Stemloze velaire fricatief

Stemloze velaire fricatief tussen twee a's

De stemloze velaire fricatief is een medeklinker die in het Internationaal Fonetisch Alfabet en X-SAMPA aangeduid wordt met [x] en in het Nederlands als <ch> geschreven wordt. De klank staat ook bekend als de stemloze harde g.

Kenmerken

De wijze van articulatie is fricatief, wat wil zeggen dat de klank geproduceerd wordt door hinder die de luchtstroom ondervindt op de plaats van articulatie, waardoor turbulentie ontstaat.
De plaats van articulatie is velair, wat wil zeggen dat de klank uitgesproken wordt met het achterste gedeelte van de tong (het dorsum) tegen het zachte verhemelte (het velum).
Het type articulatie is stemloos, wat wil zeggen dat de stembanden niet meetrillen bij het articuleren van de klank.
Het is een orale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht door de mond naar buiten stroomt.
Het is een centrale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht over het midden van de tong stroomt, in plaats van langs de zijkanten.
Het luchtstroommechanisme is pulmonisch-egressief, wat wil zeggen dat lucht uit de longen gestuwd wordt, in plaats van uit de glottis of de mond.

Taal		Woord	IPA	Betekenis	Opmerkingen
Afrikaans		goed	[xuˑt]^?	'goed'
Aleoetisch	Atkan-dialect	alax	[ɑlɑx]^?	'twee'
Angor		hombo	[xombo]^?	'wandelen'
Arabisch		خضرة	[xadˤra]^?	'groen (v)'
Assamees		অসমীয়া	[ɔxɔmija]^?	'Assamees'
Avaars		чехь	[tʃex]^?	'buik'
Azerbeidzjaans		xoş	[xoʃ]^?	'aangenaam'
Bulgaars		тихом	[tixɔm]^?	'stil'
Duits		Kuchen	[kuːxən]^?	'koek'
Engels	Schots Engels	loch	[lɔx]^?	'meer' (zn.)
Esperanto		monaĥo	[monaxo]^?	'monnik'
Eyak		duxł	[tʊxɬ]^?	'vallen'
Fins		tuhka	[tuxk̪ɑ]^?	'as'
Georgisch		ჯოხი	[ˈdʒɔxi]^?	'stok'
Grieks		χαρά	[xaˈra]^?	'vreugde'
Hebreeuws		אוכל	[?]^?	'eet'
Hongaars		sahhal	[ʃɒx:ɒl]^?	'met een sjah'
Iers		deoch	[dʲɔ̝̈x]^?	'drink'
Koptisch		ϧⲉⲗⲗⲟ	[xello]^?	'oudere'
Kroatisch		Hrvatski	[xrʋatski]^?	'Kroatisch'
Mandarijn		河/\|hé	[xɤ]^?	'rivier'
Nederlands		acht	[ɑxt]^?	'acht'
Pools		hak	[xak]^?	'haak'	Ook geschreven als <ch>.
Portugees	Braziliaans	rabo	[ˈxabu]^?	'staart'
Russisch		хвост	[xvost]^?	'staart'
Schots-Gaelisch		loch	[lɔx]^?	'meer'
Servisch		храст /hrast	[xrast]^?	'eik'
Somali		khad	[xad]^?	'inkt'
Spaans		ojo	[ˈo̞xo̞]^?	'oog'
Tsjechisch		chlap	[xlap]^?	'kerel'
Xhosa		rhoxisa	[xɔkǁiːsa]^?	'annuleren'
Vietnamees		khác	[xɐːk̚˧˥]^?	'anders'
Yahgan		xan	[xan]^?	'hier'