Istòria de Paquistan

L’Istòria de Paquistan es l'istòria de l'actuala Republica Islamica de Paquistan, estat independent format en 1948 durant lo partiment de l'Indiá Britanica entre musulmans e indós. Avans aquela data, son istòria es donc aquela de la peninsula indiana.

Article detalhat: Istòria d'Índia.

Lo problema de l'unitat nacionala

Au contrari de l'Union Indiana, Paquistan aviá a sa naissença una legitimitat istorica limitada en despiech de l'existéncia d'una religion comuna, l'islam, a totei leis abitants. D'efèct, devesit entre dos territòris alunchats e poblat de pòbles fòrça diferents, deguèt faciar lei volontats d'autonòmia, e de còps d'independéncia, de certanei regions. Aquò entraïnèt l'adopcion d'una politica autoritària de part dau govèrn centrau per impausar l'unitat nacionala que favorizèt rapidament la formacion de regimes fòrça autoritaris dirigits per lei militars.

Après la mòrt de Muhammad Jinnah, considerat coma lo paire de Paquistan, lo Premier Ministre Liaquat Ali Khan prenguèt la direccion dau país fins a son assassinat en 1951. Durant aqueu periòde, engatjèt Paquistan dins la Premiera Guèrra Indopaquistanesa entraïnada per lei tensions liadas au partiment deis estats indós ó musulmans frontaliers d'Índia e de Paquistan. S'acabèt per lo partiment de la region de Cachemire entre lei dos país que foguèt per la seguida l'objècte de tres guèrras suplementàrias. Liaquat Ali Khan deguèt tanben faciar una scission intèrna de la Liga Musulmana que perdiguèt son ròtle federator. En particular, foguèt remplaçada en Paquistan Orientau per la Liga Awami que s'opausava a la politica dau govèrn.

En 1956, l'adopcion d'una constitucion organizant oficialament Paquistan coma una federacion de doas províncias (Paquistan Occidentau e Paquistan Orientau) agravèt lo maucontament de plusors pòbles minoritaris de la mitat occidentala en causa de la dissolucion deis ancianei províncias istoricas. En fàcia dau desvolopament de l'instabilitat politica, lo president Iskander Mirza decidèt alora de reagir d'un biais autoritari. En octòbre de 1958, prononcièt l'abrogacion de la constitucion, la dissolucion dei partits politics e la proclamacion de la lèi marciala que son aplicacion foguèt fisada au generau Ayyub Khan.

Lo periòde Ayyub Khan

Ayyub Khan dirigiguèt Paquistan de 1958 a 1969. Marginalizat, Iskander Mirza perdiguèt rapidament lo contraròtle de l'Estat e deguèt laissar sa plaça de president au generau. Un an pus tard, lo govèrn paquistanés foguèt dirèctament installat dins lei bastiments de l'estat-major de l'armada. Una reforma agrària foguèt organizada au profiech dei païsans mai sensa tocar ais interès dei grands proprietaris terrencs. En 1962, una constitucion novèla instaurèt un regime presidenciau amb l'eleccion dau President e de l'Assemblada Nacionala per un còrs electorau reduch de 80 000 grands electors designats localament. Permetèt tanben de levar la lèi marciala e d'organizar d'eleccions que s'acabèron per la reeleccion d'Ayyub Khan en 1965.

En parallèl d'aquela òbra d'estabilizacion intèrna, Ayyub Khan menèt una politica diplomatica que li permetèt de se raprochar deis Estats Units d'America e de China que se maufisavan d'Índia, pròcha de l'Union Sovietica. Après lo conflicte sinoindian de 1962, un acòrd entre Paquistan e China permetèt ansin de fixar lo traçat d'una frontiera dins la region de Karakorum. Lo govèrn paquistanés pensèt tanben èsser capable d'afrontar militarament Índia per resòuvre lei nombrós desacòrdis frontaliers entre lei dos país. La guèrra (Segonda Guèrra Indopaquistanesa) se debanèt en 1965. Pasmens, après quauquei victòrias inicialas, l'armada paquistanesa conoguèt una tiera de dificultats e lo statu quo ante bellum foguèt restablit après l'adopcion d'un alta-au-fuòc.

Après aquela guèrra, Ayyub Khan assaièt sensa succès de negociar un tractat de patz definitiu amb Índia mai la mòrt dau Premier Ministre indian Lal Bahadur Shastri e d'oposicions intèrnas fòrtas empachèron la realizacion d'aqueu projècte. Puei, a partir de 1967, lo President deguèt subretot se preocupar dau renfòrçament dei partits d'oposicion amb la fondacion dau Partit dau Pòble Paquistanés (PPP) per Ali Bhutto e la formulacion de revendicacions d'autonòmia pus importanta per lo Paquistan Orientau per la Liga Awami d'ara endavant dirigit per Mujibur Rahman. En 1969, laissèt sa plaça au generau Yahya Khan que restabliguèt la lèi marciala mai organizèt l'eleccion d'una assemblada constituenta au sufragi universau en decembre de 1970.

L'independéncia de Bangladèsh

Dempuei lo partiment de 1947, lo Paquistan Orientau conoissiá de problemas especifics e relativament importants qu'èran mau resòuguts per leis autoritats dau govèrn centrau. Premier, lo remplaçament dei foncionaris qu'avián quitat la region en 1947 — leis indós dominavan largament l'administracion dau Bengala coloniau — èra estat realizat amb de personaus occidentaus que reprenguèron sovent lo ròtle e l'atitud deis administrators coloniaus. Puei, aqueu ressentiment foguèt agravat en 1952 quand lo govèrn centrau assaièt d'impausar l'ordo coma lenga oficiala de la totalitat de Paquistan. De movements de defensa dau bengali se formèron e alimentèron rapidament lei movements autonomistas. La manca d'investiments dins lei sectors a la basa de la vida economica dau Paquistan Orientau foguèt tanben una fònt de tension. Enfin, la dominacion de la classa politica dau Paquistan Occidentau, mens poblat, favorizèt l'emergéncia de revendicacions d'autonòmia en matèria de finanças, de comèrci exterior ò de politica locala.

La rompedura foguèt entraïnada per leis eleccions de 1970. La Liga Awami i ganhèt 160 deputats sus lei 162 dau Paquistan Orientau. Obtenguèt donc la majoritat absoluda a l'assemblada constituenta car solament 138 deputats èran designats per lo Paquistan Occidentau. Pasmens, lo generau Yahya Khan e Ali Bhutto (81 deputats per lo PPP) refusèron de laissar lo poder a la classa politica orientala. Dins la nuech dau 25 au 26 de març de 1971, l'armada paquistanesa acomencèt de reprimir militarament lei movements secessionistas. Mujibur Rahman foguèt arrestat e transferit a l'Oèst mai aquò empachèt pas l'acomençament de la saunosa Guèrra d'Independéncia de Bangladèsh. Faguèt de centenaus de miliers de victimas e entraïnèt la fugida d'aperaquí 10 milions d'abitants en Índia. A la fin de l'annada, New Delhi aprofichèt la situacion per afeblir son rivau e entraïnèt la Tresena Guèrra Indopaquistanesa que s'acabèt per la capitulacion dei fòrças paquistanesas a l'Èst e l'independéncia de Bangladèsh. En fàcia de l'amplor de la desfacha, Yahya Khan foguèt obligat de laissar lo poder a Ali Bhutto.

Lo periòde Ali Bhutto

Ali Bhutto gardèt lo poder de 1973 a 1977. Instaurèt un regime parlamentari e un estat federau. Pasmens, de trèbols grèus se debanèron en Baluchistan e lo govèrn mandèt l'armada per i reprimir de guerilhas secessionistas. Puei, en 1977, leis eleccions s'acabèron per una victòria dau PPP fòrça contestada per leis autrei partits politics. Lei militars intervenguèron per restablir l'òrdre mai, en julhet, organizèron un còp d'estat, dirigit per lo generau Zia, e proclamèron la lèi marciala. Jutjat per l'assassinat d'un adversari politic, Ali Bhutto foguèt condamnat a mòrt e executat en 1979.

Lo periòde Zia

Lo generau Zia instaurèt una dictatura militara que durèt fins a 1988. Aprofichèt un contèxte internacionau favorable a seis interès amb l'invasion sovietica d'Afganistan. Paquistan tornèt venir un aliat fòrça important per leis Estats Units d'America que sostenguèron lo regime. Ansin, fins a 1989, Paquistan participèt activament a la formacion de la resisténcia afgana, desvolopèt largament son influéncia en Afganistan e recebèt una importanta ajuda financiera estatsunidenca.

La politica de Zia foguèt tanben marcada per l'islamizacion de la societat. Tre 1979, l'Alcoran e la Sunna venguèron la lèi suprèma dau país. Puei, d'autrei mesuras foguèron adoptadas per renfòrçar aquela politica que causèt d'afrontaments entre sunitas e chiistas. En 1984, un referendum, boicotat per l'oposicion, permetèt au generau Zia de demorar cap de l'Estat e d'islamizar leis institucions amb l'eleccion d'un parlament islamic en 1985. Lo caractèr presidenciau e autoritari dau regime foguèron encara renforçats amb l'adopcion d'un emendament permetent au President de destituir liurament lo Premier Ministre. Pasmens, en aost de 1988, lo generau Zia foguèt tuat dins un accident d'avion que sei causas foguèron jamai clarament elucidadas.

Lo periòde parlamentari deis annadas 1990

Après la mòrt dau generau Zia, Paquistan conoguèt un periòde de poder civiu de 1988 a 1999 marcat per la perseguida dau caòs interior e per un mantenement de l'influéncia dei militars. D'efèct, Benazir Bhutto, filha d'Ali Bhutto e cap novèu dau PPP, ganhèt leis eleccions de 1988 e venguèt cap dau govèrn fins a sa destitucion per lo President Ghulam Ishaq Khan en 1990. L'escrutinh seguent foguèt ganhat per la Liga Musulmana de Nawaz Sharif. Pasmens, intrèt rapidament en conflicte amb lo President. En fàcia dau blocatge de la situacion, l'armada obliguèt lei dos òmes de desmissionar en 1993. Benazir Bhutto ganhèt tornarmai l'eleccion e venguèt Premier Ministre fins a 1996. Pasmens, son mandat foguèt encara trebolat per de manifestacions, d'accusacions de corrupcion e d'afrontaments intèrnes. Foguèt donc tornarmai destituida.

Nawaz Sharif la remplacèt un còp de mai. Son segond mandat veguèt Paquistan venir una poissança nucleara en 1998. De mai a julhet de 1999, autorizèt d'infiltracions de combatents eissits de milícias islamistas, liadas a l'armada paquistanesa, lòng de la frontiera indiana. Aquò entraïnèt la Quatrena Guèrra Indopaquistanesa que s'acabèt per una victòria indiana. D'efèct, sensa sostèn de seis aliats tradicionaus, Islamabad deguèt arrestar de sostenir leis infiltracions permetent ais Indians de tornar conquistar una tiera de posicions ocupadas per leis islamistas. Aquela revirada entraïnèt rapidament lo reversament dau govèrn civiu per un còp d'estat militar organizat per lo generau Pervez Musharraf.

Paquistan dempuei 1999

Pervez Musharraf venguèt oficialament president en 2001 e capitèt de renfòrçar son poder gràcias a una tiera d'emendaments votats en 2003. Coma lo generau Zia, aprofichèt tanben lo contèxte internacionau favorable (Segonda Guèrra d'Afganistan) per obtenir un sostèn estatsunidenc. Dins aquò, mau capitèt de reglar lei dificultats economicas paquistanesas ni d'empachar l'expansion dau conflicte afgan ai zònas tribalas de la frontiera nòrd-oèst. En 2007, deguèt acceptar l'organizacion d'eleccions ganhadas en 2008 per Asif Ali Zardari, marit de Benazir Bhutto assassinada lo 27 de decembre de 2007. Una reforma constitucionala permetèt au Premier Ministre de tornar prendre la màger part dau poder executiu. Pasmens, la situacion economica se melhorèt pas e leis eleccions de 2013 an permes lo retorn au poder de Nawaz Sharif.