Խալիդ Շեյխ Մուհամեդ
| Խալիդ Շեյխ Մուհամեդ արաբ․՝ خالد شيخ محمد | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 1, 1964[1] (60 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Քուվեյթ[2] |
| Քաղաքացիություն |  Պակիստան |
| Կրոն | իսլամ |
| Կրթություն | Chowan University? |
| Մասնագիտություն | ահաբեկիչ |
| Անդամություն | Ալ-Կաիդա |
 Khalid Sheikh Mohammed Վիքիպահեստում | |
Խալիդ Շեյխ Մուհամեդ (արաբ․՝ خالد شيخ محمد, մարտի 1, 1964[1], Քուվեյթ[2][3]), 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումների կազմակերպիչներից մեկը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծագումով պակիստանցի բելուջ է, մանկությունն անցկացրել է Քուվեյթում։
1986 թվականին ավարտել է Միացյալ Նահանգների Հյուսիսային Կարոլինայի գյուղատնտեսական և տեխնոլոգիական համալսարանը՝ մեքենաշինության մասնագիտացմամբ։
Համալսարանն ավարտելուց հետո Մուհամեդը մասնակցել է Աֆղանական պատերազմին, աֆղան մոջահեդների կողմից։ Այնուհետև ապրել է Պակիստանում և Կատարում, որտեղ էլ սկսել է համագործակցել ահաբեկչական խմբավորումների հետ[3]։
Մեղադրվել է 1993 թվականին Նյու Յորքի Համաշխարհային Առևտրի Կենտրոնի ռմբակոծությանը մասնակցելու մեջ (նա Ռամզի Ջոզեֆի հորեղբայրն է, որը դատապարտվել էր այս հարձակման համար)։ 1996 թվականին Խալիդ Շեյխ Մուհամեդին մեղադրել էին նաև Ֆիլիպիններում ահաբեկչություն նախապատրաստելու մեջ, որի ժամանակ ահաբեկիչները պատրաստվում էին պայթեցնել ամերիկյան 12 ինքնաթիռ։ Այն նաև կապված է 2000 թվականի հոկտեմբերի 12-ին ամերիկյան USS Cole կործանիչի վրա հարձակման, Ռիչարդ Ռիդի՝ կոշիկի ռումբով քաղաքացիական ինքնաթիռը պայթեցնելու փորձի և Թունիսի Ջերբա քաղաքի Էլ Ղրիբա սինագոգի վրա ահաբեկչական հարձակման հետ։ Նա փորձել է հասնել Չեչնիա՝ Խաթաբի մոտ, բայց չի կարողացել։ Ինքը՝ Մուհամեդը, 2002 թվականի սեպտեմբերին «Ալ-Ջազիրա»-ին տված հարցազրույցում իրեն անվանել է «Ալ-Կաիդայի» ռազմական կոմիտեի ղեկավար։ Այս հարցազրույցում նա հայտարարել է, որ ներկա է եղել «Ալ-Կաիդայի» ղեկավարության հանդիպմանը, որին որոշում է կայացվել իրականացնել 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակումները ԱՄՆ-ում։ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն նրան ներառել է ամենաշատ փնտրվող ահաբեկիչների ցուցակում և 25 միլիոն դոլար պարգև է առաջարկել նրան ձերբակալելուն հանգեցնող ցանկացած տեղեկատվության համար[3][4][5]։
Խալիդ Շեյխ Մուհամեդը նույնպես խոստովանել է, որ 2002 թվականին Պակիստանում անձամբ է գլխատել ամերիկացի լրագրող Դենիել Փերլին[6]։
Խալիդ Շեյխ Մոհամմեդը, մինչև 2003 թվականին Պակիստանում ձերբակալվելը, պաշտոնապես աշխատել է որպես ինժեներ Կատարի էլեկտրաէներգիայի և ջրամատակարարման նախարարությունում, իսկ արտասահմանյան գործուղումների ժամանակ, որտեղ ահաբեկչություններ էր նախապատրաստում, ճանապարհորդել է պետական հիմնարկի հաշվին, որտեղ նա աշխատել է[7]։
Մուհամեդը ձերբակալվել է 2003 թվականի մարտի 1-ին ԱՄՆ հետախուզական գործակալությունների և Պակիստանի միջծառայական հետախուզության համատեղ գործողության ընթացքում Ռավալպինդի քաղաքում, որը գտնվում է Իսլամաբադի մերձակայքում[3][8]։
Ձերբակալությունից հետո Մուհամեդը նախ պահվել է Լեհաստանի ԿՀՎ գաղտնի բանտում, որտեղ նրան ենթարկել են դաժան հարցաքննության. նրան զրկել են քնից և ենթարկել խեղդվելու իմիտացիոն մեթոդին։ Այդպիսի դրվագները 183-ն են եղել, ըստ նրա՝ խոշտանգումների ժամանակ ինքը ինչ-որ պահի ԿՀՎ-ի աշխատակիցներին ասել է «այն, ինչ նրանք կարծում էին, որ ուզում էին լսել», ինչը հանգեցրել է երկու անմեղ մարդկանց ձերբակալության։ Լեհաստանի ԿՀՎ բանտը փակվելուց հետո Մուհամեդին տեղափոխել են Բուխարեստի ԿՀՎ գաղտնի բանտ, որն ունեցել է ավելի մեղմ պայմաններ։ 2006 թվականից Մուհամեդը գտնվում է Գուանտանամոյի բազայի բանտում։ 2007 թվականին հարցաքննության ժամանակ նա խոստովանել է, որ իրոք եղել է սեպտեմբերի 11-ի հարձակումների կազմակերպիչը[8][9][10]։
2012 թվականի մայիսին Գուանտանամոյի ռազմաբազայում սկսվել է Խալիդ Շեյխ Մուհամեդի դատավարությունը, որն ԱՄՆ իշխանությունների կարծիքով 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակումների գլխավոր կազմակերպիչն էր, և նրա չորս ենթադրյալ հանցակիցները։ Նրանք բերվել են Գուանտանամոյի բազայի ռազմական դատարան, որտեղ նրանց պաշտոնապես մեղադրանք է առաջադրվել։ Այս գործով անցկացվել են տասնյակ մինչդատական նիստեր, սակայն դատավարության բարդ դատավարական բնույթը` զուգորդված նյութատեխնիկական խնդիրներով, հանգեցրել է բազմաթիվ ձգձգումների։ 2019 թվականի հուլիսին The Wall Street Journal-ը հայտնել էր, որ Մուհամեդը պատրաստ է հաստատել Սաուդյան Արաբիայի մասնակցությունը սեպտեմբերի 11-ի հարձակումներին։ Դրա դիմաց նա խնդրում է ԱՄՆ իշխանություններին իր համար մահապատիժ չպահանջել։ 2019 թվականի օգոստոսին 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակումների մեկնարկի ամսաթիվը սահմանվել է 2021 թվականի հունվարի 11-ը։ Սակայն 2021 թվականի սեպտեմբերին դատարանի նախագահ Մեթյու ՄաքՔալը հայտարարել է, որ ահաբեկչությունների կազմակերպիչների դատավարությունը կսկսվի ոչ շուտ, քան մեկ տարի անց[11]։
2015 թվականին Մուհամեդը նամակ է գրել Բարաք Օբամային՝ Օբամային անվանելով «օձի գլուխ» և Ամերիկան անվանելով «ճնշման և բռնակալության երկիր»։ Մուհամեդը ԱՄՆ-ին մեղադրում է ողջ իսլամական աշխարհի դեմ պատերազմ մղելու մեջ։ Որպես օրինակ նա բերում է ԱՄՆ արտաքին ռազմական գործողությունները, աջակցությունն Իսրայելին և «Պաղեստինի ժողովրդի ճնշումը»։ Մուհամմեդը հպարտորեն խոսում է 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի իր կազմակերպած հարձակումների մասին և գրում է, որ սեպտեմբերի 11-ի հարձակումները «դուք և ձեր բռնապետերը մեր հողի վրա» սկսած պատերազմի շարունակությունն էին[9]։
2024 թվականի հուլիսի 31-ին Խալիդ Շեյխ Մուհամեդը խուսափել է մահապատժից՝ ցմահ ազատազրկման դիմաց։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Pearson E. Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.cnn.com/2013/02/03/world/meast/khalid-sheikh-mohammed-fast-facts/
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Margot Williams (2008 թ․ նոյեմբերի 3). «Guantanamo Docket: Khalid Shaikh Mohammed». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 16-ին.
- ↑ «Top al Qaeda operative caught in Pakistan». CNN. 2003 թ․ մարտի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ ««Аль-Каеде» отрубили ещё одну голову». Արխիվացված օրիգինալից 2006 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2006 թ․ օգոստոսի 16-ին.
- ↑ «Key 9/11 figure 'beheaded Pearl'». BBC News. BBC. 2007 թ․ մարտի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 15-ին.
- ↑ В Белом доме расскажут о финансировании Катаром террористов из «Аль-Каиды» Արխիվացված 2018-11-10 Wayback Machine // EurAsia Daily
- ↑ 8,0 8,1 Shane, Scott (2008 թ․ հունիսի 22). «Inside a 9/11 Mastermind's Interrogation». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
- ↑ 9,0 9,1 «Письмо из Гуантанамо: организатор 9/11 изложил претензии к Обаме». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
- ↑ Warren Richey (2011 թ․ մայիսի 5). «Did harsh interrogation tactics help US find Osama bin Laden?». CSMonitor.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Назначена дата начала суда над обвиняемыми в терактах 11 сентября». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խալիդ Շեյխ Մուհամեդ» հոդվածին։ |
| ||||||
