Темүлен: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Мазмұны өшірілді Content added

Inline

22:03, 2023 ж. қазанның 16 кезіндегі нұсқа

Темүлен (моңғ. Тэмүлэн; 1170 ^[1] — ?) - Есугей баһадүр мен оның бәйбішесі Өелүннің қызы, Шыңғыс ханның қарындасы.

Өмірбаяны

Темүленнің ағалары: Темучин, Хасар, Хачиун және Темуге; олардан басқа, Темулунның Есугей Сочихелдің басқа әйелінен туған екі ағасы – Бектер мен Белгітай «Моңғолдардың құпия тарихына» сәйкес, Темучин 9 жаста болғанда, Темулун «әлі бесікте жатқан» ^[2]. 1171 жылы Есугей қайтыс болғаннан кейін оның көптеген ізбасарлары отбасын тастап, оларды үйлерінен қуып жіберді, ал оның жесірлері мен балалары бірнеше жыл бойы толық жоқшылықта өмір сүрді. Бір күні Тайшуыт басшысы Тарғұтай Кирлтухтың қарулы отряды Бектерді өлтіргені үшін Темучинді экстрадициялауды талап етіп, олардың лагеріне шабуыл жасайды; Хасар жаулармен оқ алмасып, Белгутей құлаған ағаштардан бекініс жасап жатқанда, кіші балалары – Темулун, Хачиун, Темуге шатқалда жасырынып жүр; Темүжін қашып құтылды, бірақ бірнеше күннен кейін оны тайжұттар тауып алып, тұтқынға алды. Темужіннің меркіттердің қосынына шабуыл жасағанда қашып құтылғандар қатарында Темулун да айтылады.

Біраз уақыттан кейін, болжам бойынша, он төрт-он бес жасында Темүжін Темүжінді анасының туысы, екірес тайпасынан шыққан Бутуға үйлендіреді; үйленгеннен кейін Буту гүрген деген атқа префикс алды, яғни «күйеу бала» ^[3] . Джек Уэзерфордтың айтуынша, Темулунның балалары болмаған ^[3] . Шамамен 1202 жылы қайтыс болғаннан кейін ^[3] Темулун Темучин өзінің үлкен қызы Хожин бегі ^[4] Буту-Гүргенге үйлендірді.

Отбасы

Негун

Темүлен

см. Чингизиды

Ескертпелер

↑ Гумилёв Л. Н. Монголы и меркиты в XII веке Үлгі:Недоступная ссылка//Ученые записки Тартуского гос. ун-та, 1977. — N 416: Studia orlentalla et Antiqua: П. — C. 74—116.
↑ {{{тақырыбы}}}. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
↑ ^a ^b ^c Үлгі қатесі: қара {{Кітап}}
↑ Үлгі қатесі: қара {{Кітап}} Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында

[gumilev-1] Гумилёв Л. Н. Монголы и меркиты в XII веке Үлгі:Недоступная ссылка//Ученые записки Тартуского гос. ун-та, 1977. — N 416: Studia orlentalla et Antiqua: П. — C. 74—116.

[sokr-2] {{{тақырыбы}}}. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында

[weatherford-3] Үлгі қатесі: қара {{Кітап}}

[rashid-4] Үлгі қатесі: қара {{Кітап}} Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 2-жол: / 2-жол: @@
 == Өмірбаяны ==
-Темүленнің ағалары: [[Шыңғыс хан|Темучин]], Хасар, Хачиун және Темуге; олардан басқа, Темулунның Есугей Сочихелдің басқа әйелінен туған екі ағасы – Бектер мен Белгітай «[[Моңғолдың құпия шежіресі|Моңғолдардың құпия тарихына]]» сәйкес, Темучин 9 жаста болғанда, Темулун «әлі бесікте жатқан» <ref name="sokr">{{Книга}} {{Wayback}}</ref>. [[1171 жыл|1171]] жылы Есугей қайтыс болғаннан кейін оның көптеген ізбасарлары отбасын тастап, оларды үйлерінен қуып жіберді, ал оның жесірлері мен балалары бірнеше жыл бойы толық жоқшылықта өмір сүрді. Бір күні Тайшуыт басшысы Тарғұтай Кирлтухтың қарулы отряды Бектерді өлтіргені үшін Темучинді экстрадициялауды талап етіп, олардың лагеріне шабуыл жасайды; Хасар жаулармен оқ алмасып, Белгутей құлаған ағаштардан бекініс жасап жатқанда, кіші балалары – Темулун, Хачиун, Темуге шатқалда жасырынып жүр; Темүжін қашып құтылды, бірақ бірнеше күннен кейін оны тайжұттар тауып алып, тұтқынға алды. Темужіннің [[Меркіт|меркіттердің]] қосынына шабуыл жасағанда қашып құтылғандар қатарында Темулун да айтылады.
+Темүленнің ағалары: [[Шыңғыс хан|Темучин]], Хасар, Хачиун және Темуге; олардан басқа, Темулунның Есугей Сочихелдің басқа әйелінен туған екі ағасы – Бектер мен Белгітай «[[Моңғолдың құпия шежіресі|Моңғолдардың құпия тарихына]]» сәйкес, Темучин 9 жаста болғанда, Темулун «әлі бесікте жатқан» <ref name="sokr">{{Кітап}} {{Wayback}}</ref>. [[1171 жыл|1171]] жылы Есугей қайтыс болғаннан кейін оның көптеген ізбасарлары отбасын тастап, оларды үйлерінен қуып жіберді, ал оның жесірлері мен балалары бірнеше жыл бойы толық жоқшылықта өмір сүрді. Бір күні Тайшуыт басшысы Тарғұтай Кирлтухтың қарулы отряды Бектерді өлтіргені үшін Темучинді экстрадициялауды талап етіп, олардың лагеріне шабуыл жасайды; Хасар жаулармен оқ алмасып, Белгутей құлаған ағаштардан бекініс жасап жатқанда, кіші балалары – Темулун, Хачиун, Темуге шатқалда жасырынып жүр; Темүжін қашып құтылды, бірақ бірнеше күннен кейін оны тайжұттар тауып алып, тұтқынға алды. Темужіннің [[Меркіт|меркіттердің]] қосынына шабуыл жасағанда қашып құтылғандар қатарында Темулун да айтылады.
 Біраз уақыттан кейін, болжам бойынша, он төрт-он бес жасында Темүжін Темүжінді анасының туысы, екірес тайпасынан шыққан Бутуға үйлендіреді; үйленгеннен кейін Буту ''гүрген'' деген атқа префикс алды, яғни «күйеу бала» <ref name="weatherford">{{Книга}}</ref> . Джек Уэзерфордтың айтуынша, Темулунның балалары болмаған <ref name="weatherford" /> . Шамамен 1202 жылы қайтыс болғаннан кейін <ref name="weatherford" /> Темулун Темучин өзінің үлкен қызы Хожин бегі <ref name="rashid">{{Книга}} {{Wayback}}</ref> Буту-Гүргенге үйлендірді.