BAB 1.en - Ms

Unduh sebagai docx, pdf, atau txt
Unduh sebagai docx, pdf, atau txt
Anda di halaman 1dari 61

Diterjemahkan dari Bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu - www.onlinedoctranslator.

com

HPGD1103
Perkembangan Kurikulum

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


HPGD1103
KURIKULUMPEMBANGU
NAN
Prof Dr John Arul Phillips

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Edisi kedua 2021 (CS)
Edisi pertama 2010

Dibangunkan oleh Pusat Reka Bentuk dan Teknologi Pengajaran, OUM.


Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), HPGD1103
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada karya ini boleh diterbitkan semula dalam apa jua
bentuk atau dengan apa cara sekalipun tanpa kebenaran bertulis daripada Presiden Open University
Malaysia (OUM).

www.oum.edu.my

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Isi kandungan
Panduan Kursus xii-xviii
Panduan Tugasan Kursus xxi-xxv

Topik 1 Apa adakah Kurikulum? 1


1.1 Definisi Kurikulum 4
1.2 Kurikulum Tersembunyi 7
1.3 Pendekatan Kurikulum 8
1.3.1 Kurikulum sebagai Kandungan 8
1.3.2 Kurikulum sebagai Produk 9
1.3.3 Kurikulum sebagai Proses 11
1.4 Asas Kurikulum 12
1.5 Perkembangan Kurikulum 14
1.6 Kurikulum sebagai Disiplin 15
1.7 Kurikulum dan Arahan 16
Ringkasan 18
Syarat Utama 18
Rujukan 19
Topik 2 Asas Falsafah Kurikulum 20
2.1 Apa adakah Falsafah? 22
2.2 Falsafah Pendidikan 23
2.3 Falsafah dan Kurikulum 23
2.4 Perenialisme 25
2.4.1 Apa adakah Perenialisme? 25
2.4.2 The Kurikulum Perenialis 25
2.5 Esensialisme 28
2.5.1 Apa adakah Esensialisme? 28
2.5.2 The Kurikulum Essentialist 29
2.6 Progresivisme 30
2.6.1 Apa adakah Progresivisme? 30
2.6.2 The Kurikulum Progresif 31
2.7 Rekonstruksionisme 32
2.7.1 Apa adakah Rekonstruksionisme? 32
2.7.2 The Kurikulum Rekonstruksionis 33
2.8 Abu Nasr Al-Farabi 35
2.8.1 Al-Farabi mengenai Pendidikan 35
2.8.2 Al-Farabi pada Kurikulum 36

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


ISI KANDUNGAN ◀ v

4.6 Ilmu yang Paling Berbaloi 82


4.7 Evolusi Kurikulum 83
4.7.1 Kajian Kes 1: Sejarah Kurikulum Sekolah Amerika 84
4.7.2 Kajian Kes 2: Sejarah Kurikulum Sekolah Jepun 89
Ringkasan 94
Syarat Utama 94
Rujukan 95

Topi 5 Perancangan Kurikulum 96


k
5.1 The Proses Pembangunan Kurikulum 97
5.2 model Pembangunan Kurikulum 98
5.2.1 The Model Tyler 98
5.2.2 The Model Taba 101
5.2.3 The Saylor dan Alexander Model 103
5.3 Matlamat Pendidikan 105
5.4 Tahap daripada Matlamat 106
5.4.1 Pendidikan Falsafah 107
5.4.2 Pendidikan Matlamat 109
5.4.3 Kurikulum Matlamat 110
5.4.4 Kurikulum Objektif 110
5.4.5 Instruksional Matlamat 112
5.4.6 Instruksional Objektif 112
5.5 Instruksional Objektif atau Hasil Pembelajaran 113
5.6 Mengelaskan Objektif Pengajaran atau Hasil Pembelajaran 114
5.6.1 Kognitif Domain 115
5.6.2 Afektif Domain 116
5.6.3 Psikomotor Domain 117
Ringkasan 119
Syarat Utama 119
Rujukan 120

Topi 6 Reka Bentuk Kurikulum 122


k
6.1 Apa Adakah Reka Bentuk Kurikulum? 124
6.2 Kandungan Pemilihan 125
6.2.1 Apa adakah Kandungan? 125
6.2.2 Bagaimana Patutkah Pelajar Mempelajari 125
Kandungan?
6.2.3 Bagaimana Patutkah Kandungan Dipilih? 126
6.3 Prinsip Organisasi Kandungan 127
6.3.1 Skop 127
6.3.2 Urutan 128
6.3.3 Integrasi 129
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
iv ▶ ISI KANDUNGAN

2.9 Confucius 38
2.9.1 Confucius tentang Pendidikan 38
2.9.2 Confucius mengenai Kurikulum 39
2.10 Rabindranath Tagore 40
2.10.1 Tagore tentang Pendidikan 40
2.10.2 Tagore mengenai Kurikulum 41
Ringkasan 42
Syarat Utama 43
Rujukan 44

Topi 3 Asas Piskologi Kurikulum 45


k
3.1 Kefahaman Pembelajaran 47
3.2 Behaviourisme 48
3.2.1 Ivan Pavlov (1849-1936) 49
3.2.2 Edward Thorndike (1874-1949) 49
3.2.3 B. Frederick Skinner (1900-1980) 50
3.2.4 Walter Bandura (1925 – Kini) 52
3.2.5 Behaviourisme di dalam kelas 53
3.3 Kognitivisme 53
3.3.1 The Pendekatan Pemprosesan Maklumat 54
3.3.2 Bermakna Pembelajaran 56
3.3.3 Tahap daripada Perkembangan Kognitif 58
3.3.4 Metakognisi 59
3.3.5 Kognitivisme di dalam kelas 60
3.4 Konstruktivisme 61
3.4.1 Pembelajaran ialah Pembinaan Aktif Pengetahuan 62
3.4.2 Pembelajaran ialah Aktiviti Sosial 63
3.4.3 Konstruktivisme dalam Bilik Darjah 64
3.5 Humanisme 65
3.5.1 Ibrahim Maslow 65
3.5.2 Carl Rogers 66
3.5.3 Arthur Sisir 66
3.5.4 Humanisme di dalam kelas 67
Ringkasan 69
Syarat Utama 70
Rujukan 70

Topik 4 Asas Sosial dan Sejarah Kurikulum 72


4.1 Masyarakat dan Kurikulum 75
4.2 Perubahan Ekonomi dan Kurikulum 77
4.3 Institusi dan Kurikulum Keluarga yang Berubah 78
4.4 Kepelbagaian Budaya dan Kurikulum 79

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


4.5 Kumpulan Kepentingan Khas dan Kurikulum 80
vi ▶ ISI KANDUNGAN

6.3.4 Kesinambungan 130


6.3.5 Kajian Kes: Kurikulum Bersepadu 131
6.4 Pemilihan Pengalaman Pembelajaran 132
6.4.1 Apakah Pengalaman Pembelajaran? 132
6.4.2 Kriteria Pemilihan Pengalaman Pembelajaran 133
6.5 Reka Bentuk Kurikulum 134
6.5.1 Reka Bentuk Berpusatkan Subjek 136
6.5.2 Reka Bentuk Berpusatkan Pelajar 138
6.5.3 Reka Bentuk Berpusatkan Masalah 141
Ringkasan 143
Syarat Utama 143
Rujukan 144

Topik 7 Pelaksanaan Kurikulum 146


7.1 Apakah Pelaksanaan Kurikulum? 149
7.2 Pelaksanaan Kurikulum Sebagai Proses Perubahan 150
7.3 Jenis Perubahan Kurikulum 152
7.4 Penentangan terhadap Perubahan 153
7.5 Kajian Kes: Pembaharuan dan Pelaksanaan Kurikulum di
Indonesia 156
7.6 Individu yang Terlibat dalam Pelaksanaan Kurikulum 157
7.6.1 guru-guru 158
7.6.2 pelajar 160
7.6.3 Pengetua atau Guru Besar 160
7.6.4 ibu bapa 161
7.7 Kajian Kes: Kurikulum Kebangsaan England untuk Sekolah
Menengah 162
7.8 Melaksanakan Kurikulum di dalam bilik darjah 164
Ringkasan 168
Syarat Utama 168
Rujukan 169

Topik 8 Penilaian Kurikulum 170


8.1 Kurikulum Penilaian 172
8.2 Formatif dan Penilaian Sumatif 173
8.2.1 Formatif Penilaian 173
8.2.2 Sumatif Penilaian 174
8.3 Model Penilaian Kurikulum 175
8.3.1 Konteks, Input, Proses, Model Produk
(Model CIPP) 175
8.3.2 Kes Kajian: Penilaian Program pada
Integrasi Teknologi dalam Pengajaran dan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Pembelajaran di Sekolah Menengah
178

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


ISI KANDUNGAN ◀ vii

8.3.3 Model Muka Stake 179


8.3.4 Model Connoisseurship Eisner 180
8.4 Fasa-Fasa Penilaian Kurikulum 183
8.5 Instrumentasi untuk Penilaian Kurikulum 183
8.5.1 Soal Selidik dan Senarai Semak 184
8.5.2 Temuduga 184
8.5.3 Pemerhatian 185
8.5.4 Dokumen 185
8.6 Kajian Kes: Penilaian Kurikulum Matematik dalam
Afrika Selatan 188
Syarat Utama 189
Rujukan 190

Topik 9 Isu dan Trend Kurikulum 191


9.1 Beberapa Cabaran 193
9.1.1 Zaman Maklumat 194
9.1.2 Berubah tempat kerja 195
9.1.3 Pengaruh daripada Media 195
9.1.4 Penyertaan dalam Proses Demokrasi 195
9.2 Kurikulum Isu 196
9.2.1 Dibezakan Kurikulum Untuk Yang Berbakat 196
9.2.2 Pampasan Pendidikan 198
Ringkasan 200
Syarat Utama 200
Rujukan 201

Topik 10 Arah Ciri 202


10.1 Pendidikan Karakter 202
10.2 Penilaian Prestasi 203
10.3 Menyusun Semula Sekolah untuk Masa Depan 207
10.3.1 Sekolah untuk Semua 208
10.3.2 Berfikir Ke Sekolah 211
10.3.3 Sekolah Peribadi 214
10.3.4 Sekolah Berasaskan Teknologi 215
Ringkasan 216
Syarat Utama 217
Rujukan 217

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


viii▶ ISI KANDUNGAN

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN KURSUS

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


x ▶ PANDUAN

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN KURSUS◀ xi

Isi kandungan

Selamat datang ke HPGD1103 Pembangunan Kurikulum xii

Apa Itu Kursus Semua Mengenai xii


Penerangan Kursus xii
Hasil Pembelajaran Kursus xii

Jadual Pengajian xiii

Bagaimana Anda Boleh Mendapat Manfaat Terbaik daripada xiii


Kursus ini?
Pakej Pembelajaran xiii
Sinopsis Kursus xiv
Organisasi Kandungan Kursus xv

Bagaimana Anda Akan Dinilai? xvii


Format Pentaksiran xvii

Apakah Bentuk Sokongan Yang Anda Akan Dapatkan dalam xvii


Mempelajari Kursus?
Seminar xvii
Perbincangan Dalam Talian MyVLE xvii
Fasilitator xvii
Sumber Perpustakaan xviii
Sambungan Pelajar xviii

Ucapan Akhir xviii

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xii ▶PANDUAN KURSUS

SELAMAT DATANG KE HPGD1103


PEMBANGUNAN KURIKULUM
Selamat datang ke HPGD1103 Pembangunan Kurikulum. Ini adalah salah satu
kursus yang diperlukan untuk program Diploma Perguruan Lepasan Ijazah di
Open University Malaysia. Anda digalakkan untuk memanfaatkan pengalaman
anda sebagai guru, pengajar, pensyarah atau jurulatih untuk mengaitkan dengan
konsep dan prinsip yang akan dibincangkan. Kursus ini bernilai 3 jam kredit dan
harus dilindungi selama 8 hingga 15 minggu.

APAKAH KURSUS SEMUANYA


Penerangan Kursus
Para pendidik sering berhadapan dengan tugas untuk mengkonseptualisasikan
dan membangunkan pelbagai jenis kurikulum untuk pelbagai peringkat
pendidikan. Pemahaman tentang proses pembangunan akan berguna bagi
mereka yang terlibat dalam aktiviti tersebut. Kursus ini meneroka pelbagai
definisi kurikulum, diikuti dengan perbincangan tentang bagaimana
kepercayaan falsafah, perspektif psikologi, tuntutan masyarakat dan warisan
sejarah memberi kesan kepada kurikulum. Seterusnya, proses pembangunan
kurikulum dibincangkan dengan penekanan khusus kepada perancangan
kurikulum, reka bentuk kurikulum, pelaksanaan kurikulum dan penilaian
kurikulum. Akhir sekali, kursus ini memberi tumpuan kepada isu dan trend
masa depan dalam pembangunan kurikulum dalam konteks masyarakat
dinamik hari ini.

Hasil Pembelajaran Kursus


Pada akhir kursus ini, anda sepatutnya dapat melakukan perkara berikut:

1. Menganalisis bagaimana falsafah, psikologi, sejarah dan masyarakat


mempunyai kesan ke atas kurikulum.

2. Menilai isu-isu pembangunan kurikulum.

3. Membangunkan kurikulum menggunakan proses pembangunan


kurikulum yang sesuai dengan institusi perguruan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN KURSUS◀ xiii

JADUAL PENGAJIAN
Ia adalah amalan OUM standard bahawa pelajar mengumpul 40 jam belajar
untuk setiap jam kredit. Oleh itu, untuk kursus 3 jam kredit, anda dijangka
menghabiskan 120 jam belajar. Rajah 1 menunjukkan masa pembelajaran pelajar
(SLT).

Rajah 1:Masa Pembelajaran Murid

BAGAIMANAKAH ANDA BOLEH MENDAPATKAN


YANG TERBAIK DARI KURSUS INI?

Pakej Pembelajaran
Dalam Pakej Pembelajaran ini, anda dibekalkan dengan TIGA set bahan kursus:

1. Panduan Kursus, yang sedang anda baca;


2. Panduan Tugasan Kursus (yang menerangkan tugasan yang perlu dihantar
dan peperiksaan yang perlu anda duduki); dan
3. Kandungan Kursus (terdiri daripada 10 topik).

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Sila pastikan anda mempunyai semua bahan ini pada permulaan kursus.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xiv ▶PANDUAN KURSUS

Sinopsis Kursus
Kursus ini dibahagikan kepada 10 topik. Sinopsis bagi setiap topik disenaraikan
seperti berikut:

Topik 1mengkaji definisi kurikulum yang berbeza, apakah kurikulum


tersembunyi, pendekatan dalam melihat kurikulum dan pengenalan ringkas
kepada proses pembangunan kurikulum.

Topik 2menganalisis empat kepercayaan falsafah utama (perenialisme,


esensialisme, progresivisme dan rekonstruksionisme) dan bagaimana ia
mempengaruhi kurikulum.

Topik 3menilai empat perspektif psikologi (behaviourisme, kognitivisme,


humanisme dan konstruktivisme) dan bagaimana ia mempengaruhi kurikulum.

Topik 4meneroka bagaimana kuasa dan tuntutan masyarakat (budaya, kerja,


teknologi dan globalisasi) mempengaruhi kurikulum. Kurikulum Amerika
Syarikat dan Jepun diteliti untuk menunjukkan bagaimana kurikulum telah
berubah dari semasa ke semasa.

Topik 5membandingkan model pembangunan kurikulum Tyler, Taba,


Alexander dan Saylor dan tugasan yang terlibat pada peringkat perancangan
kurikulum yang berbeza.

Topik 6mengkaji kriteria pemilihan kandungan (kepentingan, utiliti,


kebolehbelajaran, kebolehlaksanaan dan utiliti), prinsip organisasi kandungan
(urutan, skop, integrasi dan keseimbangan) dan model reka bentuk kurikulum
(perkara-perkara, berpusatkan pelajar dan berpusatkan masalah) .

Topik 7membincangkan pelaksanaan kurikulum sebagai proses perubahan,


kategori perubahan kurikulum, penentangan terhadap perubahan, mengapa
orang menentang perubahan dan peranan serta tanggungjawab orang yang
terlibat dalam pelaksanaan kurikulum.

Topik 8membandingkan tiga model penilaian kurikulum (CIPP, model Stakes


Countenance dan model Connoisseurship Eisner) dan teknik pengumpulan data
untuk membuat keputusan.

Topik 9menilai secara kritis isu-isu kurikulum yang berbeza seperti kesan
globalisasi, ekonomi pengetahuan, perpaduan negara dan pendidikan
kewarganegaraan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Topik 10memberi tumpuan kepada kurikulum perwatakan mencadangkan
kemungkinan senario masa depan dalam menentukan kurikulum.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN KURSUS◀ xv

Organisasi Kandungan Kursus


Dalam pembelajaran jarak jauh, modul cetakan seperti ini menggantikan
pensyarah universiti. Ini adalah salah satu kelebihan utama pembelajaran jarak
jauh di mana kajian yang direka khas membolehkan anda belajar mengikut
kadar anda sendiri, di mana-mana dan pada bila-bila masa. Anggaplah ia seperti
membaca kuliah daripada mendengar pensyarah. Dengan cara yang sama seperti
pensyarah mungkin menetapkan sesuatu untuk anda baca atau lakukan, modul
memberitahu anda apa yang perlu dibaca, bila membaca dan bila melakukan
aktiviti. Sama seperti pensyarah mungkin bertanya kepada anda soalan di dalam
kelas, modul anda menyediakan latihan untuk anda lakukan pada titik yang
sesuai.

Untuk membantu anda membaca dan memahami topik individu, banyak contoh
realistik menyokong semua definisi, konsep dan teori. Gambar rajah dan teks
digabungkan menjadi modul yang menarik secara visual dan mudah dibaca.
Sepanjang kandungan kursus, gambar rajah, ilustrasi, jadual dan carta
digunakan untuk mengukuhkan perkara penting dan memudahkan konsep yang
lebih kompleks. Modul ini telah menggunakan ciri-ciri berikut dalam setiap
topik:

HASILPEMBELAJARAN
Ini ialah senarai perkara yang sepatutnya anda boleh lakukan selepas berjaya menyelesaikan to

▶PENGENALAN
Menyenaraikan tajuk dan sub-tajuk bagi setiap topik untuk memberikan
gambaran keseluruhan kandungan topik dan menyediakan anda untuk konsep
utama yang akan dipelajari dan dipelajari.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xvi ▶PANDUAN KURSUS

AKTIVITI

Ini adalah situasi yang diambil daripada projek penyelidikan untuk menunjukkan bagaimana peng

SEMAK KENDIRI

Soalan diselitkan pada titik strategik dalam topik untuk menggalakkan


mengkaji semula apa yang baru anda baca dan pengekalan bahan yang baru dipelajari. Jawap

Idea utama setiap topik disenaraikan dalam ayat ringkas untuk memberikan
ulasan tentang kandungan. Anda harus memastikan bahawa anda memahami
setiap pernyataan yang disenaraikan. Jika anda tidak, kembali ke topik dan
ketahui perkara yang anda tidak tahu.

Pada akhir setiap topik senarai artikel dan topik buku disediakan yang berkaitan
secara langsung dengan kandungan topik. Seboleh-bolehnya artikel dan buku
yang dicadangkan untuk bacaan selanjutnya akan tersedia di Perpustakaan
Digital OUMÊs yang boleh anda akses dan Perpustakaan OUMÊs. Selain itu,
sumber internet yang berkaitan disediakan untuk meningkatkan pemahaman
anda tentang konsep dan prinsip kurikulum yang dipilih seperti yang digunakan
dalam situasi dunia sebenar.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN KURSUS◀ xvii

BAGAIMANA ANDA AKAN DINILAI?


Format Pentaksiran
Sila rujuk myINSPIRE.

APAKAH BENTUK SOKONGAN YANG ANDA


AKAN DAPAT DALAM MEMPELAJARI KURSUS?
Seminar
Terdapat 15 jam seminar atau interaksi bersemuka yang menyokong kursus. Ini
terdiri daripada atau LIMA sesi tutorial selama 3 jam setiap satu. Anda akan
dimaklumkan tentang tarikh, masa dan lokasi tutorial ini, bersama-sama dengan
nama dan nombor telefon fasilitator anda, sebaik sahaja anda diperuntukkan ke
dalam kumpulan tutorial.

Perbincangan Dalam Talian MyVLE


Selain sesi tutorial bersemuka, anda mendapat sokongan perbincangan dalam
talian. Anda harus berinteraksi dengan pelajar lain dan fasilitator anda
menggunakan MyVLE. Sumbangan anda kepada perbincangan dalam talian
akan meningkatkan pemahaman anda tentang kandungan kursus, cara
melakukan tugasan dan persediaan untuk peperiksaan.

Fasilitator
Fasilitator anda akan menandakan tugasan anda dan memberikan bantuan
kepada anda semasa kursus. Jangan teragak-agak untuk berbincang semasa sesi
seminar atau dalam talian jika:

 Anda tidak memahami mana-mana bahagian kandungan kursus atau bacaan


yang diberikan.

 Anda menghadapi kesukaran dengan ujian kendiri dan aktiviti.

 Anda mempunyai soalan atau masalah dengan tugasan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xviii▶ PANDUAN KURSUS

Sumber Perpustakaan
Perpustakaan Digital mempunyai banyak koleksi buku dan jurnal yang boleh
anda akses menggunakan ID pelajar anda.

pelajarSambungan
Buletin dalam talian ini menyediakan maklumat yang menarik dan relevan
untuk membantu anda sepanjang program. Terdapat petua belajar yang berguna
dan anda boleh membaca tentang pengalaman pelajar lain yang jauh.

MAKLUMAN AKHIR
Sekali lagi, selamat datang ke kursus. Untuk memaksimumkan keuntungan anda
daripada kursus ini, anda harus mencuba pada setiap masa mengaitkan perkara
yang anda pelajari dengan dunia sebenar bilik darjah, sekolah dan pelajar.
Lihatlah persekitaran di institusi anda dan tanya diri anda sama ada mereka
menyediakan peluang untuk penyelidikan. Kebanyakan idea, konsep dan
prinsip yang anda pelajari dalam kursus ini mempunyai aplikasi praktikal.
Adalah penting untuk menyedari bahawa banyak yang kita lakukan dalam
pendidikan dan latihan mestilah berdasarkan asas teori yang kukuh. Kandungan
kursus ini menyediakan prinsip untuk melakukan penyelidikan dalam
pendidikan sama ada di sekolah, kolej, universiti atau organisasi latihan.

Kami mendoakan anda berjaya dengan kursus ini dan berharap anda akan
mendapati ia menarik, berguna dan relevan dengan perkembangan anda sebagai
seorang profesional.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN TUGASAN
KURSUS

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xx ▶ PANDUAN TUGASAN

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN TUGASAN KURSUS ◀

Isi kandungan
pengenalan xxii

Penulisan Akademik xxii


(a) Plagiat? xxii
 Apakah Plagiarisme? xxii
 Bagaimana Anda Boleh Mengelakkan Plagiarisme? xxiii

(b) Mendokumentasikan Sumber xxiii


• Langsung xxiii
• Tidak langsung xxiii

(c) Rujukan xiv


• Jurnal xiv
• Jurnal Dalam Talian xiv
• Laman sesawang xiv
• Buku xiv
• Artikel dalam Buku xiv
• Akhbar Bercetak xiv

Butiran tentang Tugasan xi


 Tugasan Bertanda Fasilitator (FMA) xi
 Kriteria Umum untuk Penilaian FMA xxv

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xxii ▶ PANDUAN TUGASAN KURSUS

PENGENALAN
Panduan Tugasan menyediakan garis besar tentang bagaimana anda akan dinilai
dalam kursus ini pada semester tersebut. Ia mengandungi butiran tugasan
bertanda Fasilitator, peperiksaan akhir dan penyertaan yang diperlukan untuk
kursus.

Satu elemen dalam strategi penilaian kursus ialah semua pelajar dan fasilitator
harus mempunyai maklumat yang sama tentang jawapan yang akan dinilai.
Oleh itu, panduan ini juga mengandungi kriteria pemarkahan yang akan
digunakan oleh fasilitator dalam menilai kerja anda.

Sila baca keseluruhan panduan pada permulaan kursus.

PENULISAN AKADEMIK
(a) Plagiarisme

(i) Apakah Plagiarisme?


Sebarang tugasan bertulis (esei, projek, peperiksaan dibawa pulang,
dsb.) yang diserahkan oleh pelajar tidak boleh menipu mengenai
kebolehan, pengetahuan, atau jumlah kerja yang disumbangkan oleh
pelajar. Terdapat banyak cara peraturan ini boleh dilanggar.
Antaranya ialah:

Parafrasa: Pelajar menghuraikan hujah yang beralasan rapat tentang


seorang pengarang tanpa mengakui bahawa dia telah
melakukannya. (Jelas sekali, semua pengetahuan kita
diperolehi dari suatu tempat, tetapi hujah terperinci
daripada sumber yang boleh dikenal pasti dengan jelas
mesti diakui.)
Plagiarism Bahagian besar kertas itu hanya disalin daripada sumber
e secara lain, dan tidak diiktiraf sebagai petikan.
terang-
terangan:
Sumber Selalunya termasuk esei yang ditulis oleh pelajar lain atau
lain: dijual oleh organisasi yang tidak bertanggungjawab.
Petikan daripada kertas kerja sedemikian adalah sah jika
tanda petikan digunakan dan sumbernya disebut.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Kerja Mengambil kredit dengan sengaja atau tidak sengaja untuk
oleh karya yang dihasilkan oleh orang lain tanpa memberi
orang pengakuan yang sewajarnya. Karya termasuk gambar,
lain: carta, graf, lukisan, statistik, klip video, klip audio,
pertukaran lisan seperti temu bual atau kuliah,
persembahan di televisyen dan teks yang dicetak di web.
Penduaan: Pelajar menghantar esei yang sama kepada dua atau lebih
kursus.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN TUGASAN KURSUS ◀xxiii

(ii) Bagaimana Anda Boleh Mengelakkan Plagiarisme?


 Sisipkan tanda petikan di sekeliling Âsalin dan tampal klausa,
frasa, ayat, perenggan dan sebutkan sumber asal.

 Parafrasa klausa, frasa, ayat atau perenggan dengan perkataan


anda sendiri dan sebutkan sumber anda.

 Patuhi format gaya APA (American Psychological Association),


yang mana berkenaan, apabila memetik sumber dan semasa
menulis bibliografi atau halaman rujukan.

 Cuba untuk menulis secara bebas tanpa terlalu bergantung


kepada maklumat daripada karya asal orang lain.

 Didik diri anda tentang perkara yang boleh dianggap sebagai


pengetahuan umum (tiada hak cipta diperlukan), domain awam
(hak cipta telah tamat tempoh atau tidak dilindungi di bawah
undang-undang hak cipta), atau hak cipta (dilindungi secara sah).

(b) Mendokumentasikan Sumber


Setiap kali anda memetik, menghuraikan, meringkaskan atau merujuk
kepada karya orang lain, anda dikehendaki memetik dokumentasi
kurungan sumbernya. Ditawarkan di sini adalah beberapa bentuk bahan
yang paling biasa disebut.

 Langsung Sekadar mempunyai kemahiran berfikir bukanlah jaminan


bahawa kanak-kanak akan menggunakannya. Untuk
membolehkan kemahiran tersebut menjadi sebahagian
daripada tingkah laku seharian, ia mesti dipupuk dalam
persekitaran yang menghargai dan mengekalkannya.
„Sama seperti kemahiran muzik kanak-kanak mungkin
akan hilang dalam persekitaran yang tidak menggalakkan
muzik, kemahiran berfikir pelajar cenderung merosot
dalam budaya yang tidak menggalakkan pemikiran‰
(Tishman, Perkins & Jay, 1995, p.5)
 Tidak Menurut Wurman (1988), penyakit baru abad ke-21 akan
langsung menjadi kebimbangan maklumat, yang telah ditakrifkan
sebagai jurang yang semakin melebar antara apa yang
difahami dan apa yang difikirkan harus difahami.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xiv ▶ PANDUAN TUGASAN KURSUS

(c) Rujukan
Semua sumber yang anda sebutkan dalam kertas kerja anda hendaklah disenaraikan
dalam Rujukan
bahagian di hujung kertas anda. Begini cara anda perlu membuat Rujukan anda.

Jurnal DuFour, R. (2002). Pengetua berpusatkan pembelajaran:


Kepimpinan Pendidikan, 59(8), 12–15.

Jurnal Evnine, SJ (2001). Kesejagatan logik: Mengenai hubungan


Dalam antara rasional dan keupayaan logik [Versi elektronik].
Talian Fikiran, 110, 335–367.

Laman Perkhidmatan Taman Negara. (2003, 11 Februari). Tapak


sesawang bersejarah negara tempat kelahiran Abraham Lincoln.
Diperoleh pada 13 Februari 2003,
daripadahttp://www.nps.gov/abli/
Buku Naisbitt, J., & Aburdence, M. (1989). Megatrends 2000. London:
Pan Books.

Artikel Nickerson, R. (1987). Mengapa mengajar berfikir? Dalam JB


dalam Baron & RJ Sternberg (Eds.), Mengajar kemahiran berfikir:
Buku Teori dan amalan. New York: WH Freeman dan Syarikat.
27–37.
Akhbar Holden, S. (1998, 16 Mei). Frank Sinatra meninggal dunia pada
Bercetak usia 82 tahun: Penata gaya pop yang tiada tandingan. The
New York Times, ms A1, A22–A23.

BUTIRAN TENTANG TUGASAN


Tugasan Bertanda Fasilitator (FMA)
Anda akan dapat menyiapkan tugasan daripada maklumat dan bahan yang
terkandung dalam bacaan dan modul cadangan anda. Walau bagaimanapun,
adalah wajar di pendidikan peringkat siswazah untuk menunjukkan bahawa
anda telah membaca dan menyelidik lebih meluas daripada minimum yang
diperlukan. Menggunakan pelbagai rujukan akan memberi anda perspektif yang
lebih luas dan mungkin memberikan pemahaman yang lebih mendalam tentang
subjek tersebut. Apabila anda telah menyiapkan tugasan, serahkan kepada
fasilitator anda. Pastikan tugasan anda sampai kepada fasilitator pada atau
sebelum tarikh akhir.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


PANDUAN TUGASAN KURSUS ◀ xxv

Kriteria Umum untuk Penilaian FMA


Secara umum, fasilitator anda akan mengharapkan anda menulis dengan jelas,
menggunakan ejaan yang betul (sila gunakan penyemak ejaan anda) dan
tatabahasa. Fasilitator anda akan mencari perkara berikut:

(i) Bahawa anda telah memikirkan secara kritis tentang isu yang dibangkitkan
dalam kursus.
(ii) Bahawa anda telah mempertimbangkan dan menghargai sudut pandangan
yang berbeza, termasuk yang terdapat dalam kursus.
(iii) Bahawa anda memberi pandangan dan pendapat anda sendiri.
(iv) Bahawa anda menyatakan hujah anda dengan jelas dengan bukti sokongan
dan rujukan sumber yang betul.
(v) Bahawa anda telah menggunakan pengalaman anda sendiri.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


xxvi ▶ PANDUAN TUGASAN

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Topik ▶Apakah
1 Kurikulum?
HASILPEMBELAJARAN
Pada akhir bab ini, anda boleh:
Tentukan apa itu kurikulum;
Bandingkan pelbagai definisi kurikulum yang dicadangkan oleh sarjana yang berbeza;
Terangkan apa itu kurikulum tersembunyi;
Bezakan antara tiga pendekatan kurikulum;
Mengenal pasti asas kurikulum;
Bincangkan perkaitan antara kurikulum dan pengajaran;
Huraikan proses pembangunan kurikulum; dan
Berhujah sama ada kurikulum adalah satu disiplin.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


2 ▶TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM?

▶PENGENALAN
TAJUK KERTAS BERITA
 „Kerja rumah hendaklah dibuat lebih
bermakna‰
 „Pelajar tidak boleh membaca dengan betul
selepas 11 tahun bersekolah‰
 „Pelajar bosan dengan mempelajari perkara
yang sama setiap tahun‰
 „Guru tidak dapat menghabiskan sukatan
pelajarankerana terlalu banyak masa
dihabiskan untuk aktiviti kokurikulum‰
 „Guru enggan mengajar di luar kurikulum,
menganggap ia membuang masa‰
 „Kemahiran berfikir pelajar perlu
dikembangkan‰
 „Ibu bapa melepasi tanggungjawab
mendidikanak mereka kepada guru‰
 „Sukan diabaikan di sekolah‰
 „Pendidikan alam sekitar harus diajar‰

Anda mungkin akan menjumpai tajuk-tajuk utama ini di akhbar dan majalah.
Tajuk utama ini menunjukkan keprihatinan masyarakat terhadap apa yang
berlaku di sekolah dan khususnya kurikulum. Harus diingat bahawa kurikulum
adalah kontrak antara masyarakat dan mereka yang berkuasa menyatakan
bagaimana ia

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀
3

generasi muda akan datang akan terdidik. Oleh itu, orang awam mempunyai hak
untuk mempersoalkan bagaimana sekolah menyediakan generasi akan datang
warganya.

Apabila masyarakat semakin berpendidikan, lebih ramai ahlinya berminat untuk


menyuarakan pandangan mereka tentang pelbagai isu mengenai apa yang
dilakukan oleh sekolah dan apa yang diajar di sekolah. Kadang-kadang tergoda
untuk bertanya sama ada masyarakat pernah mencapai kata sepakat tentang
perkara yang mereka mahu sekolah lakukan.

Sesetengah sektor penduduk menuntut sekolah mengajar untuk penguasaan


fakta, konsep dan prinsip sesuatu disiplin, manakala yang lain menyeru untuk
mengurangkan kandungan dan memberi lebih penekanan kepada pembangunan
pemikiran kritis dan kreatif. Masih ada yang berpendapat bahawa sekolah tidak
memberikan perhatian yang cukup ke arah membangunkan sahsiah pelajar.
Nampaknya masyarakat berada dalam keadaan kekeliruan tidak mengetahui apa
yang mereka mahukan terhadap sekolahnya. Walau bagaimanapun, apa yang
boleh ditakrifkan sebagai kekeliruan adalah dalam realiti dinamik kerana
kurikulum adalah cerminan nilai, pilihan dan perspektif kita dalam konteks yang
berbeza. Apabila masyarakat berubah, kurikulum juga akan berubah kerana ia
adalah cerminan masyarakat pada masa tertentu. Contohnya, pada zaman
penjajah,

Sama ada kita menganggap kurikulum secara sempit sebagai penyenaraian mata
pelajaran yang akan diajar di sekolah atau secara meluas sebagai semua
pengalaman pembelajaran yang diperolehi individu semasa di sekolah, tidak
dapat dinafikan bahawa kurikulum memberi kesan kepada kita semua.
Kurikulum adalah kebimbangan semua orang, sama ada mereka guru, ahli
akademik, pelajar, ibu bapa, ahli politik, ahli perniagaan, profesional, pegawai
kerajaan atau orang di jalanan.

AKTIVITI 1.1
Bincangkan mana-mana 3 tajuk utama yang disenaraikan di atas yang anda bersetuju. kenapa
Cari dan laporkan kebimbangan lain tentang kurikulum yang anda temui?

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


4 ▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

1.1 DEFINISI KURIKULUM

Sama seperti kebanyakan perkara dalam pendidikan, tiada definisi kurikulum


yang dipersetujui. Perkataan itu berasal daripada perkataan Latin currere
merujuk kepada trek bujur di mana kereta kuda Rom berlumba (lihat gambar).
Kamus Antarabangsa Baharu mentakrifkan kurikulum sebagai keseluruhan
badan kursus dalam institusi pendidikan atau oleh jabatan manakala Kamus
Inggeris Oxford mentakrifkan kurikulum sebagai kursus yang diajar di sekolah
atau universiti. Kurikulum bermaksud perkara yang berbeza kepada orang yang
berbeza. Kebanyakan orang, termasuk pendidik menyamakan kurikulum dengan
sukatan pelajaran (Adakah anda bersetuju?) manakala segelintir menganggap
kurikulum sebagai semua pengalaman pengajaran-pembelajaran yang dihadapi
oleh pelajar semasa di sekolah. Sejak awal abad ke-20 apabila Franklin Bobbitt
digelar Bapa Kurikulum menulis bukunya The Curriculum pada tahun 1918,

Tanner (1980) mendefinisikan kurikulum sebagai „pengalaman pembelajaran


yang terancang dan berpandu serta hasil yang diharapkan, yang dirumuskan
melalui pembinaan semula pengetahuan dan pengalaman yang sistematik di
bawah naungan sekolah, untuk pelajar pertumbuhan yang berterusan dan
sengaja dalam kecekapan sosial peribadi‰ (hlm.13). ).
• Schubert (1987) mentakrifkan kurikulum sebagai kandungan mata pelajaran,
konsep dan tugasan yang perlu diperolehi, aktiviti yang dirancang, hasil dan
pengalaman pembelajaran yang diingini, produk budaya dan agenda untuk
mereformasi masyarakat.
• Pratt (1980) mendefinisikan kurikulum sebagai dokumen bertulis yang
menerangkan secara sistematik matlamat yang dirancang, objektif,
kandungan, aktiviti pembelajaran, prosedur penilaian dan sebagainya.
• Goodlad dan Su (1992) mendefinisikan kurikulum sebagai rancangan yang
terdiri daripada peluang pembelajaran untuk jangka masa dan tempat
tertentu, alat yang bertujuan untuk membawa perubahan tingkah laku dalam
diri pelajar hasil daripada aktiviti yang dirancang dan
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM? ◀ 5

merangkumi semua pengalaman pembelajaran yang diterima oleh pelajar


dengan bimbingan pihak sekolah.

Ringkasan PelbagaiTafsiran Kurikulum Kurikulum ialah:


yang diajar di sekolah
satu set mata pelajaran
kandungan
satu program pengajian
satu set bahan
urutan kursus
satu set objektif prestasi
sesuatu kursus pengajian
semua yang berlaku di dalam sesebuah sekolah
semua yang dirancang oleh warga sekolah
yang diajar di dalam dan di luar sekolah yang diarahkan oleh sekolah
satu siri pengalaman yang dilalui oleh pelajar di sekolah
apa yang dialami oleh seseorang pelajar hasil daripada persekolahan

Sumber:Peter F. Oliva, Membangunkan Kurikulum. Boston: Little, Brown & Company. 1982. hlm. 5

• Cronbleth (1992) mendefinisikan kurikulum sebagai menjawab tiga soalan:


apakah pengetahuan, kemahiran dan nilai yang paling berbaloi? Mengapa
mereka paling berbaloi? Bagaimanakah golongan muda harus
memperolehnya?
• Grundy (1987) mentakrifkan kurikulum sebagai satu program aktiviti (oleh
guru dan murid) yang direka supaya murid-murid akan mencapai setakat
yang mungkin tujuan atau objektif pendidikan dan persekolahan lain.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


6 ▶TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM?

• Hass (1987) memberikan definisi yang lebih luas, menyatakan bahawa kurikulum
merangkumi
„semua pengalaman yang dimiliki oleh pelajar individu dalam program
pendidikan yang tujuannya adalah untuk mencapai matlamat yang luas dan
objektif khusus yang berkaitan, yang dirancang dari segi rangka kerja teori
dan penyelidikan atau amalan profesional masa lalu dan sekarang‰ (hlm.5) .

SEMAK KENDIRI 1.1


Kenal pasti LIMA ciri umum kurikulum yang disebut dalam kebanyakan definisi yang diberikan ol
Pilih ENAM tafsiran kurikulum yang diringkaskan oleh Peter Oliva yang anda fikir memberikan de

Adakah anda keliru dengan definisi yang berbeza? Nah, jangan jadi! Ia tidak
semestinya sesuatu yang buruk mempunyai banyak definisi kurikulum.
Kepelbagaian definisi menunjukkan kedinamikan bidang kerana ia
mencerminkan kepercayaan falsafah, konsep pembelajaran manusia, strategi
pedagogi, pengalaman politik dan latar belakang budaya masyarakat kurikulum
yang dirancang (Ornstein dan Hunkins, 1998). Walaupun banyak masa mungkin
dibelanjakan untuk mentakrifkan kurikulum, ia mungkin menghabiskan masa
dengan baik kerana ia menggalakkan penerokaan banyak kemungkinan.
Seseorang harus sedar bahawa jika kurikulum ditakrifkan terlalu sempit terdapat
kecenderungan dan kemungkinan untuk meninggalkan, mengabaikan atau
terlepas faktor yang berkaitan dengan pengajaran dan pembelajaran kerana ia
bukan sebahagian daripada rancangan bertulis. Sebaliknya, jika ditakrifkan
terlalu luas, ia akan sukar untuk dilaksanakan kerana ia mungkin terbuka kepada
tafsiran yang berbeza. Ini akan menyukarkan tugas menilai pencapaian matlamat
dan objektif program. Walaupun definisi kurikulum yang berbeza-beza,
nampaknya terdapat konsensus bahawa ia adalah satu kenyataan:
• perkara yang perlu diketahui oleh pelajar (pengetahuan atau kandungan),
• boleh melakukan (kemahiran),
• bagaimana ia diajar (arahan),
• bagaimana ia diukur (penilaian), dan
• dan bagaimana sistem pendidikan disusun (konteks).

Ia adalah rancangan berstruktur hasil pembelajaran yang dihasratkan, yang


melibatkan pengetahuan, kemahiran, tingkah laku dan pengalaman
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
pembelajaran yang berkaitan yang dianjurkan sebagai urutan peristiwa yang
diperoleh pelajar melalui pendidikan dan latihan. Bagaimana kita memahami
tentang

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀
7

kurikulum adalah penting kerana konsep dan cara penaakulan kita tentang
kurikulum mencerminkan cara kita berfikir, mengkaji dan bertindak terhadap
pendidikan yang disediakan kepada pelajar. Ringkasnya, cara kita mentakrifkan
kurikulum mencerminkan andaian kita tentang dunia (Cornbleth, 1990).

1.2 KURIKULUM TERSEMBUNYI


Anda mungkin pernah mendengar frasa „kurikulum tersembunyi‰. Apa itu?
Frasa kurikulum tersembunyi dicipta oleh ahli sosiologi Philip Jackson dalam
bukunya Life in Classrooms yang ditulis pada tahun 1968. Dia menarik perhatian
kepada idea bahawa sekolah melakukan lebih daripada sekadar menghantar
pengetahuan dari satu generasi ke generasi yang lain. Pelajar mempelajari
perkara yang sebenarnya tidak diajar dalam kurikulum formal. Ia boleh dilihat
sebagai keseluruhan rangkaian pengalaman pendidikan yang dipromosikan oleh
sekolah dan guru melalui amalan yang tidak semestinya ditulis.

Seperti yang ditegaskan oleh Doll (1992), „setiap sekolah mempunyai kurikulum
yang terancang dan formal, tetapi ada juga yang tidak terancang dan
tersembunyi yang mesti dipertimbangkan‰ (hlm.5). Kurikulum formal yang
dirancang memberi tumpuan kepada matlamat, objektif, perkara dan organisasi
pengajaran. Kurikulum tidak terancang dan tidak formal berkaitan dengan
interaksi sosio-psikologi di kalangan pelajar, guru dan pentadbir, terutamanya
berkaitan perasaan, sikap dan tingkah laku mereka.

Jika kita hanya mempertimbangkan kurikulum yang dirancang, kurikulum rasmi


yang dinyatakan dalam dokumen bertulis, kita mengabaikan kedua-dua banyak
akibat positif dan negatif yang boleh terhasil daripada kurikulum yang
dirancang. Sering kali, kita gagal menyedari kekuatan kurikulum tersembunyi,
yang mungkin tidak ditulis tetapi pasti akan dipelajari oleh pelajar. Sebagai
contoh, mereka belajar walaupun tanpa diajar secara formal:
• kira-kira „yang peraturan daripada yang permainan‰ dalam yang sekolah
kantin, dalam yang taman permainan, dalam yangkoridor sekolah dan
sebagainya,
• hubungan khusus antara pelajar senior dan junior, antara pelajar lelaki dan
perempuan, kumpulan pelajar,
• bagaimana ketertiban dicipta dan dikekalkan di dalam bilik darjah, cara
individu guru mentafsir tingkah laku pelajar, dan
• cara guru dan pengetua atau guru besar mempunyai jangkaan yang berbeza
terhadap pelajar berdasarkan tafsiran tingkah laku di dalam kelas.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Kurikulum tersembunyi melibatkan pembelajaran perkara seperti bagaimana
untuk bertindak balas dan menghadapi kuasa, bagaimana untuk berhubung
dengan orang lain, bagaimana untuk meluangkan masa, bagaimana berurusan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


8 ▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

dengan kebosanan, bagaimana untuk menetapkan keutamaan dan bagaimana


untuk mematuhi jangkaan guru dan rakan-rakan mereka.

SEMAK KENDIRI 1.2


Apakah kurikulum tersembunyi?
Mengapakah kurikulum tersembunyi penting dalam pendidikan?
Berikan contoh kurikulum tersembunyi selain daripada yang dinyatakan dalam teks.

1.3 PENDEKATAN KURIKULUM


Jika anda meneliti definisi yang diberikan oleh pakar dalam bidang tersebut,
terdapat tiga cara untuk mendekati kurikulum (lihat Rajah 1.1). Pertama adalah
untuk mendekatinya sebagai kandungan atau badan pengetahuan untuk
dihantar. Kedua ialah mendekatinya sebagai produk atau hasil pembelajaran
yang diinginkan pelajar. Ketiga, mendekatinya sebagai proses atau apa yang
sebenarnya berlaku di dalam bilik darjah apabila kurikulum diamalkan.

1.3.1 Kurikulum sebagai Kandungan


Ia adalah perkara biasa bagi orang untuk menyamakan kurikulum dengan
sukatan pelajaran yang merupakan dokumen ringkas yang menyenaraikan topik
sesuatu mata pelajaran. Jika anda mempunyai pengalaman dalam menyediakan
pelajar untuk peperiksaan kebangsaan, anda akan biasa dengan dokumen
tersebut. Apakah kandungannya? Mungkin, senarai topik, konsep yang perlu
dikuasai dan beberapa cadangan tentang bagaimana topik itu diajar. Sebagai
contoh, kurikulum matematik sekolah rendah akan terdiri daripada topik
penambahan, pendaraban, penolakan, bahagi, jarak, berat dan sebagainya.
Sukatan pelajaran secara amnya tidak akan menunjukkan kepentingan relatif
topik atau susunan yang akan dipelajari. Tetapi, terdapat kecenderungan untuk
guru mengikut urutan yang ditetapkan dalam sukatan pelajaran. Dalam
kebanyakan kes, guru mengikut struktur logik buku teks yang dipilih semata-
mata kerana buku teks telah ditulis supaya sepadan dengan sukatan pelajaran.
Sebagai contoh, dalam geografi sekolah menengah yang melibatkan kajian negara
atau wilayah, buku teks cenderung bermula dengan geografi fizikal seperti relief,
iklim, tumbuh-tumbuhan diikuti dengan aktiviti ekonomi seperti pertanian,
perlombongan, perindustrian, pembandaran dan sebagainya.

Telah dicadangkan bahawa jika seseorang itu mengamalkan pendekatan


kandungan kepada kurikulum, tumpuan akan diberikan kepada sukatan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


pelajaran dan badan ilmu yang hendak disampaikan atau 'disampaikan' kepada
pelajar menggunakan kaedah pengajaran yang sesuai. Apabila kurikulum
disamakan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀
9

dengan kandungan, terdapat kemungkinan untuk mengehadkan arahan kepada


pemerolehan fakta, konsep dan prinsip perkara yang dihantar.

Rajah 1.1:Pendekatan kurikulum

SEMAK KENDIRI 1.3


Apakah yang anda maksudkan apabila kurikulum didekati sebagai kandungan?
Mengapa ia merupakan pendekatan biasa untuk melihat kurikulum?

1.3.2 Kurikulum sebagai Produk


Selain melihat kurikulum sebagai kandungan yang akan dihantar, ia juga telah
dilihat sebagai produk. Dengan kata lain, apakah yang diingini pelajar telah
diajar menggunakan kurikulum. Franklin Bobbitt (1918) dalam bukunya The
Curriculum, menyatakan bahawa;

Kehidupan manusia, walau bagaimanapun berbeza, terdiri


daripada pelaksanaan aktiviti tertentu. Pendidikan yang
menyediakan untuk kehidupan adalah yang menyediakan
dengan pasti dan secukupnya untuk aktiviti khusus ini. Walau
bagaimanapun banyak dan pelbagai mereka mungkin untuk
mana-mana kelas sosial mereka boleh ditemui. Ini hanya
memerlukan seseorang itu keluar ke dunia hal ehwal dan
menemui butir-butir yang terdiri daripada urusan mereka. Ini
akan menunjukkan kebolehan, sikap, tabiat, penghargaan dan
bentuk ilmu yang diperlukan oleh lelaki. Ini akan menjadi
objektif kurikulum. Mereka akan menjadi banyak, pasti dan
khusus. Kurikulum kemudiannya ialah siri pengalaman yang
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
mesti dimiliki oleh kanak-kanak dan belia untuk mencapai
objektif tersebut. (ms: 42).

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


10▶TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM?

Menurut Bobbitt, pendidikan harus menyediakan orang ramai untuk kehidupan


dengan perhatian terperinci kepada apa yang orang perlu tahu untuk bekerja dan
menjalani kehidupan mereka. Pergi ke dunia dan lihat sendiri apa yang
diperlukan oleh masyarakat („kebolehan, sikap, tabiat, penghargaan dan bentuk
pengetahuan yang diperlukan oleh lelaki [wanita]‰ menurut Bobbitt).
Kurikulum seharusnya bukan hasil 'spekulasi kerusi berlengan' tetapi hasil kajian
sistematik masyarakat. Produk daripada kurikulum ialah pelajar yang dilengkapi
dengan pengetahuan, kemahiran dan nilai untuk berfungsi dengan berkesan dan
cekap. Ralph Tyler (1949) berkongsi pendekatan BobbittÊs terhadap kurikulum
apabila beliau berkata bahawa tujuan sebenar pendidikan adalah untuk
membawa perubahan ketara dalam corak tingkah laku pelajar [Kami akan
mengkaji pandangan TylerÊs dengan lebih terperinci dalam Bab 5]. Adalah
penting bahawa apa-apa pernyataan objektif sekolah harus menjadi pernyataan
perubahan yang berlaku dalam diri pelajar. Daya tarikan cara pendekatan
kurikulum ini ialah ia sistematik dan mempunyai kuasa penyusunan yang cukup
besar. Inti kepada pendekatan ialah perumusan objektif tingkah laku yang
memberikan tanggapan yang jelas tentang hasil atau produk yang diingini
supaya kandungan dan kaedah pengajaran boleh diatur dan hasilnya dinilai.

Untuk mengukur, perkara perlu dipecahkan kepada unit yang lebih kecil dan
lebih kecil("berbilang, pasti dan khusus⁄siri pengalaman yang kanak-kanak dan
belia mesti ada ‰ menurut Bobbitt). Hasilnya, seperti yang anda alami, boleh
menjadi senarai panjang kemahiran atau kecekapan yang sering remeh. Ini boleh
membawa kepada tumpuan pada bahagian dan bukannya keseluruhan; pada
perkara remeh, bukannya penting. Ia boleh membawa kepada pendekatan
pendidikan dan penilaian yang menyerupai senarai beli-belah. Apabila semua
item ditandakan, orang itu telah lulus kursus atau telah mempelajari sesuatu.
Peranan penghakiman keseluruhan entah bagaimana diketepikan.

SEMAK KENDIRI 1.4

Bagaimanakah kurikulum sebagai produk berbeza daripada kurikulum sebagai kandungan?


Apakah tujuan keseluruhan kurikulum menurut Bobbitt dan Tyler?
Bagaimanakah objektif ini diperolehi?

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀11

AKTIVITI 1.2

Kritikan terhadap Pendekatan „Kurikulum Sebagai Produk‰

Terdapat beberapa percanggahan pendapat dengan Kurikulum sebagai


pendekatan produk. Yang pertama ialah kurikulum boleh menjadi terlalu
teknikal dan berurutan. Kecenderungan untuk kurikulum wujud sebelum
dan di luar pengalaman pembelajaran yang mengambil banyak daripada
pelajar dan berakhir dengan sedikit atau tiada suara. Mereka diberitahu
apa yang mereka mesti pelajari dan bagaimana mereka akan
melakukannya. Kejayaan atau kegagalan sesuatu kurikulum dinilai
berdasarkan sama ada perubahan yang telah ditetapkan berlaku dalam
tingkah laku pelajar. Jika kurikulum diikuti dengan teliti, ia mungkin
mengehadkan kreativiti dan menjadikan pendidik sebagai juruteknik.

Juga, memandangkan pendekatan ini menekankan kebolehukur, ia


membayangkan bahawa tingkah laku boleh diukur secara objektif, secara
mekanis. Terdapat bahaya yang jelas di sini; mesti sentiasa ada
ketidakpastian tentang apa yang diukur. Selalunya sangat sukar untuk
menilai kesan pengalaman tertentu. Kadang-kadang bertahun-tahun
selepas peristiwa itu kita mula menghargai sesuatu tentang apa yang telah
berlaku.
Sumber:Smith, MK (1996, 2000) Teori dan amalan
Kurikulum,Ensiklopedia Pendidikan Tidak Formal.www.infed.org/biblio/b-
curric.htm.

1. Sejauh manakah anda bersetuju dengan kritikan terhadap


kurikulum sebagai pendekatan produk?
2. Apakah beberapa kelebihan pendekatan ini?

1.3.3 Kurikulum sebagai Proses


Kita telah melihat bahawa kurikulum sebagai pendekatan kandungan
menekankan kandungan yang akan dihantar manakala kurikulum sebagai
pendekatan produk tertumpu kepada penetapan objektif pengajaran atau tingkah
laku. Satu lagi cara melihat kurikulum ialah melalui proses. Di sini, kurikulum
tidak dilihat sebagai perkara fizikal, tetapi lebih kepada interaksi guru, pelajar
dan pengetahuan. Itulah yang sebenarnya berlaku di dalam bilik darjah seperti
soalan yang ditanya oleh guru, aktiviti pembelajaran yang diceburi oleh pelajar
dan sebagainya. Ia adalah proses aktif dengan penekanan pada konteks di mana
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
proses itu berlaku. Stenhouse (1975), menggunakan analogi resipi a dalam buku
masakan yang diterjemahkan oleh guru ke dalam amalan di dalam bilik darjah.
Seperti resipi ia boleh dipelbagaikan mengikut citarasa. Begitu juga kurikulum.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


12▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

Menurut pendekatan proses kurikulum dilihat sebagai satu skema tentang


amalan pengajaran. Ia bukan pakej bahan atau sukatan pelajaran kandungan
yang perlu dibincangkan. Bilik darjah dilihat sebagai makmal yang mana
gurunya umpama seorang saintis yang menguji idea-idea yang dinyatakan dalam
kurikulum. Guru menterjemahkan idea pendidikan kepada hipotesis yang diuji
di dalam bilik darjah. Ia melibatkan ujian kritikal dan bukannya penerimaan.
Tumpuan adalah untuk mengetahui proses yang meningkatkan (jika ia berjaya)
atau menghalang (jika ia salah) pembelajaran seseorang. Jadi, kurikulum
bukanlah produk siap tetapi idea pendidikan yang dicadangkan yang perlu
disahkan di dalam bilik darjah oleh guru. Jadi, anda mungkin tidak tahu apa
yang anda akan dapat dan mungkin berbeza daripada apa yang telah ditetapkan
dalam dokumen kurikulum [ÂHidup umpama sekotak coklat, anda tidak pernah
tahu apa yang anda akan dapatÊ – Forest Gump]. Ini berbeza daripada
pendekatan produk di mana tingkah laku yang diingini telah ditentukan terlebih
dahulu atau lebih kurang tetap dan terpakai kepada semua pelajar.

Pendekatan proses terhadap kurikulum memperlakukan pelajar bukan sebagai


objek untuk diambil tindakan. Mereka mempunyai suara dalam apa yang
berlaku dalam sesi pengajaran-pembelajaran. Tumpuan adalah pada interaksi
dan peralihan perhatian daripada pengajaran kepada pembelajaran. Sebaliknya,
model produk, dengan mempunyai rancangan atau program yang telah
ditetapkan, cenderung menumpukan perhatian kepada pengajaran. Pendekatan
proses kepada teori dan amalan kurikulum, seperti yang dihujahkan oleh
Grundy (1987), cenderung ke arah menjadikan proses pembelajaran sebagai
tumpuan utama guru dengan penekanan pada pemikiran dan pembuatan
makna.

1.4 ASAS KURIKULUM


Perbahasan masih diteruskan mengenai definisi kurikulum. Walaupun
kekurangan konsensus ini, ia tidak menghalang institusi, daerah sekolah, negeri
dan negara untuk terus membangun dan menambah baik kurikulum di sekolah,
kolej, universiti dan organisasi latihan. Bayangkan apa yang akan berlaku jika
kita terpaksa menunggu definisi kurikulum yang dipersetujui. Reka bentuk dan
pembangunan kurikulum adalah usaha berpasukan yang melibatkan perancang
kurikulum, pembangun kurikulum, guru, ahli akademik, pegawai pendidikan,
pentadbir, ahli masyarakat dan mungkin lain-lain. Mereka memutuskan
matlamat kurikulum, kandungan apa yang perlu dimasukkan, bagaimana ia
harus dianjurkan, mencadangkan cara ia harus diajar dan bagaimana untuk
menentukan sama ada usaha telah berjaya. Untuk membantu mereka membuat
keputusan ini, mereka telah beralih kepada falsafah, psikologi, sosiologi dan
sejarah. Ini telah diterima sebagai asas kurikulum [Kita akan membincangkan
pengaruh disiplin ini secara terperinci dalam Bab 2, 3 dan 4 masing-masing].

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


Disiplin ini telah menghasilkan sejumlah besar pengetahuan yang menyediakan
garis panduan untuk orang yang berminat untuk membangunkan kurikulum.
Sebagai contoh, daripada

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀13

falsafah telah mengembangkan banyak kepercayaan tentang bagaimana orang


harus dididik dan pengetahuan yang berfaedah. Kepercayaan ini telah
menyediakan garis panduan kepada pembangun kurikulum tentang cara mereka
harus mereka bentuk kurikulum. Dari psikologi, pelbagai perspektif tentang
bagaimana manusia belajar telah dicadangkan. Pengetahuan ini sangat penting
kerana kurikulum ialah rancangan tentang perkara yang sepatutnya dipelajari
oleh individu. Penyelidikan berdekad-dekad telah memberikan gambaran
tentang jiwa manusia yang telah digunakan oleh pembangun kurikulum untuk
membimbing keputusan tentang cara sesuatu kandungan diajar dan diperoleh
pada tahap pembangunan manusia yang berbeza. Disiplin sosiologi, ekonomi,
budaya, dan politik memberikan gambaran tentang masyarakat. Kurikulum
adalah cerminan nilai dan kepercayaan masyarakat yang dilayaninya. Ia biasanya
merupakan tindak balas kepada apa yang masyarakat mahu dan inginkan.
[Rujuk tajuk akhbar yang disenaraikan di permulaan bab]. Masyarakat
memainkan peranan penting dalam mempengaruhi apa yang diajar di dalam
bilik darjah. Akhir sekali, banyak rancangan kurikulum adalah evolusi dari
zaman dahulu dan pembangun kurikulum merujuk kepada peristiwa sejarah
untuk lebih memahami keputusan yang dibuat pada masa yang berbeza. Ia
menyediakan latar belakang untuk memahami dengan lebih baik usaha
pembangunan kurikulum masa kini [Kami akan mengkaji kurikulum awal
Amerika dan Jepun dalam Bab 4 untuk memahami bagaimana dan mengapa
kurikulum berubah dengan evolusi masyarakat]. banyak rancangan kurikulum
adalah evolusi dari zaman dahulu dan pembangun kurikulum merujuk kepada
peristiwa sejarah untuk lebih memahami keputusan yang dibuat pada masa yang
berbeza. Ia menyediakan latar belakang untuk memahami dengan lebih baik
usaha pembangunan kurikulum masa kini [Kami akan mengkaji kurikulum awal
Amerika dan Jepun dalam Bab 4 untuk memahami bagaimana dan mengapa
kurikulum berubah dengan evolusi masyarakat]. banyak rancangan kurikulum
adalah evolusi dari zaman dahulu dan pembangun kurikulum merujuk kepada
peristiwa sejarah untuk lebih memahami keputusan yang dibuat pada masa yang
berbeza. Ia menyediakan latar belakang untuk memahami dengan lebih baik
usaha pembangunan kurikulum masa kini [Kami akan mengkaji kurikulum awal
Amerika dan Jepun dalam Bab 4 untuk memahami bagaimana dan mengapa
kurikulum berubah dengan evolusi masyarakat].

AKTIVITI 1.3

Masalah dengan „Kurikulum sebagai Pendekatan Proses‰


Guru yang mahukan keseragaman dalam apa yang diajar akan mendapati pendekatan ini ber
Peperiksaan sukar dijalankan kerana pelajar akan mempelajari perkara yang berbeza dan pad
Peperiksaan tidak memberi perhatian kepada konteks di mana pembelajaran berlaku dan oleh
Guru yang melaksanakan kurikulum menggunakan pendekatan proses perlu percaya bahawa

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


14▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

Sejauh manakah anda bersetuju dengan masalah „Kurikulum sebagai Pendekatan Proses‰?
Adakah anda fikir kurikulum sebagai pendekatan proses akan lebih mudah dilaksanakan sekiranya
Apakah perbezaan utama antara kurikulum sebagai produk dan
kurikulum sebagai prosespendekatanÊ?
Sumber: Smith, MK (1996, 2000) Teori dan amalan Kurikulum,Ensiklopedia Pendidikan Tidak Formal..

1.5 PEMBANGUNAN KURIKULUM


Pembangunan kurikulum ialah satu proses yang melibatkan ramai orang dan
prosedur yang berbeza. Oleh itu, ia biasanya linear dan mengikut fesyen langkah
demi langkah yang logik yang melibatkan fasa berikut: perancangan kurikulum,
reka bentuk kurikulum, pelaksanaan kurikulum dan penilaian kurikulum. [Kami
akan membincangkan setiap fasa secara terperinci dalam Bab 5, 6, 7 dan 8. Jika
anda pakar dalam kurikulum, maka setiap fasa ini akan diajar sebagai kursus
yang berasingan dengan sendirinya]. Fasa-fasa proses memberi kita tiang
panduan dan struktur untuk menjelaskan pemikiran kita. Fasa-fasa boleh
digambarkan secara grafik atau bergambar dan diilhamkan dari segi teknikal -
dengan andaian bahawa seseorang itu mesti berpengetahuan tentang proses
untuk menghayati dan memahami sepenuhnya. Jangan risau! Pada akhir Bab 8,

Banyak model pembangunan kurikulum telah dicadangkan. Secara amnya,


kebanyakan model melibatkan empat fasa. Pertama, perancangan kurikulum
yang melibatkan keputusan tentang falsafah pendidikan dan matlamat
pendidikan. Setelah memutuskan kepercayaan falsafah, matlamat dan objektif
kurikulum diperoleh yang kemudiannya diterjemahkan ke dalam bilik darjah
sebagai hasil pembelajaran yang diinginkan dalam kalangan pelajar yang diajar.
Fasa kedua ialah reka bentuk kurikulum yang merujuk kepada cara kurikulum
dikonseptualisasikan dan melibatkan pemilihan dan organisasi kandungan, dan
pemilihan dan organisasi pengalaman atau aktiviti pembelajaran. Antara isu-isu
yang perlu diselesaikan ialah memutuskan Âapakah pengetahuan yang paling
bernilaiÂ, Âbagaimana kandungan tersebut harus disusun untuk
memaksimumkan pembelajaranÂ. Fasa ketiga ialah pelaksanaan kurikulum
dalam persekitaran bilik darjah. Ia melibatkan mendapatkan orang ramai untuk
mempraktikkan idea dalam kurikulum, menyediakan mereka dengan sumber,
latihan dan galakan yang diperlukan. Fasa keempat ialah penilaian kurikulum
iaitu menentukan sejauh mana usaha dalam melaksanakannya

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀15

idea-idea kurikulum telah berjaya. Ia melibatkan pengenalpastian faktor yang


menghalang pelaksanaan serta kisah kejayaan; dan yang paling penting sama ada
pelajar telah mendapat manfaat daripada program ini.

1.6 KURIKULUM SEBAGAI DISIPLIN


Bolehkah kurikulum dianggap sebagai disiplin seperti sosiologi, ekonomi, biologi
atau sains politik? Pelajar siswazah telah mengikuti kursus dalam perancangan
kurikulum, penilaian kurikulum, kurikulum sekolah rendah dan sebagainya di
pelbagai universiti. Banyak sekolah siswazah pendidikan menawarkan
pengkhususan kedoktoran dalam kurikulum dan pengajaran, lebih dikenali
sebagai ÂC&IÊ. Untuk membuat keputusan sama ada sesuatu bidang pengajian
itu adalah satu disiplin, seseorang mesti terlebih dahulu bertanya soalan,
ÂApakah ciri-ciri disiplin?Ê.Jika kita mengetahui ciri-ciri sesuatu disiplin,
mungkin kita boleh memutuskan sama ada ÂkurikulumÊ adalah. satu disiplin.
Menurut Oliva (1982), sesuatu disiplin mempunyai ciri-ciri berikut:
 Sesuatu disiplin harus mempunyai satu set prinsip teori yang teratur.
 Disiplin merangkumi sekumpulan pengetahuan dan kemahiran yang
berkaitan dengan disiplin itu.
 Sesuatu disiplin mempunyai ahli teori dan pengamalnya.

Bidang kurikulum mempunyai set prinsipnya. Contohnya istilah ÂkurikulumÊ


itu sendiri adalah satu konsep yang menggambarkan idea yang sangat kompleks.
Dalam perancangan kurikulum terdapat prinsip-prinsip seperti falsafah
pendidikan, matlamat kurikulum dan objektif pembelajaran yang digunakan
dalam membangunkan program untuk sekolah, universiti dan pusat latihan.
Dalam reka bentuk kurikulum, prinsip skop, urutan dan keseimbangan
digunakan dalam organisasi kandungan yang akan diajar. Bidang kurikulum
mempunyai badan pengetahuan dan kemahirannya sendiri, walaupun
kebanyakannya telah dipinjam daripada beberapa disiplin tulen. Sebagai contoh,
dalam pemilihan kandungan (What to teach?), kurikulum telah bergantung
kepada prinsip, pengetahuan dan kemahiran daripada psikologi, falsafah dan
sosiologi. Dalam organisasi kandungan, kurikulum telah diambil daripada
bidang pengurusan dan teori organisasi. Dalam pelaksanaan kurikulum, pelbagai
idea daripada teori sistem, tingkah laku organisasi dan teori komunikasi telah
digunakan untuk meningkatkan keberkesanan. Sebagai contoh, penyelidikan
dalam tingkah laku organisasi telah digunakan untuk membawa perubahan
dalam kalangan guru, pentadbir pendidikan dan masyarakat. Adakah bidang
kurikulum mempunyai pengetahuan dan kemahiran tersendiri?
Mengaplikasikan idea-idea yang diambil daripada disiplin yang berbeza dan
melalui percubaan ia telah menjana badan pengetahuan dan kemahirannya
sendiri, atau sekurang-kurangnya, tafsiran baru prinsip seperti yang diterapkan
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
dalam persekitaran pendidikan. Sebagai contoh, penyelidikan dalam tingkah
laku organisasi telah digunakan untuk membawa perubahan dalam kalangan
guru, pentadbir pendidikan dan masyarakat. Adakah bidang kurikulum
mempunyai pengetahuan dan kemahiran tersendiri? Mengaplikasikan idea-idea
yang diambil daripada disiplin yang berbeza dan melalui percubaan ia telah
menjana badan pengetahuan dan kemahirannya sendiri, atau sekurang-
kurangnya, tafsiran baru prinsip seperti yang diterapkan dalam persekitaran
pendidikan. Sebagai contoh, penyelidikan dalam tingkah laku organisasi telah
digunakan untuk membawa perubahan dalam kalangan guru, pentadbir
pendidikan dan masyarakat. Adakah bidang kurikulum mempunyai
pengetahuan dan kemahiran tersendiri? Mengaplikasikan idea-idea yang diambil
daripada disiplin yang berbeza dan melalui percubaan ia telah menjana badan
pengetahuan dan kemahirannya sendiri, atau sekurang-kurangnya, tafsiran baru
prinsip seperti yang diterapkan dalam persekitaran pendidikan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


16▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

Bidang kurikulum mempunyai senarai ahli teori dan pengamalnya dan mereka
termasuk perancang kurikulum, profesor kurikulum, pembangun kurikulum dan
sebagainya yang diistilahkan sebagai pakar kurikulum. Pakar-pakar ini mahir
dalam bidang yang berkaitan dengan kurikulum, seperti sejarah dan asal usul
kurikulum (untuk mengetahui kejayaan atau kegagalan terdahulu), perancangan
kurikulum dan bagaimana kurikulum tertentu akan dilaksanakan dengan
jayanya di sekolah. Pakar ini mempunyai maklumat yang baik tentang cara
pelajar belajar, cara guru bertindak balas terhadap perubahan dan halangan
kepada penambahbaikan. Pakar kurikulum menjana pengetahuan baharu dengan
menggabungkan semula program sedia ada, menyesuaikan pendekatan dan
membina kurikulum baharu. [Mungkin, selepas menamatkan kursus ini anda
mungkin lebih yakin bahawa kurikulum memenuhi keperluan disiplin atau
mungkin tidak!]

SEMAK KENDIRI 1.5

Mengapa pembangun kurikulum bergantung kepada pengetahuan dan kemahiran disiplin lain?
Bagaimanakah anda mewajarkan bidang kurikulum sebagai satu disiplin?

1.7 KURIKULUM DAN PENGAJARAN


Sekarang anda mempunyai idea tentang apa itu kurikulum; apakah hubungan
antara kurikulum dan pengajaran? Ringkasnya, kurikulum ialah apa yang
hendak diajar manakala arahan ialah bagaimana ia diajar. Hubungan antara
kurikulum dan pengajaran adalah perkongsian. Kita mungkin menganggap
kurikulum sebagai rancangan yang menetapkan kandungan yang akan diajar
bersama dengan pengalaman pembelajaran yang akan disertakan. Arahan boleh
dianggap sebagai metodologi, tindakan pengajaran dan penilaian pencapaian.
Dengan kata lain, ia adalah melaksanakan apa yang telah dirancang.

Oliva (1982) menyifatkan kurikulum dan pengajaran sebagai dua entiti. Anda
boleh mempunyai situasi di mana kedua-dua entiti itu terpisah, dipanggil model
dualistik (lihat Rajah 1.2a). Apa yang berlaku di dalam bilik darjah di bawah
arahan guru mempunyai hubungan yang sedikit dengan apa yang dinyatakan
dalam rancangan kurikulum. Perancang tidak mengendahkan apa yang guru
lakukan dan begitu juga sebaliknya. Kurikulum atau proses pengajaran mungkin
berubah tanpa menjejaskan satu sama lain. Perpisahan ini akan mendatangkan
kemudaratan yang serius antara satu sama lain. Dalam keadaan lain, kurikulum
dan pengajaran saling bergantung seperti yang ditunjukkan dalam model
konsentrik (lihat Rajah 1.2b). Dalam kurikulum model ini menganggap
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
kedudukan superordinat manakala arahan adalah bawahan; iaitu pengajaran
ialah subsistem kurikulum yang mana ianya sendiri a

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀17

subsistem keseluruhan sistem pendidikan. Model ini membayangkan sistem


yang hierarki, dengan kurikulum menguasai pengajaran. Arahan bukanlah entiti
yang berasingan tetapi bahagian yang sangat bergantung kepada entiti
kurikulum. Dalam situasi lain, kurikulum dan pengajaran mungkin merupakan
entiti yang berasingan dengan hubungan bulat yang berterusan, dipanggil model
pekeliling (lihat Rajah 1.2c). Kurikulum memberi impak berterusan ke atas
pengajaran dan begitu juga impak arahan ke atas kurikulum. Model ini
mengandaikan bahawa keputusan instruksional dibuat selepas keputusan
kurikulum dibuat. Tetapi, keputusan kurikulum ini kemudiannya diubah suai
apabila ia telah dilaksanakan dan dinilai di dalam bilik darjah. Proses ini
berterusan, berulang dan tidak berkesudahan.

Rajah 1.2:Hubungan kurikulum dan arahan


Sumber: Peter Oliva, Membangunkan kurikulum. 1982. Boston: Little Brown &
Co. ms.12-13

Daripada semua model, model kitaran nampaknya merupakan alternatif terbaik


kerana ia menekankan keperluan untuk hubungan kerja yang rapat antara
pelaksana dan perancang. Walaupun kurikulum dan pengajaran mungkin
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
merupakan entiti yang berbeza

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)


18▶TOPIK 1 APA ITU KURIKULUM?

saling bergantung dan tidak boleh berfungsi secara berasingan. Adalah mustahil
untuk merancang semua yang berlaku di dalam bilik darjah dalam dokumen
kurikulum. Perlu diterima bahawa apa yang dirancang di atas kertas mungkin
tidak berfungsi dengan tepat kerana banyak faktor yang beroperasi di dalam bilik
darjah adalah mustahil untuk ditentukan terlebih dahulu. Maklum balas
berterusan daripada bilik darjah tentang apa yang berkesan dan apa yang tidak
berkesan perlu dikitar semula kepada pembangun kurikulum supaya pelarasan
dan pengubahsuaian yang perlu boleh dibuat pada rancangan kurikulum. Ini
mungkin menjelaskan keperluan untuk menguji rintis kurikulum sebelum ia
dilaksanakan secara meluas.

 Kurikulum ialah pernyataan tentang perkara yang pelajar patut tahu, boleh
lakukan, bagaimana ia diajar, bagaimana ia diukur, dan bagaimana sistem
pendidikan disusun.

 Kurikulum boleh didekati sebagai kandungan (pengetahuan, kemahiran dan


nilai), produk (hasil pembelajaran yang diingini) dan proses (interaksi dalam
bilik darjah).

 Pembangunan kurikulum ialah satu proses yang melibatkan perancangan,


reka bentuk, pelaksanaan dan penilaian.

 Kurikulum boleh dianggap sebagai satu disiplin kerana ia mempunyai set


prinsip teori yang teratur, ia merangkumi satu badan pengetahuan dan
kemahiran serta mempunyai ahli teori dan pengamalnya.

 Hubungan antara kurikulum dan pengajaran adalah saling bergantung,


berterusan, berulang dan tidak berkesudahan.

Kurikulum Pembangunan kurikulum


Kurikulum dan arahan Kurikulum sebagai satu
model dualistik
disiplin
Kurikulum sebagai:  model kitaran model konsentrik Kurikulum tersembu


kandungan
produk
proses
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
TOPIK 1 APA ADAKAH KURIKULUM? ◀19

1. Tuliskan definisi kurikulum anda.


(a) Apakah definisi kurikulum anda termasuk?
(b) Adakah ia termasuk proses? . . sesuatu produk? . . bahan
untuk mengajar? . . . pendekatan pendidikan dan kaedah
pengajaran yang memupuk nilai dan sikap tertentu?
(c) Bandingkan definisi anda dengan definisi yang diberikan
oleh sarjana dalam bidang tersebut. Sejauh manakah
persamaan atau perbezaan anda?

2. „Kurikulum di atas kertas dan kurikulum dalam tindakan‰.


Apakah yang anda faham dengan pernyataan ini?

3. „Kurikulum terlalu berorientasikan peperiksaan dan kanak-kanak


dilucutkan zaman kanak-kanak‰. Bincangkan.

4. „Kurikulum yang terlalu sarat menjadi kebimbangan ramai guru.


Semakin hari guru berasa tidak cukup masa untuk merangkumi
semua bahan tradisional yang dimasukkan ke dalam kurikulum
‰.
(a) Sejauh manakah anda bersetuju?
(b) Cadangkan penyelesaian untuk mengatasi masalah tersebut.

Alistair, R. (200). Kurikulum: Pembinaan dan kritikan. London: Falmer Press.


Bab 1: Apakah kurikulum?[tersedia di eBrary].
Woods, RN (1989). Pengenalan kepada falsafah pendidikan. London: Routledge.
Bab 3: Teori kurikulum[tersedia di eBrary]
Ornstein, A. & Hunkins F. (1998), Kurikulum: Asas, prinsip dan isu.
Boston, MA: Allyn & Bacon.
Bab 1: Bidang kurikulum.
Sowell, E. (2000). Kurikulum: Pengenalan integratif. Upper Saddle River, NJ:
Prentice-Hall.
Bab 1: Gambaran keseluruhan proses dan produk kurikulum.
Smith, MK (1996, 2000) Teori dan amalan Kurikulum. Ensiklopedia pendidikan tidak
formal,www.infed.org/biblio/b-curric.htm.
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
Kurikulum tersembunyi.www.sociology.org.uk/tece1tl.htm.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Anda mungkin juga menyukai