û

Binêre herwiha: u, ü, U, Û, û Ü

Kurmancî

Bilêvkirin

(Tîp) IPA^(kilîd): /uː/
Deng (Qoser)
Deng (Bidlîs)
(Girêdek) IPA^(kilîd): /uː/
(Girêdek) IPA^(kilîd): /ʉː/(Efrîn)

Tîp

û (girek Û)

Bîst û şeşem tîpa alfabeya kurdî, dengdêrek dirêj û hevdengî ئوو‎ (û) (li destpêka peyvê) û وو‎ (û) ya kurdî-erebî ye.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: وو‎
kurdî-krîlî: у

Unicode

Unicode	Koda HTMLê	Tex
U+00FB	`û` an `û` an jî `û`	`\^{u}`

Têkildar

Tîpên alfabeyên kurdî

Tîpên gir (girek): A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z – Ḧ Ẍ '
Tîpên hûr (hûrek): a b c ç d e ê f g h i î j k l m n o p q r s ş t u û v w x y z – ḧ ẍ '
- Tîpên dengdêr: a e ê i î o u û
- Tîpên bêdeng: b c ç d f g h j k l m n p q r s ş t v w x y z
Tîpên kirmaşanî: girek: Ł Ň Ř Ü hûrek: ł (ll, ڵ‎) ň (ng) ř (rr, ڕ‎) ü (ۊ‎)
Tipên soranî: ا‎ ب‎ پ‎ ت‎ ج‎ چ‎ ح‎ خ‎ د‎ ر‎ ڕ‎ ز‎ ژ‎ س‎ ش‎ ع‎ غ‎ ف‎ ڤ‎ ق‎ ک‎ گ‎ ل‎ ڵ‎ م‎ ن‎ ‎ھ‎ ە‎ و‎ ۆ‎ ی‎ ێ‎ Hejmar: ٠‎ ١‎ ٢‎ ٣‎ ٤‎ ٥‎ ٦‎ ٧‎ ٨‎ ٩‎

Girêdek

û

Peyvikek e bo girêdana du yan çend tiştên mîna hev yan yên beşdarî heman tiştî;
herwiha, jî, hem ... hem ...
Ez û ew hatin. (Hem ez hatim hem jî ew hat(in). Ez hatim, herwiha ew jî hat(in).)
peyvek ji bo gotina du tiştên hevdij
Ez hatim, û ew çû.

Bide ber

Etîmolojî

Bi wateya "herwiha" ji proto-hindûewropî * eti, proto-îranî *et, hevreha avestayî et (lê; û), pehlewî ud, u-, farisî و‎ (u, we), rusî и (i), latînî et, fransî et, spanî y...

Bi zaravayên din

Kurmancî: û
Soranî: u, we

Werger

Abxazî: -и (-i), -гьы (-g̍ə)
Adîgeyî: ыкӏи (əč̣̍i)
Afrîkansî: en → af
Akadî: 𒅇 (u)
Albanî: dhe → sq
Almaniya bilind a kevn: anti, enti
Almanî: und → de
Altayiya başûrî: ло (lo)
Alutor: ту (tu)
Amazîxiya fasî: ⴻⴷ (ed)
Amharî: ና (na), እና (ʾəna)
Aragonî: y → an
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܘ-‎ (wə-, wa-)

Aramiya babîlonî ya cihûyî: וְ־‎ (wə-)
Aromanî: shi
Asamî: আৰু (aru)
Astûrî: y → ast, ya → ast
Avarî: ва (wa), -ги (-gi)
Azerî: və → az
Baskî: eta → eu, ta → eu
Başkîrî: һәм (häm), ла (la), лә (lä), менән (menän)
Belarusî: і (i), ды (dy)
Bengalî: ও → bn (o), এবং → bn (ebôṅ), আর → bn (ar)
Bîkoliya naverast: asin
Bojpûrî: आ (ā)
Bretonî: ha → br, hag → br
Bulgarî: и → bg (i)
Burmayî: နဲ့ → my (nai.)
Buryatî: ба (ba)
Conxayî: དང (dang)
Çeçenî: а (a), и (i), кхин а (qin a)
Çekî: a → cs
Çerokî: ᎠᎴ → chr (ale)
Çîçewayî: ndi, ndipo
Çîkasawî: micha', mikmat
Çînî:
Kantonî: 及 (kap⁶, gap⁶), 同 (tung⁴), 和 (wo⁴)

Dunganî: дэ (de)

Hakkayî: 摎 (lâu), 同 (thùng)

Mandarînî: 和 → zh (hé), 與 → zh (yǔ), 及 → zh (jí), 以及 → zh (yǐjí), 暨 → zh (jì), 同 → zh (tóng)

Minnanî: 佮 → zh-min-nan (kap/kah), 和 → zh-min-nan (hām), 以及 → zh-min-nan (í-ki̍p), 與 (ú/í)

Wuyî: 搭
Çukçî: ынкъам (ynkʺam)
Çuvaşî: тата (tata)
Çûkî: me
Dalmatî: e
Danmarkî: og → da
Divehî: އަދި‎ (adi)
Dusuniya navendî: om
Elfdalî: og
Erebî: وَـ‎ → ar (wa-)
Erebiya misrî: و‎ (we)

Erebiya hîcazî: و‎ (u) (-w after a vowel, w- before a vowel)

Erebiya tunusî: و‎ (u)
Ermenî: և (ew), ու → hy (u)
Esperantoyî: kaj → eo
Estonî: ja → et, ning → et
Faliskanî: -cue
Farisiya kevn: -𐎨𐎠 (-c-a /-cā/), 𐎢𐎫𐎠 (u-t-a /utā/), 𐎠𐎫𐎹 (a-t-y /atiy/)
Farisî: و‎ → fa (va, o)
Fenîkî: 𐤅‎ (w /wu/)
Ferî: og → fo
Fînî: ja → fi, sekä → fi, ynnä → fi, -kä → fi
Fransî: et → fr
Friyolî: e
Frîsî: en → fy
Gaelîka skotî: agus
Galîsî: e → gl
Gotî: 𐌾𐌰𐌷 (jah), -𐌿𐌷 (-uh)
Gujaratî: અને → gu (ane)
Gurcî: და → ka (da)
Guwaranî: ha → gn
Haîtî: ak
Hawayî: ame, a, a me
Hawsayî: dà
Hindî: और → hi (aur), एवं → hi (evam), व → hi (va), तथा → hi (tathā), ओ → hi (o)
Hîlîgaynonî: kag
Hmongî: thiab
Holendî: en → nl
Hunsrikî: un
Endonezyayî: dan → id
Îbanî: enggau
Îbranî: וְ־‎ → he (ve)
Kevn: וְ־‎ → he (wə)
Îdoyî: e → io, ed → io

Îlokanoyî: ken, ket
Îngilîziya kevn: and
Îngilîziya navîn: and
Îngilîzî: and → en
Îngûşî: а (a)
Înterlîngua: e → ia, et → ia
Îrlendî: agus → ga, is → ga
Îtalî: e → it, ed → it
Îzlendî: og → is
Japonî: と → ja (to), かつ → ja (katsu), とか → ja (toka), や → ja (ya), そして → ja (soshite), 及 → ja, 及び → ja (および, oyobi)
Javayî: lan → jv, sarta → jv
Kalalîsûtî: aamma
Kalmîkî: хойр (xoyr), болн (boln)
Kannadayî: ಹಾಗೂ → kn (hāgū), ಮತ್ತು → kn (mattu)
Kapampanganî: ampong, at
Kapverdî: y
Karelî: ga
Kaşûbî: ë → csb
Katalanî: i → ca
Kirgizî: жана → ky (cana)
Kîngalî: සහ (saha)
Koreyî: 와 → ko (wa), 과 → ko (gwa), 그리고 → ko (geurigo), 하고 → ko (hago), 및 → ko (mit), 이랑 → ko (irang)
Kreyoliya antîlleyî: ak
Kreyoliya belizeyî: ahn
Ladînoyî: i, אי‎
Lakotayî: na
Latgalî: i
Latînî: et → la, ac → la, atque → la, -que → la
Latviyayî: un → lv, ir → lv
Lawsî: ແລະ (læ)
Lazî: do
Lîtwanî: ir → lt
Lombardî: e
Lueyî: ᧞ (l̇ae), ᩓ, ᦂᧇ (k̇ab)
Lugandayî: ne, na, ate
Luksembûrgî: an → lb
Mòçenoyî: ont
Makedonî: и → mk (i)
Malagasî: sy → mg, ary → mg
Malay:
Malezî: دان‎

Rûmî: dan → ms
Malayalamî: ഉം → ml (uṃ), കൂടാതെ → ml (kūṭāte)
Maltayî: u → mt
Mançûyî: ᡪᠠᡳ (ᡪai)
Manksî: as
Maorî: me, a, me
Maranaoyî: ago
Maratî: आणि → mr (āṇi), व → mr (va)
Mayayiya yukatekî: yéetel
Mbya guaraniyî: ha'e
Mecarî: és → hu
Megrelî: დო (do)
Misrî:

(ḥnꜥ),

(ḥr)
Mîrandî: i
Mongolî: ба → mn (ba)
Nafaanrayî: a
Nahuatl:
Nahwatliya navendî: huan

Klasîk: ihuan
Navajoyî: dóó
Nawrûyî: me → na
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: on

Almaniya jêrîn a almanî: on, un
Nepalî: र → ne (ra)
Newarî: व (va)
Nogayî: эм (ém)
Normandî: et
Norsiya kevn: ok
Norwecî:
Norweciya bokmålî: og → no

Norweciya nînorskî: og
Ohloniya başûr: ara
Ojibweyî: dash, idash, gaye, ge, miinawaa
Okînawanî: とぅ (tu)
Oksîtanî: e → oc
Oriyayî: ଆଉ (au)
Osetî: ӕмӕ (æmæ)
Osmanî: و‎ (ve)
Oygurî: ۋە‎ → ug (we), بىلەن‎ → ug (bilen), ھەم‎ → ug (hem)
Ozbekî: va → uz
Pangasînanî: tan
Farisiya navîn: 𐭥‎ (ʿ /ud/), 𐭠𐭥‎ (ʾʿ /u/), 𐭠𐭥𐭣‎ (ʾʿd /ud/)
Peştûyî: او‎ → ps (aw)
Pite samî: ja
Polabî: ă, un
Polonî: i → pl, oraz → pl, tudzież → pl
Portugalî: e → pt
Proto-norsî: ᛅᚢᚴ (ᛅuk)
Prusiya kevn: be
Puncabî: ਅਤੇ → pa (atē)
Şahmuxî: اتے‎ → pnb (atē)
Qazaxî: және → kk (jäne), әрі (ärı), мен → kk (men), пен (pen)
Qiptî:
Bohaîrî: ⲕⲁⲓ (kai), ⲕⲉ (ke), ⲛⲉⲙ (nem), ⲟⲩⲟϩ (ouoh)

Sahîdî: ⲕⲁⲓ (kai), ⲕⲉ (ke), ⲙⲛ (mn), ⲁⲩⲱ (auō)
Cornish:
Kornî: ha, hag
Rajasthanî: अर (ar), अनै (anai)
Romancî: e, ed
Romanî: thaj
Romanyayî: și → ro, iar → ro
Rusî: и → ru (i), да → ru (da), а → ru (a)
Rusînî: і (i)
Saksoniya kevn: anda, endi
Samiya akkalayî: я
Samiya bakurî: ja
Samiya başûr: jïh
Samiya înarî: já
Samiya lule: ja
Samiya skoltî: da
Samogîtî: ėr, ė
Sanskrîtî: च → sa (ca)
Sardînî: e
Sebwanoyî: ug
Semaî: ru
Sicîlî: e → scn
Sierra mîwokiya navendî: -l·i-
Sindhî: ۽‎ → sd (aee’)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: и

Latînî: i → sh
Sîlhetî: ꠀꠞ (ar)
Skotî: an
Slaviya kevn:
Kirîlî: и (i)

Glagolîtîk: ⰹ (i)
Slaviya rojavayî ya kevn: и (i)
Slovakî: a → sk
Slovenî: in → sl, ter, pa → sl
Somalî: iyo → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: a

Sorbiya jorîn: a → hsb
Spanî: y → es, e → es
Sundanî: sarta, tur → su
Swahîlî: na
Swêdî: och → sv
Şanî: လႄႈ (lāae)
Şerpayî: དང
Tacikî: ва → tg (va), -у (-u)
Tagalogî: at → tl, saka → tl
Tamîlî: உம் → ta (um)
Tayî: และ → th (lɛ́), กับ → th (gàp)
Telûgûyî: మరియు → te (mariyu)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴷ (d)
Ter samî: da
Teterî: һәм (häm), вә → tt (wä), белән (belän)
Tigrînî: ከኣ (käʾa)
Tirkî: ve → tr, ile → tr
Tirkmenî: we → tk
Tîbetî: དང (dang)
Tokpisinî: na, wantaim
Toxarî B: ṣpä
Tumbukayî: na
Tuvanî: -биле (-bile), болгаш (bolgaş)
Tzotzîlî: xchiʼuk
Udmurtî: но (no)
Ume samî: jah
Urdûyî: اور‎ (aur)
Ûkraynî: і → uk (i), й → uk (j), та → uk (ta)
Vandalî: ia
Venîsî: e → vec
Viyetnamî: và → vi (𡝕), với → vi (喟)
Volapûkî: e → vo
Walonî: et → wa, eyet → wa
Warayî: ug
Weylsî: a → cy, ac → cy
Wîlamowî: ana
Ximêrî: នឹង → km (nɨng)
Yakutî: уонна (uonna)
Yidîşî: און‎ → yi (un)
Yupîkiya navendî: -llu
Yûnanî: και → el (kai), κι → el (ki), ϗ (ϗ)
Kevn: καί (kaí), τε (te), τε καί (te kaí), δέ (dé), ἠδέ (ēdé)

Yûnaniya mîkenî: 𐀤 (qe)
Zêlandî: en, in
Zhuangî: caeuq
Zuluyî: na-, futhi
ǃXóõ: ǂʻá, ʻàhn

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.