زبان دومری

دومری
زبان بومی در	ایران، ترکیه، مصر، هندوستان، لیبی، تونس، الجزایر، سودان و مراکش
شمار گویشوران	۳۹۵۲۸۱۰, که ۲۲۸۰۰۰۰ در مصر و ۱۳۴۰۰۰۰ در ایران می‌زیند.[۱]  (بدون تاریخ)
تبار	هندواروپایی زبان‌های هندوایرانی زبان‌های هندوآریایی زبان‌های هندی؟ رومانی-دومری؟ دومری
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	rmt

زبان دومَری زبانی‌است هندوآریایی که از سوی مردمان دوم در خاورمیانه، آفریقای شمالی، قفقاز، آسیای میانه و شبه‌قاره هند مورد استفاده قرارمی‌گیرد. این زبان را گاه لوتی و مهتر نیز می‌خوانند.

دومری خواهر زبان رومانی دانسته‌می‌شود. این دو زبان ریشهٔ مشترکی داشته‌اند و پس از خروج گویشورانشان از شبه‌قارهٔ هند دچار جدایی شده‌اند. دومری یکی از زبان‌های هندوآریایی است که ویژگی‌های اولیهٔ خود را محافظه‌کارانه نگاه‌داشته‌است.

دومری خطی رسمی ندارد، ولی بیشتر برای نگارش آن از خط عربی بهره‌می‌برند. این زبان سرشار از وام‌واژه‌های عربی و فارسی است. دومری زبانی در معرض خطر است. این زبان توسط نسل جوان کنار گذاشته شده است. به گفته یارون ماتراس در مناطق خاص مانند اورشلیم تنها ۲۰ درصد مردم دوم از این زبان در تعاملات روزانه خود استفاده می کنند. این زبان بیشتر مورد استفاده افراد مسن تر جامعه اورشلیم قرار می گیرد. نسل جوان بیشتر تحت تاثیر عربی است ، بنابراین بیشتر آنها تنها واژه ها و جملات ساده و ابتدایی این زبان را می دانند.

سنجش میان واژگان

فارسی	هندی	رومانی	لوماورن	لاتین	گالیک ایرلندی	دومری
یک	ek	ekh, jekh	yak, yek	unum	aon	yika
دو	do	duj	lui	duo	dó	dī
سه	tīn	trin	tərin	tria	trí	tærən
چهار	cār	štar	išdör	quattuor	ceathair	štar
پنج	pāñc	pandž	pendž	quinque	cúig	pandž
شش	che	šov	šeš	sex	sé	šaš
هفت	sāt	ifta	haft	septem	seacht	xaut
هشت	āţh	oxto	hašt	octo	ocht	xaišt
نه	nau	inja	nu	novem	naoi	na
ده	das	deš	las	decem	deich	des
بیست	bīs	biš	vist	viginti	fiche	wīs
صد	sau	šel	saj	centum	céad	saj

گویش ها

از شناخته شده ترین گویش های دومری ، دومری فلسطینی است که گویش مردم دوم در اورشلیم نیز هست. دومری فلسطینی زبانی در معرض خطر است که اکنون کمتر از ۲۰۰ گویشور دارد. زبان نخست اکثریت ۱۲۰۰ نفری جامعه دوم در اورشلیم ، عربی فلسطینی است. دیگر گویش ها :

• نواری در سوریه ، لبنان ، اردن ، اسرائیل ، فلسطین و مصر
• غربتی در غرب ایران و افغانستان
• هلبی در مصر ، لیبی ، تونس ، الجزایر و مراکش
• کراچی (گراچی) در شمال ترکیه و شمال ایران و قفقاز

وضعیت

دومری اورشلیم تنها در میان نسل های سالخورده تر در جامعه دوم به روانی صحبت می شود. این مردم عشایر برای نسل ها دو زبانه بوده اند. با این حال عربی تغییری در زبان غالب ایجاد کرده است. در دهه ۱۹۴۰ مردم دوم فرهنگ عشایری خود را رها کردند و شروع به مستقر شدن و کار کردن در جامعه محلی کردند. این اتفاق منجر به همگون سازی کودکان دوم در دبستان ها که در محیطی کنار کودکان عرب بزرگ می شدند ، شد. در نتیجه نسل دهه ۱۹۴۰ نمی توانست زبان دومری را به روانی صحبت کند و عربی جایگزین زبان دومری شد و برای ارتباط متقابل میان نسل ها مورد استفاده قرار گرفت.

جستارهای وابسته

• زبان‌های رایج در ایران

منابع

Wikipedia contributors, "Domari language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Domari_language&oldid=510383700 (accessed November 1, 2012).