Assimilatie (taolkunde)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Assimilatie in de taal is de verendering van 'ne klaank oonder invloed van 'ne aandere klaank. In bepaalde gevalle kan assimilatie töt oetdrukking kaome in de sjpelling of transcriptie va wäöërd, mae dit is neet ömmer 't geval.
Progressief en regressief
[bewirk | brón bewèrke]In 't Limburgs kènt me progressief en regressief assimilatie.
- Bie progressief assimilatie nèmt 'ne klaank kènmerke över van 'ne dao aan vöraafgaonde klaank.
- E väörbeeld: in 'dat doa e hoes sjtèèt' wert d'r beginklaank van 'dao' dèk sjtèmloos oetgesjpraoëke (dus es 'n /t/). Dat gebäört oonder invloed van de d'r aan vöraafgaonde sjtèmloos /t/.
- Bie regressief assimilatie nèmt 'ne klaank kènmerke över van 'ne d'r óp volgende klaank.
- E väörbeeld: in 'zakdook' wert de /k/ dèk sjtèmhöbbend gemakd (en dus oetgesjpraoëke es d'r beginklaank van 'garçon'). Dat gebäört oonder invloed van de /d/, die sjtèmhöbbend is.
Degeminatie
[bewirk | brón bewèrke]Óp assimilatie kan degeminatie volge: es 'ne geassimileerde klaank identiek is waoëre an d'r daorópvolgende klaank, blieft hievan dèk mer ene klaank över. Dit is in 't örsjte väörbeeld 't geval.
Veurbeelde op 't Limbörgs
[bewirk | brón bewèrke]- s > z: reisbureau, reizbureau
- f > v: leefde, leevde
- p > b: d'n trap op, d'n trab op
- t > d: wie laat is 't, wie laad is 't
- n > m: tien pekseks, tiem pekskes
De veurbeelde illustrere tot de meijklinkers s, f, p, t en n veraandere oonder invlood vaan de volgende klinker of medeklinker. Zoe weurt de s vaan reisbureau, oonder invlood vaan de volgende b, oetgesproke es z. De spelling hèlt dao gein rekening mèt. In reisbureau spelle v'r 'n s, meh v'r spreke 'n z oet.