راجاس

راجاس (به سانسکریت: रजस्) یکی از سه گونا (گرایش‌ها، کیفیت‌ها، ویژگی‌ها)، مفهومی فلسفی و روان‌شناختی است که توسط مکتب سامخیا در فلسفه هندو توسعه یافته‌است. دو کیفیت دیگر ساتوا و تاماس هستند. راجاس تمایل یا کیفیت ذاتی است که حرکت، انرژی و فعالیت را به حرکت درمی‌آورد.

شرح

در فلسفه سامخیا، guṇa یکی از سه «گرایش، کیفیت» است: ساتوا، راجاس و تاماس. این دسته از کیفیت‌ها به‌طور گسترده توسط مکاتب مختلف هندوئیسم برای دسته‌بندی رفتار و پدیده‌های طبیعی پذیرفته شده‌است. سه خصلت عبارتند از:

• ساتوا کیفیت تعادل، هماهنگی، خوبی، خلوص، جهانی شدن، کل نگر، سازنده، خلاق، سازنده، نگرش مثبت، نورانی، آرامش، بودن، صلح آمیز، فضیلت است.
• راجاس کیفیت اشتیاق، فعالیت، نه خوب و نه بد و گاهی، خود محوری، خودخواه، فردی، رانده، متحرک، پویا است.
• تاماس کیفیت عدم تعادل، بی نظمی، هرج و مرج، اضطراب، ناپاک، مخرب، هذیان، منفی، کسل کننده یا غیرفعال، بی‌تفاوتی، اینرسی یا رخوت، خشن، شرور، نادان است.

موجود زنده یا جوهر به عنوان نتیجه خالص تأثیر مشترک این سه کیفیت در نظر گرفته می‌شود.

برهمن مظهر جوهر تحرک و انبساط (ragas) است.