Eupen

**Eupen**
Stad in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	96 km² (2022); 89,21%; 4,13%; 6,67%
Coördinaten	50° 38' NB, 6° 2' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	20.093 (01/01/2024) ; 48,87% ; 51,13% ; 209,31 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,62%; 59,69%; 20,69%
Buitenlanders	17,68% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Claudia Niessen (Ecolo)
Bestuur	Ecolo, PFF, SPplus!
Zetels; CSP; Ecolo; PFF; SPplus!	25; 9; 7; 6; 3
Economie
Gemiddeld inkomen	19.760 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	10,8% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 4700; 4701	Deelgemeente; Eupen; Kettenis
Zonenummer	087
NIS-code	63023
Politiezone	Weser-Göhl
Hulpverleningszone	DG
Website	www.eupen.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Verviers; in de provincie Luik
Foto's
	Zicht op de benedenstad van Eupen
Portaal	België

Eupen (Ripuarisch: Ööpe; Frans, verouderd: Néau; Waals: Neyåw) is een stad en faciliteitengemeente in Oost-België, in het oosten van de provincie Luik (arrondissement Verviers), nabij de Duitse grens. De stad telt ruim 20.000 inwoners. Het is een Duitstalige stad en is de hoofdstad van de Duitstalige Gemeenschap in België.

Eupen bestaat uit een boven- en een benedenstad. De benedenstad ligt aan de Vesder. Het station Eupen ligt in de bovenstad en is het eindpunt van een intercityverbinding met Oostende, via onder meer Brussel.

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Eupen	82,82	15.570	188	63023A
2	Kettenis	13,17	4.180	317	63023B

Overige kernen

Stockem en Nispert

Nabijgelegen kernen

Welkenraedt, Herbesthal, Baelen, Membach, Roetgen, Mützenich, Baraque Michel

Geschiedenis

Eupen werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 1014 in de Annales Rodenses. Het behoorde toen tot de parochie Baelen. Het behoorde tot het hertogdom Limburg en werd in 1178 door hertog Hendrik III van Limburg aan de Abdij Rolduc (Kloosterrade) geschonken. Sedert de 13e eeuw vormde Eupen, samen met het tegenwoordige stadsdeel Stockem, een heerlijkheid. Het Hertogdom Limburg kwam in 1288 aan Brabant, wat in 1387 Bourgondisch werd. Bij de strijd tegen Gelre werd Eupen in brand gestoken door de Geldersen. In 1544 verkreeg Eupen het recht om jaarlijks twee jaarmarkten te houden, en het werd een plaats waar onder meer lakense stoffen en spijkers werden verhandeld.

In 1565 deed de reformatie haar intrede in Eupen. In 1582 kreeg Eupen met de troebelen van de Tachtigjarige Oorlog te maken: Het werd voor de helft door brand verwoest door toedoen van Hollandse troepen. In 1634 heerste er een pestepidemie. In 1672 werden aan Eupen stadsrechten verleend. In 1680 verkreeg Eupen nog uitgebreider rechten en werd ook een lakenmanufactuur opgericht. Daarna brak een bloeitijd voor deze nijverheid aan en vond het grootste deel van de bevolking hierin een bestaan.

Van 1707 tot 1714 was Eupen onderdeel van de Republiek der Nederlanden om bij de Vrede van Utrecht weer aan de Oostenrijkse Nederlanden te worden toegewezen. Vervolgens kreeg de stad nog een aantal rechten betreffende de vrije invoer van voor de lakenproductie benodigde grondstoffen en, in 1760, ook van koehaar.

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Eupen tot de Limburgse hoogbank Baelen. Net als de rest van het hertogdom werd Eupen bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourthe. In 1815 werd Eupen tijdens het Weens Congres aan het koninkrijk Pruisen toegevoegd. In 1821 kwam het tot een weversoproer, daar er een crisis was uitgebroken die velen tot armoe dreef.

Na de Eerste Wereldoorlog kwam Eupen in 1919 door het Verdrag van Versailles aan België, tot 1925 nog als generaal-gouvernement Eupen-Malmedy. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, op 18 mei 1940, werd het gebied opnieuw bij Duitsland ingelijfd. In september 1944 werd het gebied door het Amerikaanse leger bevrijd en werd Eupen opnieuw Belgisch.

In 1950 werd de Vesderstuwdam gebouwd, even ten oosten van de stad.

In 1970 werd de Duitstalige Gemeenschap gevestigd waardoor de autonomie van het gebied toenam. In 1977 werd Kettenis bij Eupen gevoegd.

Bij de overstromingen van juli 2021 behoorde Eupen tot de tien meest getroffen gemeenten.^[1]

Bezienswaardigheden

De stad kent zes kerken:
- de Sint-Niklaaskerk (1727) in de bovenstad
- de Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk (1771)
- de Sint-Lambertuskapel (1690)
- de protestantse Friedenskirche (1850)
- de Bergkapel (1712) in de benedenstad
- de Sint-Jozefkerk (1871) in de benedenstad
Mariafontein
Tal van geklasseerde woonhuizen, waaronder patriciërshuizen, zoals het Haus Grand Ry.

In het stadsdeel Stockem:

In het stadsdeel Nispert:

Sint-Jans Onthoofdingkapel

Sint-Niklaaskerk
Sint-Niklaaskerk
Sint-Jozefkerk
Friedenskirche
Regeringsgebouw
Sculptuur op Platz Malmedyer Straße

Musea

Eupener Stadtmuseum aan de Gospertstraße 52, tot einde 2018 gesloten wegens verbouwing
Museum für Zeitgenössische Kunst-IKOB (Museum voor Hedendaagse Kunst) aan Rothenberg 12B
Schokoladenmuseum Jacques aan Industriestraße 16.

Economie

Eupen heeft in het verleden een aanzienlijke lakennijverheid en textielindustrie gekend. Deze is echter goeddeels verdwenen. Een belangrijk bedrijf is Kabelwerk Eupen, een voortzetting van een touwslagerij uit 1747. Begin 20e eeuw ging men over op de productie van elektriciteitskabels. Het bedrijf nam veel gebouwen van de textielfabrieken over, daar deze door de crisis in de textielindustrie vrijwel alle gesloten werden. Later is men ook kunststofpijpen en kunststofschuim gaan vervaardigen.

De Kammgarnwerke was een grote spinnerij, gebouwd van 1906-1908 in Pruisische industriestijl. De gebouwen zijn later in gebruik genomen door het Kabelwerk Eupen.

Natuur en landschap

Eupen ligt in het dal van de Vesder op het punt waar de Helle in de Vesder uitmondt. De hoogte bedraagt 260 meter. Niet ver van Eupen ligt de Vesderstuwdam van 1950. Onmiddellijk ten zuidoosten van de stad begint het uitgestrekte Hertogenwoud, dat naar het zuiden toe over gaat in de Hoge Venen. Bedrijvigheid vindt men ten noordwesten van Eupen en in het zuidwesten, langs de Vesder.

In het Hertogenwoud bevindt zich het Natuurcentrum Huis Ternell.

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1970=volkstellingen, 1976 inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeente Kettenis, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	17.293	100,0
1993	17.247	99,7
1994	17.211	99,5
1995	17.215	99,5
1996	17.271	99,9
1997	17.304	100,1
1998	17.346	100,3
1999	17.429	100,8
2000	17.516	101,3
2001	17.551	101,5
2002	17.606	101,8
2003	17.750	102,6
2004	17.788	102,9
2005	18.038	104,3
2006	18.248	105,5
2007	18.313	105,9
2008	18.394	106,4
2009	18.483	106,9
2010	18.717	108,2
2011	18.878	109,2
2012	18.949	109,6
2013	18.892	109,2
2014	19.063	110,2
2015	19.122	110,6
2016	19.338	111,8
2017	19.461	112,5
2018	19.526	112,9
2019	19.677	113,8
2020	19.762	114,3
2021	19.900	115,1
2022	19.874	114,9
2023	20.082	116,1
2024	20.093	116,2

Taal

90% van de bevolking spreekt Duits, de resterende 10% spreekt Frans en andere talen. Het oorspronkelijke dialect van Eupen is het Platdiets, dat een Limburgs dialect is. De meerderheid van de bevolking is tweetalig (Duits-Frans) of drietalig (Duits-Frans-Engels of andere talen).

Eupen is net zoals alle gemeenten behorend tot de Duitstalige Gemeenschap een faciliteitengemeente waarbij voorzieningen moeten worden gegeven aan de Franstalige minderheid.

In 2005 fuseerden twee pedagogische instituten en een verpleegstersschool tot de huidige Autonome Hochschule Ostbelgien, de enige openbare Duitstalige hogeschool in België. De hogeschool biedt bacheloropleidingen tot kleuteronderwijzer, onderwijzer, verpleegkundige, boekhouder, makelaar in assurantiën en bankbediende.

Kanton

De volgende gemeenten liggen in het kanton Eupen en vormen samen met Sankt Vith, Amel, Büllingen, Bütgenbach en Burg-Reuland de Duitstalige Gemeenschap van België:

Eupen
Lontzen (met Walhorn)
Kelmis (met Hergenrath Neu-Moresnet)
Raeren (met Hauset, Lichtenbusch en Eynatten)

Politiek

Samenstelling gemeenteraad 2019-2024

7

3

6

9

7 3 6 9

De 25 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Ecolo: 7

■ SPPlus!: 3

■ PFF-MR: 6

■ CSP: 9

Eupen is de hoofdplaats van de Duitstalige Gemeenschap en de zetel van het parlement (parlementsgebouw), de regering (regeringsgebouw) van deze gemeenschap en het Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	27
	ECOLO	-		5,35	0	8,26	1	14,13	3	12,11	3	14,15	3	26,02	7	25,89	7	23,76	7
	SP-PS¹ / SP² / SPplus³	9,68¹	2	9,68¹	2	11,13¹	2	11,13²	2	9,01²	1	10,02³	2	13,98³	3	13,57³	3	9,65³	2
	PFF-PRL¹ / PFF² / PFF-MR³	21,15¹	5	30,23¹	8	29,07¹	9	28,31¹	8	21,86²	6	21,49³	6	26,75³	7	22,54³	6	16,08³	4
	CSP-PSC² / CSP²	25,29¹	6	27,43¹	8	28,55¹	8	29,26²	8	34,4²	10	39,15²	12	29,6²	8	34,71²	9	34,74²	10
	OBL	-		-		-		-		-		-		-		-		15,61	4
	VIVANT	-		-		-		-		9,41	2	7,89	1	-		-		-
	PDB	-		-		15,31	4	17,18	4	13,21	3	7,28	1	-		-		-
	SI	43,89	12	27,31	7	5,79	1	-		-		-		-		-		-
Anderen^(*)		-		-		1,89	0	-		-		-		3,65	0	3,26	0	-
Totaal stemmen		11409		11110		11361		11131		11063		11825		11538		11849		11804
Opkomst %						91,34		90,21		89,16		92,06		86,86		87,79		86,92
Blanco en ongeldig %		4,44		9,66		6,89		5,77		6,82		8,29		7,41		6,85		6,51

(*) 1988: SEP (1,89%) / 2012: FLEK (3,65%) / 2018: Liste-WRMA (3,26)
De gevormde meerderheidscoalitie wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Sport en spel

KAS Eupen promoveerde in het seizoen 2009/10 voor de eerste keer in de clubgeschiedenis naar de Eerste klasse van het Belgisch voetbal. De club speelt zijn thuiswedstrijden in het Kehrwegstadion. Het was de eerste maal dat een Duitstalige club in de hoogste nationale afdeling speelde. Het verblijf in eerste klasse duurde echter maar één seizoen. KAS Eupen promoveerde na het seizoen 2015-2016 naar de hoogste divisie nadat kampioen WS Brussels geen licentie kreeg om uit te komen in de Jupiler Pro League.

MGC Klinkeshöfchen organiseert jaarlijks een Europees toernooi indoor midgetgolf.^[6]

Zustersteden

Eupen is onder meer verbroederd met de Oost-Vlaamse gemeente Temse.

Nabijgelegen kernen

Kettenis, Welkenraedt, Herbesthal, Baelen, Membach, Roetgen, Mützenich, Baraque Michel

Externe links

Commons heeft mediabestanden in de categorie Eupen.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (fr) [Inondations Liste et catégorisation des communes reconnues comme calamités naturelles]. Waalse Regering (4 oktober 2021). Gearchiveerd op 21 mei 2022.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 30 december 2012.
↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be. Gearchiveerd op 28 juli 2013.
↑ 40 Jahre MGC Eupen, mgc-eupen.jimdo.com, bezocht 11 december 2018

[inond-1] (fr) [Inondations Liste et catégorisation des communes reconnues comme calamités naturelles]. Waalse Regering (4 oktober 2021). Gearchiveerd op 21 mei 2022.

[2] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[3] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[4] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 30 december 2012.

[5] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be. Gearchiveerd op 28 juli 2013.

[6] 40 Jahre MGC Eupen, mgc-eupen.jimdo.com, bezocht 11 december 2018

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]