳): 131–۱۴۳. doi:10.1007/BF02783133. PMID 10050915.
  30. ↑ Woods, William G. (1994). "An Introduction to Boron: History, Sources, Uses, and Chemistry". Environmental Health Perspectives. 102, Supplement ۷: 5–۱۱. PMC 1566642. PMID 788۹۸۸۱. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ Kostick, Dennis S. (2006). "Mineral Yearbook: Boron" (PDF). United States Geological Survey. Retrieved 2008-09-20.
  32. ↑ "Mineral Commodity Summaries: Boron" (PDF). United States Geological Survey. 2008. Retrieved 2008-09-20.
  33. ↑ "Developments in the Economic Sector (of Turkey)". Turkish government. Archived from the original on 19 December 2007. Retrieved 2007-12-21.
  34. ↑ Simmons, R. ; Ahsian, N. ; Raven, H. (2007). The Book of Stones: Who They Are and What They Teach. North Atlantic Books. pp. 421–۴۲۲. ISBN 1-55643-668-8.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  35. ↑ Kistler, R. B. (1994). "Boron and Borates" (PDF). Industrial Minerals and Rocks (6 ed.). Society of Mining, Metallurgy and Exploration, Inc.: 171–۱۸۶. Archived from the original (PDF) on 4 June 2016. Retrieved 13 November 2011.
  36. ↑ Zbayolu, G. ; Poslu, K. (1992). "Mining and Processing of Borates in Turkey". Mineral Processing and Extractive Metallurgy Review. 9 (1–۴): 245–۲۵۴. doi:10.1080/08827509208952709.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  37. ↑ Kar, Y.; Şen, Nejdet; Demİrbaş, Ayhan (2006). "Boron Minerals in Turkey, Their Application Areas and Importance for the Country's Economy". Minerals & Energy – Raw Materials Report. 20 (3–۴): 2–۱۰. doi:10.1080/14041040500504293.
  38. ↑ "Boron: Statistics and Information". USGS. Retrieved 2009-05-05.
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ Hammond, C. R. (2004). The Elements, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition. CRC press. ISBN 0-8493-0485-7.
  40. ↑ Pfaender, H. G. (1996). Schott guide to glass (2 ed.). Springer. p. 122. ISBN 0-412-62060-X.
  41. ↑ Herring, H. W. (1966). "Selected Mechanical and Physical Properties of Boron Filaments" (PDF). NASA. Retrieved 2008-09-20.
  42. ↑ Layden, G. K. (1973). "Fracture behaviour of boron filaments". Journal of Materials Science. 8 (11): 1581–۱۵۸۹. Bibcode:1973JMatS...8.۱۵۸۱L. doi:10.1007/BF00754893. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)
  43. ↑ Cooke, Theodore F. (1991). "Inorganic Fibers—A Literature Review". Journal of the American Ceramic Society. 74 (12): 2959–۲۹۷۸. doi:10.1111/j.1151-2916.1991.tb04289.x.
  44. ↑ Johansson, S.; Schweitz, Jan-Åke; Westberg, Helena; Boman, Mats (1992). "Microfabrication of three-dimensional boron structures by laser chemical processing". Journal Applied Physics. 72 (12): 5۹۵۶–۵۹۶۳. Bibcode:1992JAP....72.۵۹۵۶J. doi:10.1063/1.351904. {{cite journal}}: Check |bibcode= length (help)
  45. ↑ Klotz, J. H.; Moss, JI; Zhao, R; Davis Jr, LR; Patterson, RS (1994). "Oral toxicity of boric acid and other boron compounds to immature cat fleas (Siphonaptera: Pulicidae)". J. Econ. Entomol. 87 (6): 1534–1۵۳۶. PMID 7836612. Archived from the original on 8 December 2008. Retrieved 14 November 2011.
  46. ↑ Record in the Household Products Database of کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا

پیوند به بیرون

[ویرایش]
کتاب‌ها
مجموعه مقالات را ببینید یا سفارش دهید
Boron
درگاه‌ها
موارد مرتبط با این موضوع
شیمی
خارج از ویکی‌پدیا بیشتر ببینید
پروژه‌های خواهر

تصویرها و رسانه‌ها
از ویکی‌انبار
واژه‌ها
از ویکی‌واژه
منابع آموزشی
از ویکی‌دانشگاه
جدول تناوبی
H   He
Li Be   B C N O F Ne
Na Mg   Al Si P S Cl Ar
K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
فلزهای قلیایی فلزهای قلیایی خاکی لانتانیدها آکتینیدها فلز واسطه فلزات پس‌واسطه شبه‌فلزها نافلزها هالوژن‌ها گازهای نجیب
 جدول تناوبی با جزئیات بیشتر
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بور&oldid=39370802»