BAB 10

PIAWAIAN ETIKA DAN

ISU PERUNDANGAN
Disediakan oleh
Mohamad Hafizuddin Bin Harun

PSIKOLOGI KLINIKAL
 PENGENALAN
• Apabila menangani masalah manusia, ahli psikologi
klinikal menggunakan pendekatan yang luas yang
terdiri daripada;
• Penilaian; • Oleh itu, anda boleh melihat
mengapa piawaian etika penting
• Diagnosis; dalam psikologi klinikal.
• Perundingan; • Ahli psikologi klinikal mesti
menjalankan aktiviti mereka dengan
• Rawatan; cara yang sangat beretika dan perlu
• pembangunan program; biasa dengan piawaian etika yang
• Pentadbiran; dan berkaitan dengan aktiviti mereka.

• penyelidikan.
 • Di kebanyakan negara, bidang psikologi klinikal dikawal dengan
kuat oleh kod etika.
• Pada tahun 1953, APA secara rasmi menerbitkan Standard Etika
Psikologi (American Psychological Association, 1953).
• Piawaian Etika tidak menyeluruh tetapi menyediakan satu set
prinsip dan piawaian yang mana ahli psikologi membina kerja
profesional dan saintifik mereka.
• Hanya kerana tingkah laku tertentu tidak ditangani secara
khusus oleh Piawaian Etika, ia tidak bermakna ia semestinya
beretika atau tidak beretika.
• Kod Etika digunakan untuk aktiviti ahli psikologi merentasi
pelbagai konteks seperti secara peribadi, pos, telefon, internet
dan penghantaran elektronik lain – untuk memberi panduan
kepada ahli psikologi dan piawaian tingkah laku profesional
(APA, 2010).
Walaupun di Malaysia tidak mempunyai peraturan tingkah laku yang boleh dikuatkuasakan
untuk ahli psikologi klinikal, ahli psikologi klinikal Malaysia biasanya menggunakan
piawaian etika APA untuk membimbing tindakan mereka.
 KOMPETENSI
Sempadan Kecekapan
• Paling penting, ahli psikologi mesti sentiasa mewakili
latihan mereka dengan tepat.
• Ahli psikologi peringkat Sarjana tidak seharusnya
mendakwa kepada sesiapa bahawa dia memiliki Ph.D
dalam Psikologi Klinikal.
• Memilih untuk mengabaikan fakta bahawa seseorang
terus memanggilnya sebagai "Doktor" tidak mencukupi.
• Jika seseorang dilatih sebagai ahli psikologi kaunseling,
dia mesti dibentangkan sedemikian dan bukan sebagai
ahli psikologi klinikal.
• Berkenaan dengan latihan dan aspek kecekapan lain, doktor
bertanggungjawab untuk menunjukkan diri mereka dengan betul.
• Mereka seharusnya hanya menyediakan perkhidmatan, mengajar
dan menjalankan penyelidikan dengan orang dalam bidang yang
mereka kompeten berkenaan dengan pendidikan, latihan,
pengalaman diselia, perundingan, pengajian atau pengalaman
profesional mereka.
• Oleh itu, mereka tidak boleh mencuba prosedur rawatan atau
penilaian jika mereka tidak mempunyai latihan khusus atau
pengalaman yang diselia.
• Jika mereka tidak dapat menyediakan perkhidmatan yang
diperlukan, mereka harus membuat rujukan yang sesuai.
• Dalam sesetengah kes kecemasan, doktor boleh menyediakan
perkhidmatan kepada individu yang berada di luar latihan dan
pengkhususan doktor untuk memastikan perkhidmatan tidak
dinafikan.
• Perkhidmatan ini, bagaimanapun, dihentikan sebaik sahaja
kecemasan tamat atau perkhidmatan yang sesuai disediakan (APA,
2010, Trull, 2005).
Mengekalkan Kecekapan
• Ahli psikologi klinikal perlu komited untuk
meningkatkan pengetahuan saintifik dan
profesional mereka.
• Oleh itu, mereka harus mengambil bahagian dalam
usaha berterusan untuk membangunkan dan
mengekalkan kecekapan mereka seperti
pengetahuan dalam teknik baru, teknologi dan
bentuk terapi baru (APA, 2010).
 KERAHSIAAN
1. Menjaga Kerahsiaan
2. Had kepada Kerahsiaan
3. Pendedahan tanpa Persetujuan
 Menjaga Kerahsiaan
• Salah satu ciri terpenting dalam amalan etika psikologi klinikal ialah
kerahsiaan.
• Ia adalah pusat kepada hubungan klien-ahli psikologi.
• Maklumat yang diberikan oleh klien tidak boleh didedahkan tanpa
kebenaran pesakit.
• Menurut Persatuan Psikologi Amerika, "ahli psikologi mempunyai
kewajipan utama dan mengambil langkah berjaga-jaga yang munasabah
untuk melindungi maklumat sulit yang diperoleh . . ." (APA, 2010).
• Oleh itu, pakar psikologi klinik mempunyai kewajipan etika yang jelas
untuk menghormati dan melindungi maklumat sulit yang diberikan oleh
pesakit.
• Jika maklumat ini dikeluarkan tanpa kebenaran klien, kepercayaan dalam
perhubungan boleh dimudaratkan secara tidak dapat diperbaiki (Trull,
2005).
• Dalam keadaan di mana suara atau imej klien direkodkan, ahli psikologi
perlu mendapatkan kebenaran terlebih dahulu daripada klien sendiri
 Had kepada Kerahsiaan
• Dalam masyarakat hari ini, tidak semua maklumat
dianggap “istimewa” atau sulit.
• Adalah perlu bagi ahli psikologi untuk menjelaskan
kepada klien syarat-syarat di mana kerahsiaan boleh
dilanggar.
• Ini perlu dilakukan sebelum terapi boleh dimulakan.
• Had kerahsiaan selalunya wujud apabila seseorang tidak
berupaya secara sah untuk memberikan persetujuan
termaklum.
• Terdapat juga had kerahsiaan apabila perkhidmatan
jurubahasa diperlukan sebagai sebahagian daripada
hubungan profesional atau saintifik.
• Dalam keadaan di mana individu mengambil bahagian
dalam penyelidikan, identiti peserta dirahsiakan tetapi
maklumat yang diberikan akan dibincangkan dan diterbitkan
untuk tujuan saintifik atau profesional yang sesuai.
• Pakar psikologi juga boleh mendedahkan maklumat sulit
dengan persetujuan klien apabila klien memerlukan
rawatan lanjut untuk penempatan dan penyeliaan sekolah.
• Walau bagaimanapun, mereka boleh mendedahkan hanya
maklumat yang diperlukan untuk mencapai tujuan yang
diperlukan (APA, 2010).
• Isu kerahsiaan juga timbul apabila ahli psikologi
bekerja dengan kanak-kanak.
• Berapa banyak maklumat yang dianggap sulit dan
berapa banyak yang boleh didedahkan kepada ibu
bapa dan pendidik untuk manfaat kanak-kanak itu
bergantung kepada situasi itu sendiri.
• Perbincangan mengenai kerahsiaan biasanya
berlaku pada permulaan perhubungan dan apabila
keadaan baru timbul, melainkan jika ini tidak
praktikal atau akan membawa kepada masalah
yang serius (APA, 2010).
Pendedahan tanpa Persetujuan
• Dalam sesetengah situasi, ahli psikologi mungkin
mendedahkan maklumat sulit tanpa persetujuan
individu.
• Dalam kes sedemikian, ahli psikologi harus memberitahu
individu bahawa kerahsiaan akan dipecahkan.
• Maklumat sulit boleh didedahkan tanpa kebenaran klien
dalam situasi di mana:
a) Terdapat risiko bahaya yang serius sama ada kepada ahli
psikologi, individu sendiri atau orang lain;
b) Ia dikehendaki oleh undang-undang; dan
c) Perkhidmatan profesional tambahan adalah perlu.
 • Berkenaan dengan risiko bahaya yang serius, ahli
psikologi boleh memecahkan kerahsiaan dalam kes
di mana mereka percaya terdapat risiko bunuh diri
atau pembunuhan, disyaki penderaan kanak-kanak
dan situasi lain yang berpotensi mengancam
nyawa.
Sebagai contoh, pada tahun 1976 di Amerika Syarikat, seorang pelanggan di pusat kaunseling
universiti memberitahu ahli terapinya bahawa dia merancang untuk membunuh teman
wanitanya. Ahli terapi memaklumkan kepada polis kampus tentang niat klien dan klien telah
ditahan. Bagaimanapun, memandangkan teman wanita itu pergi bercuti, polis memutuskan
untuk melepaskannya. Kemudian, pelanggan itu membunuh teman wanitanya. Ibu bapa
teman wanita itu menyaman ahli terapi, polis dan universiti, dengan alasan bahawa ketiga-
tiga pihak cuai kerana tidak memaklumkan ancaman itu. Mahkamah Agung California
akhirnya membuat keputusan yang memihak kepada ibu bapa, berpendapat bahawa ahli
terapi secara undang-undang cuai kerana tidak memaklumkan semua orang yang sesuai,
supaya keganasan dapat dielakkan (Trull, 2005). Jika anda adalah ahli terapi, apakah yang
anda akan lakukan?
 PRAJUDIS
• Dalam bidang psikologi klinikal, kita perlu mengambil kira prejudis
dari segi sikap negatif, kebimbangan, ketakutan dan penghindaran
orang yang mengalami masalah kesihatan mental.
• Ahli psikologi perlu mengamalkan keadilan dalam memastikan
semua orang boleh mendapat akses dan mendapat manfaat
daripada sumbangan psikologi dan mempunyai kualiti perkhidmatan
yang sama yang disediakan oleh mereka.
• Kecondongan, sempadan kecekapan dan batasan kepakaran tidak
boleh dibiarkan atau diamalkan secara sedar semasa merawat
pesakit.
• Maruah dan nilai semua orang dan hak individu terhadap privasi,
kerahsiaan dan penentuan nasib sendiri harus dihormati.
• Adalah sama pentingnya bahawa doktor peka terhadap isu rawatan
atau penilaian yang boleh dipengaruhi oleh jantina, latar belakang
etnik atau kaum, umur, orientasi seksual, agama, ketidakupayaan
atau status sosioekonomi pesakit (APA, 2010, Trull, 2005).
 UJIAN
• Pakar psikologi klinikal sering menggunakan alat
penilaian atau ujian piawai untuk menilai klien
mereka.
• Semasa ujian, mereka perlu mempertimbangkan
beberapa faktor untuk memastikan maklumat yang
diperoleh daripada ujian tidak disalahgunakan.
• Lebih penting lagi, mereka tidak seharusnya
mengeluarkan keputusan ujian kepada orang lain
tanpa kebenaran klien atau mereka yang tidak layak
untuk menggunakan maklumat tersebut.
• Ahli psikologi yang menggunakan penilaian psikometrik harus
mempunyai pengetahuan yang diperlukan tentang alat yang
mereka gunakan.
• Oleh itu, orang yang hilang kelayakan tidak seharusnya
menjalankan penilaian psikologi terutamanya tanpa
pengawasan yang sewajarnya.
• Pakar psikologi juga harus memberikan penjelasan kepada
orang yang mengambil ujian tentang keputusan ujian dalam
bahasa yang boleh difahami.
• Jika pengambil ujian tidak dapat memahami keputusan ujian,
maklumat tersebut hendaklah diberikan kepada orang yang
diberi kuasa secara sah bagi pihak pengambil ujian.
• Semasa mentafsir keputusan ujian, ahli psikologi perlu
mengambil kira faktor ujian serta ciri-ciri pengambil ujian yang
mungkin menjejaskan pertimbangan ahli psikologi atau
mengurangkan ketepatan tafsiran mereka.
• Sekiranya ahli psikologi mempunyai sebarang keraguan yang
ketara tentang ketepatan atau batasan tafsiran mereka, maka
ini harus disebut (APA, 2010).
 PERSETUJUAN TERMAKLUM
• Sebelum kita mengambil bahagian dalam sebarang rawatan, kita
perlu mempunyai pemahaman yang baik tentang apa itu semua.
• Kita tidak boleh dipaksa untuk mengambil bahagian dalam
sebarang rawatan tanpa persetujuan kita.
• Persetujuan termaklum adalah penting kepada perkhidmatan
psikologi kerana ia melindungi hak klien.
• Persetujuan termaklum ialah prosedur undang-undang yang
memastikan klien mengetahui semua manfaat, risiko dan kos
yang terlibat dalam rawatan yang disyorkan.
• Pakar psikologi perlu mendapatkan persetujuan termaklum yang
sesuai untuk rawatan atau prosedur berkaitan menggunakan
bahasa yang boleh difahami oleh klien.
 • Menurut APA (2010) kandungan persetujuan
termaklum mungkin berbeza bergantung pada
keadaan tetapi secara amnya ia membayangkan
bahawa:
a) Klien mempunyai keupayaan untuk bersetuju
(memahami apa yang dia bersetuju);
b) Klien telah diberi maklumat yang mencukupi
mengenai prosedur;
c) Klien secara sukarela memberikan persetujuannya
tanpa pengaruh atau perpaduan yang tidak perlu
daripada orang lain; dan
d) Persetujuan telah didokumenkan dengan sewajarnya.
• Jika klien tidak mampu dari segi undang-undang untuk memberikan persetujuan
termaklum, pakar psikologi hendaklah mendapatkan kebenaran daripada orang yang
diberi kuasa secara sah seperti ibu bapa, penjaga yang sah atau anak dewasa klien.
• Di samping itu, pakar psikologi perlu memaklumkan kepada klien tentang cadangan
intervensi dengan cara di mana orang itu boleh memahami dan berusaha untuk
mendapatkan persetujuannya (APA, 2010).
 DILEMA ETIKA
• Dilema etika boleh berlaku dalam mana-mana profesion
dan bagi ahli psikologi klinikal, ia tidak berbeza.
• Dalam kapasiti profesional mereka, ahli psikologi klinikal
perlu menghormati dan melindungi kebajikan dan hak
pesakit mereka.
• Mereka perlu berusaha untuk membantu mereka yang
bekerja dengan mereka dan berhati-hati agar tidak
melakukan sebarang bahaya.
• Walau bagaimanapun, mungkin terdapat keadaan di
mana ahli psikologi mungkin menghadapi dilema etika
dalam hubungan mereka dengan pesakit.
 Pelbagai Hubungan
• Melayan rakan dan ahli keluarga seseorang tidak
dianggap beretika kerana ini boleh menyumbang
kepada eksploitasi atau kekurangan objektiviti.
• Di samping itu, ahli psikologi tidak boleh
melampaui batas dengan pesakit.

• Contohnya, terlibat secara peribadi atau romantis dengan pesakit mereka.

• Mereka juga harus mengelak daripada terlibat dalam urusan perniagaan lain dengan
pesakit mereka.
• Ini kerana, dengan berbuat demikian, mereka mungkin menyumbang lebih banyak
kemudaratan daripada kebaikan (APA, 2010, Long, 2009).
 Penipuan Untuk Meningkatkan
Faedah Dan Mengurangkan Bahaya
• ahli psikologi mungkin perlu menggunakan penipuan
untuk meningkatkan faedah dan mengurangkan bahaya.
• Seorang ahli psikologi mungkin tidak mendedahkan
semua maklumat dalam kes ini.
• Dalam keadaan sedemikian, ahli psikologi perlu
mempertimbangkan sama ada penipuan tersebut perlu
dan kemungkinan akibat penipuan ini.
• Dalam kes seperti ini, mungkin sukar untuk meramalkan
sama ada tindakan sedemikian boleh membahayakan
pesakit atau orang lain yang berkaitan dengan pesakit.
Masalah Peribadi Ahli Psikologi
• Masalah peribadi ahli psikologi atau isu sensitif yang berkaitan
dengan personaliti mereka sendiri juga boleh menjejaskan prestasi
mereka.
• Oleh itu, mereka perlu mengambil langkah untuk memastikan bahawa
isu-isu ini tidak mempengaruhi pertemuan mereka dengan pesakit
(Trull, 2005).
• Pakar psikologi itu sendiri mungkin menerima rawatan untuk masalah
psikologinya atau mungkin pernah melakukannya pada masa lalu.
• Maka timbul persoalan, sama ada dia perlu mendedahkan maklumat
ini kepada pesakitnya.
• Ini adalah sesuatu yang perlu dipertimbangkan dengan serius. Salah
satu cara untuk berbuat demikian ialah dengan meminta penyelia
"duduk" semasa sesi.