Hunan: Skilnad mellom versjonar
s bilete |
s Småfiks |
||
(27 mellomliggjande versjonar av 13 brukarar er ikkje viste) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{geoboks|provins |
|||
[[File:China Hunan.svg|mini|255px|Hunans plassering på eit kart over Kina]] |
|||
|namn= Húnán |
|||
'''Hunan''' ([[kinesisk]]: 湖南, [[pinyin]]: ''Húnán'') er ein provins i [[Folkerepublikken Kina]]. |
|||
|andre namn = 湖南 |
|||
Han ligg sør for elva [[Chang Jiang]] og Dongtingsjøen, derav namnet som tyder «sør for innsjøen». Hunan vert ofte nemnt med kortforma 湘 ([[pinyin]]: ''Xiāng''), etter elva Xiangjiang som renn gjennom provinsen. Hunan grensar til [[Hubei]] i nord, [[Jiangxi]] i aust, [[Guangdong]] i sør, [[Guangxi]] i vest, [[Guizhou]] i vest, samt [[Chongqing]] i nordvest. Provinsen har ei flatevidd på 211 800 km². Folketalet vart i 2009 berekna til 63,93 millionar. [[Changsha]] er hovudstad i provinsen. |
|||
|namn merknad={{Center|[[Fil:zh-Hunan.ogg|100px]]}} |
|||
|kart=China Hunan.svg |
|||
|karttekst=Hunan i Kina. |
|||
}} |
|||
'''Hunan''' er ein provins i [[Folkerepublikken Kina]]. Han ligg sør for elva [[Chang Jiang]] og [[Dongtingsjøen]]. Hunan grensar til [[Hubei]] i nord, [[Jiangxi]] i aust, [[Guangdong]] i sør, [[Guangxi]] i vest, [[Guizhou]] i vest og [[Chongqing]] i nordvest. Provinsen har ei flatevidd på 211 800 km². [[Changsha]] er hovudstad i provinsen. |
|||
Namnet Hunan ({{zh|s=湖南|p=Húnán}}) tyder 'sør for innsjøen' og viser til Dongtingsjøen.<ref>{{kjelde www|url=http://www.people.com.cn/GB/shenghuo/1090/2435218.html |tittel=趣味文字:中国各省及自治区名称历史由来和变化 [Origin of the Names of China's Provinces]|blad=People's Daily Online|språk=zh|dato=2004-04-07}}</ref> |
|||
Hunan vert også ofte nemnd med kortforma 湘 ([[pinyin]]: ''Xiāng''), etter elva [[Xiang Jiang]] som renn gjennom provinsen. |
|||
== Geografi == |
|||
[[Fil:ZhangJiaJie.JPG|mini|Sandsteinspillarar i [[Zhangjiajie]].]] |
|||
[[File:ZhangJiaJie.JPG|mini|255px|Sandsteinspillarar ved Zhangjiejie]] |
|||
==Geografi== |
|||
Med unnatak for det nordaustlege Hunan, er provinsen prega av fjellryggar som deler provinsen inn i fleire åtskilde område langs kvar sine sideelvar til Chang Jiang. Fjellet Hengshan, det sørlegaste av dei tidlegare, fem heilage fjell i Kina, ligg omtrent midt i provinsen. Nanlingfjella dannar i sør grense mot provinsen Guangdong. |
Med unnatak for det nordaustlege Hunan, er provinsen prega av fjellryggar som deler provinsen inn i fleire åtskilde område langs kvar sine sideelvar til Chang Jiang. Fjellet Hengshan, det sørlegaste av dei tidlegare, fem heilage fjell i Kina, ligg omtrent midt i provinsen. Nanlingfjella dannar i sør grense mot provinsen Guangdong. |
||
Alle dei større elvane renn ned mot Kinas største elv, Chang Jiang, og hamnar til sist i ho. Av desse har [[Xiang Jiang]] sine kjelder i provinsen [[Guangxi]] og renn inn i Hunan omtrent ved Quanzhou. Andre store elvar er [[Yuan Jiang]] og Lishui. Alle desse tre elvane munnar ut i bekkenet kring [[Dongtingsjøen]], nordaust i provinsen. Innsjøen vert over 5 |
Alle dei større elvane renn ned mot Kinas største elv, Chang Jiang, og hamnar til sist i ho. Av desse har [[Xiang Jiang]] sine kjelder i provinsen [[Guangxi]] og renn inn i Hunan omtrent ved Quanzhou. Andre store elvar er [[Yuan Jiang]] og Lishui. Alle desse tre elvane munnar ut i bekkenet kring [[Dongtingsjøen]], nordaust i provinsen. Innsjøen vert over 5 500 km² stor ved dei tider Chang Jiang og dei andre elvane fløymer over om sommaren. |
||
== Historie == |
|||
Urskogane i Hunan vart folkesett av forfedrane til dei moderne miao, tujia, dong og yao-folka. Dei er kjend frå rundt 350 f.Kr. På denne tida og i hundrevis av år etterpå, var området ein magnet for migrasjon av hankinesarar frå nord. Desse rydda det meste av skogen og begynte å dyrke ris i dalane og på slettene. Migrasjonen frå nord var særleg stor under Aust-Jin-dynastiet og dei sørlege og nordlege dynastia, då nomadiske inntrengarar i nord pressa hanfolk sørover. |
|||
Under epoken til [[dei fem dynastia og ti kongedømma]] låg Hunan under det sjølvstendige regimet Ma Chu. Både Hunan og [[Hubei]] høyrde under [[Qing-dynastiet]] til provinsen Huguang. Hunan vart eigen provins i 1664 og fekk sitt noverande namn i 1723. |
|||
Hunan var eit viktig kommunikasjonssenter grunna si plassering langs Chang Jiang. Provinsen var i hundrevis av år kornkammer for mykje av Kina. Befolkninga voks heilt til 1800-talet. Hunan vart overfolka og saman med stor sosial ulikskap førte det til at bøndene gjorde opprør. Bak nokre oppstandar låg det òg etniske spenningar, så som det ti-år lange opprøret til miaofolket, 1795-1806. [[Taipingopprøret]] begynte sør i [[Guangxi]]provinsen i 1850. Opprøret spreidde seg til Hunan og vidare austover langs elvedalen kring Chang Jiang. Ein hunanesisk hær under Zeng Guofan marsjerte inn i [[Nanjing]] og slo ned opprøret i 1864. |
|||
[[Fil:Maomuseum.JPG|mini|Maomuseet i Changsha.]] |
|||
Hunan var heller roleg fram til 1910, då det vart gjort opprør mot Qingdynastiet. Eit nytt opprør, den kommunistiske haustoppstanden i 1927 vart leia av hunanesaren [[Mao Zedong]]. Desse oppretta det kortliva Hunansovjetet. Kommunistane heldt så ein geriljahær i fjellområda langs grensa mellom Hunan og [[Jiangxi]] i åra fram til 1934. Under press frå dei [[nasjonalisme|nasjonalistiske]] [[Kuomintang]]kreftene, begynte kommunisthæren på [[Den lange marsjen|den berømte lange marsjen]] til basar i [[Shaanxi]]provinsen. Etter kommuniststyrkane var fjerna, kjempa Kuomintang mot japanarane i den andre kinesisk-japanske krigen. Det forsvarte hovudstaden [[Changsha]] til han fall i 1944. Hunan kom relativt uskadd frå den delen av [[den kinesiske borgarkrigen]] som følgde etter Japan leid nederlag i 1945. I 1949 kom kommunistane til makta att og nasjonalistane trekte seg sørover. |
|||
Som Mao Zedong sin heimprovins støtta Hunan [[kulturrevolusjonen]] 1966-76. Provinsstyremaktene var i åra som følgde Maos død i 1976 tregare enn i dei fleste andre kinesiske provinsane med å vedta reformer etter [[Deng Xiaoping]] sitt program. |
|||
== Demografi == |
== Demografi == |
||
Line 13: | Line 35: | ||
== Økonomi == |
== Økonomi == |
||
Ris er hovudavling for Hunan. Området kring Dongtingsjøen er eit viktig senter for produksjonen av rami (kinagras), Hunan er elles eit senter for dyrkinga av [[te]]. Lengshuijiang-området er kjent for sine spissglans-gruver, og er dessutan eit av dei større |
[[Ris]] er hovudavling for Hunan. Området kring Dongtingsjøen er eit viktig senter for produksjonen av rami (kinagras), Hunan er elles eit senter for dyrkinga av [[te]]. Lengshuijiang-området er kjent for sine spissglans-gruver, og er dessutan eit av dei større sentera i utvinninga av [[antimon]] i Kina. |
||
== Administrasjonseiningar == |
== Administrasjonseiningar == |
||
Hunan er delt opp i 14 einingar på prefekturnivå, 13 av desse er [[ |
Hunan er delt opp i 14 einingar på prefekturnivå, 13 av desse er [[byprefektur]] og den siste er eit autonomt prefektur. |
||
{| class="wikitable" style="font-size:90%;" align=center |
{| class="wikitable" style="font-size:90%;" align=center |
||
Line 24: | Line 46: | ||
! Namn |
! Namn |
||
! [[Hanzi]] |
! [[Hanzi]] |
||
! [[ |
! [[Pinyin]] |
||
! Administrasjonssete |
! Administrasjonssete |
||
|- |
|- |
||
|rowspan=17|[[ |
|rowspan=17|[[Fil:Hunan prfc map.png|350px]] |
||
|----------bgcolor=lightblue |
|----------bgcolor=lightblue |
||
|Colspan=5 align=center|'''— [[ |
|Colspan=5 align=center|'''— [[Byprefektur]] —''' |
||
|---------- |
|---------- |
||
|1 |
|1 |
||
Line 35: | Line 57: | ||
|长沙市 |
|长沙市 |
||
|Chángshā Shì |
|Chángshā Shì |
||
|[[Yuelu |
|[[Yuelu distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|2 |
|2 |
||
Line 41: | Line 63: | ||
|常德市 |
|常德市 |
||
|Chángdé Shì |
|Chángdé Shì |
||
|[[Wuling |
|[[Wuling distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|3 |
|3 |
||
Line 47: | Line 69: | ||
|郴州市 |
|郴州市 |
||
|Chénzhōu Shì |
|Chénzhōu Shì |
||
|[[Beihu |
|[[Beihu distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|4 |
|4 |
||
Line 53: | Line 75: | ||
|衡阳市 |
|衡阳市 |
||
|Héngyáng Shì |
|Héngyáng Shì |
||
|[[Yanfeng |
|[[Yanfeng distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|5 |
|5 |
||
Line 59: | Line 81: | ||
|怀化市 |
|怀化市 |
||
|Huáihuà Shì |
|Huáihuà Shì |
||
|[[Hecheng |
|[[Hecheng distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|6 |
|6 |
||
Line 65: | Line 87: | ||
|娄底市 |
|娄底市 |
||
|Lóudǐ Shì |
|Lóudǐ Shì |
||
|[[Louxing |
|[[Louxing distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|7 |
|7 |
||
Line 71: | Line 93: | ||
|邵阳市 |
|邵阳市 |
||
|Shàoyáng Shì |
|Shàoyáng Shì |
||
|[[Shuangqing |
|[[Shuangqing distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|8 |
|8 |
||
Line 77: | Line 99: | ||
|湘潭市 |
|湘潭市 |
||
|Xiāngtán Shì |
|Xiāngtán Shì |
||
|[[Yuetang |
|[[Yuetang distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|9 |
|9 |
||
Line 83: | Line 105: | ||
|益阳市 |
|益阳市 |
||
|Yìyáng Shì |
|Yìyáng Shì |
||
|[[Heshan |
|[[Heshan distrikt i Yiyang|Heshan distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|10 |
|10 |
||
Line 89: | Line 111: | ||
|永州市 |
|永州市 |
||
|Yǒngzhōu Shì |
|Yǒngzhōu Shì |
||
|[[Lengshuitan |
|[[Lengshuitan distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|11 |
|11 |
||
Line 95: | Line 117: | ||
|岳阳市 |
|岳阳市 |
||
|Yuèyáng Shì |
|Yuèyáng Shì |
||
|[[Yueyanglou |
|[[Yueyanglou distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|12 |
|12 |
||
Line 101: | Line 123: | ||
|张家界市 |
|张家界市 |
||
|Zhāngjiājiè Shì |
|Zhāngjiājiè Shì |
||
|[[Yongding |
|[[Yongding distrikt]] |
||
|---------- |
|---------- |
||
|13 |
|13 |
||
Line 107: | Line 129: | ||
|株洲市 |
|株洲市 |
||
|Zhūzhōu Shì |
|Zhūzhōu Shì |
||
|[[Tianyuan |
|[[Tianyuan distrikt]] |
||
|----------bgcolor=lightblue |
|----------bgcolor=lightblue |
||
|Colspan=5 align=center|'''— [[Autonomt prefektur]] —''' |
|Colspan=5 align=center|'''— [[Autonomt prefektur]] —''' |
||
|---------- |
|---------- |
||
|14 |
|14 |
||
|[[Xiangxi |
|[[Xiangxi|Xiangxi (Tujia & Miao)]] |
||
|湘西土家族苗族自治州 |
|湘西土家族苗族自治州 |
||
|Xiāngxī Tǔjiāzú Miáozú Zìzhìzhōu |
|Xiāngxī Tǔjiāzú Miáozú Zìzhìzhōu |
||
Line 118: | Line 140: | ||
|} |
|} |
||
Dei fjorten einingane er delt i 122 på fylkesnivå (34 distrikt, seksten byfylke, 65 fylke og sju autonome fylke). Desse er i sin tur delt i 2 587 einingar på kommunenivå (1 098 bykommunar, 1158 landkommunar, 98 etniske landkommunar, 225 subdistrikt |
Dei fjorten einingane er delt i 122 på fylkesnivå (34 distrikt, seksten byfylke, 65 fylke og sju autonome fylke). Desse er i sin tur delt i 2 587 einingar på kommunenivå (1 098 bykommunar, 1158 landkommunar, 98 etniske landkommunar, 225 subdistrikt og 8 fylkestyrte distrikt. |
||
== Kjelder == |
|||
[[File:Maomuseum.JPG|mini|277px|Maomuséet i Changsha]] |
|||
{{fotnoteliste}} |
|||
==Historie== |
|||
{{refopning}} |
|||
Urskogane i Hunan vart folkesett av forfedrane til dei moderne miao, tujia, dong og yao-folka. Dei er kjend frå rundt 350 f.Kr. På denne tida og i hundrevis av år etterpå, var området ein magnet for migrasjon av hankinesarar frå nord. Desse rydda det meste av skogen og begynte å dyrke ris i dalane og på slettene. Migrasjonen frå nord var særleg stor under Aust-Jin-dynastiet og dei sørlege og nordlege dynastia, då nomadiske inntrengarar i nord pressa hanfolk sørover. |
|||
* ''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Hunan|Hunan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 8. mars 2011.'' |
|||
*''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Hunan|Hunan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. mars 2011 og 16. juni 2011.'' |
|||
{{refslutt}} |
|||
==Bakgrunnsstoff== |
|||
Under epoken til [[dei fem dynastia og ti kongedømma]] låg Hunan under det sjølvstendige regimet Ma Chu. Både Hunan og [[Hubei]] høyrde under [[Qing-dynastiet]] til provinsen Huguang. Hunan vart eigen provins i 1664 og fekk sitt noverande namn i 1723. |
|||
{{commonskat}} |
|||
*{{offisiell nettstad}} |
|||
{{Provinsar_i_Kina}} |
|||
Hunan var eit viktig kommunikasjonssenter grunna si plassering langs Chang Jiang. Provinsen var i hundrevis av år kornkammer for mykje av Kina. Befolkninga voks heilt til det [[nittande hundreåret]]. Hunan vart overbefolka og saman med stor sosial ulikskap førte det til at bøndene gjorde opprør. Bak nokre oppstandar låg det òg etniske spenningar, så som det ti-år lange opprøret til miaofolket, 1795-1806. [[Taipingopprøret]] begynte sør i [[Guangxi]]provinsen i 1850. Opprøret spreidde seg til Hunan og vidare austover langs elvedalen kring Chang Jiang. Ein hunanesisk hær under Zeng Guofan marsjerte inn i [[Nanjing]] og slo ned opprøret i 1864. |
|||
{{Autoritetsdata}} |
|||
Hunan var heller roleg fram til 1910, då det vart gjort opprør mot Qingdynastiet. Eit nytt opprør, den kommunistiske haustoppstanden i 1927 vart leia av hunanesaren Mao Zedong. Desse oppretta det kortliva Hunansovjetet. Kommunistane heldt så ein geriljahær i fjellområda langs grensa mellom Hunan og [[Jiangxi]] i åra fram til 1934. Under press frå dei [[nasjonalisme|nasjonalistiske]] [[Kuomintang]]kreftene, begynte kommunisthæren på den berømte lange marsjen til basar i [[Shaanxi]]provinsen. Etter kommuniststyrkane var fjerna, kjempa Kuomintang mot japanarane i den andre kinesisk-japanske krigen. Dei forsvarte hovudstaden [[Changsha]] til han fall i 1944. Hunan kom relativt uskadd frå den delen av [[den kinesiske borgarkrigen]] som følgde etter Japan leid nederlag i 1945. I 1949 kom kommunistane til makta att og nasjonalistane trakk seg sørover. |
|||
Som [[Mao Zedong]]s heimprovins støtta Hunan [[kulturrevolusjonen]] 1966-76. Provinsstyremaktene var i åra som følgde Maos død i 1976 tregare enn i dei fleste andre kinesiske provinsane med å vedta reformer etter [[Deng Xiaoping]] sitt program. |
|||
[[Kategori:Hunan| ]] |
|||
[[Kategori:Provinsar i Folkerepublikken Kina]] |
[[Kategori:Provinsar i Folkerepublikken Kina]] |
||
[[Kategori:Hunan]] |
|||
<div class="references-small"> |
|||
*''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Hunan|Hunan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 8. mars 2011.'' |
|||
</div> |
|||
<div class="references-small"> |
|||
*''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Hunan|Hunan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. mars 2011.'' |
|||
</div> |
|||
<div class="references-small"> |
|||
*''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Hunan|Hunan]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 16. juni 2011.'' |
|||
</div> |
|||
<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)--> |
|||
[[nb:Hunan]] |
|||
[[sv:Hunan]] |
|||
[[da:Hunan]] |
|||
[[ace:Hunan]] |
|||
[[zh-min-nan:Ô͘-lâm-séng]] |
|||
[[bo:ཧུའུ་ནན་ཞིང་ཆེན།]] |
|||
[[bg:Хунан]] |
|||
[[ca:Hunan]] |
|||
[[cs:Chu-nan]] |
|||
[[cy:Hunan]] |
|||
[[de:Hunan]] |
|||
[[et:Hunan]] |
|||
[[en:Hunan]] |
|||
[[es:Hunan]] |
|||
[[eo:Hunano]] |
|||
[[eu:Hunan]] |
|||
[[fa:هونان]] |
|||
[[fr:Hunan]] |
|||
[[ga:Hunan]] |
|||
[[gv:Hunan]] |
|||
[[gan:湖南]] |
|||
[[hak:Fù-nàm]] |
|||
[[ko:후난 성]] |
|||
[[hi:हूनान]] |
|||
[[id:Hunan]] |
|||
[[it:Hunan]] |
|||
[[he:חונאן]] |
|||
[[pam:Hunan]] |
|||
[[sw:Hunan]] |
|||
[[lt:Hunanas]] |
|||
[[hu:Hunan]] |
|||
[[mr:हूनान]] |
|||
[[ms:Hunan]] |
|||
[[nl:Hunan]] |
|||
[[ja:湖南省]] |
|||
[[pnb:ہنعان]] |
|||
[[pl:Hunan]] |
|||
[[pt:Hunan]] |
|||
[[ro:Hunan]] |
|||
[[ru:Хунань]] |
|||
[[simple:Hunan]] |
|||
[[sr:Хунан]] |
|||
[[sh:Hunan]] |
|||
[[fi:Hunan]] |
|||
[[tl:Hunan]] |
|||
[[th:มณฑลหูหนาน]] |
|||
[[tr:Hunan]] |
|||
[[uk:Хунань]] |
|||
[[ug:خۇنەن ئۆلكىسى]] |
|||
[[vi:Hồ Nam]] |
|||
[[wa:Hunan]] |
|||
[[war:Hunan]] |
|||
[[wuu:湖南省]] |
|||
[[zh-yue:湖南]] |
|||
[[zh:湖南省]] |
Siste versjonen frå 14. juni 2024 kl. 21:38
Húnán | |||
湖南 | |||
provins | |||
Land | Folkerepublikken Kina | ||
---|---|---|---|
Areal | 211 836 km² | ||
Folketal | 66 444 864 (2020)[1] | ||
Hunan 27°24′N 111°48′E / 27.4°N 111.8°E | |||
Hunan i Kina.
| |||
Wikimedia Commons: Hunan |
Hunan er ein provins i Folkerepublikken Kina. Han ligg sør for elva Chang Jiang og Dongtingsjøen. Hunan grensar til Hubei i nord, Jiangxi i aust, Guangdong i sør, Guangxi i vest, Guizhou i vest og Chongqing i nordvest. Provinsen har ei flatevidd på 211 800 km². Changsha er hovudstad i provinsen.
Namnet Hunan (forenkla kinesisk 湖南, pinyin Húnán) tyder 'sør for innsjøen' og viser til Dongtingsjøen.[2] Hunan vert også ofte nemnd med kortforma 湘 (pinyin: Xiāng), etter elva Xiang Jiang som renn gjennom provinsen.
Geografi
[endre | endre wikiteksten]Med unnatak for det nordaustlege Hunan, er provinsen prega av fjellryggar som deler provinsen inn i fleire åtskilde område langs kvar sine sideelvar til Chang Jiang. Fjellet Hengshan, det sørlegaste av dei tidlegare, fem heilage fjell i Kina, ligg omtrent midt i provinsen. Nanlingfjella dannar i sør grense mot provinsen Guangdong.
Alle dei større elvane renn ned mot Kinas største elv, Chang Jiang, og hamnar til sist i ho. Av desse har Xiang Jiang sine kjelder i provinsen Guangxi og renn inn i Hunan omtrent ved Quanzhou. Andre store elvar er Yuan Jiang og Lishui. Alle desse tre elvane munnar ut i bekkenet kring Dongtingsjøen, nordaust i provinsen. Innsjøen vert over 5 500 km² stor ved dei tider Chang Jiang og dei andre elvane fløymer over om sommaren.
Historie
[endre | endre wikiteksten]Urskogane i Hunan vart folkesett av forfedrane til dei moderne miao, tujia, dong og yao-folka. Dei er kjend frå rundt 350 f.Kr. På denne tida og i hundrevis av år etterpå, var området ein magnet for migrasjon av hankinesarar frå nord. Desse rydda det meste av skogen og begynte å dyrke ris i dalane og på slettene. Migrasjonen frå nord var særleg stor under Aust-Jin-dynastiet og dei sørlege og nordlege dynastia, då nomadiske inntrengarar i nord pressa hanfolk sørover.
Under epoken til dei fem dynastia og ti kongedømma låg Hunan under det sjølvstendige regimet Ma Chu. Både Hunan og Hubei høyrde under Qing-dynastiet til provinsen Huguang. Hunan vart eigen provins i 1664 og fekk sitt noverande namn i 1723.
Hunan var eit viktig kommunikasjonssenter grunna si plassering langs Chang Jiang. Provinsen var i hundrevis av år kornkammer for mykje av Kina. Befolkninga voks heilt til 1800-talet. Hunan vart overfolka og saman med stor sosial ulikskap førte det til at bøndene gjorde opprør. Bak nokre oppstandar låg det òg etniske spenningar, så som det ti-år lange opprøret til miaofolket, 1795-1806. Taipingopprøret begynte sør i Guangxiprovinsen i 1850. Opprøret spreidde seg til Hunan og vidare austover langs elvedalen kring Chang Jiang. Ein hunanesisk hær under Zeng Guofan marsjerte inn i Nanjing og slo ned opprøret i 1864.
Hunan var heller roleg fram til 1910, då det vart gjort opprør mot Qingdynastiet. Eit nytt opprør, den kommunistiske haustoppstanden i 1927 vart leia av hunanesaren Mao Zedong. Desse oppretta det kortliva Hunansovjetet. Kommunistane heldt så ein geriljahær i fjellområda langs grensa mellom Hunan og Jiangxi i åra fram til 1934. Under press frå dei nasjonalistiske Kuomintangkreftene, begynte kommunisthæren på den berømte lange marsjen til basar i Shaanxiprovinsen. Etter kommuniststyrkane var fjerna, kjempa Kuomintang mot japanarane i den andre kinesisk-japanske krigen. Det forsvarte hovudstaden Changsha til han fall i 1944. Hunan kom relativt uskadd frå den delen av den kinesiske borgarkrigen som følgde etter Japan leid nederlag i 1945. I 1949 kom kommunistane til makta att og nasjonalistane trekte seg sørover.
Som Mao Zedong sin heimprovins støtta Hunan kulturrevolusjonen 1966-76. Provinsstyremaktene var i åra som følgde Maos død i 1976 tregare enn i dei fleste andre kinesiske provinsane med å vedta reformer etter Deng Xiaoping sitt program.
Demografi
[endre | endre wikiteksten]I fylgje folketeljinga 2000 fordelte befolkninga i Hunan seg i 41 etniske grupper. 89,79 % registrerte seg som hankinesarar, medan 10,21 % var fordelt på ulike minoritetar. Størst mellom desse er tujia (4 %), miao (3 %), dong (1 %) og yao (1 %), vidare hui, bai, zhuang, uighur. Xiang-kinesisk er det mest utbreidde, innfødde talemålet i Hunan.
Økonomi
[endre | endre wikiteksten]Ris er hovudavling for Hunan. Området kring Dongtingsjøen er eit viktig senter for produksjonen av rami (kinagras), Hunan er elles eit senter for dyrkinga av te. Lengshuijiang-området er kjent for sine spissglans-gruver, og er dessutan eit av dei større sentera i utvinninga av antimon i Kina.
Administrasjonseiningar
[endre | endre wikiteksten]Hunan er delt opp i 14 einingar på prefekturnivå, 13 av desse er byprefektur og den siste er eit autonomt prefektur.
Kart | # | Namn | Hanzi | Pinyin | Administrasjonssete |
---|---|---|---|---|---|
— Byprefektur — | |||||
1 | Changsha | 长沙市 | Chángshā Shì | Yuelu distrikt | |
2 | Changde | 常德市 | Chángdé Shì | Wuling distrikt | |
3 | Chenzhou | 郴州市 | Chénzhōu Shì | Beihu distrikt | |
4 | Hengyang | 衡阳市 | Héngyáng Shì | Yanfeng distrikt | |
5 | Huaihua | 怀化市 | Huáihuà Shì | Hecheng distrikt | |
6 | Loudi | 娄底市 | Lóudǐ Shì | Louxing distrikt | |
7 | Shaoyang | 邵阳市 | Shàoyáng Shì | Shuangqing distrikt | |
8 | Xiangtan | 湘潭市 | Xiāngtán Shì | Yuetang distrikt | |
9 | Yiyang | 益阳市 | Yìyáng Shì | Heshan distrikt | |
10 | Yongzhou | 永州市 | Yǒngzhōu Shì | Lengshuitan distrikt | |
11 | Yueyang | 岳阳市 | Yuèyáng Shì | Yueyanglou distrikt | |
12 | Zhangjiajie | 张家界市 | Zhāngjiājiè Shì | Yongding distrikt | |
13 | Zhuzhou | 株洲市 | Zhūzhōu Shì | Tianyuan distrikt | |
— Autonomt prefektur — | |||||
14 | Xiangxi (Tujia & Miao) | 湘西土家族苗族自治州 | Xiāngxī Tǔjiāzú Miáozú Zìzhìzhōu | Jishou |
Dei fjorten einingane er delt i 122 på fylkesnivå (34 distrikt, seksten byfylke, 65 fylke og sju autonome fylke). Desse er i sin tur delt i 2 587 einingar på kommunenivå (1 098 bykommunar, 1158 landkommunar, 98 etniske landkommunar, 225 subdistrikt og 8 fylkestyrte distrikt.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 http://www.stats.gov.cn/english/PressRelease/202105/t20210510_1817188.html.
- ↑ «趣味文字:中国各省及自治区名称历史由来和变化 [Origin of the Names of China's Provinces]». People's Daily Online (på kinesisk). 7. april 2004.
- Denne artikkelen bygger på «Hunan» frå Wikipedia på tysk, den 8. mars 2011.
- Denne artikkelen bygger på «Hunan» frå Wikipedia på engelsk, den 8. mars 2011 og 16. juni 2011.