Teori Makna Semantik
Teori Makna Semantik
Teori Makna Semantik
a) Teori Imejan
Teori ini merupakan pendekatan saintifik dalam penghuraian makna yang digunakan
secara meluas oleh pengkaji-pengkaji linguistik tradisional. Mereka bersetuju
bahawa setiap perkataan yang disebut, didengar dan dibaca akan dapat ditafsirkan
secara automatik oleh fikiran masing-masing.
Teori yang juga dikenali sebagai Teori Imej Makna ini didefinisikan sebagai imej
makna yang tergambar dalam minda penutur atau pendengar apabila sesuatu
benda atau perkara disebut. Dalam erti kata lain, makna kata dihuraikan
berdasarkan gambaran yang ada dalam fikiran seseorang. Sesuatu perkataan yang
dibaca, didengar dan disebut tergambar dalam fikiran dan ditafsir sehingga
memberi makna yang abstrak
Imej yang dimaksudkan ini bagaimanapun tidak bersifat visual kerana ia tidak
menepati gambaran sebenar yang dimaksudkan secara tepat. Hal ini bergantung
kepada keluasan pengalaman dan ilmu yang dimiliki oleh individu itu sendiri.
Justeru, kekurangan teori ini adalah imej yang tergambar dalam fikiran seseorang
itu betul atau salah. Individu itu mungkin mempunyai beberapa imej bagi satu
ungkapan atau pun dalam situasi yang lain mungkin wujud pula beberapa ungkapan
yang berkongsi imej yang sama. Pada hakikatnya, satu nama boleh mempunyai
lebih daripada satu pengertian dan juga sebaliknya.
Misalnya frasa bunga di jambangan. Farid yang kurang membaca dan tinggal di
kawasan pedalaman mungkin hanya memahami frasa ini sebagai beberapa kuntum
bunga di dalam pasu yang dijadikan sebagai hiasan di atas meja. Sebaliknya bagi
Asiah yang rajin menelaah buku dan majalah mungkin memahami bahawa frasa itu
mempunyai dua maksud, iaitu bunga hiasan dan anak gadis yang diibaratkan
seperti bunga dalam masyarakat Melayu.
Contoh kedua ialah tok mudim. Bagi golongan orang dewasa khususnya pada
zaman dahulu, tok mudim ini dihormati kerana jasanya mengkhatankan anak-anak
kecil di kampung. Khidmat yang diberikan kepada masyarakat setempat ini amat
dihargai kerana kemudahan pada zaman itu adalah sukar didapati dan bayaran
yang dikenakan untuk berkhatan di klinik kebanyakannya di luar kemampuan
masyarakat.
Situasi yang berbeza berlaku jika panggilan tok mudim ini disebut kepada kanak-
kanak lelaki. Semerta, akan terbayanglah dalam fikiran mereka imej lelaki tua yang
mempunyai raut wajah yang garang, dihiasi misai lebat dan melingkung di
hujungnya sambil memegang pisau yang tajam berkilat. Oleh yang demikian, tidak
hairanlah apabila terjadi kes kanak-kanak yang bakal berkhatan menghilangkan diri
apabila masa untuk upacara itu sudah tiba.
b)Teori Behaviorisme
Mazhab behavioris yang diperkenalkan oleh Ivan Pavlov dan dikembangkan oleh
Thorndike dan Skinner ini berpendapat bahawa pembelajaran adalah berkaitan
dengan perubahan tingkah laku. Mereka menumpukan ujian kepada perhubungan
antara rangsangan dan gerakbalas yang menghasilkan perubahan tingkahlaku.
Bahasa dianggap wujud hasil daripada operasi rangsangan (R) dan gerak
balas/stimulus (S) ini.
Secara umumnya teori behavioris menyatakan bahawa pengajaran dan
pembelajaran akan mempengaruhi segala perbuatan atau tingkah laku pelajar sama
ada baik atau sebaliknya. Teori ini juga menjelaskan bahawa tingkah laku pelajar
boleh diperhatikan, dikawal dan diramal.
Dalam bidang semantik pula, Leonard Bloomfield (1933) menggunakan teori ini
dengan cara menganalisis makna berdasarkan tingkah laku yang dapat diperhatikan
dan jika tidak ia hanya akan dianggap sebagai andaian sahaja. Dalam erti kata
lain,individu akan dapat menggunakan dan membezakan perkataan yang
digunakannya dengan betul hasil daripada tindak balas yang diberi oleh orang lain
kepadanya.
Empat ciri umum teori behaviorisme ialah menolak konsep mentalisme yang
mengkaji pemikiran dan konsep abstrak data yang dapat disahkan, mempercayai
bahawa tingkah laku manusia dan haiwan mempunyai persamaan, tingkah laku
manusia dalam berbahasa disebabkan keperluan untuk bersosialisasi dan perlakuan
manusia ada hubungan dengan rangsangan (stimulus) dan gerak balas.
Menurut teori ini, makna merupakan bentuk tindak balas yang terhasil daripada
rangsangan yang diperoleh oleh penutur dan pendengar dalam komunikasi yang
berlangsung antara mereka. Rangsangan tersebut berlaku samada melalui proses
perkaitan antara proses mendengar dengan bertutur atau hasil pembelajaran.
Osgood (1980) telah menjalankan kajian semantik yang lebih menekankan proses
penutur menghasilkan ujaran dan tindak balas pendengar untuk memahami ujaran
tersebut. Hal ini bermaksud perlu wujudnya situasi saling memahami makna yang
sama bagi kata-kata yang digunakan.
Contohnya seseorang itu akan marah jika dikatakan Engkau lambat seperti siput
kerana dia mampu mengaitkan makna kata lambat seperti siput itu dengan ciri
haiwan siput yang dimaksudkan. Sebaliknya, kita tidak menggunakan ujaran
Engkau lambat seperti kumbang kerana makna kata lambat seperti kumbang itu
tidak dapat dikaitkan dengan ciri atau sifat haiwan yang dimaksudkan.
Contoh mudah lain adalah Emak, saya lapar. Nak makan kata Hafiz. Hafiz yang
berasa lapar meminta makanan daripada emaknya. Lapar ialah rangsangan,
manakala perbuatan meminta makanan daripada emak ialah gerak balasnya.
Kedua-dua unsur ini didapati berturutan. Justeru, adalah dapat disimpulkan di sini
bahawa hubungan operasi R-------------S ini adalah mampu menghuraikan makna
ujaran dalam aspek semantik.
Teori ini menghuraikan kata-kata yang mempunyai hubungan makna antara satu
dengan yang lain. Hubungan ini dikenali sebagai struktur leksikal. Makna bagi
sesuatu perkataan bukan dianalisis sebagai satu unit, tetapi secara terperinci
sebagai satu komponen-komponen yang kompleks. Komponen tersebut dinamakan
sebagai komponen semantik yang terdiri dari perbendaharaan kata sesuatu bahasa.
Secara ringkasnya teori ini digunakan untuk menentukan istilah berdasarkan
hubungan kekeluargaan sesuatu perkataan/ujaran. Di samping itu teori ini turut
menghuraikan makna perkataan dengan memasukkan unsur pertentangan.
Misalnya teruna dara dan suami isteri.
Antara perkara yang diperhatikan dalam mengkaji makna melalui teori ini ialah
melihat sejumlah ciri rujukan bagi sesuatu perkataan, melihat kemungkinan adanya
hubungan rujukan antara sesuatu kata dengan kata yang lain dan melihat ciri
khusus bagi kata yang mempunyai hubungan rujukan, iaitu yang membezakan fitur
semantik kata itu dengan kata yang lain. Terdapat dua cara yang boleh digunakan
untuk memperlihatkan elemen semantik dalam ayat, iaitu yang pertama ialah
dengan menganalisis komponen kata yang diberikan, misalnya bunga. Huraian
boleh dilihat dalam rajah di bawah:
Teori yang juga dikenali sebagai Analisis Logik atau Analisis Linguistik ini adalah
lebih lengkap dan menyeluruh jika dibandingkan dengan ketiga-tiga teori
sebelumnya. Hal ini adalah kerana teori ini cuba mengkaji makna bukan sahaja dari
peringkat perkataan, malahan juga pada peringkat ayat dan perlakuan manusia,
sebagai reaksi kepada tanggapan yang mereka terima mengenai sesuatu
perkataan. Bahasa menurut definisi teori ini ialah sejenis sistem lambang.
Menurut teori ini, ciri-ciri situasi dan tingkah laku yang mengiringi bahasa adalah
sebahagian makna perkataan itu. Takrif makna seperti ini adalah takrif fungsional.
Ia adalah pendekatan yang lebih berkesan untuk mengkaji makna kerana ia
mengambil kira proses bagaimana sesuatu perkara itu mendapat maknanya. Teori
logik simbolik mengatakan sesuatu perkataan memperoleh maknanya melalui apa
yang disebut dengan istilah keperihalan keadaan atau konteks situasi yang wujud
semasa perkataan itu digunakan. Kajian makna yang mengutamakan tingkah laku
melihat bahasa sebagai sejenis tingkah laku. Oleh itu, bagi teori ini, bahasa bukan
setakat petunjuk apa yang ada dalam fikiran manusia semata-mata.
Terdapat tiga sub bahagian dalam kajian yang diteliti oleh teori ini, iaitu semantik,
sintaktik dan pragmatik. Semantik dalam teori ini didefinisikan sebagai kajian
tentang hubungan di antara simbol dengan rujukan atau boleh juga dikatakan
sebagai hubungan antara perkataan dengan benda. Rujukan atau benda tidak
terhad bilangannya di dalam sesuatu bahasa kerana sesuatu lambang itu mewakili
sekumpulan benda atau pun peristiwa yang mempunyai persamaan antara satu
dengan lain. Manakala simbol pula biasanya dirujuk kepada kumpulan benda yang
mempunyai persamaan.
Sintaktik pula merupakan bidang kajian yang mengkaji hubungan di antara
perkataan dengan perkataan lain untuk menentukan makna. Makna sesuatu ayat
bukan hanya diperoleh dengan mencampurkan makna satu perkataan dengan
perkataan lain dalam ayat itu. Sebaliknya, makna ayat juga bergantung kepada
susunan perkataan dalam ayat. Contohnya istilah orang kecil boleh membawa
maksud orang yang saiz badannya kecil atau juga orang yang berpangkat rendah
atau biasa sahaja. Selain itu misalan seperti rantai tangan dengan tangan rantai,
itik telur dengan telur itik dan Korea Selatan dengan Selatan Korea mempunyai
tafsiran yang berbeza.
Manakala pragmatik pula ialah bidang kajian yang mengkaji hubungan antara
lambang dengan tingkah laku. Jika dibandingkan dengan kedua-dua sub bahagian
teori Logik Simbolik di atas, pragmatik didapati lebih menarik kerana dalam proses
komunikasi, makna dalam sesuatu perkataan itu dinilai daripada sudut adakah
makna itu sampai kepada penerimanya atau tidak. Justeru, kajian makna jenis ini
bergantung kepada bagaimana perkataan menyebabkan manusia bertindak balas
melalui tingkah laku.
Contohnya seperti panggilan perempuan, wanita dan betina. Wanita ialah perkataan
paling manis untuk seorang perempuan, manakala betina ialah panggilan untuk
seorang perempuan yang rendah akhlaknya. Ketiga-tiga panggilan ini merujuk
kepada makna yang sama, iaitu seseorang yang mempunyai jantina perempuan.
Bagaimanapun, konteks keadaan individu itu mempengaruhi cara ia dipanggil.
Reaksi yang diberi tentulah berbeza-beza apabila dipanggil sebagai wanita,
perempuan atau betina.
Tamsilan seterusnya ialah perkataan yang mempunyai unsur keagamaan seperti
babi. Bagi masyarakat bukan Islam, haiwan ini tidak diharamkan dalam agama
mereka. Bagaimanapun hal yang sebaliknya berlaku dalam masyarakat Islam
kerana haiwan itu adalah dilarang sama sekali untuk disentuh, apatah lagi dijadikan
makanan. Oleh yang demikian, adalah lebih elok dan sopan jika ia disebut sebagai
khinzir sahaja. Selain itu perkataan jamban yang merujuk kepada tempat
membuang air adalah lebih sopan disebut sebagai tandas atau bilik air.