Յանկո Կրալ

Յանկո Կրալ; սլովակ.՝ Janko Kráľ
Ծնվել է	ապրիլի 24, 1822
Ծննդավայր	Լիպտովսկի Միկուլաշ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրիական կայսրություն
Վախճանվել է	մայիսի 23, 1876 (54 տարեկան)
Վախճանի վայր	Zlaté Moravce, Nitra Region, Սլովակիա
Գերեզման	National Cemetery in Martin
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրող և քաղաքական գործիչ
Լեզու	սլովակերեն
Քաղաքացիություն	Ավստրիական կայսրություն
Կրթություն	Ján Francisci-Rimavský Gymnasium?
Ժանրեր	պոեզիա
Գրական ուղղություններ	ռոմանտիզմ
	Janko Kráľ Վիքիպահեստում

Յանկո Կրալ (սլովակ.՝ Janko Kráľ, ապրիլի 24, 1822(1822-04-24)^[1]^[2], Լիպտովսկի Միկուլաշ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրիական կայսրություն - մայիսի 23, 1876(1876-05-23)^[1]^[2]^[3], Zlaté Moravce, Nitra Region, Սլովակիա), սլովակ բանաստեղծ, ազգային-ազատագրական շարժման առաջնորդ, ռոմանտիզմի ներկայացուցիչ։

Կենսագրություն

Յանկո Կրալը ծնվել է 1822 թվականին Սլովակիայի Սպիշ շրջանում, պանդոկապանի ընտանիքում։ 1837 թվականին ուսանել է Լևոչա քաղաքի ուսումնարանում, ապա՝ Կեժմարոկ քաղաքում։ 1842 թվականին ընդունվել է Բրատիսլավայի Ավետարանական սեմինարիա, որտեղ հանդիպել և ընկերացել է հայրենասեր, հասարակական գործիչ Լյուդովիտ Շտուրի հետ։ Այս ծանոթությունը հիմք է դրել Կրալի (1842-1844) գրական-ստեղծագործական գործունեությանը՝ իր վրա կրելով Շտուրի ազդեցությունը։ Շտուրի շուրջ համախմբված մի խումբ սլովակների հետ 1844 թվականի օգոստոսին մասնակցել է դեպի Կրիվան լեռն առաջին արշավախմբին։ 1845-1847 թվականներին Կրալը ճանապարհորդել է Սլովակիայում, Խորվաթիայում, Սերբիայում, Թուրքիայի եվրոպական հատվածում։ Բրատիսլավայում ստացել է իրավաբանական կրթություն և Պեշտում (Բուդապեշտ) աշխատել է որպես իրավաբան։ 1848-1849 թվականների մինչ-հեղափոխական իրադարձությունները նպաստել են Կրալի քաղաքական գործունեությանը։ 1848 թվականի մարտին նա Սլովակիայի գյուղացիների ապստամբություն բարձրացնելու անհաջող փորձ է արել։ Ձերբակալվել է Ավստրիական կայսրության իշխանությունների կողմից և դատապարտվել է կախաղանի։ 1849 թվականին Իոսիֆ Ելաչինի շնորհիվ և Ալֆրդ Վիդիշգրեցի միջնորդությամբ 10 ամսվա ազատազրկումից հետո նրան ներում է շնորհվել։ Տեղափոխվել է Մորավիա, հրաժարվել է հասարակական գործունեությունից և 1876 թվականին մահացել է որովայնային տիֆից։ Խորհրդանշական շիրիմը գտնվում է Սլովակիայի Մարտին քաղաքի Ազգային գերեզմանատանը։

Ստեղծագործական ուղի

Յանկո Կրալը սլովակյան ռոմանտիկ պոեզիայի հեղափոխական թևի ցայտուն ներկայացուցիչ է։ Նախահեղափոխական և հեղափոխական ժամանակաշրջանը (1843-1849) Կրալի տաղանդի ծաղկման շրջանն է, քանի որ հեղափոխությունից հետո նա դադարել է գրելուց։ 1843-1846 թվականներին աշխատել է ելուզակ Յանոշիկին նվիրված պոեմի վրա, որը մտահղացել էր ստեղծել որպես գյուղացիական հակաֆեոդալական հեղափոխությանը ապոթեոզ (պոեմն անավարտ է մնացել)։ 1844-1848 թվականներին Կրալն ստեղծել է փիլիսոփայա-լիրիկական բանաստեղծությունների շարք, որը սլովակյան գրականության մեջ է մտել «Աշխարհի դրաման» խորագրով։ Գրել է ռոմանտիկ պոեմներ, բալլադներ, երգեր, ագիտացիոն բանաստեղծություններ։ Նրա կենդանության օրոք հրատարակվել են ստեղծագործությունների միայն աննշան մասը։ Կրալի գրական ժառանգության մեծ մասը հրատարակվել է 20-րդ դարում։ Երկերի առաջին լիակատար ժողովածուն լույս է տեսել 1952 թվականին^[4]։

Գրականություն

Богданова И. А. Янко Краль // История словацкой литературы. - М., 1970.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ Չեխ և սլովակ բանաստեղծներ, Երևան, 1966, «Հայաստան» հրատարակչություն

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յանկո Կրալ» հոդվածին։

[_3127ed8a4deff7ba-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_37f85cf708b9cfe0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_044e4c434e8579a2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[4] Չեխ և սլովակ բանաստեղծներ, Երևան, 1966, «Հայաստան» հրատարակչություն

[1]

[2]

[3]

[4]