Сан Хосе (Костарика)
| Сан Хосе | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| главен град | |||||
| Ciudad de San José de Costa Rica | |||||
Поглед на Сан Хосе Паркот Сабана Национален музеј на Костарика Национален театар на Костарика Парк Моразан Edificio Metálico Национален музеј Пасео Колон Катедрала на Сан Хосе | |||||
| |||||
| Прекар(и): Chepe ("Joe") | |||||
| Гесло: Ad Meliora (Latin) "Кон подобри нешта" | |||||
 Граници на Сан Хосе | |||||
| Држава |  Костарика | ||||
| Покраина | .svg){kind=small} Сан Хосе | ||||
| Основан | ок. 1739 | ||||
| Гл. град од | 16 мај 1823 | ||||
| Окрузи | 10 total, 1 partial. | ||||
| Управа | |||||
| • Градоначалник | Луис Диего Миранда Мендез | ||||
| Површина | |||||
| • главен град | 44,62 км2 (1,723 ми2) | ||||
| • Метро | 2.044 км2 (789 ми2) | ||||
| Надм. вис. | 1.172 м | ||||
| Население (2022) | |||||
| • главен град | 352.381 | ||||
| • Густина | 79/км2 (200/ми2) | ||||
| • Градскo | 1.543.000 (март 2.013)[1] | ||||
| • Метро | 2.158.898 | ||||
| • Метро | 1.056,2/км2 (27,360/ми2) | ||||
| • Демоним | Санхозеец | ||||
| GDP (PPP, constant 2015 values) | |||||
| • Година | 2023 | ||||
| • Метро | $30.2 милијарди[2] | ||||
| • Per capita | $20,700 | ||||
| Час. појас | CST (UTC-6) | ||||
| Повик. бр. | + 506 | ||||
| HDI (2019) | 0.828[3] мн. висок | ||||
| Climate | Aw | ||||
| Мреж. место | msj.go.cr | ||||
.svg)
Сан Хосе (шпански: San José, „Свети Јосиф“) е главен и најголем град на Костарика и главен град на покраината Сан Хозе . Градит е во центарот на земјата, во Централната долина, во рамките на кантонот Сан Хозе . Сан Хозе е седиште на националната влада на Костарика, центар на политичка и економска активност и главен транспортен центар на државата. Сан Хозе е истовремено еден од кантоните на Костарика, со неговата општинска површина која опфаќа 44,62 квадратни километри (17,23 квадратни милји) [4] и има проценето население од 352,381 луѓе во 2022 година. [5] Заедно со неколку други кантони во централната долина, вклучувајќи ги Алахуела, Хередија и Картаго, и сите ја формираат Големата метрополитенска област на земјата, со проценето население од над 2 милиони според податоците во 2017 година. [6] Градот е именуван во чест на Јосиф од Назарет .
Основана е во 1736 година по наредба на Кабилдо де Леон. Населението на Сан Хозе се зголемило во текот на 18 век преку колонијалното планирање. Историски бил град од стратешко значење, три пати бил главен град на Костарика. Дневно низ него минуваат повеќе од милион луѓе. Во градот се наоѓа Националниот музеј на Костарика, Националниот театар на Костарика и Метрополитенскиот парк Ла Сабана, и Меѓународниот аеродром Хуан Сантамарија.
Сан Хозе се истакнува меѓу градовите во Латинска Америка по високиот квалитет на живот, [7] безбедноста, нивото на глобализација, еколошките перформанси, јавниот сервис [8] и признатите институции. Во 2012 година, Сан Хозе бил еден од најбезбедните градови и градови со мала стапка на насилство во регионот. [9] Се смета за „бета-“ глобален град од страна на GaWC. Сан Хозе се приклучил на Глобалната мрежа на градови за учење на УНЕСКО во 2016 година.
Историја
[уреди | уреди извор]Населението на Сан Хозе се зголемило за време на колонизацијата во XVIII век, кое било различно од традиционалните планови за основање на шпанските градови во Средна Америка.
Основана во 1736 година по наредба на Кабилдо де Леон, целта била да ги концентрира расеаните жители на долината Асери. [10] Така Де Леон наредил изградба на капела во близина на областа позната како „Ла Бока дел Монте“ која беше завршена една година подоцна. Таа година свети Јосиф бил избран за парохиски патрон, па оттука и нејзиното име. Капелата, која била многу едноставна, била подигната со помош на црквата Картаго. [11]
За разлика од соседниот Картаго, Сан Хозе не бил основан со формален декрет и затоа немал градска влада. Дури со донесувањето на Уставот на Кадиз во 1812 година, Сан Хозе ја имал својата прва градска влада. На 18 октомври 1813 година, областа за прв пат бил дефинирана како град од страна на презвитерот Флоренсио дел Кастиљо, во име на шпанската влада, титула која потоа била изгубена во 1814 година кога Фердинанд VII од Шпанија ги поништил постапките на судовите. Општинската власт била обновена во 1820 година заедно со титулата град и во 1823 година Сан Хозе станал главен град на Костарика. [10] Ова го прави Сан Хозе еден од најмладите главни градови во Латинска Америка по година на основање.
Населението и економскиот раст биле поттикнати од подобрувањата во пристапот до вода и инсталирањето на Тутунскиот комбинат во 1782 година. Акумулацијата на капитал донесен од тутунските насади му овозможил на градот економски да ги надмине соседните провинции. [12]
Првата современа урбана населба го носи името на нејзиниот основач, францускиот претприемач за кафе Монсје Амон и е создадена кон крајот на 19 век, во согласност со современата архитектура на Бел Епок. Барио Амон, како и Националниот театар, остануваат симболи на таканареченото златно доба на кафето од Костарика.
Денес Сан Хозе е модерен град со раздвижена трговија и брзи изрази на уметност и архитектура. Поттикната од подобрената туристичка индустрија во земјата, градот е значајна дестинација и попатна станица за странските посетители. [13]
Окрузи
[уреди | уреди извор]Границите на градот Сан Хозе, како што се дефинирани во Административната територијална поделба [14] и пропишани во Извршниот декрет 11562 од 27 мај 1980 година, [15] ги назначува границите на кантонот Сан Хозе, освен источниот сектор на областа Урука. Затоа градот е составен од севкупноста на областите Кармен, Мерсед, Оспитал, Катедрала, Запоте, Сан Франциско де Дос Риос, Мата Редонда, Павас, Хатило, Сан Себастијан и делумно од областа Урука .
Демографија
[уреди | уреди извор]Според проценката на населението за 2022 година, [5] Сан Хозе имал население од 352,381 жители, повеќе од кој било друг кантон во земјата и повеќе од 288,054 луѓе, според пописот од 2011 година . [16] Кантонот имал густина на население од7.897,38/км2
Поголемиот дел од населението се наоѓа во околните области околу на градот (областите Ел Кармен, Мерсед, Оспитал и Катедрал).
Во 2022 година, кантонот имал 0,92 мажи по жена, [5] мала промена од 0,90 мажи по жена во 2011 година. Во 2000 година, покраината имала 100% урбано население. 17,33% од нејзините жители биле под десет години, а 7,67% се над 65 години.
Владата
[уреди | уреди извор]Градоначалник
[уреди | уреди извор]Според Општинскиот законик на Костарика, градоначалниците се избираат на секои четири години од населението. [17] Од последните општински избори во 2024 година, кандидатот на Заедно Сан Хозе, Луис Диего Миранда Мендез, бил избран за градоначалник на кантонот со 23,95% од гласовите, со Јариела Франсини Кирос Алварез и Фернандо Антонио Вега Гилјен како први и втори заменици. [18]
Советот на општината
[уреди | уреди извор]Како и градоначалникот и вицеградоначалниците, така и членовите на Советот на општината се избираат на секои четири години. Општинскиот совет на Сан Хозе има 11 места советници и заменици, кои можат да учествуваат на состаноците, но не и да гласаат освен ако назначениот советник е отсутен.[17]
Клима
[уреди | уреди извор]Сан Хозе има тропска влажна и сува клима ( Кепенова климатска класификација Aw ). [19] Врнежите варираат во голема мера помеѓу најсувиот месец ( 6.3 mм (0.021 ст) ) и највлажниот месец ( 355.1 mм (1.165 ст) ), додека просечните температури малку варираат. [20] Најтопол месец е април со просечна температура од 23.7 °C (74.7 °F), додека најсвеж месец е октомври со просечна температура од 21.8 °C (71.2 °F) .
| Климатски податоци за Сан Хосе | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Месец | Јан | Фев | Мар | Апр | Мај | Јун | Јул | Авг | Сеп | Окт | Ное | Дек | Годишно |
| Највисока забележана °C (°F) | 31.5 (88.7) |
33.3 (91.9) |
33.4 (92.1) |
34.5 (94.1) |
33.3 (91.9) |
32.1 (89.8) |
31.7 (89.1) |
32.0 (89.6) |
32.0 (89.6) |
31.4 (88.5) |
30.9 (87.6) |
31.7 (89.1) |
34.5 (94.1) |
| Прос. висока °C (°F) | 28.2 (82.8) |
29.1 (84.4) |
29.9 (85.8) |
30.3 (86.5) |
28.8 (83.8) |
28.2 (82.8) |
28.2 (82.8) |
28.3 (82.9) |
27.8 (82) |
27.1 (80.8) |
27.2 (81) |
27.9 (82.2) |
28.4 (83.1) |
| Сред. дневна °C (°F) | 22.6 (72.7) |
23.0 (73.4) |
23.5 (74.3) |
23.7 (74.7) |
22.9 (73.2) |
22.5 (72.5) |
22.6 (72.7) |
22.4 (72.3) |
22.0 (71.6) |
21.8 (71.2) |
21.9 (71.4) |
22.3 (72.1) |
22.6 (72.7) |
| Прос. ниска °C (°F) | 18.5 (65.3) |
18.7 (65.7) |
18.8 (65.8) |
19.1 (66.4) |
19.2 (66.6) |
19.0 (66.2) |
19.0 (66.2) |
18.8 (65.8) |
18.3 (64.9) |
18.5 (65.3) |
18.3 (64.9) |
18.3 (64.9) |
18.7 (65.7) |
| Најниска забележана °C (°F) | 11.7 (53.1) |
13.2 (55.8) |
14.5 (58.1) |
14.9 (58.8) |
14.4 (57.9) |
15.8 (60.4) |
15.2 (59.4) |
16.0 (60.8) |
15.8 (60.4) |
15.3 (59.5) |
14.5 (58.1) |
14.2 (57.6) |
11.7 (53.1) |
| Прос. дожд мм (ин) | 6.3 (0.248) |
10.2 (0.402) |
13.8 (0.543) |
79.9 (3.146) |
267.6 (10.535) |
280.1 (11.028) |
181.5 (7.146) |
276.9 (10.902) |
355.1 (13.98) |
330.6 (13.016) |
135.5 (5.335) |
33.5 (1.319) |
1.971 (77,6) |
| Прос. бр. дождливи денови (≥ 0.1 mm) | 3 | 3 | 5 | 10 | 23 | 22 | 20 | 22 | 26 | 25 | 17 | 8 | 184 |
| Прос. релативна влажност (%) | 68 | 68 | 66 | 70 | 77 | 83 | 80 | 83 | 85 | 87 | 79 | 74 | 76.7 |
| Сред. бр. сончеви часови месечно | 285.2 | 266.0 | 282.1 | 240.0 | 182.9 | 144.0 | 151.9 | 158.1 | 147.0 | 161.2 | 177.0 | 244.9 | 2.440,3 |
| Извор бр. 1: Deutscher Wetterdienst[21] | |||||||||||||
| Извор бр. 2: NOAA (sun 1961–1990)[22][23] | |||||||||||||
Образование
[уреди | уреди извор]Костарика има развиено високо ниво на образование. Од 2011 година, 97,6% од населението над 10 години било писмено, [24] 96% од децата на возраст од 6-11 години одат во основно училиште и 71% од учениците на средношколска возраст посетуваат средно училиште. [25] Земјата како целина има највисоки нивоа на образование во Средна Америка и едно од најдобрите во Латинска Америка. Ова е особено точно за Сан Хозе, образовниот центар на нацијата, дом на голем број јавни и приватни универзитети. [26]
Универзитетот Санто Томас, првиот универзитет во Костарика, бил основан во градот во 1843 година. [27] Таа институција одржувала блиски врски со Римокатоличката црква и била затворена во 1888 година од страна на прогресивната и антиклерикалистичка влада на претседателот Бернардо Сото Алфаро како дел од кампањата за модернизација на јавното образование. Правните училишта, агрономијата, ликовните уметности и фармацијата продолжиле да работат независно, но Костарика немала соодветен универзитет до 1940 година, кога тие четири училишта биле повторно обединети за да го основаат модерниот Универзитет на Костарика (УКР).
Безбедност
[уреди | уреди извор]Сан Хозе е еден од најбезбедните градови во Латинска Америка. Од 19 јуни 2012 година, и градот и нацијата значително ги намалиле индексите на криминал. На национално ниво, криминалот е намален од 12,5 на 9,5 инциденти на 100.000 жители.
Во 2012 година Владата издала нова полициска опрема, а буџетот за безбедност бил зголемен. Владата на претседателката Лаура Чинчила донирала возила и друга опрема на полицискиот оддел во најмалку два наврати. [28]
Поголемото градско подрачје служи и како седиште на Меѓуамериканскиот суд за човекови права .
Транспорт
[уреди | уреди извор]
Сан Хозе има неколку внатрешни транспортни мрежи кои ги поврзуваат градските области и градското подрачје. Има и националните транспортни мрежи кои го поврзуваат градот со другите делови на Костарика.
Сан Хозе е во фаза на модернизација во транспортот. Во февруари 2011 година, поранешниот градоначалник Џони Араја, заедно со тогашната претседателка на Костарика, Лаура Чинчила, најавиле воспоставување на урбан трамвајски систем кој, во својата прва фаза, ќе го покрие централното јадро на градот од запад кон исток.
На 27 септември 2012 година, Сан Хозе ги обелодени плановите да ги постави своите први улични знаци, околу 22.000 знаци и табли. Се проценува дека недостатокот на соодветни имиња на улици за насоки предизвикува загуба од 720 милиони долари годишно од страна на Интерамериканската банка за развој во 2008 година, поради неиспорачана, вратена или повторно испратена пошта. [29]
Автобуси
[уреди | уреди извор]Приватните автобуски компании поврзуваат различни области на градот едни со други. Услугите за други делови од земјата ги обезбедуваат други приватни компании кои имаат станици или постојки распространети низ центарот на градот. Има и автобуски линии помеѓу меѓународниот аеродром Хуан Сантамарија и центарот на Сан Хозе.
Спорт
[уреди | уреди извор]Главниот фудбалски клуб во градот е Депортиво Саприса, кој има освоено рекордни 36 титули во лигата. Тимот ги игра своите домашни натпревари на Стадион Рикардо Саприса Ајма, кој се наоѓа во Тибас . Друг клуб од највисоко ниво, Универзидад, игра на Стадионот Еколоџико.
Галерија
[уреди | уреди извор]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Demographia World Urban Areas PDF (March 2013)“. Instituto Nacional de Censos de Costa Rica. Архивирано од изворникот на 20 ноември 2015. Посетено на 24 ноември 2013.
- ↑ „TelluBase—Costa Rica Fact Sheet“ (PDF). Tellusant. Посетено на 2024-01-11.
- ↑ „Subnational Human Development Index“. Архивирано од изворникот 25 July 2021. Посетено на 22 February 2021.
- ↑ Instituto Geográfico Nacional de Costa Rica (2024-06-20). „División Territorial Administrativa, 2024 – Totales de Provincias, Cantones y Distritos de Costa Rica“ [Administrative Territorial Division, 2024 – Totals of Provinces, Cantons and Districts of Costa Rica] (PDF) (шпански). Посетено на 2024-07-16.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Instituto Nacional de Estadística y Censos (2023). „Resultados Estimacion de Poblacion y Vivienda 2022“ [2022 Population and Housing Estimate Results] (шпански). Архивирано од изворникот (XLSX) на 2024-06-04. Посетено на 2024-04-21.
- ↑ „Costa Rica - Country Profile - Nations Online Project“. www.nationsonline.org. Архивирано од изворникот на 11 June 2019. Посетено на 1 July 2019.
- ↑ Rosales, Daniel (2016-02-23). „Ciudad Panamá y San José tienen la mejor calidad de vida de la región“. Revista Summa (шпански). Архивирано од изворникот на 18 April 2019. Посетено на 2019-06-14.
- ↑ „San José's air among cleanest of Latin American cities“. The Tico Times Costa Rica (англиски). 9 August 2015. Архивирано од изворникот на 6 June 2019. Посетено на 2019-06-14.
- ↑ „Costa Rica still one of the safest places in Latin America“. The Costa Rica News. 17 June 2012. Архивирано од изворникот на 9 July 2013. Посетено на 8 July 2013.
- ↑ 10,0 10,1 „Historia de San José: Ciudad hace 200 años“. La Nación, Grupo Nación (шпански). Архивирано од изворникот на 15 October 2018. Посетено на 2018-11-01.
- ↑ „viajes a Costa Rica“. archive.org - ES (шпански).
- ↑ „Historia de San José: ciudad hace 200 años“. La Nación, Grupo Nación (шпански). Архивирано од изворникот на 15 October 2018. Посетено на 2018-11-01.
- ↑ „San José, city, Costa Rica“. Архивирано од изворникот на 14 October 2007. Посетено на 28 August 2007.
- ↑ „División Territorial Administrativa de la República de Costa Rica Decreto Ejecutivo N° 40184-MGP, del 9 de enero de 2017, publicado en el Alcance N° 52, a La Gaceta N° 48 del 8 de marzo de 2017“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 22 December 2018. Посетено на 29 April 2020.
- ↑ „Decreto Ejecutivo 11562 del 27/05/1980“. Архивирано од изворникот на 31 May 2022. Посетено на 31 May 2022.
- ↑ „Censo. 2011. Población total por zona y sexo, según provincia, cantón y distrito“. Instituto Nacional de Estadística y Censos (шпански). Посетено на 26 September 2020.
- ↑ 17,0 17,1 Asamblea Legislativa de la República de Costa Rica (13 May 2024). „Código Municipal“ [Municipal Code]. Sistema Costarricense de Información Jurídica (шпански). Посетено на 20 July 2024.
- ↑ Tribunal Supremo de Elecciones (21 February 2024). „N.° 1658-E11-2024 - Declaratoria de elección de alcaldías y vicealcaldías de las municipalidades de los cantones de la provincia de San José, para el período comprendido entre el primero de mayo de dos mil veinticuatro y el treinta de abril de dos mil veintiocho“ (шпански). Посетено на 20 July 2024.
- ↑ „CHAPTER 7: Introduction to the Atmosphere“. PhysicalGeography.net. Архивирано од изворникот на 15 October 2019. Посетено на September 17, 2016.
- ↑ „The Climate of Tropical Regions“. The British Geographer. Архивирано од изворникот на 7 November 2020. Посетено на September 17, 2016.
- ↑ „Klimatafel von San José (Int. Flugh.) / Costa Rica“ (PDF). Federal Ministry of Transport and Digital Infrastructure. Посетено на September 17, 2016.
- ↑ „Juan Santamaria Climate Normals 1961–1990“. National Oceanic and Atmospheric Administration. Посетено на July 26, 2017.
- ↑ „Global Surface Summary of the Day - GSOD“. National Oceanic and Atmospheric Administration. Посетено на January 26, 2023.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística y Censos. „Censos 2011 | Instituto Nacional De Estadistica Y Censos“. www.inec.go.cr (шпански). Архивирано од изворникот на 14 December 2020. Посетено на 2018-11-01.
- ↑ Costa Rica Ministry of Education, Unicef, MICS (2011). „Costa Rica- Alfabetizacion y Educación (Costa Rica- Literacy and Education)“ (PDF). Unicef.org.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
- ↑ „Universidades de San José (Privadas y Públicas)“. Altillo.com. Архивирано од изворникот на 3 April 2013. Посетено на 8 July 2013.
- ↑ „La Universidad de Santo Tomás (1843-1888)“. Universidad de Costa Rica archive. Архивирано од изворникот на 30 November 2018. Посетено на 19 November 2018.
- ↑ „CHINA DONA 200 PATRULLAS CON GARANTÍA DE REPUESTOS“. Prensalibre.cr. Архивирано од изворникот на 10 February 2013. Посетено на 8 July 2013.
- ↑ Cota, Isabella. „San Jose, Costa Rica to install its first street signs“. Yahoo News. Архивирано од изворникот на 11 December 2012. Посетено на 28 September 2012.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Municipalidad de San José: office of the Mayor of San José
. Encyclopædia Britannica (11. изд.). 1911.- . Нова меѓународна енциклопедија. 1905.
| ||||||||
