มุฮัมหมัด อิบนุ อะหมัด อัล-นาซาฟี

อบู'ล-ฮะซัน มูฮัมหมัด อิบน์ อะหมัด อัล-บัซดาวี อัล-นาซาฟี (หรืออัล-บัซดาฮีอัล-นัคชาบี ) (เสียชีวิตในปี ค.ศ. 943/945) เป็นมิชชันนารีอิสมาอีลี (da'i) และนักเทววิทยาในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 10 ในราวปีค.ศ. 937เขาประสบ ความสำเร็จในการเปลี่ยนใจเลื่อมใส ในศาสนาอิสลามของ นาสร์ที่ 2และเป็นผู้นำยุคที่ศาสนาอิสลามของอิสมาอีลีมีอิทธิพลในราชสำนักศาสนาอิสลาม ซึ่งกินเวลานานจนกระทั่งนาสร์เสียชีวิต ในการกดขี่ข่มเหงศาสนาอิสลามของ นูห์ ที่ 1 อัล -นาซาฟีเองก็ตกเป็นเหยื่อ ในฐานะนักเทววิทยา เขาได้รับการยกย่องโดยทั่วไปว่าเป็นหนึ่งในผู้ที่นำ แนวคิด นีโอเพลโตนิก มา สู่ศาสนาอิสลาม หลักคำสอนของเขามีอิทธิพลเหนือลัทธิอิสมาอิลีพื้นเมืองในดินแดนอิหร่านระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 9–10 แต่ถูกประณามว่าเป็นการต่อต้านหลักธรรมโดยนักเทววิทยาอิสมาอิลีที่สนับสนุนราชวงศ์ฟาฏิมียะห์

ชีวประวัติของ Al-Nasafi เป็นที่รู้จักส่วนใหญ่จากแหล่งข้อมูลซุนนี ในภายหลังและส่วนใหญ่เป็นแหล่งข้อมูลที่เป็นปฏิปักษ์ โดยเฉพาะจาก Kitab al-FihristของIbn al-NadimและSiyasatnamaของNizam al-Mulkนอกจากนี้ยังมี กระจกเงา ของal-Tha'alibi สำหรับเจ้าชายนั่นก็คือ Adab al-mulukซึ่งไม่ได้ตีพิมพ์จนกระทั่งปี 1990 ^{[1] [2]}ตามที่nisbah ของเขา บ่งชี้ Muhammad al-Nasafi เกิดในหมู่บ้าน Bazda ใกล้กับNasaf หรือ Nakhshab (ในอุ ซเบกิสถานในปัจจุบัน) ^{[3] [4]}นักวิชาการบางคนในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เช่นLouis MassignonและWladimir Ivanowอ่านnisbahว่า 'al-Barda'i' ซึ่งบ่งชี้ว่ามีต้นกำเนิดมาจากBarda'aแต่สิ่งนี้ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าเป็นความผิดพลาด^[3]

เขาประสบความสำเร็จต่อจาก Husayn ibn Ali al-Marwazi เป็นหัวหน้า มิชชันนารี Isma'ili ( da'i ) ของKhurasanและTransoxianiaในเขตชายขอบตะวันออกเฉียงเหนือของโลกอิสลามร่วมสมัย^{[4] [5]}พื้นที่นี้ถูกปกครองในเวลานั้นโดยราชวงศ์ Samanidภายใต้การ ปกครองของ Nasr II ( r.  914–943 ) ตั้งแต่ช่วงแรก al-Nasafi มุ่งเน้นความพยายามของเขาในการเปลี่ยนใจสมาชิกของศาล Samanid ที่Bukharaโดยปล่อยให้ Abu al-Hasan ibn Sawada เป็นรองของเขาในMarw al-Rudhความพยายามเริ่มแรกของเขาดูเหมือนจะล้มเหลวและ al-Nasafi ต้องออกจาก Bukhara และกลับไปยัง Nasaf บ้านเกิดของเขา^{[3] [6]}ในc.  937/98เขาประสบความสำเร็จในการเปลี่ยนใจข้าราชการ Samanid ระดับสูงหลายคนให้นับถือลัทธิอิสมาอิล^[6] Nizam al-Mulk ได้จัดทำรายชื่อผู้เปลี่ยนมานับถือศาสนาในช่วงแรกเหล่านี้ ซึ่งความแม่นยำของพวกเขายังคงเป็นที่ถกเถียง เนื่องจากชื่อเหล่านี้หลายคนไม่เป็นที่รู้จัก: Abu Bakr al-Nakhshabi เพื่อนร่วมชาติของ al-Nasafi ซึ่งเป็นสหายผู้โชคดีของเอมีร์, Abu Ash'ath เลขานุการส่วนตัวของเอมีร์, Abu Mansur al-Shaghani ผู้ตรวจการกองทัพ, ผู้ดูแลห้องเครื่อง Aytash, Hasan Malik ผู้ว่าการIlaqและหัวหน้าศาล ( wakil khass ), Ali Zarrad ^{[3] [7]}

เมื่อเดินทางกลับไปยังเมืองบูคฮาราด้วยตนเอง ด้วยความช่วยเหลือของพวกเขา ในที่สุดอัลนาซาฟีก็สามารถเปลี่ยนใจเอมีร์นาสร์ที่ 2 และอาบู อาลี มูฮัมหมัด อัล-จายฮานีได้สำเร็จ^[6]อย่างไรก็ตาม บันทึกของอัลตะอาลีบีได้ระบุว่าการเปลี่ยนใจเลื่อมใสครั้งสุดท้ายของนาสร์เกิดจากบุคคลอีกสองคน คือได อิบนุ ซาวาดา และเลขาธิการอาบู อัล-ไตยิบ อัล-มูซาบี^[8]ด้วยการสนับสนุนจากเอมีร์และราชสำนักของเขา อัลนาซาฟีจึงเริ่มเทศนาอย่างเปิดเผยและขยายความพยายามเผยแผ่ศาสนาของเขาไปยังซิสตาน [ ^6]อัล-มูซาบี เลขาธิการอิสมาอีลี ดูเหมือนว่าจะได้เป็นอัครมหาเสนาบดีในปี 941/42 สืบต่อจากอัล-จายฮานี^[9]

การพัฒนาดังกล่าวก่อให้เกิดการต่อต้านอย่างรุนแรงในหมู่ผู้มีอำนาจในนิกายซุนนี โดยเฉพาะ ทหาร เติร์ก ของซา มานิด ตามเรื่องราวที่เล่าโดยนิซาม อัลมุลค์ พวกเขาเริ่มวางแผนก่อรัฐประหาร ถึงขั้นมอบบัลลังก์ให้กับผู้บังคับบัญชาคนหนึ่งของพวกเขา ตามคำบอกเล่าของนิซาม อัลมุลค์นูห์ อิ ( ครองราชย์ ระหว่างปี ค.ศ.  943–954 ) บุตรชายของเอมีร์ ทราบข่าวการสมคบคิดดังกล่าวและโน้มน้าวให้บิดาสละราชบัลลังก์แทน^{[10] [11]}ดังที่นักประวัติศาสตร์ชาวอังกฤษSamuel Miklos Sternระบุไว้ในปี 1960 ว่า "เป็นเรื่องยากที่จะแยกแยะองค์ประกอบในตำนานออกจากข้อเท็จจริงที่แท้จริง" ในบันทึกของ Nizam al-Mulk ^[12]โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื่องจากFihristไม่ได้กล่าวถึงแผนการทางทหาร แต่ Nasr 'กลับใจ' จากการเปลี่ยนใจเลื่อมใสของเขา^{[13] [14]}และบันทึกของ al-Tha'alibi ก็ไม่ได้กล่าวถึง Nasr ที่สละราชสมบัติเพื่อให้ลูกชายของเขาได้ครองราชย์แทน จากบันทึกของ al-Tha'alibi Nasr ดูเหมือนจะยังคงครองราชย์จนกระทั่งเสียชีวิตในเดือนเมษายน 943 และเป็นไปได้มากว่าเขาเสียชีวิตในฐานะอิสมาอิลี แต่การเจ็บป่วยเป็นเวลานานทำให้เขาต้องถอนตัวจากกิจการสาธารณะก่อนหน้านั้น^[15]

Al-Tha'alibi รายงานว่าหลังจากการเสียชีวิตของ Nasr และการขึ้นครองราชย์ของ Nuh อิสมาอีลีก็พยายามที่จะเปลี่ยนใจเลื่อมใสเอมีร์คนใหม่เช่นกัน แต่ก็ล้มเหลว^[16]ตามคำกล่าวของ Ibn al-Nadim Nuh ได้จัดให้มีการอภิปรายทางเทววิทยาต่อสาธารณะ ซึ่งอิสมาอีลีพ่ายแพ้ แต่ว่า Al-Tha'alibi โต้แย้งว่าเรื่องนี้เกิดขึ้นในการประชุมส่วนตัว และคำขอให้มีการถกเถียงต่อสาธารณะในเวลาต่อมาของ al-Nasafi ถูกปฏิเสธ^[17]ไม่นานหลังจากนั้น Nuh ได้เปิดฉากการสังหารหมู่ต่อต้านอิสมาอีลี ตามที่ Nizam al-Mulk ระบุว่า กองทหารใช้เวลาเจ็ดวันในการสังหารผู้ติดตามอิสมาอีลีใน Bukhara และบริเวณใกล้เคียง ซึ่งทำให้ al-Nasafi และผู้ติดตามของเขาเสียชีวิตจำนวนมาก^{[4] [6] [18]}การกำหนดวันที่ของเหตุการณ์นี้ไม่ชัดเจน โดยแหล่งข้อมูลทั้งในยุคกลางและปัจจุบันได้ระบุไว้แตกต่างกันไปในAH 331 (943 CE), AH 332 (944 CE) หรือแม้แต่ AH 333 (944/45 CE) ^[16]แม้จะมีนัยยะในแหล่งข้อมูลในยุคกลางเกี่ยวกับการกวาดล้างต่อต้านอิสมาอีลีอย่างเป็นระบบ แต่ดูเหมือนว่าจะไม่เป็นเช่นนั้น เนื่องจากเจ้าหน้าที่ของอิสมาอีลีหลายคน รวมถึง Ali Zarrad และ Abu Mansur al-Shaghani ยังคงดำรงตำแหน่งอยู่ในรัชสมัยของ Nuh ^[19]นอกจากนี้ Mas'ud บุตรชายของ al-Nasafi ซึ่งรู้จักกันในชื่อ Dihqan ยังคงอยู่และยังคงพยายามเผยแพร่ศาสนาของอิสมาอีลีต่อไป^[6]

อัล-นาซาฟีถือเป็นนักเทววิทยาอิสมาอีลีคนแรกที่นำแนวคิดจากปรัชญาแบบนีโอเพลโตนิ กมา สู่หลักคำสอนจักรวาลวิทยาของอิสมาอีลี^{[3] [4] [20]}ดังที่สเติร์นเขียนไว้ว่า "เขาได้ก่อตั้งปรัชญาอิสมาอีลีโดยนำเอาแนวคิดนีโอเพลโตนิสม์ของอิสลามในปัจจุบันมาใช้ และระบบของเขายังคงเป็นหลักคำสอนอิสมาอีลีมาตรฐานในเปอร์เซียในศตวรรษที่ 4/10 และ 5/11" ^[3]แหล่งข้อมูลซุนนียึดมั่นว่าอัล-นาซาฟีอยู่ภายใต้การปกครองของเคาะลีฟะฮ์ฟาฏิมียะห์แต่บรรดานักวิชาการสมัยใหม่ได้สรุปว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มอิสระของขบวนการเผยแผ่ศาสนาอิสมาอีลี ( ดะอ์วา ) ที่เกิดขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 9 ก่อนการแตกแยกในปี 899 ระหว่างผู้สนับสนุนฟาฏิมียะห์และอิสมาอีลี ' การ์มาเทียน ' อัล-นาซาฟีและผู้ติดตามของเขายังคงยึดมั่นในหลักคำสอนดั้งเดิมของลัทธิอิสมาอีลีในยุคแรก ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่การกลับมาของอิหม่ามอิสมาอีลีคนที่เจ็ด มูฮัมหมัด อิบนุ อิสมาอีลในฐานะมะห์ดีผู้เป็นเมสสิยาห์แห่งศาสนาอิสลาม^[21]

ใน ราว ปี ค.ศ.  912อัล-นาซาฟีได้เขียนบทความเกี่ยวกับศาสนศาสตร์ชื่อว่าKitab al-Mahsul ('หนังสือแห่งผลผลิต') บทความนี้ได้รับการเผยแพร่ไปอย่างกว้างขวางแต่ก็ยังไม่รอดมาได้ ยกเว้นในคำพูดที่ยกมาอย่างมากมายในงานของฮามิด อัล-ดิน อัล-กิรมานีผู้นำศาสนาคน ^{หลัง [22]}เขาสนับสนุนแนวคิดที่ว่าชารีอะห์ซึ่งเป็นกฎหมายศาสนาอิสลามที่ประกาศโดยมูฮัม หมัด จะถูกระงับเมื่อมูฮัมหมัด อิบน์ อิสมาอีลมาถึง และยุคต่อมาเป็นยุคแห่งความไร้กฎหมาย ซึ่งจะคงอยู่จนกระทั่งมูฮัมหมัด อิบน์ อิสมาอีลกลับมาในเร็วๆ นี้ เมื่อนั้นความหมายที่แท้จริงและลึกซึ้งของศาสนาจะถูกเปิดเผย^[23]

มุมมองเหล่านี้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นการต่อต้านหลักศาสนาโดยนักศาสนศาสตร์อิสมาอีลีกระแสหลักที่เป็นสมาชิกของกลุ่มดะอ์วะฮ์ ที่ได้รับการสนับสนุนจากฟาฏิมียะห์ แต่กลับได้รับความนิยมจากกลุ่มอิสมาอีลี การ์มาเตียนที่ต่อต้านรัฐบาล^[22]กิตาบ อัล-มะห์ซุลจึงถูกโจมตีโดยอาบู ฮาติม อะหมัด อิบนุ ฮัมดาน อัล-ราซี ซึ่งเป็นดาอีร่วมสมัยของอัล-นาซาฟี ในกิตาบ อัล-อิสลาห์ ('หนังสือแห่งการแก้ไข') ของดาอีคนหลัง ในทางกลับกันอาบู ยากูบ อัล-ซิจิสตานี ผู้ สืบทอดตำแหน่งของอัล-นาซาฟี ได้เขียนบทความกิตาบ อัล-นุสรา ('หนังสือแห่งการสนับสนุน') เพื่อปกป้องอัล-นาซาฟี^{[4] [24]}

ต้นฉบับอีกสองฉบับที่เก็บรักษาไว้ในห้องสมุดส่วนตัวในอินเดียยังระบุว่าเป็นผลงานของอัล-นาซาฟีด้วย^[4]

• บาร์โธลด์, ดับเบิลยู. (1968) Turkestan สู่การรุกรานมองโกล (ฉบับที่สาม) ลอนดอน: Luzac & Co. OCLC  317105274
• Crone, Patricia ; Treadwell, Luke (2003). "A new text on Ismailism at the Samanid court" . Texts, document, and artefacts: Islamic studies in honour of DS Richards . Leiden: Brill. pp. 37–67. ISBN 978-9-00412864-4-
• Daftary, Farhad (2007). The Ismāʿı̄lı̄s: Their History and Doctrines (พิมพ์ครั้งที่ 2) เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-61636-2-
• อ.ปุณวลา. (2536). “อัล-นะซาฟี” . ในบอสเวิร์ธ, CE ; ฟาน ดอนเซล อี. ; ไฮน์ริชส์, WP & Pellat, Ch. (บรรณาธิการ). สารานุกรมอิสลาม ฉบับพิมพ์ครั้งที่สอง .เล่มที่ 7: มิฟ-นาซ ไลเดน: อีเจ บริลล์ พี 968. ไอเอสบีเอ็น 978-90-04-09419-2-
• Stern, SM (1960). "The Early Ismā'Īlī Missionaries in North-West Persia and in Khurāsān and Transoxania". วารสารของโรงเรียนการศึกษาด้านตะวันออกและแอฟริกา . 23 (1): 56–90. doi :10.1017/s0041977x00148992. S2CID  162532568