wassen

[1] De handen wassen.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  wassen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈwɑsə(n) / (2 lettergrepen); /'ʋɑsə(n)/

Woordafbreking

• was·sen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘met water reinigen’ voor het eerst aangetroffen in 901
• 1,2 schoonmaken
• van Germaans *wa(t)skan vgl. Oudhoogduits wascan
• 3 aangroeien
• van Germaans *waxsan, uit Proto-Indo-Europees *u̯egs-.
• 4 in de was zetten
• van Germaans *waxsan, uit Proto-Indo-Europees *u̯okso-, vgl. Angelsaksisch: wæx, Duits: Wachs, Noors voks en Litouws vaškas, Russisch воск.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
wassen	waste (wies)	gewassen
1,2. zwak -t klasse 7 gemengd	volledig

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
wassen	wies	gewassen
3. klasse 7	volledig

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
wassen	waste	gewast
4. zwak -t	volledig

Werkwoord

wassen

1. overgankelijk iets met water of een andere vloeistof zuiveren

   • Het afgefilterde neerslag werd met alcohol gewassen. 

   ▸ Vermoedelijk waren de mooie vloerkleden ook gewassen met groene zeep omdat andere soorten zeep en wasmiddel op rantsoen waren.

   ▸ "Het is dit jaar voor eerst dat we het effect zo duidelijk zien", zegt voorzitter Rachel Heijne van Kringloop Nederland. "We zien ook dat de kwaliteit van spullen gewoon echt slecht is. Het is kleding die na een paar keer wassen kapot gaat. Die kun je niet in de kringloop verkopen.

2. wederkerend zich ~; zichzelf met water schoonmaken

   • Hij waste zich met zeep. 

3. ergatief (aan)groeien, stijgen, voornamelijk i.v.m. de maan of een waterloop

   • De rivier wies door de plotselinge regenval. 

4. overgankelijk van een laag (bijen)was voorzien

   • Voor hij de piste opging zorgde hij ervoor dat zijn ski's gewast werden. 

5. overgankelijk, (kaartspel) schudden [3]

Hyponiemen

   

aanwassen afwassen bewassen groenwassen haarwassen inwassen omwassen ontwassen opwassen overwassen ramen wassen schoonwassen uitwassen vaatwassen verwassen volwassen voorwassen wegwassen witwassen

Afgeleide begrippen

   

Wassenaar gewas slappewasvent was-droogcombinatie wasachtig wasadvies wasautomaat wasbaar wasbaas wasbak wasbeer wasbeits wasbekken wasbenzine wasbeton wasbeurt wasbleek wasbloem wasblok wasbolletje wasbord wasbuiltje wasco wascombinatie wasdag wasdoek wasdom wasdraad wasdroger wasecht wasetiket wasfles wasgagel wasgeld wasgelegenheid wasgoed wasgoud washand washandje washok washuis wasinrichting waskaars waskalebas waskan wasketel waskeuken waskleurig wasknijper waskom waskool waskot waskracht waskrijt waskrijtje waskuip waslaag waslap waslicht waslijn waslijst waslokaal waslucifer wasmachine wasmand wasmerk wasmiddel wasmisser wasmot waspalmen waspapier waspeen waspeer waspen waspik waspit wasplaats wasplank wasplant waspoeder waspoeier waspompoen wasproduct wasprogramma waspruim wasrek wasresultaat wasrol wasruimte wassalon wasschilderen wassenaar wasser wasserij wassing wassoort wasspeld wasstamper wasster wasstift wasstraat wastablet wastafel wastang wasteil wastijd wastobbe wastrommel wasvat wasverzachter wasvoorschrift wasvrouw waswater waszak waszij waszijde

Uitdrukkingen en gezegden

• Als de ene hand de ander wast worden ze allebei schoon.

wanneer je samenwerkt en elkaar helpt, is hetgeen gebeuren moet sneller gedaan

• Dat wast al het water van de zee niet af.

iets is niet meer te veranderen/aan te passen

• Ergens geen kruid tegen gewassen zijn

ongeneeslijk zijn

• Goed in de slappe was zitten

veel geld hebben

• Het varkentje wassen

een klusje wel even doen

• iemand de oren wassen
• Iemand de oren wassen

iemand zeggen wat die fout gedaan heeft

• Uit de kluiten gewassen zijn

Erg stevig en groot zijn

• Zijn handen in onschuld wassen

doen alsof hij geen schuld heeft

Vertalingen

    1. iets schoonmaken   

Duits: waschen (de) Frans: laver (fr) Grieks: πλένω (el) Engels: wash (en) Italiaans: lavare (it)

Latijn: lavare (la) Oudgrieks: λούω Pools: myć (nl) Spaans: lavar (es) Vietnamees: rửa (vi), giặt (vi)

    2. zichzelf schoonmaken   

Duits: sich waschen (de) Engels: wash (en) Frans: se laver (fr) Italiaans: lavarsi (it)

Latijn: se lavare (la) Oudgrieks: λούομαι Pools: myć się (pl) Spaans: lavar (es)se

    3. groeien   

Duits: wachsen (de) Engels: grow (en), wax (en) Frans: croître (fr)

Italiaans: crescere (it) Pools: rosnąć (pl), przybrać (pl), wzbierać (pl) Spaans: crescer (es)

    4. in de was zetten   

Engels: wax (en) Frans: cirer (fr), (ski's) farter (fr)

Pools: woskować (pl)

	stellend
onverbogen	(alleen attributief)
verbogen	wassen

Bijvoeglijk naamwoord

wassen

1. van was gemaakt

   • Een wassen beeld. 

Afgeleide begrippen

• wassenbeeldenmuseum

Uitdrukkingen en gezegden

• Een wassen neus

Zelfstandig naamwoord

de wassen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord was

Gangbaarheid

• Het woord wassen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "wassen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.