Graf Fungsi Garis Linear
Graf Fungsi Garis Linear
Graf Fungsi Garis Linear
Objektif Khusus Di akhir unit ini pelajar seharusnya boleh : 10.0 Mendefinisikan graf. Memplot graf dari jadual. Mencari titik pintasan graf. Mencari titik persilangan graf.
PENGENALAN
Perkaitan dua anu boleh digambarkan dengan lukisan graf. Apakah itu graf? Graf adalah sambungan titik-titik perkaitan dua anu diplot daripada dua paksi yang berskala iaitu paksi menegak dan paksi mengufuk. Bagi graf y melawan x, bermakna x dan y adalah dua anu. Paksi menegak adalah paksi-y dan paksi mengufuk adalah paksi-x. Titik di mana kedua-dua paksi ini bertemu dipanggil titik asalan. Koordinat pula ialah suatu titik yang mempunyai pasangan nilai x dan y. Di atas kertas graf, koordinat koordinat ini ditandai dengan hurufhuruf roman. Cantuman koordinat-koordinat ini akan membentuk suatu garisan samada lurus atau melengkung. Garisan inilah yang akan menggambarkan hubungan dua anu, misalnya x dan y. y 3 2 1 x absissa Koordinat (x,y) = (3,3) ordinat
-2
-1 -1 -2
Rajah 10.1
jmsk@polipd
10.1
MELAKAR GRAF
Graf boleh dilakar dengan mengambil kira perkara-perkara seperti: Jadual graf dan/atau persamaan graf. Kertas graf, untuk melukis graf. Tajuk graf. Dua paksi anu, misalnya y melawan x. Kedua-dua paksi graf bertanda kepala anak panah, ke atas dan ke kanan graf. Angka 0 pada titik asalan graf. Skala paksi, misalnya 1 cm : 5 unit bagi paksi-y. Garis lurus graf, daripada sambungan titik-titik koordinat. Mengimbangi garis lurus, terutama apabila taburan titik-titik koordinat graf tidak sekata.
Contoh 10.1 Plotkan graf y melawan x daripada jadual di bawah: x y Penyelesaian: 10.0 5.0 20.0 6.3 30.0 7.5 40.0 8.7 50.0 10.0 60.0 11.0
jmsk@polipd
Contoh 10.2 Diberi satu garis lurus mempunyai persamaan y = - x + 3 bersilang dengan satu garis lurus yang lain yang menepati persamaan y = 2x 4. Melalui kaedah lukisan graf, cari titik persilangan ini. Penyelesaian: Diberi persamaan y = - x + 3. Pada paksi-x, y = 0. Maka 0 = - x + 3 atau x = 3. Koordinatnya (3, 0). Pada paksi-y, x = 0. Maka y = 0 + 3 atau y = 3. Koordinatnya (0, 3). Diberi persamaan y = 2x 4. Pada paksi-x, y = 0. Maka 0 = 2x 4 atau x = 2. Koordinatnya (2, 0). Pada paksi-y, x = 0. Maka y = 2(0) 4 atau y = -4. Koordinatnya (0, -4). Daripada lukisan graf, diketahui bahawa titik persilangan graf pada (2.3, 0.5).
jmsk@polipd
10.2
PERSAMAAN LINEAR Pada umumnya, persamaan graf boleh diwakili oleh y = mx + c di mana y dan x adalah dua anu, c adalah koordinat pintasan pada paksi y dan m adalah kecerunan garis lurus.
Contoh 10.3 Dapatkan kecerunan garis lurus berikut: a) garis lurus melalui titik A (-2, 0) dan B (0, 4) b) garis lurus melalui titik P (-4, 3) dan Q (5, 3) c) garis lurus melalui titik L (4, 5) dan M (4, -6) seterusnya bentukkan persamaan am garis lurus. Penyelesaian: Dengan menggunakan persamaan kecerunan m = a) m = 40 = 2, 0 ( 2)
y 2 y1 , maka x 2 x1
b) m =
33 =0 5 (4)
c) m =
65 = 44
jmsk@polipd
10.3
x 0
Rajah 12.2
Dengan merujuk rajah 12.2, melalui teorem Pythagoras, AB2 = AC2 + CB2 = (x2 x1)2 (y2 y1)2 maka jarak AB =
( x 2 x1 ) 2 + ( y 2 y1 ) 2
Contoh 10.4 Cari jarak dan kecerunan graf yang melalui titik koordinat (3, -2) dan (0,8). Penyelesaian:
Katalah ( x1 , y1 ) = (3,2) dan ( x 2 , y 2 ) = (0,8) Maka jarak = = ( x 2 x1 ) 2 + ( y 2 y1 ) 2 (8 2) 2 + (0 3) 2
y2 y1 x2 x1 8 2 = 03 10 = 3
jmsk@polipd
10.4
PERSAMAAN GRAF FUNGSI LINEAR Asas persamaan graf fungsi linear atau garis lurus dapat dikenali daripada kuasa tertinggi anunya iaitu 1 dan kuasa terendahnya ialah 0. Contoh 10.5 Tentukan samada persamaan graf berikut linear atau tidak: a) y = 3x2 + 5x 7. b) y = 11x + 5. c) y + 4x = 7x3 2. d) y 2 = 6x. e) y 5x = 3 + 4x-1. Penyelesaian; a) tidak linear, kerana kuasa tertinggi x ialah 2. b) linear, kerana kuasa tertinggi x ialah 1. c) tidak linear, kerana kuasa tertinggi x ialah 3. d) linear, kerana kuasa tertinggi x ialah 1. e) tidak linear, kerana kuasa terendahnya ialah 1.
Contoh 10.6 Diberi y = x2. Buktikan persamaan ini bukan linear melalui kaedah lukisan graf. Penyelesaian; x = -4, y = (-4)2 = 16 x = -3, y = (-3)2 = 9 x = -2, y = (-2)2 = 4 Jadual: x -4 y 16 x = -1, y = (-1)2 = 1 x = 0, y = (0)2 = 0 x = 1, y = (1)2 = 1 x = 2, y = (2)2 = 4 x = 3, y = (3)2 = 9 x = 4, y = (4)2 = 16
-3 9
-2 4
-1 1
0 0
1 1
2 4
3 9
4 16
Graf yang di lukis adalah seperti berikutnya. Daripada graf, diketahui persamaan y = x2 tidak membentuk satu garis lurus, maka ia bukanlah satu persamaan linear.
jmsk@polipd
10.5
PERSAMAAN SERENTAK DUA GRAF FUNGSI LINEAR Menyelesaikan dua persamaan serentak boleh dicari dengan kaedah lukisan graf di mana titik persilangan graf akan memberikan nilai bagi x dan y. Contoh 10.7 Diberi satu garislurus mempunyai persamaan y = - x + 3 bersilang dengan satu garislurus yang lain yang menepati persamaan y = 2x 4. Melalui kaedah lukisan graf, cari titik persilangan ini. Penyelesaian; Diberi persamaan y = - x + 3. Pada paksi-x, y = 0. Maka 0 = - x + 3 atau x = 3. Koordinatnya (3, 0). Pada paksi-y, x = 0. Maka y = 0 + 3 atau y = 3. Koordinatnya (0, 3). Diberi persamaan y = 2x 4. Pada paksi-x, y = 0. Maka 0 = 2x 4 atau x = 2. Koordinatnya (2, 0). Pada paksi-y, x = 0. Maka y = 2(0) 4 atau y = -4. Koordinatnya (0, -4). Daripada lukisan graf, diketahui bahawa titik persilangan graf pada (2.3, 0.5).
jmsk@polipd